Компьютерлік желілер

1. Компьютерлік желi түсінігі. Желi типтері. Негiзгi топологиялар. Желiлердi жiктеу. Жергiлiктi және ауқымды желілер.

2. Кабель типтері. Коаксиальді кабель. Айналмалы жұп. Оптоталшықты кабель. Сигналдарды жіберу. Сымсыз желiлер. Желiлiк адаптер платасы.

3. Көп деңгейлі OSI жүйесі және стандарттау проблемасы.

4. IP маршрутизация. Статикалық маршрутизация. Динамикалық маршрутизация. RIP хаттамасы. OSPF хаттамасы.

5. Жергілікті есептеу желілерінің негізгі технологиялары. Ethernet, Token Ring, AppleTalk технологиялары.

6. Желiлердегi маршрутизация. IР-желілердегі адрестеу. IР-адрестерінің кластары. DHCP қызметі.

7. TCP/IP хаттамалар стегінің көп деңгейлі құрылымы. ТСР хаттамасы. ТСР хаттамасының негізгі функциялары. Қосылуды процедурасы орнату.

8. Көпiрлер. Маршрутизаторлар. Шлюздар.

9. Түйiндердiң аттарын анықтау. HOSTS файл. DNS қалыптастыру. Қызметі WINS. NetBIOS атауларын анықтау.

10. ISDN желiлер. Х.25 желiлер. Frame Relay желiлер.

1. Компьютерлік желi түсінігі. Желi типтері. Негiзгi топологиялар. Желiлердi жiктеу. Жергiлiктi және ауқымды желілер.

Компьютерлік желі (ағ. сomputer network)—барлық құрылғылардың бір бірімен деректер алмасуына мүмкіндік беретін байланыс желілері арқылы қосылған комп\ң ж\е басып шығарғыштар мен мәтін алатындар сияқты басқа құрылғылардың тобы. Желілер шағын н\е үлкен, кабельдер арқылы тұрақты жалғанған, телефон желілері мен сымсыз арналар арқылы уақытша жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі-Интернет, ол бүкіләлемдік желілер тобы болып табылады. Ең қарапайым желі өзара кабель арқылы қосылған 2 компьютерден тұрады. Бұл оларға деректерді ортақ пайдалануға мүмкіндік береді.

Желінің атқаратын қызметі – бір фирманың аумағында н/е одан тыс ресурстарды ортақ пайдалануды ж/е интерактивті байланыс орнатуды қамтамасыз ету.

Желіге қосылған компьтерлер келесілерді ортақ пайдалана алады:деректер, принтерлер, модемдер,басқа құрылғылар.

К.ж\ні пайдалану көптеген артықшылықтарға қол жеткізеді, соның ішінде:

· деректерді ж/е сыртқы құрылымдарды ортақ пайдалану нәтижесінде шығындарды төмендетуге;

· қосымшаларды стандарттауға;

· деректерді уақытында алуға;

· тиімді өзара әсерлесу мен жұмыс уақытын жоспарлауға.

Жергілікті желі – жоғарғы жылдамдықтағы адаптерлер арқылы желіге қосылған өзара жақын орналасқан компьютерлер тобы. ЖЕЖ шектеулі территорияның аумағында, м\ы, бір ғимараттың ішінде, өзара кабельдер арқылы қосылған бірнеше компьютерлер мен сыртқы құрылымдардан тұрады.

Ауқымды желі – байланыс жолы ретінде модемдерді ж/е алыс байланыс жолдарын(телефон н/е жерсерік) пайдаланатын, бір-бірінен алыста орналасқан компьютерлердің тобы. Желінің екі типі кең тараған:

1) Бір рангілі желілерде әрбір комп. клиент ретінде де, сервер ретінде де қызмет етеді. Бір рангілі желіні пайдаланған тиімді, егер: қолданушылар саны 10 аспаса; қолданушылар өзара жақын орналасқан болса деректерді қорғаудың маңызы болмаса; фирманы ұлғайтудың қажеті болмаса.

2) Сервердің негізіндегі желіні пайдаланған тиімді, егер: қолданушылар саны көп; деректерді кең ж/е кешенді түрде қорғау қажет болса.

