ÀâòîÀâòîìàòèçàöèÿÀðõèòåêòóðàÀñòðîíîìèÿÀóäèòÁèîëîãèÿÁóõãàëòåðèÿÂîåííîå äåëîÃåíåòèêàÃåîãðàôèÿÃåîëîãèÿÃîñóäàðñòâîÄîìÄðóãîåÆóðíàëèñòèêà è ÑÌÈÈçîáðåòàòåëüñòâîÈíîñòðàííûå ÿçûêèÈíôîðìàòèêàÈñêóññòâîÈñòîðèÿÊîìïüþòåðûÊóëèíàðèÿÊóëüòóðàËåêñèêîëîãèÿËèòåðàòóðàËîãèêàÌàðêåòèíãÌàòåìàòèêàÌàøèíîñòðîåíèåÌåäèöèíàÌåíåäæìåíòÌåòàëëû è ÑâàðêàÌåõàíèêàÌóçûêàÍàñåëåíèåÎáðàçîâàíèåÎõðàíà áåçîïàñíîñòè æèçíèÎõðàíà ÒðóäàÏåäàãîãèêàÏîëèòèêàÏðàâîÏðèáîðîñòðîåíèåÏðîãðàììèðîâàíèåÏðîèçâîäñòâîÏðîìûøëåííîñòüÏñèõîëîãèÿÐàäèîÐåãèëèÿÑâÿçüÑîöèîëîãèÿÑïîðòÑòàíäàðòèçàöèÿÑòðîèòåëüñòâîÒåõíîëîãèèÒîðãîâëÿÒóðèçìÔèçèêàÔèçèîëîãèÿÔèëîñîôèÿÔèíàíñûÕèìèÿÕîçÿéñòâîÖåííîîáðàçîâàíèå×åð÷åíèåÝêîëîãèÿÝêîíîìåòðèêàÝêîíîìèêàÝëåêòðîíèêàÞðèñïóíäåíêöèÿ

ҲͲ ÇÀÁÓÒÈÕ ÏÐÅÄʲ 1 ñòðàíèöà

×èòàéòå òàêæå:
  1. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 1 ñòðàíèöà
  2. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 10 ñòðàíèöà
  3. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 11 ñòðàíèöà
  4. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 12 ñòðàíèöà
  5. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 13 ñòðàíèöà
  6. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 14 ñòðàíèöà
  7. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 15 ñòðàíèöà
  8. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 16 ñòðàíèöà
  9. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 17 ñòðàíèöà
  10. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 18 ñòðàíèöà
  11. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 19 ñòðàíèöà
  12. E. Ðåºñòðàö³¿ çì³í âîëîãîñò³ ïîâ³òðÿ. 2 ñòðàíèöà

Ïîâ³ñòü (Ñêîðî÷åíî)

²âàí áóâ äåâ'ÿòíàäöÿòîþ äèòèíîþ â ãóöóëüñüê³é ðîäèí³ Ïàë³é÷ó-ê³â. Äâàäöÿòîþ ³ îñòàííüîþ áóëà Àííè÷êà.

Íå çíàòè, ÷è òî â³÷íèé øóì ×åðåìîøó ³ ñêàðãè ã³ðñüêèõ ïîòîê³â, ùî ñïîâíÿëè ñàìîòíþ õàòó íà âèñîê³é êè÷åð³, ÷è ñóì ÷îðíèõ ñìåðåêî­âèõ ë³ñ³â ëÿêàâ äèòèíó, ò³ëüêè ²âàí âñå ïëàêàâ, êðè÷àâ ïî íî÷àõ, ïîãàíî ð³ñ ³ äèâèâñÿ íà íåíþ òàêèì ãëèáîêèì, ñòàðå÷å ðîçóìíèì çîðîì, ùå ìàòè â òðèâîç³ îäâåðòàëà îä íüîãî î÷³. Íå ðàç âîíà ç ëÿêîì äóìàëà íà­â³òü, ùî òî íå îä íå¿ äèòèíà. Íå «ñîêîòèëàñÿ» áàáà ïðè çëîãàõ, íå îá" êóðèëà äåñü õàòè, íå çàñâ³òèëà ñâ³÷êè — ³ õèòðà á³ñèöÿ âñòèãëà îáì³íÿòè ¿¿ äèòèíó íà ñâîº á³ñåíÿ.

Òóãî ðîñëà äèòèíà, à âñå æ ï³äðîñòàëà, ³ íåñòÿìèëèñü íàâ³òü, ÿê äî­âåëîñÿ øèòü ¿é øòàíè. Àëå òàê ñàìî áóëà ÷óäíà. Äèâèòüñÿ ïåðåä ñåáå, à áà÷èòü ÿêåñü äàëåêå ³ íå â³äîìå í³êîìó àáî áåç ïðè÷èíè êðè÷èòü. Ãà÷³ íà éîìó ñïàäàþòü, à âîíî ñòî¿òü ñåðåä õàòè, çàïëþùèëî î÷³, ðîççÿâèëî ðîòà ³ âåðåùèòü.

Òîä³ ìàòè âèéìàëà ëþëüêó ç çóá³â ³, çàìàõíóâøèñü íà íüîãî, ëþòå ãóêàëà:

— ²ã³ íà òåáå! Òè, îáì³ííèêó. Ùåç áè ó îçåðî òà â òð³ñêè!..

² â³í ùåçàâ.

Êîòèâñü çåëåíèìè öàðèíêàìè, ìàëåíüêèé ³ á³ëèé, íà÷å áàíüêã êóëüáàáè, áåçñòðàøíî çàáèðàâñÿ ó òåìíèé ë³ñ, äå ãàäæóãè êèâàëè íà; íèì ãàëóçêàìè, ÿê âåäì³äü ëàáàìè.


 




Çâ³äñè äèâèâñÿ íà ãîðè, áëèçüê³ é äàëåê³ âåðõè, ùî ãîëóá³ëè íà íå­á³, íà ñìåðåêîâ³ ÷îðí³ ë³ñè ç ¿õ ñèí³ì äèõàííÿì, íà ÿñíó çåëåíü öàðè-íîê, ùî, ìîâ äçåðêàëà, áëèùàëè â ðàìàõ äåðåâ. ϳä íèì, â äîëèí³, êè­ï³â õîëîäíèé ×åðåìîø. Ïî äàëåêèõ ãîðáàõ äð³ìàëè íà ñîíö³ ñàìîòí³ îñåë³. Áóëî òàê òèõî ³ ñóìíî, ÷îðí³ ñìåðåêè áåçïåðåñòàíêó ñïóñêàëè ñóì ñâ³é â ×åðåìîø, à â³í í³ñ éîãî äîëîì é îïîâ³äàâ.

— ²âà!.. Ìî-îé! — ãóêàëè íà ²âàíà îä õàòè, àëå â³í òîãî íå ñëóõàâ, çáè­ðàâ ìàëèíè, ïóêàâ ç ëèñòî÷ê³â, ðîáèâ ñâèñò³ëêó àáî ïèùàâ ó òðàâèíêó, íàìàãàþ÷èñü âäàòè ãîëîñè ïòàõ³â òà âñ³ ò³ çãóêè, ùî ÷óâ ó ë³ñ³. Ëåäâå ïî­ì³òíèé â ë³ñîâ³ì çåë³, çáèðàâ êâ³òêè ³ êîñè÷èâ íèìè ñâîþ êðåñàíþ (áðèëü), à óòîìèâøèñü, ëÿãàâ äåñü ï³ä ñ³íîì, ùî ñîõëî íà îñòðèâàõ, ³ ñï³­âàëè éîìó äî ñíó òà é áóäèëè éîãî ñâî¿ì äçâîíîì ã³ðñüê³ ïîòîêè.

Êîëè ²âàíîâ³ ìèíóëî ñ³ì ë³ò, â³í óæå äèâèâñÿ íà ñâ³ò ³íàêøå. ³í çíàâ âæå áàãàòî. Óì³â çíàõîäèòè ïîì³÷íå ç³ëëÿ — îäàëåí, ìàòðèãàí ³ ï³äîéìó, ðîçóì³â, ïðî ùî êàíüêຠêàíÿ, ç ÷îãî ïîâñòàëà çîçóëÿ, ³ êîëè îïîâ³äàâ ïðî âñå òå âäîìà, ìàòè íåïåâíî ïîçèðàëà íà íüîãî: ìîæå, âî­íî äî íüîãî ãîâîðèòü? Çíàâ, ùî íà ñâ³ò³ ïàíóº íå÷èñòà ñèëà, ùî àð³ä-íèê (çëèé äóõ) ïðàâèòü óñ³ì; ùî â ë³ñàõ ïîâíî ë³ñîâèê³â, ÿê³ ïàñóòü òàì ñâîþ ìàðæèíêó: îëåí³â, çàéö³â ³ ñåðí; ùî òàì áëóêຠâåñåëèé ÷ó-ãàéñòèð, ÿêèé çàðàç ïðîñèòü ñòð³÷íîãî â òàíåöü òà ðîçäèðຠíÿâêè; ùî æèâå â ë³ñ³ ãîëîñ ñîêèðè. Âèùå, ïî áåçâîäíèõ äàëåêèõ íåäåÿõ, íÿâêè ðîçâîäÿòü ñâî¿ áåçêîíå÷í³ òàíêè, à ïî ñêåëÿõ õîâàºòüñÿ ùåçíèê. ̳ã áè ðîçêàçàòè ³ ïðî ðóñàëîê, ùî ãàðíî¿ äíèíè âèõîäÿòü ç âîäè íà áåðåã, ùîá ñï³âàòè ï³ñåíü, âèãàäóâàòü áàéêè ³ ìîëèòâè, ïðî ïîòîïåëüíèê³â, ÿê³ ïî çàõîä³ ñîíöÿ ñóøàòü áë³äå ò³ëî ñâîº íà êàìåíÿõ â ð³÷ö³. Âñÿê³ çë³ äóõè çàïîâíþþòü ñêåë³, ë³ñè, ïðîâàëëÿ, õàòè é çàãîðîäè òà ÷èãàþòü íà õðèñòèÿíèíà àáî íà ìàðæèíó, ùîá çðîáèòè ¿ì øêîäó.

Íå ðàç, ïðîêèíóâøèñü óíî÷³, ñåðåä âîðîæî¿ òèø³, â³í òðåìò³â, ñïîâ­íåíèé æàõîì.

Âåñü ñâ³ò áóâ ÿê êàçêà, ïîâíà ÷óäåñ, òàºìíè÷à, ö³êàâà é ñòðàøíà.

Òåïåð â³í âæå ìàâ îáîâ'ÿçêè — éîãî ïîñèëàëè ïàñòè êîðîâè. Ãíàâ â ë³ñ ñâî¿õ æîâòàíþ òà ãîëóáàíþ, ³ êîëè âîíè ïîòîïàëè â õâèëÿõ ë³ñîâèõ òðàâ òà ìîëîäèõ ñìåðå÷îê ³ âæå çâ³äòè îáçèâàëèñü äî íüîãî, ÿê ç-ï³ä âîäè, òóæëèâèì äçâîíîì ñâî¿õ äçâ³íê³â, â³í ñ³äàâ äåñü íà óçá³÷÷³ ãîðè, âèéìàâ äåíö³âêó (ñîï³ëêó) ³ âèãðàâàâ íåìóäð³ ï³ñí³, ÿêèõ íàâ÷èâñÿ îä ñòàðøèõ. Îäíàê òà ìóçèêà íå âäîâîëüíÿëà éîãî. Ç äîñàäîþ êèäàâ äåí­ö³âêó ³ ñëóõàâ ³íøèõ ìåëîä³é, ùî æèëè â íüîìó, íåÿñí³ ³ íåâëîâèì³.

Çíèçó ï³ä³éìàâñü äî ²âàíà ³ çàòîïëþâàâ ãîðè ãëóõèé ãîì³í ð³êè, à â íüîãî êàïàâ îä ÷àñó äî ÷àñó ïðîçîðèé äçâ³í êîëîê³ëüöÿ. Ç-çà ãàëóçêè ñìåðåêè âèãëÿäàëè çàæóðåí³ ãîðè, íàïîºí³ ñóìîì ò³íåé îä õìàð, ùî âñå ñòèðàëè áë³äó óñì³øêó öàðèíîê. Ãîðè ùîõâèëèíè ì³íÿëè ñâ³é íàñòð³é: êîëè ñì³ÿëàñü öàðèíêà, õìóðèâñÿ ë³ñ. ² ÿê òðóäíî áóëî âäèâè­òèñü â òå ðóõëèâå îáëè÷÷ÿ ã³ð, òàê òðóäíî áóëî äèòèí³ ñï³éìàòè õè­ìåðíó ìåëîä³þ ï³ñí³, ùî âèëàñü, òð³ïàëà êðèëüöÿìè êîëî ñàìîãî âóõà ³ íå äàâàëàñü.


Îäíîãî ðàçó â³í ïîêèíóâ ñâî¿ êîðîâè ³ ïîäðÿïàâñü íà ñàìèé ãðóíü (âåðõ). Ëåäâå ïîì³òíîþ ñòåæêîþ ï³ä³éìàâñü âèùå ³ âèùå, ïîì³æ ãóñò³ çàðîñë³ áë³äî¿ ïàïîðîò³, êîëþ÷î¿ îæèíè é ìàëèíè. Ëåãêî ïåðåñêàêóâàâ ç êàì³íöÿ íà êàì³í÷èê, ïåðåëàçèâ ÷åðåç ïîâàëåí³ äåðåâà, ïðîäèðàâñÿ êð³çü ã³ëëÿ÷êè êóù³â. Çà íèì ï³ä³éìàâñÿ ç äîëèíè â³÷íèé øóì ð³÷êè, ðîñëè ãîðè, ³ âæå âñòàâàâ íà êðàéíåá³ áëàêèòíèé ïðèâèä ×îðíîãîðè. Äîâã³ ïëàêó÷³ òðàâè êðèëè òåïåð áîêè ãîðè, äçâ³íêè êîð³â îáçèâàëèñü, ÿê äàëåêå ç³òõàííÿ, âñå ÷àñò³øå ïîïàäàëîñü âåëèêå êàì³ííÿ, ùî äàë³, íà ñàì³ì âåðøêó, òâîðèëî õàîñ ïîëàìàíèõ ñêåëü, ñïèñàíèõ ëèøàÿìè, çäóøåíèõ ó ãàäþ÷èõ îá³éìàõ êîð³ííÿì ñìåðåê. ϳä íîãàìè â ²âàíà êîæäèé êàì³íü âêðèâàëè ðóäàâ³ ìõè, ãðóá³, ì'ÿê³, øîâêîâ³. Òåïë³ ³ í³æ­í³, âîíè õîâàëè ó ñîá³ ïîçîëî÷åíó ñîíöåì âîäó ë³òí³õ äîù³â, ì'ÿêî âãè­íàëèñü ³ îá³éìàëè íîãó, ÿê ïóõîâà ïîäóøêà. Êó÷åðÿâà çåëåíü ãîãîç³â ³ àôèí çàïóñòèëà ñâîº êîð³ííÿ ó ãëèá³íü ìîõó, à çâåðõó ñèïíóëà ðîñîþ ÷åðâîíèõ òà ñèí³õ ÿã³ä.

Òóò ²âàí ñ³â îäïî÷èòè.

ͳæíî äçâåí³ëà íàä íèì õâîÿ ñìåðåê, çì³øàâøèñü ç øóìîì ð³êè, ñîíöå íàëëÿëî çëîòîì ãëèáîêó äîëèíó, çàçåëåíèëî òðàâè, äåñü êóðèâñÿ ñèí³é äèìîê îä âàòðè, ç-çà ²ãðèöÿ îêñàìèòîâèì ãóëîì êîòèâñÿ ãð³ì.

²âàí ñèä³â ³ ñëóõàâ, çàáóâøè çîâñ³ì, ùî ìຠäîãëÿäàòè êîðîâè.

² îñü ðàïòîì â ñ³é äçâ³íê³é òèø³ ïî÷óâ â³í òèõó ìóçèêó, ÿêà òàê äîâãå ³ íåâëîâèìî âèëàñü êðóã éîãî âóõà, ùî íàâ³òü ñïðàâëÿëà ìóêó! Çàñòèã­ëèé ³ íåðóõîìèé, âèòÿãíóâ øèþ ³ ç ðàä³ñíèì íàïðóæåííÿì ëîâèâ äèâ­íó ìåëîä³þ ï³ñí³. Òàê ëþäè íå ãðàëè, â³í ïðèíàéìí³ í³êîëè íå ÷óâ. Àëå õòî ãðàâ? Íàâêðóãè áóëà ïóñòêà, ñàìîòí³é ë³ñ ³ íå âèäíî áóëî æèâî¿ äóø³. ²âàí îçèðíóâñÿ íàçàä, íà ñêåë³, — ³ ñêàìåí³â. Íà êàìåí³, âåðõè, ñèä³â «òîé», ùåçíèê, ñêðèâèâ ãîñòðó áîð³äêó, íàãíóâ ð³æêè ³, çàïëþ­ùèâøè î÷³, äóâ ó ôëîÿðó. «Íåìà ìî¿õ ê³ç». Íåìà ìî¿õ ê³ç...» — ðîçëè­âàëàñü æàëåì ôëîÿðà. Òà îñü ð³æêè ï³äíÿëèñü âãîðó, ùîêè íàäóëèñ* ³ ðîçïëþùèëèñü î÷³. «ª ìî¿ êîçè... ª ìî¿ êîçè...» — çàñêàêàëè ðàä³ñíå çãóêè, ³ ²âàí ç æàõîì ïîáà÷èâ, ÿê, âèòêíóâøèñü ç-çà ãàëóçîê, çàòðÿñëè ãîëîâàìè áîðîäàò³ öàïè.