Желі топологиясы д\з – компьютер, кабель, желінің басқа да компоненттерінің физикалық орналасуы. Барлық желілер базалық үш топология негізінде құрылады:

1)«Шина» – комп\р магистраль бойымен бір-біріне тізбектей қосылған. «Шина» желісіндегі деректердің осал жері— бүкіл желінің деректері әр желілік компьютерден өтеді. Кабельді үнемдейді. Беріліс ортасын пайдалану құны төмен, қарапайым, сенімділігі жоғары. Желіні жеңіл ұзартуға болады

2)«Жұлдызша» –компьютерлер кабель сегменттеріне бір нүктеден қосылады. Негізгі жетістігі: комп\р мен концентратор арасындағы жекелеген жалғағыштар істен шыққанмен, бүкіл желі жұмыс істей береді. Кемшілігі: егер концентратор бұзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен шығарады.

3)«Сақина» –кабель өзіне қосылған компьютерлермен сақинаға тұйықталған. «Сақинаның» «Жүлдызшадан» бір ерекшелігі—оған барлық желілік компьютерлер арасында үзіліссіз жол қажет, өйткені желінің бір жері істен шықса, бүкіл желі тоқтап қалады. «Сақинаның» осал жері-бір компьютердің істен шығуы желіні түгелдей тоқтатады. Желі конфигурациясын өзгерту үшін оның жұмысын тоқтатуға тура келеді.

2. Кабель типтері. Коаксиальді кабель. Айналмалы жұп. Оптоталшықты кабель. Сигналдарды жіберу. Сымсыз желiлер. Желiлiк адаптер платасы.

Кабель (голл. kabel – канат, сым арқан), электрлік– сырты қорғағыш қаптамамен қапталған, бір не бірнеше оқшауланған өткізгіштерден (ток өткізетін талсымдардан) тұратын өткізгіш. Кабель электр энергиясын және сигналдарды қашықтыққа жеткізу үшін пайдаланылады. Кабель арналу мақсатына орай күш кабелі (электр энергиясын тасымалдайтын), байланыс кабелі (сигналдарды тасымалдайтын), радиожиіліктік кабель (жоғары жиіліктік) болып бөлінеді. кабельдің құралымы оны тарту (су және жер астында, ауада, зиянды ортада, т.б.) және пайдалану ерекшеліктеріне қарай әр түрлі болып жасалады.

Кабельдердің типтері. Жаңа замандағы желілерде қолданылып жүрген кабельдердің бірнеше түрлері бар.Төменде ең көп қолданылып жүрген кабельдер жайлы жазылған.Мыстан жасалған кабельдердің түрлері электрлік кабельдерді құрайды.Олар телефон желісін жүргізуде және ЛВС-ті инсталляциялауда қолданылады.Ішкі құрылысы бойынша кабельдер қос ширатпа және коаксиалды деп бөлінеді. UTP немесе Айналмалы жұп сымдар (ағылш. twisted pair) - Кабель сымдарының түрі. Сыртынан пластик қапталған. өзара айналмалы оратылған бір немесе бірнеше жұп айырылған электр өткізгіштер. «Қос ширатпа» типті кабель(twisted pair) Қос ширатпа деп,екі өткізгіш біріктіріліп, бірнеше рет ширатылып бұралған тұтас кабельді айтамыз. Сымдарды ширатып бұрау кабель бойымен сигнал жіберген кезде болатын электрлік ақауларды азайтады. Ал экрандалған қос ширатпа кедергілердің болмауын одан да бірнеше есеге ұлғайтады.«Қос ширатпа» кабелі Ethernet, ARCNet и IBM Token Ring сияқты көптеген желілік технологияларда қолданылады. Қос ширатпадағы кабельдер экрандалмаған (UTP – Unshielded Twisted Pair) және экрандалған мыс кабельдерге бөлінеді. Соңғысы екіге бөлінеді: әр жұбы экрандалған және жалпы экрандалған (STP – Shielded Twisted Pair) және тек бір ғана ортақ экраны бар (FTP – Foiled Twisted Pair). Кабельдегі экранның бар болуы немесе жоқ болуы жіберілген ақпараттың қорғанысы туралы еш мәлімет бермейді, ол тек өзгеріске ұшырауының әртүрлілігін көрсетеді. Экрандалмаған кабельдерде экранның болмауы кабельдерді майысқақ және өзгеріске төзімді етеді. Сонымен қатар оларэксплуатация үшін экрандалған кабельдер сияқты құнды жерлестіру контурын талап етпейді. Экрандалмаған кабельдерді ғимаратттардың ішінде жүргізген дұрыс, ал экрандалған кабедерді көбінесе ерекше эксплуатация жағдайлары бар жерлерде қолданады, мысалы электромагниттік сәулеленуі өте жоғары жерлерде.