³í õò³â ò³êàòè — é íå ì³ã. Ñèä³â ïðèêóòèé íà ì³ñö³ ³ í³ìî êðè÷àâ îä õîëîäíîãî æàõó, à êîëè âðåøò³ âèäîáóâ ãîëîñ, ùåçíèê çâèíóâñÿ ³ ïðîïàâ ðàïòîì ó ñêåë³, à öàïè îáåðíóëèñü â êîð³ííÿ äåðåâ, ïîâàëåíèõ â³òðîì..

²âàí ãíàâ òåïåð âíèç, áåç òÿìè, íàîñë³ï, ðâàâ çðàäëèâ³ îá³éìè îæèí, ëàìàâ ñóõ³ ã³ëëÿ÷êè, êîòèâñÿ ïî ñëèçüêèõ ìõàõ ³ ç æàõîì ÷óâ, ùî çà íèì ùîñü æåíåòüñÿ. Íàðåøò³ âïàâ. Ñê³ëüêè ëåæàâ, íå ïàì'ÿòàº.

Ïðèéøîâøè äî ñåáå ³ âçäð³âøè çíàéîì³ ì³ñöÿ, â³í çàñïîêî¿âñÿ òðîõè. Çäèâîâàíèé, íàñëóõàâ ÿêèéñü ÷àñ. ϳñíÿ, çäàâàëîñü, áðèí³ëà âæå ³ íüîìó. ³í âèéíÿâ äåíö³âêó. Çðàçó éîìó íå éøëî, ìåëîä³ÿ íå äàâàã ëàñü. Ïî÷èíàâ ãðàòè ñïî÷àòêó, íàïðóæóâàâ ïàì'ÿòü, ëîâèâ ÿê³ñü çãóêí ³ êîëè âðåøò³ çíàéøîâ, ùî â³ääàâíà øóêàâ, ùî íå äàâàëî éîìó ñïîêî¿é ³ ë³ñîì ïîïëèëà ÷óäíà, íå â³äîìà ùå ï³ñíÿ, ðàä³ñòü âñòóïèëà ó éî«ñåðöå, çàëëÿëà ñîíöåì ãîðè, ë³ñ ³ òðàâó, çàêëåêîò³ëà â ïîòîêàõ, ï³äíÿë³

\


íîãè â ²âàíà, ³ â³í, ïîæáóðíóâøè äåíö³âêó â òðàâó òà âçÿâøèñü ó áîêè, çàêðóæèâñÿ â òàíö³. Ïåðåáèðàâ íîãàìè, ñòàâàâ ëåãêî íà ïàëüö³, áèâ áî­ñèìè ï'ÿòàìè â çåìëþ, ù³áàâ ãîëóáö³, êðóòèâñÿ ³ ïðèñ³äàâ. «ª ìî¿ êîçè.,. ª ìî¿ êîçè...» — ùîñü ñï³âàëî ó íüîìó. Íà ñîíÿ÷í³é ïëÿì³ ïîëÿíêè, ùî çàêðàëàñü â ïîõìóðå öàðñòâî ñìåðåê, ñêàêàâ á³ëåíüêèé õëîï÷èê, íåìîâ ìåòåëèê ïóðõàâ ç³ ñòåáëà íà ñòåáëèíó, à îáèäâ³ êîðîâè — æîâòàíÿ ³ ãî-ëóáàíÿ, ïðîñóíóâøè ãîëîâè ìåæè ãàëóçêè, ïðèâ³òíî äèâèëèñü íà íüîãî, æóþ÷è æóéêó, òà çð³äêà äçâîíèëè éîìó äî òàíöþ.

Òàê çíàéøîâ â³í ó ë³ñ³ òå, ÷îãî øóêàâ.

Âäîìà, â ðîäèí³, ²âàí ÷àñòî áóâ ñâ³äêîì íåñïîêîþ ³ ãîðÿ. Çà éîãî ïàì'ÿò³ âæå äâ³÷³ êîëî ¿õ õàòè òðåìá³òàëà òðåìá³òà, îïîâ³ùàþ÷è ãîðàì ³ äîëàì ïðî ñìåðòü: ðàç, êîëè áðàòà Îëåêñó ðîçäóøèëî äåðåâî â ë³ñ³, à âäðóãå, êîëè áðà÷÷³ê Âàñèëü, ôàéíèé âåñåëèé ëå´³íü, çàãèíóâ ó á³éö³ ç âîðîæèì ðîäîì, ïîñ³÷åíèé òîï³ðöÿìè. Ñå áóëà ñòàðà âîðîæíå÷à ì³æ ¿õí³ì ðîäîì ³ ðîäîì Ãóòåíþê³â. Õî÷ âñ³ â ðîäèí³ êèï³ëè çë³ñòþ é çàâ­çÿòòÿì íà òîé äèÿâîëüñüêèé ð³ä, àëå í³õòî íå ì³ã äîêëàäíî ðîçêàçàòè ²âàíîâ³, çâ³äêè ï³øëà âîðîæíå÷à. ³í òåæ ãîð³â áàæàííÿì ïîìñòèòèñü ³ õàïàâñü çà òàòîâó áàðòêó, âàæêó ùå äëÿ íüîãî, ãîòîâèé êèíóòèñü â á³é.

Òî áàéêà, ùî ²âàí áóâ äåâ'ÿòíàäöÿòèé â áàòüêà, à Àííè÷êà äâàäöÿòà. ¿õíÿ ðîäèíà áóëà íåâåëèêà: ñòàðèí³ äâîº òà ï'ÿòåðî ä³òåé. Ðåøòà ï'ÿò­íàäöÿòü ñïî÷èëî íà öâèíòàð³ á³ëÿ öåðêîâö³.

Âñ³ âîíè áóëè áîãîì³ëüí³, ëþáèëè õîäèòè äî öåðêâè, ³ îñîáëèâî íà Õðàì. Òàì ìîæíà ïîáà÷èòèñü áóëî ç äàëåêèì ðîäîì, ùî îñ³âñÿ ïî îêî­ëèøí³õ ñåëàõ, òà é òðàïëÿëàñü íàãîäà îääÿ÷èòü Ãóòåíþêàì çà ñìåðòü Âàñèëåâó òà çà òó êðîâ, ùî íå ðàç ÷³áðèëà ç Ïàë³é÷óê³â.

Âèòÿãàëîñü íàéêðàùå ëóä³ííÿ (îäåæà), íîâ³ êðàøåíèö³, ïèñàí³ êåïòàð³, ÷åðåñè ³ òàá³âêè, áàãàòî íàáèâàí³ öâÿõîì, äðîòÿí³ çàïàñêè, ÷åðëåí³ õóñòêè øîâêîâ³ ³ íàâ³òü ïèøíà òà á³ëîñí³æíà ãóãëÿ, ÿêó ìàòè îáåðåæíî íåñëà íà ö³ïêó ÷åðåç ïëå÷å. ²âàí òåæ ä³ñòàâ íîâó êðåñàíþ ³ äîâãó äçüîáíþ, ùî áèëà éîãî ïî íîãàõ.

ѳäëàëèñü êîí³, ³ ñóòî÷êàìè çåëåíèì âåðõîì ³øîâ ïèøíèé ïîõ³ä òà çàêîñè÷óâàâ ïëàé ãåéáè ÷åðâîíèì ìàêîì.

Ïî ãîðàõ, äîëàìè é âåðõàìè, òÿãëèñÿ ñâÿòî÷íî ïðèáðàí³ ëþäè. Çå­ëåíà îòàâà öàðèíîê ðîçöâ³òàëàñÿ ðàïòîì, âçäîâæ ×åðåìîøó ïëèâ ð³ç­íîáàðâíèé ïîò³ê, à äåñü âèñîêî, íà ÷îðíîìó çàïèíàë³ ñìåðåêîâèõ ë³ñ³â, æàðîì ãîð³â ï³ä ðàí³øí³ì ñîíöåì ÷åðâîíèé äàøîê ãóöóëüñüêîãî ïàðà­ñîëÿ.