Коаксиалды кабель (коаксиальный кабель; coaxial cable) — 1) орталық өткізгіштен және металдан өрілген (торланған) сыртқы экраннан тұратын электр кабелінің бір түрі. Өткізгіш пен экранның арасы айырғыш материалмен толтырылған. Орталық өткізгіш пен экран осьтерінің дөл келуі коаксиалды атаудың шығуына түсінік береді. Мәліметтер жеткізу жылдамдығы 5-10 мбит/с шамасында; 2) теледидар кабеліне ұқсас,сырты экранды қабықшамен қоршалып, диэлектрикпен қапталған бір өткізгішті өзегі бар кабель. Олар жоғары жылдамдықты терминалдарда және басқа да компьютер кұрылғыларында пайдаланылады. Коаксиалды кабельдердің типтері кестесінде берілген.

Оптоталшықты желілер

Волоконды оптика халықаралық байланыста қолданылуы мүмкін локомды жүйе үшін де, бірақ оны орнату Ethernet не қосылуға қарағанда анағұрлым қиынырақ болады. Оптикалық кабельді локальды жүйеге қосудың бір түрі ол сақина, оны «нүкте-нүкте» деп 2.7. суретінде көрсетілген қосындылар деп қарастыруға болады. Әрбір компьютердің Интерфейсі сәулені сақинаға өткізеді, жәнеде Т компьютерге мәліметтерді алуға жіберуге көмекткседі. Бұнда интерфейістің екі типі қолданылады. 2.7 суреттегі көрсетілген интерфейсте активті повторитель деп аталады. Кіретін сәулелі импульсты электрик сигнал бар, онда керісінше алып сосын ол сәулелі пучокқа айналады. Компьютердің интерфейсі қарапайым жез сымнан сигналды ренераторлап қосатын сымнан құрылған. Таза оптикалық қайталанушыларды қазіргі жағдайда қолданылуы мүмкін. Бұл құрылғылар жоғары жылдамдықтан жұмыс істей алады. Белсенді қайталайтын сақина бұзылып қалса онда барлық жүйе жұмысын тоқтатады. Басқа жағынан қарағанда сигнал әрбір иноперфейспен регенеризеция компьютермен километрлік ұзындықты жалғайды, ол өз кезегінде сақинаны қандай үлкендікте жасай алатындығын көрсетеді. Белсенді емес интерфейс сигналдың ішіндегі қосылымдарға әсер етеді, ол компьютерлермен сақиналардың жалпы санын шектейді. Сақиналық топология лоркальдік жүйедегі оптикалық кабельді қолданудағы жағымсыз схема болып табылмайды. Белсенді емес жұлдыз топологиясын құрастыра отырып кең ауқымды оптоталшықты кабельді құрастыруға болады.

Сигнал (лат. signum — белгі) — берілген хабарды тасымалдайтын(алып жүретін) физикалық процесс. Сымсыз компьютерлік желілер бұл кабельді қолданусыз толығымен қарапайым сымды желілер (мысалы, Ethernet) стандартына сәйкес келетін есептеу желілерін құруға мүмкіндік беретін технология. Мұндай желілерде ақпаратты тасушы ретінде СВЧ –диапазонды радиотолқындар қолданылады. Сымсыз желілер кабельде орнату қиын немесе мүмкін емес жерлерде. “RadioEthernet” стандартына сәйкес желі мәліметтерді жіберу ортасына коллизионды механизмдік рұқсатыбар Ethernet қарапайым кабельдік желісіне ұқсас. Айырмашылығы тек орта мінездемесіне байланысты. Radio Ethernet толығымен ғимарат ішінде мәліметтерді сымсыз жіберудің барлық қажеттіліктерін қамтамасыз етеді. Radio Ethernetті сыртта қолданғанда кабель орнына «соңғы миля» желісін пайдалану ыңғайлы, яғни абонент пен желідегі жақын түйін арасын байланыстыру үшін. Бұл жағдайда «соңғы миля» бірнеше жүз метрден 20-30 км-ге дейін болуы мүмкін, және тек тікелей көрінумен шектелуі мүмкін. Ендірілген сымсыз LAN құрылғысы Интернетке қатынасуға және кабель жоқ ортада желіде жұмыс істеу артықшылықтарын пайдалануға мүмкіндік береді.