Íåçàáàðîì ²âàí ïîáà÷èâ ñòð³÷ó âîðîæèõ ðîä³â. Âîíè âæå âåðòàëè ç Õðàìó, òàòî áóâ òðîõè íàëèòèé. Ðàïòîì íà âóçåíüê³é äîðîç³, ì³æ ñêåëåþ ³ ×åðåìîøåì, çðîáèâñÿ òèñê. Âîçè, ê³íí³ ³ ï³ø³, ÷îëîâ³êè é æ³íêè — ñïèíèëèñü ³ çáèëèñü â êóïó.  ëþòîìó ´âàëò³, ùî çâ³ÿâñü îäðàçó, ÿê âèõîð, íåâ³äîìî îä ÷îãî, çàáëèùàëè çàë³çí³ áàðòêè òà çàñêàêàëè ïåðåä ñàìèì îáëè÷÷ÿì. ßê êðåì³íü ³ êðèöÿ» ñòÿëèñü ðîäè — Ãóòåíþêè ç Ïà-ÿ³é÷óêàìè, ³ ïåðøå í³æ ²âàí âñòèã ðîç³áðàòè, ïðî ùî ¿ì éäåòüñÿ, òàòî Ðîçìàõíóâ áàðòêó ³ âäàðèâ ïëàçîì êîìóñü ïî ÷îë³, ç ÿêîãî áðèçíóëà


êðîâ, çàëëÿëà ëèöå, ñîðî÷êó òà ïèøíèé êåïòàð. Éîéêíóëà ÷åëÿäü, êè­íóëàñü îäòÿãàòè, à âæå ëþäèíà ç ëèöåì ÷åðâîíèì, ÿê éîãî ãà÷³, òÿëà áàðòêîþ âîðîãà â ãîëîâó, ³ ïîõèòíóâñÿ ²âàí³â òàòî, ÿê ï³äòÿòà ñìåðåêà* ²âàí êèíóâñÿ â á³éêó. Íå ïàì'ÿòàâ, ùî ðîáèòü. Ùîñü ï³äíÿëî éîãî. Àëå äîðîñë³ ïîòîëî÷èëè éîìó íîãè, ³ â³í íå ì³ã ïðîòèñíóòèñü òóäè, äå áè-? ëèñü. Âñå ùå ãàðÿ÷èé, ðîç'þøåíèé çë³ñòþ, â³í íàñêî÷èâ ç ðîçãîíó í» ìàëåíüêå ä³â÷à, ùî òðÿñëîñü ç æàõó á³ëÿ ñàìîãî âîçà. Àãà! Ñå, ïåâíî, Ãóòåíþêîâà ä³âêà! ², íå äóìàâøè äîâãî, óäàðèâ ¿¿ â ëèöå. Âîíà ñêðèâè* ëàñü, ïðèòóëèëà ðóêàìè äî ãðóäåé ñîðî÷êó ³ ïî÷àëà ò³êàòè. ²âàí çëî­âèâ ¿¿ êîëî ð³êè, øàðïíóâ çà ïàçóõó ³ ðîçäåð. Çâ³äòè âïàëè íà çåìëþ íîâ³ ê³ñíèêè, à ä³â÷èíêà ç êðèêîì êèíóëàñü ¿õ çàõèùàòè. Àëå â³í âèäåð ³ êèíóâ ó âîäó. Òîä³ ä³â÷èíêà, ç³ãíóòà âñÿ, ïîäèâèëàñü íà íüîãî ñï³äëî­áà ÿêèìñü ãëèáîêèì çîðîì ÷îðíèõ ìàòîâèõ î÷åé ³ ñïîê³éíî ñêàçàëà:

— ͳ÷üî...  ìåíå º äðóã³... ìàé ë³ïø³.
Âîíà íà÷å éîãî ïîò³øàëà.

Çäèâîâàíèé ëàã³äíèì òîíîì, õëîïåöü ìîâ÷àâ.

—Ìåí³ íåíÿ êóïèëà íîâó çàïàñêó... ³ ïîñòîëè... ³ ìåðåæàí³ êàï÷óð³... ³..* ³í âñå ùå íå çíàâ, ùî ñêàçàòè.

—ß ñè îáóþ ôàéíî òà é áóäó ä³âêà... Òîä³ éîìó çàçäð³ñíî ñòàëî.

—À ÿ âæå âì³þ ãðàòè â äåíö³âêó.

—Íàø Ôåä³ð çðîáèâ ñè òàêó ôàéíó ôëîÿðó... òà é ÿê çàéãðàº... ²âàí íàäóâñÿ.

—ß âæå ùåçíèêà áà÷èâ.

Âîíà íåéìîâ³ðíî ïîäèâèëàñü íà íüîãî.

—À íàùî æ òè á'ºø ñè?

—À òè íàùî êîëî âîçà ñòîÿëà?

Âîíà ïîäóìàëà òðîõè, íå çíàþ÷è, ùî îäïîâ³ñòè, ³ ïî÷àëà øóêàòü ùîñü çà ïàçóõîþ.

Âèòÿãëà âðåøò³ äîâãèé öóêåðîê.

— Àäè!

Ïîëîâèíó âêóñèëà, à äðóãó ïîâàæíèì, ïîâíèì äîâ³ð'ÿ ðóõîì ïîäàë³ éîìó.

-Íà! .$

³í çàâàãàâñÿ, àëå óçÿâ, ³

Òåïåð âîíè âæå ñèä³ëè ðÿäî÷êîì, çàáóâøè ïðî âåðåñê á³éêè é ñåðäè|

òèé øóì ð³÷êè, à âîíà îïîâ³äàëà éîìó, ùî çâåòüñÿ Ìàð³÷êà, ùî ïàñ4

âæå äðîá'ºòà (â³âö³), ùî ÿêàñü Ìàðöèíîâà — ñë³ïà íà îäíî îêî — ïî*

êðàëà ó íèõ ìóêó... ³ òàêå ³íøå, îáîì ö³êàâå, áëèçüêå ³ çðîçóì³ëå, à ïîãëÿ|

¿¿ ÷îðíèõ ìàòîâèõ î÷åé ì'ÿêî ïîðèíàâ ó ²âàíîâå ñåðöå... ²

² âòðåòº çàòðåìá³òàëà òðåìá³òà ïðî ñìåðòü â ñàìîòí³é õàò³ íà âèñî곿

êè÷åð³: äðóãîãî äíÿ ïî á³éö³ ïîìåð ñòàðèé Ïàë³é÷óê. ³

Òÿæê³ ÷àñè íàñòàëè â ðîäèí³ ²âàíà ïî ñìåðò³ ´àçäè. Çàãí³çäèëîå²

áåçëàääÿ, ñïëèâàëè ãàðàçäè, ïðîäàâàëèñü öàðèíêè îäíà ïî îäí³é, ³ ìàðæÙ

íà äåñü òàíóëà òàê, ÿê ïî ãîðàõ âåñíîþ ñí³ãè. ³

■³ ■³


Àëå â ²âàíîâ³é ïàì'ÿò³ òàòîâà ñìåðòü íå òàê äîâãî æèëà, ÿê çíàéî­ì³ñòü ç ä³â÷àì, ùî, ñêðèâäæåíå íèì áåçíåâèííî, ïîâíèì äîâ³ð'ÿ ðóõîì ïîäàëî éîìó ïîëîâèíó öóêåðêà.  éîãî äàâí³é ³ áåçïðè÷èííèé ñìóòîê âëèëàñü íîâà òå÷³éêà. Âîíà íåñâ³äîìî òÿãëà éîãî â ãîðè, íîñèëà ïî ñó­ñ³äí³õ êè÷åðàõ, ë³ñàõ ³ äîëèíàõ, äå á â³í ì³ã ñòð³òè Ìàð³÷êó. ² â³í ñòð³âñÿ íàðåøò³ ç íåþ: ïàñëà ÿãíÿòà.

Ìàð³÷êà éîãî ïðèéíÿëà, ÿê áè äàâíî ñïîä³âàëàñü: â³í áóäå ç íåþ ïàñòè îâå÷êè. À é ñïðàâä³! Íåõàé æîâòàíÿ òà ãîëóáàíÿ äëÿ ñåáå á'þòü â êîëîê³ëüö³ òà âèð³êóþòü â ë³ñ³, à â³í éìå ïàñòè ¿¿ ÿãíÿòà.

² ÿê âîíè ïàñëè!

Á³ë³ ÿðêè, çàáèâøèñü ó õîëîäîê ï³ä ñìåðåêó, äèâèëèñü äóðíèìè î÷èìà, ÿê êà÷àëèñü ïî ìõàõ äâîº ä³òåé, äçâîíÿ÷è â òèø³ ìîëîäèì ñì³­õîì. Âòîìèâøèñü, âîíè çàáèðàëèñü íà á³ëå êàì³ííÿ ³ ëÿ÷íî çàçèðàëè çâ³äòè ó ïð³ðâó, ç ÿêî¿ ñòð³ìêî ï³ä³éìàâñÿ ó íåáî ÷îðíèé ïðèâèä ãîðè ³ äèõàâ ñèííþ, ùî íå õò³ëà òàíóòü íà ñîíö³.  ù³ëèí³ ïîì³æ ãîðàìè ëå­ò³â â äîëèíó ïîò³ê ³ òðÿñ ïî êàì³ííÿõ ñèâîþ áîðîäîþ. Òàê áóëî òåïëî, ñàìîòíüî ³ ëÿ÷íî ó â³êîâ³÷í³é òèø³, ÿêó áåð³ã ë³ñ, ùî ä³òè ÷óëè âëàñíå äèõàííÿ. Àëå âóõî óïåðòî ëîâèëî ³ ïîá³ëüøàëî äî íàéá³ëüøèõ ðîçì³ð³â óñÿêèé çãóê, ùî ìóñèâ æèòü â ë³ñ³, ³ ¿ì ÷àñîì çäàâàëîñü, ùî âîíè ÷óþòü ÷èéñü õ³ä ïîòàéíèé, ãëóõå ãóïàííÿ áàðäè, õåêàííÿ âòîìëåíèõ ãðóäåé.

—×óºø, ²âà? — øåïîò³ëà Ìàð³÷êà.

—×îìó 6 íå ìàâ ÷óòè? À ÷óþ.

Âîíè îáîº çíàëè, ùî òî áðîäèòü ïî ë³ñ³ íåâèäèìà ñîêèðà, ãóïà îá äåðåâà ³ õåêà ç âòîìëåíèõ ãðóäåé.

Ëÿê ïðîãàíÿâ ¿õ çâ³äòè â äîëèíó, äå ïîò³ê ïëèâ ñïîê³éí³øå. Âîíè ðîáèëè ñîá³ êóðáàëî ó ïîòîö³, ãëèáîêå ì³ñöå, ³, ðîçäÿãøèñü, áîâòàëèñü â í³ì, ÿê äâîº ë³ñíèõ çâ³ðÿò, ùî íå çíàþòü, ùî òàêå ñîðîì. Ñîíöå ñïî÷è­âàëî íà ¿õ ÿñí³ì âîëîññ³ ³ áèëî â î÷³, à ëüîäîâà âîäà ïîòîêó ùèïàëà ò³ëî.

Ìàð³÷êà ïåðøà çìåðçàëà ³ ïóñêàëàñÿ á³ãòè.

—Ñò³é, — ãóêàâ íà íå¿ ²âàí, — çâ³äêè òè?

—Ç ß-âîð-ðîâà( — öîêîò³ëà çóáàìè ñèíÿ Ìàð³÷êà.

—À ÷èÿ òè?

—Êîâàëüîâà.

—Áóâàé çäîðîâà, Êîâàëüîâà! — ùèïàâ ¿¿ ²âàí ³ ïóñêàâñü äîãàíÿòè, àæ ïîêè ïîòîìëåí³, àëå çàãð³ò³, íå ïàäàëè íà òðàâó.

 òèõ³ì ïëåñ³ ïîò³÷êà, íàä ÿêèì ãîð³â öàð³âíèê ñîíÿ÷íèì ñâ³òîì òà ñèí³â ëàáóøòàí íèçêîþ ÷åðåâè÷ê³â, æàë³áíî êóìêàëè æàáè. ²âàí íàõèëÿâñÿ ïîíàä ïîòîêîì ³ ïèòàâ æàáó:

— Êóìà-êóìà, øî-ñ âàðèëà?

—Áóðàê — áîðù. Áóðàê — áîðù. Áóðàê — áîðù... — êðåêòàëà Ìà­ð³÷êà...

— Áóðàêè-êè-êè! Áóðàêè-êè-êè! Áóðàêè-êè-êè! — âåðåùàëè îáîº,
çàïëþùèâøè î÷³, àæ æàáè çäèâîâàíî ìîâêëè.

² òàê âîíè ïàñëè, ùî íå ðàç ðîçãóáèëè îâå÷êè. Êîëè âîíè ñòàðøèìè ñòàëè, çàáàâè áóëè âæå ³íø³.


Òåïåð ²âàí áóâ óæå ëå´³íü, ñòðóíêèé ³ ì³öíèé, ÿê ñìåð³÷êà, ìàñòèâ êó÷åð³ ìàñëîì, íîñèâ øèðîêèé ÷åðåñ ³ ïèøíó êðåñàíþ. Ìàð³÷êà òåæ âæå õîäèëà â çàïë³òêàõ, à ñå çíà÷èòè ìàëî, ùî âîíà âæå ãîòîâà é â³ä­äàòèñü. Íå ïàñëè á³ëüøå âêóï³ ÿãíÿòà ³ ñòð³÷àëèñü ëèø â ñâÿòî àáî â íåä³ëþ. Ñõîäèëèñü êîëî öåðêâè àáî äåñü â ë³ñ³, ùîá ñòàðèíÿ íå çíàëà, ÿê êîõàþòüñÿ ä³òè âîðîæèõ ðîä³â. Ìàð³÷êà ëþáèëà, êîëè â³í ãðàâ íà ôëîÿðó. Çàäóìàíèé âñå, âñòðîìëÿâ î÷³ êóäèñü ïîçà ãîðè, íåíà÷å âèä³â, ÷îãî íå áà÷èëè äðóã³, ïðèêëàäàâ ìåðåæàíó äóäêó äî ïîâíèõ óñò, ³ ÷óä­íà ï³ñíÿ, ÿêî¿ í³õòî íå ãðàâ, òèõî ñïàäàëà íà çåëåíó îòàâó öàðèíîê, äå âèã³äíî ïîñëàëè ñâî¿ ò³í³ ñìåðåêè. Õîëîäíî áóëî ³ ìîðîç éøîâ ïîçà øêóðó, êîëè âèë³òàëè ïåðø³ ñâèñòÿ÷³ çãóêè. Íà÷å çèìè ëåæàëè ïî ìåðòâèõ ãîðàõ. Òà îñü ç-çà ãîðè âñòຠâæå Áîã-ñîíöå ³ âêëàäຠñâîþ ãî­ëîâó â çåìëþ. Çðóøèëèñü çèìè, çáóäèëèñü âîäè, ³ çàäçâåí³ëà çåìëÿ îä ñï³âó ïîòîê³â. Ðîçñèïàëîñü ñîíöå ïèëîì êâ³òîê, ëåãêèì õîäîì ³äóòü ïî öàðèíêàõ íÿâêè, à ï³ä íîãàìè ó íèõ çåëåí³º ïåðøà òðàâà. Çåëåíèì äó­õîì äèõíóëè ñìåðåêè, çåëåíèì ñì³õîì çàñì³ÿëèñÿ òðàâè, íà âñüîìó ñâ³ò³ ò³ëüêè äâ³ áàðâè: â çåëåí³é — çåìëÿ, â áëàêèòí³é — íåáî... À äî­ëîì ×åðåìîø ì÷èòü, æåíå çåëåíó êðîâ ã³ð, íåñïîê³éíó é øóìëèâó...

Òðåìá³òà!.. Òóðó-ðàé-ðà... Òóðó-ðàé-ðà„.

Çàãðàëî ñåðöå ó â³â÷àð³â, çàáëåÿëè â³âö³, ó÷óâøè ïàøó... Øóìèòü øâàðîì ïîëîíèíà õîëîäíà, à ç äèêèõ ëîì³â, ç ãàéíà, âñòຠíà çàäí³ ëà-áè âåäì³äü, ïðîáóº ãîëîñ ³ âæå áà÷èòü çàñïàíèì îêîì ñâîþ ïîæèâó.

Á'þòü ïëîâè âåñíÿí³, ðè÷àòü ãðîìîì ã³ðñüê³ âåðõè — ³ äóõ çëîãî õî­ëîäîì ⳺ îä ×îðíîãîðè... à òóò ðàïòîì ç'ÿâëÿºòüñÿ ñîíöå — ïðàâå Áî­æå ëèöå — ³ âæå äçâîíèòü ó êîñè, ùî êëàäóòü ñ³íî â ïîë³ã. Ç ãîðè íà ãî­ðó, ç ïîòî÷êà â ïîòî÷îê ïóðõà êîëîìèéêà, òàêà ëåãåíüêà, ïðîçîðà, ùî ÷óºø, ÿê îä íå¿ çà ïëå÷èìà òð³ïàþòü êðèëüöÿ...

Îé ïðèá³ãëà ç ïîëîíèíêè Á³ëàÿ îâå÷êà — Ëþáëþ òåáå, ôàéíà ëþáêî, Òà é òâî¿ ñëîâå÷êà...

Òèõî äçâîíèòü õâîÿ ñìåðåê, òèõî øåï÷óòü ë³ñè õîëîäí³ ñíè ë³òíüî¿ íî÷³, ïëà÷óòü äçâ³íêè êîð³â, ³ ãîðè áåçïåðåñòàíêó ñïóñêàþòü ñóì ñâ³é â ïîòîêè.

Ç ëóñêîòîì é çîéêîì ëåòèòü äåñü â äîëèíó çðóáàíå äåðåâî â ë³ñ³, àëå ãîðè îäâ³òíî ç³òõàþòü, — ³ çíîâó ïëà÷å òðåìá³òà. Òåïåð âæå íà ñìåðòü³ Ñïî÷èâ õòîñü íàâ³êè ïî òÿæê³é ïðàö³. Çàêóâàëà çîçóëåíüêà òà é êîëî Ìåí÷èëà... îò òåïåð âæå ñï³âàíî÷êà êîìóñü ñè ñê³í÷èëà...

Ìàð³÷êà îáçèâàëàñü íà ãðó ôëîÿðè, ÿê ñàìè÷êà äî äèêîãî ãîëóáà, -^ ñï³âàíêàìè. Âîíà ¿õ çíàëà áåçë³÷. Çâ³äêè âîíè ç'ÿâëÿëèñü — íå ìîãëà â ðîçêàçàòè. Âîíè, çäàºòüñÿ, ãîéäàëèñÿ ç íåþ ùå ó êîëèñö³, õëþïàëèñü ó êóïåë³, ðîäèëèñü ó ¿¿ ãðóäÿõ, ÿê ñõîäÿòü êâ³òêè ñàìîñ³éí³ ïî ñ³íîæàòÿ»! ÿê ñìåðåêè ðîñòóòü ïî ãîðàõ. Íà ùî á îêî íå âïàëî, ùî á íå ñòàëîñü í³ ñâ³ò³: ÷è ïðîïàëà îâå÷êà, ïîëþáèâ ëå´³íü, çðàäèëà ä³âêà, çàñëàá볿


êîðîâà, çàøóì³ëà ñìåðåêà — âñå âèëèâàëîñü ó ï³ñíþ, ëåãêó ³ ïðîñòó, ÿê ò³ ãîðè â ¿õ äàâí³ì, ïåðâ³ñí³ì æèòò³.