Интернет модем Сымсыз маршрутизатор (кіру нүктесі) КомпьютерТД

3. Көп деңгейлі OSI жүйесі және стандарттау проблемасы.

Желінің атқаратын қызметі деректерді бір компьютерден басқа компьютерге жіберу.

Хаттама –әрбір желілік операцияны реттеуші процедуралар

Стандартты хаттамалардың екі басты жұбы бар: OSI үлгісі ж/е оның модификациясы болып табылатын Project 802. 1984 жылы ISO (International Standards Organization) ашық жүйелердің өзара әрекеттесуінің эталондық OSI (Open System Interconnection) үлгісін ұсынды. Содан бері ол халықаралық стандартқа айналды: желілік өнімдерді шығаруда өндірушілер осы үлгінің спецификацияларын пайдаланады, желілерді құруда да осы үлгіні ұстанады. OSI ашық жүйелердің өзара әрекеттесуін сипаттайды.

Кең мағынада ашық жүйе деп ашық спецификацияға сәйкес құрылған кез-келген жүйе (компьютер, есептеу желісі, ОЖ, программалық пакет, басқа да аппараттық ж\е программалық өнімдер) аталуы мүмкін.

Компьютерлік желілерде желілік әрекеттесу құралын жасаудағы көпдеңгейлі тәсіл - стандарттаудың идеологиялық негізі болып табылады. Осы тәсілдің негізінде ашық жүйенің әрекеттесуінің жеті деңгейлі моделі құрастырылды. Әр деңгей әрекеттесудің жеке анықталған аспектілерімен байланысты.

Әрекеттесу құралдарының 7 деңгейі:

1)Физикалық деңгей OSІ үлгісінің ең төменгі деңгейі. Физикалық деңгей өзінен жоғары жатқан барлық деңгей­лер­ден түсетін деректерді тасымалдайтын сигналдарды құрады. Бұл дең­гейде желілік кабель мен желілік адаптер тақшасының қосылу тәсілі ж/е де желілік кабель арқылы деректерді жіберу тәсілі анықталады. Физикалық деңгей бір компьютерден екіншісіне биттерді (0-дер мен 1-лерді) жіберуге арналған.

2)Арналық деңгей кадрларды (frames) желілік деңгейден физика­лық деңгейге жібереді. Кадрлар деректерді орналастыруға арналған логи­ка­лық ұйымдасқан құрылым. Арналық деңгей (Data Lіnk) физикалық деңгейдің көмегімен кадрлар­дың дәл жеткізілуін қамтамасыз етеді.

3)Желілік деңгей хабарламаларды адрестеуге ж/е логикалық адрестер мен атауларды физикалық адрестерге алмастырумен айналысады. Желілік деңгейдегі хабарламалар пакеттер (packets) деп аталады.

4)Транспорттық деңгей пакеттердің өз адреса­тына тізбектей, жоғалмай, қайталанбай, қатесіз жетуін қамтамасыз етеді. Транспорттық деңгейағындарды басқарады, қателерді тексереді, пакеттерді жіберу мен қабылдауда туатын проблемаларды шешумен айналысады.

5)Сеанстық деңгейде желідегі 2 қосымша арасында байланысқа қажет­ті атауларды түсіну ж/е қорғау орындалады. Бұл деңгейде өзара әсерлесетін процестер арасында диалогты басқару, яғни, жіберу қай жақтан орындалып жатқандығы, қашан ж/е қанша уақытқа созылатындығын анықтау жүзеге асырылады.