Ìàð³÷êà ³ ñàìà âì³ëà ñêëàäàòè ï³ñí³. Ñèäÿ÷è íà çåìë³, ïîðó÷ ç ²âà­íîì, âîíà îá³éìàëà ñâî¿ êîë³íà ³ ïîòèõó ãîéäàëàñÿ â òàêò. ¿¿ êðóãë³ ëèò­êè, îïàëåí³ ñîíöåì ³ îä êîë³í ãîë³ äî ÷åðâîíèõ îíó÷³â, ÷îðí³ëè ï³ä ïî­ëîþ ñîðî÷êè, à ïîâí³ ãóáè ìèëî ëàìàëèñü, êîëè âîíà ïî÷èíàëà:

Çîçóëüêà ìè çàêóâàëà ñèâà òà ìàëåíüêà. Íà âñå ñåëî ³ñêëàäåíà ï³ñåíüêà íîâåíüêà...

Ìàð³÷÷èíà ï³ñíÿ îïîâ³äàëà âñ³ì äîáðå çíàéîìó ïîä³þ, ùå ñâ³æó: ÿê ç÷àðóâàëà Àíäð³ÿ Ïàðàñêà, ÿê â³í âìèðàâ îä òîãî òà íàâ÷àâ íå ëþáèòè-÷óæ³ ìîëîäèö³. Àáî ïðî ãîðå ìàòåð³, ÿêî¿ ñèí çàãèíóâ ó ë³ñ³, ïðèäóøå­íèé äåðåâîì. ϳñí³ áó^è ñóìí³, ïðîñò³ ³ ðåâí³, àæ êðàÿëè ñåðöå. Âîíà ¿õ çâè÷àéíî ê³í÷àëà:

Îé êóâàëà ìè çîçóëüêà òà é êîëî ïîò³÷êà. À õòî ³ñêëàâ ñï³âàíî÷êó? Éâàíêîâà Ìàð³÷êà.

Âîíà äàâíî âæå áóëà ²âàíêîâà, ùå ç òðèíàäöÿòè ë³ò. Ùî æ â òîìó äèâíîãî áóëî? Ïàñó÷è â³âö³, áà÷èëà ÷àñòî, ÿê öàï ïåð÷èòü êîçó àáî áà­ðàí âàëóº â³âö³, — âñå áóëî òàê ïðîñòî, ïðèðîäíî, â³äêîëè ñâ³ò ñâ³òîì, ùî æàäíà íå÷èñòà äóìêà íå çàñì³òèëà ¿é ñåðöÿ. Ïðàâäà, êîçè òà â³âö³ ñòàþòü îä òîãî ê³òí³, àëå ëþäÿì ïîìàãຠâîðîæêà. Ìàð³÷êà íå áîÿëàñü í³÷îãî. Çà ïîÿñîì, íà ãîë³ì ò³ë³, âîíà íîñèëà ÷àñíèê, íàä ÿêèì ïîøåï­òàëà âîðîæêà, ¿é í³ùî òåïåð íå çàøêîäèòü. Íà çãàäêó ïðî ñå Ìàð³÷êà ëóêàâî îñì³õàëàñü äî ñåáå ³ îá³éìàëà ²âàíà çà øèþ.

—Ëþá÷èêó ²âàíêó! Öè áóäåìî â ïàð³ óñå?

—ªê Áîã äàñò, ìîº ñîëîäàøêî.

—Îé, í³! Âåëèêó ï³çüìó ìຠó ñåðö³ ñòàðèíÿ íàøà. Íå íàáóòèñÿ íàì. Òîä³ éîãî î÷³ òåìí³ëè ³ ãðóç òîï³ðåöü â çåìëþ.

—ß íå òðåáóþ ¿õíåþ çãîäîþ. Íàé ùî õîòº ðîá'º, à òè áóäåø ìîºþ.

—Îé ìîé-ìîé! Øî òè ãîâîðèø...

—Øî ÷óºø, äóøêî.

² íà÷å íà çë³ñòü ñòàðèí³ â³í íà òàíöÿõ âèìàõóâàâ ä³âêîþ òàê, ùî àæ ïîñòîëè ðîçñ³äàëèñü.

Îäíàê íå âñå òàê ñêëàäàëîñü, ÿê äóìàâ ²âàí. ¥àçä³âñòâî éîãî ðóéíó­âàëîñü, âæå íå áóëî êîëî ÷îãî óñ³ì ðîáèòè ³ òðåáà áóëî éòè â íàéìè.

Æóðà ãðèçëà ²âàíà.

— Ìóøó éòè â ïîëîíèíó, Ìàð³÷êî, — ñóìóâàâ â³í çàçäàëåã³äü.

— Øî æ, éäè, ²âàíêó, — ïîê³ðíî îáçèâàëàñü Ìàð³÷êà. — Òàêà íàì äîëÿ
ñóäèëàñü...

² âîíà ñï³âàíêàìè êîñè÷èëà ¿õ ðîçëó÷åííÿ. ¿é áóëî æàëêî, ùî íà­äîâãî ïåðåðâóòüñÿ ¿õí³ ñòð³÷³ â òèõîìó ë³ñ³. Îá³éìàëà çà øèþ ²âàíà òà, òóëÿ÷è äî éîãî ëèöÿ á³ëÿâó ãîë³âêó, ñòèõà ñï³âàëà éîìó íàä âóõîì:

²çãàäàé ìí³, ì³é ìèëåíüêèé, Äâà ðàçè íà äíèíó.


À ÿ òåáå ³çãàäàþ ѳì ðàç íà ãîäèíó.

(...) ²âàí ñëóõàâ òîíåíüêèé ä³âî÷èé ãîëîñ ³ äóìàâ, ùî âîíà äàâ âæå çàñ³ÿëà ãîðè ñï³âàíêàìè ñâî¿ìè, ùî ¿õ ñï³âàþòü ë³ñè é ñ³íîæ; ãðóí³ é ïîëîíèíè, äçâîíÿòü ïîòîêè ³ âèñï³âóº ñîíöå... Àëå ïðèéäå ] ðà, â³í ïîâåðíå äî íå¿, ³ âîíà çíîâ ïîçáèðຠñï³âàíêè, ùîá áóëî îäá] ÷èì âåñ³ëëÿ...

* * *

Òåïëèì âåñíÿíèì ðàíêîì ²âàí ³øîâ â ïîëîíèíó.

˳ñè ùå äèõàëè õîëîäêàìè, ã³ðñüê³ âîäè øóì³ëè íà ñêîêàõ, à ø ðàä³ñíî ï³ä³éìàâñÿ ó´îðó ïîì³æ âîðèííÿì. Õî÷ éîìó òÿæêî áóëî ïî] äàòè Ìàð³÷êó, à ïðîòå ñîíöå ³ òà øóìëèâà çåëåíà âîëÿ, ùî ï³äïèð; âåðõàìè íåáî, âëèâàëè â íüîãî áàäüîð³ñòü. ³í ëåãêî ñòðèáàâ ç êàì< íà êàì³íü, íà÷å ã³ðñüêèé ïîò³ê, ³ â³òàâ ñòð³÷íèõ, àáè ò³ëüêè ïî÷óòè ñ ãîëîñ:

—Ñëàâà ²ñóñó!

—Íàâ³êè ñëàâà.

Ïî äàëåêèõ ãîðáàõ ñàìîò³ëè òèõ³ ãóöóëüñüê³ îñåäêè, âèøíåâ³ ñìåðåêîâîãî äèìó, ÿêèì ïðîêóðèëèñü, ãîñòð³ äàøêè îáîðîã³â ç çàø íèì ñ³íîì, à â äîëèí³ êó÷åðÿâèé ×åðåìîø ñåðäèòî ïîáëèñêóâàâ ñèâèè

Òà ѲÒÈ ÏÎÏ²Ä ÑÊå˲ ÍåÄÎáðÈÌ ÇåëåÍÈÌ ÂÎÃÍåÌ. ÏåðåÕÎÄß×È ÏÎÒ²!"