6)Көрсету деңгейі (Presentatіon) желілік компьютерлер ара­сын­да деректер алмасуға қолданылатын форматтарды анықтайды. Көрсету деңгейі хаттамаларды түрлендіруге, деректерді таратуға, олар­ды шифрлеуге, қолданылатын символдар тобын ауыстыруға не/се өзгер­туге (кодтау кестесі) графикалық бұйрықтарды кеңейтуге қатысады.

7)Қолданбалы деңгей қолданушы қосымшаларын тікелей қолдайды ж/е файлдарды жіберуші программалық жабдықтау, мәлімет­тер қорларын пайдалану, электрондық пошта, гипермәтіндік Web-беттер сияқты қызмет түрлерін көрсетеді. Қолданбалы деңгей желіге жалпы енуді, деректер ағындарын, қателерді өңдеуді басқарады. Қолданбалы деңгейдегі деректер бірліктері әдетте хабарламалар (message) д.а.

4. IP маршрутизация. Статикалық маршрутизация. Динамикалық маршрутизация. RIP хаттамасы. OSPF хаттамасы.

Бағыттауыш – деректерді адресат түйініне немесе аралық бағыттауышқа жіберу процесі. Бағыттауыш бағыт кестесіне нег-н, бұл – сегменттердің IP адрестері мен бағыттауыш интерфейстерінің IP адрестері арасындағы сәйкестікті сақтайтын деректер қоры. Қандай да бір түйін арқылы деректер өткенде, бағыттауыш бағыт кестесін тексереді. Егер берілген түйін -адресат (немесе желілік сегмент) кестеде көрсетілмеген болса, онда деректер бірден көмейге жөнелтіледі. Егер түйін-адресат табылса, деректер адресатқа жіберіледі. Егер түйін-адресат табылмаса, жіберуші түйінге қателік туғандығы туралы хабарлама жіберіледі. Бағыттауыш процесінің мысалы(Қарапайым бағыттауыш):

Бағыттауыш кестесінің екі түрі бар: статикалық және динамикалық. Жүйелік администраторлар статикалық бағыттауыш кестесін қолдан құрып және жаңартып отырулары керек, себебі кестелер нақты араласусыз өзгермейді. Динамикалық бағыттауыш кестелері бағыттауыш хаттамаларының көмегімен автоматты түрде құрылып, қолдап отырылады. Статикалық бағыттауыш– IP-дің ішкі функциясы, жұмыс істеу үшін қосымша қызметтерді талап етпейді. Статикалық бағыттауыш кестесі әрбір бағыттауышта қолдан құрылады және қолдап отырылады. Статикалық бағыттауыш кестесі желілер мен көмейлер интерфейстері немесе бағыттауыштар арасындағы байланыстарды анықтайды. Статикалық бағыттауыш кестесі келесі бағандардан тұрады:

Желі адресі. Оның жергілікті адресі (0.0.0.0) мен кең тарататын адресін (255.255.255.255) қосқанда, әрбір белгілі желінің адресі.

Желі маскасы. Әрбір желі үшін қолданылатын бағыныңқы желінің маскасы.

Көмей адресі. Әрбір желі үшін енуші нүктенің IP –адресі (бағыттауыш интерфейсі).

Интерфейс. Желілік интерфейске тағайындалған IP.

Метрика. Желіге жету үшін қайталап орындалған трансляциялар саны.

6 – кестеде бағыттауыш кестесінің мысалы келтірілген.

Статикалық бағыттауыш өз кестесінде көрсетілген желілермен ғана әрекеттесе алады.

Динамикалық бағыттауыш. Күрделі архитектуралы үлкен желілерде динамикалық бағыттауыштың статикалыққа қарағанда артықшылығы көрінеді, себебі саны көп бағыттауыш кестелерін қолдан қолдау сияқты жалықтыратын жұмыстан құтылуға мүмкіндік береді. Динамикалық бағыттауыш жағдайында желі администраторына түсетін ауыртпашылық минималды жэне көбінесе әрбір бағыттауыш үшін үнсіз тағайындалатын көмейді көрсетумен шектеледі. Барлық басқа икемдеулер және бағыттауыш кестелерін құру бағыттауыш хаттамаларының көмегімен автоматты түрде жасалады. ТСР/ІР бағыттауышы үшін жиі қолданылатын екі хаттамалар - RІР (Routing Iformation Protocol бағытгауышты басқару хаттамасы) және ОSРF (Ореn Shortest Path First, ең қысқа жолды бірінші болып ашу).

RIP (Routing Information Protocol) хаттамасы уақыт өтуімен айтарлықтай эволюциядан өтті: кластық (classful) маршруттау хаттамасынан (RIP-1) классыз RIP хаттамасының екінші нұсқасына маршруттау хаттамасынан RIP-2 хаттамасының жетiлдiруiне кіреді:

- маршруттау дестелері туралы қосымша ақпараттарды тасымалдау қабілеті;

- маршруттау кестелерiнiң қауiпсiз жаңартылуын қамтамасыз ету үшiн аутентификацияның механизмі;

- желілер ішіндегі маскаларды қолдау қабiлеттiлiгі.

RIP хаттамасы маршруттау кезіндегі бөгеуілдердің пайда болуының алдын алады, себебі бөгеуілдер әсерінен жіберушіден қабылдаушыға дейін маршруттағы максимальды мүмкін болатын жолдарды орната отырып дестелер белгісіз уақыт бойында ұзақ айналыс жасайтын болар еді. Стандартты максимальды жолдар саны 15-ке тең. Маршруттағыш маршруттардың жаңа немесе өзгертілген жазбаларынан тұратын жаңартылуын алған соң, ол өлшемнің көрсетуін бірлікке арттырады.

RIP хаттама маршруттаудың өзіне және маршруттаудың басқа хаттамаларына ортақ болып келетін функциялар қатарына ие. Мысалы, ол көкжиектiң бөлшектену механизмін және маршруттар туралы дұрыс емес хабарларды таратуды сақтап қалуы үшiн ақпаратты ұстап қалуының таймерлерi қолдануға рұқсат етеді.

RIP кемшiлiктері: RIP субжелілердің адрестерімен жұмыс iстемейдi. Егер B класының қалыпты 16-битті идентификаторы 0-ге тең болмаса, RIP нөлдiк емес бөлігінің желі асты идентификаторы немесе толық IP адресі болатынын анықтай алмайды. RIP (минут) маршруттағыштағы байланыстың ақауынан кейін қалпына келтiруi үшiн көп уақытты талап етедi. Режимнiң орнатылу процесінде айналымдар болуы мүмкін. Қадам саны маңызды, бірақ маршруттың жалғыз параметрі емес, алайда 15 қадам заманауи желілерге шек емес. RIP протоколының кемшіліктері:

- жәй жұмыс істейтін конвергенция;

- кестелердің бірліксіздігі;

- петляның пайда болуы (routing loop).

Стандартты хаттаманың мысалы ретінде OSPF хаттамасы желі арқылы 1 хосттан 2 хостқа пакеттерді сәтті жіберуге мүмкіндік береді. Бұл процесс бағдарлауыштар көмегімен жүзеге асады, сонмен қатар оны 2 жолмен қайтабағыттау және бағдарлау арқылы қарастыруға болады.

OSPF- тің эффектитілігін және ауқымдылығын жоғарылату үшін, желі бірнеше OSPF аймаққа бөлінуі мүмкін. OSPF аймағы, бұл – өздерінің мәліметтер қорында каналдар жағдайы жайлы бірдей ақпаратты қолдайтын маршрутизаторлар тобы.

Бір аймақтық дизайнда желідегі барлық маршруттар аймақтағы ішкі маршрутизаторлар болады. Ең оңтайлы шешім бір аймақты желі ядросының аймағы ретінде қолдану болып табылады.

OSPF-ті баптаудың ең қарапайым әдісі – бұл тек екі команда көмегімен бір аймақтық OSPF-ті конфигурациялау болып табылады.