ïîòîêîì, ìèíàþ÷è õìóð³ ë³ñè, äå îçèâàëàñü ÷àñîì äçâ³íêîì êîðîâà; á³ëèöÿ ñèïàëà âíèç ï³ä ñìåðåêó îá'¿äêè øèøîê, ²âàí ï³äí³ìàâñÿ âèùå. Ñîíöå ïî÷èíàëî ïåêòè, ³ êàì'ÿíèñòà äîð³æêà ìóëèëà íîãè. Òå] âæå õàòè ïîïàäàëèñÿ ð³äøå. ×åðåìîø ïðîñòÿãñÿ â äîëèí³ ÿê ñð³³ íèòêà, ³ øóì éîãî ñþäè íå äîõîäèâ. ˳ñè óñòóïàëè ì³ñöå ã³ðñüêèì ñ³ æàòÿì, ì'ÿêèì ³ ïîâíèì. ²âàí áð³â ñåðåä íèõ, ÿê ïî îçåðàõ êâ³òîê, ãèíàþ÷èñü ÷àñîì, ùîá çàêîñè÷èòü êðåñàíþ æìóòêîì ÷åðâîíî¿ ãð àáî áë³äèì â³íêîì íåâ³ñòóëüêè. Âíèç çàïàäàëèñÿ áîêè ãîðè ó ãëèá ÷îðí³ ³çâîðè, çâ³äêè ðîäèëèñü õîëîäí³ ïîòîêè, êóäè íå ñòóïàëà ë³ ñüêà íîãà, äå ïëåêàâñÿ ò³ëüêè áóðèé âåäì³äü, ñòðàøíèé âîðîã ìàðç íè — «âóéêî». Âîäà ïîïàäàëàñÿ ð³äøå. Çàòå ÿê ïðèïàäàâ â³í äî íå¿, ëè çíàõîäèâ ïîò³ê, òîé õîëîäíèé êðèøòàëü, ùî îìèâàâ äåñü æå êîðí³ ñìåðåê ³ àæ ñþäè ïðèíîñèð ãîì³í ë³ñ³â! Êîëî òàêîãî ïîòî ÿêàñü äîáðà äóøà ëèøàëà ãîðíÿòêî àáî êîíîâî÷êó ãóñëÿíêè. (...)

Òðåáà áóëî ñï³øèòè.

Çà ãîðáêîì, ó äîëèíö³, äå â³òåð íå òàê äîøêóëÿâ, â³í çíàéøîâ ñò çàêîï÷åíó äèìîì. ijðà ó ñò³íö³ äëÿ äèìó ÷îðí³ëà õîëîäíèì îòâîð Çàãîðîäè íà â³âö³ ñòîÿëè ïîðîæí³, ³ â³â÷àð³ ïîðàëèñü òàì, ùîá áóëå íî÷óâàòè ïðè â³âöÿõ. Âàòàã çàíÿòèé áóâ äîáóâàííÿì æèâîãî âîãí*

Çàêëàâøè â îäâ³ðêè ñêàëêó, äâîº ëþäåé ïåðåòÿãàëè ðåì³íü, â³ä ÷ ñêàëêà êðóòèëàñü é ñêðèï³ëà.


- Ñëàâà ²ñóñó! - ïðèâ³òàâñÿ ²âàí.
Àëå éîìó í³÷îãî íå îäïîâ³ëè

Òàê ñàìî ôóðêàëà ñêàëêà, ³ äà^ ëþäåé> í³ é ã³ ãàì ñàìèì

ðóõîì ïåðåòÿãàëè ðåì³íü. Ñêàëêà ïî÷èíàëà êóðèòèñü, ³ ñêîðî ìàëåíüêèé âîãíèê âèñêî÷èâ ç íå¿ òà çàïàëàâ ç îáîõ ê³íö³â. Âàòàã ïîáîæíî ï³äíÿâ âîãîíü ³ âñòðîìèâ â âàòðó, çëîæåíó êîëî äâåðåé

- Íàâ³êè ñëàâà! - îáåðíóâñÿ âùäî ²âàíà. - Òåïåð ìàºì æèâèé âîãîíü,
à äîêè ìå â³í ãîð³òè, ø çâ³ð, í³ ñèëà íå÷èñòà íå îçüìåñÿ ìàðæèíè òà é
íàñ, èðùåíèõ... ã

²çàâ³â²âàíàäîñò࿲äåîäïîðîæͳõáåðáåíèöü,ïóòèíòàãîëèõëàâèöü éøîâ çàïàõ ïóñòêè.

- Çàâòðà ïðèæåíóòü íàì õóä³áêó)Ê0ËÈ á äîïîì³ã ïàí Á³ã
â³ääàòè, - îá³çâàâñü âàòàã ³ ðîçïîâ³â, ùî ²âàí ìຠðîáèòè.

´àçäà001" ÑÏ0ÊØȪ'Íà²ÒÜ ÂªË²"ͪ  Ì0² òà â Ð^ ïîëîíèíñüêîãî

ñò"à¿ÌÈÊ°!" ~ ÃÓÊÍÓ ²" Ó Äªв ~ À аçêëàÄè á°Ðøå âàòðó

Òîíêèé êó÷åðÿâèé Ìèêîëà, ç ëîâíèì æ³íî÷èì îáëè÷÷ÿì> âí³ñ â ñòàþ âîãîíü.

- Òè æ õòî, áðà÷÷³êó, áóäåø - â³â÷àð? - çàö³êàâèâñü ²âàí.

- ͳ, ÿ ñïóçàð, - îäêðèâ çóáè Ìèêîëà, - ìàþ ïèëüíóâàòè âàòðè,
àáè íå çãàñëà ÷åðåç âñå ë³òî, áî áóëà á á³äà!.. - ³í íàâ³òü ç æàõîì
îçèðíóâñÿ íàâêîëî. - Òà è ï³òè Äî ïîòîêó âîäè, òà é ó ë³ñ äðîâ...

Òèì ÷àñîì âàòðà ðîçãîðàëàñü íà ïîëîíèí³. Ïîâíèì ïîâàãè ðóõîì, ÿê äàâí³é æðåöü, ï³äêèäàâ âàòàã äî íå¿ ñóõ³ ñìåðåêè òà ñâ³æó õâîþ, ³ ñèí³é äàì ëåãêî çä³éìàâñÿ íàä íåþ, à äàë³, êèíóòèé â³òðîì, çà÷åïëÿâ-ñÿ çà ãîðè, ïåðåòèíàâ ÷îðíó ñìóãó ë³ñ³â òà ñòåëèâñÿ ïî äàëåêèõ áëàêèò­íèõ âåðõàõ.

_ Ïîëîíèíà ïî÷èíàëà ñâîº æèòòÿ æèâèì íåâãàñèìèì âîãíåì, ùî ìàâ ï áîðîíèòè îä âñüîãî ëèõîãî. ², íà÷å çíàþ÷è ñå, âîãîíü âèâñü ãîðäî ñâî¿ì ãàäþ÷èì ò³ëîì òà äèõàâ óñå íîâèìè êëóáàìè äèìó...

×îòèðè ñèëüíèõ â³â÷àðùïîêëàâøèâòðàâó ñâî¿ êîæóõè, äèâèëèñü
çàäóìëèâî â ãîðè, ãîòîâ³ â îäíó õâèëèíó ñêî÷èòü íà íîãè, ïîêàçàòü çóáè
òà íà¿æèòè øåðñòü. ■'

Äåíü óæå ãàñ. Ãîðè ì³íÿëè ñâîº áëàêèòíå óáðàííÿ íà ðîæåâ³ ç çîëî-òîì ðèçè.

Ìèêîëà êëèêàâ âå÷åðÿòü.

Òîä³ ç³éøëèñü äî ñòà¿ âñ³ â³â÷àð³ ³ ñ³ëè á³ëÿ æèâîãî âîãíþ, ùîá â ìèðíîñï ç ¿ñòè ñâîþ ïåðøó ïîëîíèíñüêó êóëåøó ()

Çà ñâîº ë³òóâàííÿ ó ïîëîíèí³ çàçíàâ ²âàí íåìàëî ïðèãîä. (...)

Òàê Ëòóâàâ ²âàí ó ïîëîíèí³, àæ ïîêè âîíà íå ñïóñò³ëà. Ñòåêëà ìàð-æèíêà íàçàä â äîëèíè, ðîç³áðàíà õàçÿÿìè, îäãðåìá³òàëè ñâîº òðåìá³­òè, ëåæàòü ñòîïòàí³ òðàâè, à â³òåð îñ³íí³é çàâîäèòü íàä íèìè, ÿê íàä ìåðöåì. Ëèøèëèñü ò³ëüêè âàòàã ç³ ñïóçàðåì. Âîíè ìóñÿòü ÷åêàòè, àæ çãàñíå âîãîíü, òîé âîãîíü ïîëîíèíñüêèé, ùî ñàì íàðîäèâñÿ, íåíà÷å


Áîã, ñàì ìຠé çàñíóòè. À êîëè ³ ¿õ âæå íå ñòàëî, íà çàñìó÷åíó ïîëîíè* ïðèâîë³êëàñü ìàðà òà é íèïà ïî ñòà¿ é ïî çàãîðîäàõ, ÷è íå ëèøèëî* ÷îãî äëÿ íå¿.

Íàäàðåìíå ²âàí ïîñï³øàâ ç ïîëîíèíè: â³í íå çàñòàâ Ìàð³÷êè æ³ âîþ. (...)

Ïîâåðíóâøèñü ³ç ïîëîíèíè, õëîïåöü ijçíàºòüñÿ ïðî ñìåðòü Ìàð³÷êè {êî¿ ä³â÷èíà ïåðåõîäèëà ×åðåìîø, ðàïòîâà ïîâ³íü íàêðèëà ¿¿ é çàáðàëà ³ç ñîáîê ²âàí íå â³ðèòü ó ñìåðòü Ìàð³÷êè, óâàæàº, ùî öå âèãàäêè Ãóòåíþê³â, ³ éäå øóêàòè — â îäíîìó ñåë³ ëþäè çíàéøëè ò³ëî ä³â÷èíè, ïðîòå â íüîìó, ïîñèí³ëî? é ðîçáèòîìó ð³÷íèì êàì³ííÿì, ²âàí íå âï³çíຠÌàð³÷êè — ÷åðåç ø³ñòü ðî* áëóêàíü ²âàí ïîâåðòàºòüñÿ â ñåëî, ÷åðåç ð³ê îäðóæóºòüñÿ ç Ïàëàòîþ.

(...) ×è â³í êîõàâ Ïàëàòíó? Òàêà äóìêà í³êîëè íå çàéìàëà éîãî ãîë âè. Â³í ´àçäà, âîíà ´àçäèíÿ, ³ õî÷ ä³òåé ó íèõ íå áóëî, çàòå áóëà õóä³ êà— ÷îãî æ ùå á³ëüøå? Íà äîáð³ì õàçÿéñòâ³ Ïàëàøà íàáðàëàñü òè ñòàëà ïîâíà é ÷åðâîíà, êóðèëà ëþëüêó, ÿê ²âàíîâà ìàòè, íîñèëà ïèø øîâêîâ³ õóñòêè, à íà âîëàñò³é øè¿ áëèùàëî ó íå¿ ñò³ëüêè íàìèñòà, í ÷åëÿäü ç çàçäðîù³â àæ ðîçñ³äàëàñü. Âîíè ¿çäèëè ðàçîì äî ì³ñòà àáî ³ Õðàì. Ïàëàãíà ñàìà ñ³äëàëà ñâîãî êîíÿ ³ çàêëàäàëà ÷åðâîíèé ïîñò³ë ñòðåìåíî òàê ãîðäî, íåíà÷å âñ³ ãîðè íàëåæàëè ò³ëüêè äî íå¿. Íà õðàì; áóëè ëþäè òà äàëåê³ ðîäè, ï³íèëîñü ïèâî, ëèëàñü ãîð³ëêà, çë³òàëè óñÿê³ íîâèíè ç äàëåêèõ ã³ð. ²âàí îá³éìàâ ìîëîäèö³, Ïàëàòíó ö³ëóâà^ ÷óæ³ ÷îëîâ³êè — îòî äèâî ÿêå! — ³ âäîâîëåí³, ùî íàáóëèñü òàê ôàéë âîíè âåðòàëèñü çíîâó äî ùîäåííèõ òóðáîò.

(...) ϳçíî îáëÿãëèñü ïåðåä Þð³ºì ëþäè, õî÷ ðàíî ìàëè âñòàâàòè

Ïàëàãíà çáóäèëàñü, ÿê ò³ëüêè ïî÷àëî äí³òè. «×è ùå íå ðàíî?» ïîäóìàëà âãîëîñ, àëå çàðàç çãàäàëà, ùî íèí³ ñâÿòî ³ òðåáà éòè íà öàðèø Îäêèíóëà òåïëèé ë³æíèê ³ âñòàëà íà íîãè. ²âàí ùå ñïàâ, ï³÷ ïîç³õà â êóòêó ÷îðíèì îòâîðîì ïàù³, à ï³ä íåþ ñóìíî áðèí³â öâ³ðêóí. Ïàëàï ðîçù³áíóëà ñîðî÷êó, ñêèíóëà ç ñåáå, ïîñòîÿëà ãîëà ïîñåðåä õàòè ³, á ÿçêî îçèðàþ÷èñü íà ²âàíà, ï³øëà äî äâåðåé. Ñêðèïíóëè äâåð³, ³ ðàí³] í³é õîëîä îáâ³ÿâ ¿é ò³ëî. Ãîðè ùå ñïàëè. Ñïàëè ùå ñìåðåêîâ³ ë³ñè,: ÷åíö³ ñòðîã³, ïîñ³ð³ë³ çà í³÷ öàðèíêè ³ ñèâ³ øïèë³, ùî ðîçïëèâàëèñü òóìàí³. Õîëîäíà ìðè÷ ï³ä³éìàëàñü ç äîëèíè òà ïðîñòÿãàëà á³ë³ ìîõø ëàáè äî ÷îðíèõ ñìåðåê, à ï³ä áë³äèì ùå íåáîì îïîâ³äàâ ñâ³é ñîí ×åð ìîø.

Ïàëàãíà ñòóïàëà ïî ìîêðèõ òðàâàõ ³ çëåãêà òðåìò³ëà â ðàí³øí õîëîäêó. Âîíà áóëà ïåâíà, ùî í³õòî ¿¿ íå ïîáà÷èòü, à ÿêáè é ïîáà÷èâ, ùî? Çâ³ñíî, øêîäà áóëî á, ÿêáè ïðîïàëî ¿¿ âîðîæ³ííÿ. ²íøî¿ äóìêè íå¿ íå áóëî. Íà Áëàãîâ³ùåííÿ ùå âîíà çàêîïàëà ó ìóðàâëèñüêî ñ³; áóëêó é íàìèñòî ³ íèí³ òðåáà áóëî âñå òå çâ³äòè ä³ñòàòè. Ïîìàëó çâèê äî çèìíà. ¿¿ òóãå ò³ëî, ùî íå çíàëî ùå ìàòåðèíñòâà, ñâîá³äíî ³ ãîðäî ïëèâ â ìîëîäèõ òðàâàõ öàðèíêè, òàêå ðîæåâå ³ ñâ³æå, ÿê ïîçîëî÷åíà õìàðà, ã ðåïîâíåíà òåïëèì âåñíÿíèì äîùåì. Íàðåøò³ ñïèíèëàñü ï³ä áóêîì. À ïåðøå í³æ ðîçêîïàòü ìóðàâëèñüêî, âîíà ï³äíÿëà óãîðó ðóêè ³ ïîòÿãëà


ñìà÷íî âñ³ì ò³ëîì, õðóñíóâøè ê³ñòî÷êàìè. ² âðàç ïî÷óëà, ùî òðàòèòü ñèëó. Ùîñü ¿é íåäîáðå. Îïóñòèëà áåçâëàäíî ðóêè, ãëÿíóëà ïåðåä ñåáå ³ ðàïòîì âï³ðíóëà â ÷îðíó âîãíèñòó áåçîäíþ, ùî íå ïóñêàëà ¿¿ â³ä ñåáå.

Þðà-ìîëüôàð ñòîÿâ ïî òîé á³ê âîðèííÿ ³ äèâèâñÿ íà íå¿.

Âîíà õîò³ëà êðèêíóòü íà íüîãî — ³ íå ìîãëà. Õîò³ëà çàêðèòè ãðóäè ðóêàìè — é íå ìàëà ñèëè ¿õ çíÿòè. Íàìàãàëàñü âòåêòè — ³ âðîñëà â çåìëþ. Ñòîÿëà áåçñèëà, ñëèâå çîìë³ëà, ³ óïåðòî äèâèëàñü ó äâ³ ÷îðí³ æàðèíêè, ùî âèïèâàëè ç íå¿ âñþ ñèëó.

Âðåøò³ ó í³é âîðóõíóëàñÿ çë³ñòü. Ïðîïàëî ö³ëå âîðîæ³ííÿ! Ïàëàòíà çðîáèëà íàä ñîáîþ çóñèëëÿ, ùîá ï³äíÿòè òó çë³ñòü, ³ ñåðäèòî îá³çâà­ëàñü äî íüîãî:

— ×îãî âèëóïèâ áàíüêè? Íå âèä³â?

Íå ñïóñêàþ÷è ç íå¿ î÷åé, ÿêèìè ñêóâàâ ¿¿ âñþ, Þðà áëèìíóâ çóáàìè:

— Òàêî¿, ÿê âè, Ïàëàòíî, á³ãìå, íå âèä³â.
É çàêèíóâ íîãó ÷åðåç âîðèííÿ.

Âîíà áà÷èëà äîáðå, ÿê ïëèëè äî íå¿ ò³ äâ³ æàðèíêè, ùî ñïîïåëèëè ¿é âîëþ, à âñå æ ñòîÿëà, íåçäàòíà ïîâîðóõíóòèñü, ÷è òî â ñîëîäê³ì, ÷è òî â æàõëèâ³ì ÷åêàíí³.


1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 |

Ïîèñê ïî ñàéòó:



Âñå ìàòåðèàëû ïðåäñòàâëåííûå íà ñàéòå èñêëþ÷èòåëüíî ñ öåëüþ îçíàêîìëåíèÿ ÷èòàòåëÿìè è íå ïðåñëåäóþò êîììåð÷åñêèõ öåëåé èëè íàðóøåíèå àâòîðñêèõ ïðàâ. Ñòóäàëë.Îðã (0.02 ñåê.)