OSPF-ті қосу үшін router-ospf командасын қолдану керек:

OSPF протоколының артықшылықтары:

- әрбір адрес үшін бірнеше маршрутты кесте болуы мүмкін, IP- операцияның (TOS) әр түріне бір-бірден;

- әрбір интерфейстің хабарды жеткізу уақыты мен откізу қабілеттілігін ескеретін шексіз бағасы болады. Әрбір IP-операция үшін өзінің бағасы (сапа коэффициенті) болуы мүмкін;

- эквивалентті маршруттар болған жағдайда OSFP ағынды осы маршруттар бойынша бірдей қылып бөліп береді;

- әр түрлі маршруттерге әр түрлі маска қолданылады;

- нүкте-нүкте байланыс түрінде әрбір соңы үшін IP-адрес сұралмайды;

- мултикастингті кеңтаратушы хабарлардың орнына қолдану іске қосылмаған сегменттерді жүктеуді азайтады. OSPF протоколының кемшіліктері:

- OSPF тек ішкі протокол;

- статикалық немесе басқа протоколдармен жұмыс істейтін түйіндерден ақпарат алу қиын..

5. Жергілікті есептеу желілерінің негізгі технологиялары. Ethernet, Token Ring, AppleTalk технологиялары.

Желілік технология д\з–есептеу желісін құруға жеткілікті келісілген стандартты хаттамалар тобы және оларды орындайтын программалық–аппараттық жабдықтар(м\ы, желілік адаптерлер, драйверлер, кабельдер ж\е разъемдер). Негізгі желілік технологиялар: Ethernet, Тoken Ring, Apple Talk ж\е Arc Net

Ethernet–жергілікті желі құрастыру мақсатында өте кең тараған технология түрі. Ethernet стандарты 1980 жылы қабылданды. Ол ІЕЕЕ 802.3 стандартына негізделіп, мәліметтерді 10Мбит/с жылдамдықпен тасымалдап отырады. Ethernet бөлінетін деректердің беріліс ортасына кездейсоқ ену принципіне негізделген. Бұл орта ретінде жуан н\е жіңішке коаксиал кабель, шиыршықталған жұп, оптикалық талшық н\е радиотолқындар қолданылады.

Ethernet желісінің негізгі сипаттамалары:

дәстүрлі топологиясы сызықтық шина

басқа топологиясы жұлдызша-шина

беріліс типі таржолақты

ену әдісі CSMA/CD

деректерді жіберу жылдамдығы 10 және 100 Мбит/с

кабельдік жүйесі жуан және жіңішке коаксиал, UTP

Ethernet желісінің кең таралуына жол ашқан негізгі артықшылығы–оның үнемділігінде. Желіні құру үшін әр компьютерге бір-бірден желілік адаптер ж\е коаксиал кабельдің керекті ұзындықты физикалық сегменті болса жеткілікті. Мұнымен қатар Ethernet желілерінде ортаға енудің, адрестеудің ж\е деректер берілісінің қарапайым алгоритмдері орындалған. Ethernet желісінің тағы бір тамаша қасиеті–оның жеңіл ұзаруында, яғни желіге қосымша түйіндерді жеңіл қосуға болатындығында. Ethernet желісі кабельдер мен топологиялардың әр түрін пайдаланады. Ethernet желісінің 4 түрлі топологиясын атап кетсек:

1. 1990 жылы 10BaseT шиыршықталған жұбы негізінде Ethernet желісін құруға арналған 802.3 спецификациясы жарияланды (10–беріліс жылдамдығы 10 Мбит/с, Base–таржолақты, Т–шиыршықталған жұп). Осындай типті көптеген желілер жұлдызшаның негізінде құрылады, бірақ сигналдарды жіберу жүйесі бойынша шинаға ұқсас келеді. Әдетте желінің концентраторы 10BaseT көппортты репитер сияқты қызмет атқарады. Әрбір комп.кабельдің концентратор қосылған ұшына бекиді және сымның екі жұбын пайдаланады: біреуі – қабылдау үшін, екіншісі –жіберу үшін. 10BaseT сегментінің максималды ұзындығы–100 м. Кабельдің минималды ұзындығы – 2,5 м. 10BaseT ЖЕЖ 1024 компьютерге қызмет көрсете алады.

2. 10Base2 (10 – беріліс жылдамдығы 10 Мбит/с, Base – таржолақты, 2 –100 метрден екі есе артық қашықтыққа беріліс). Бұл типті желі жіңішке коаксиал кабелге негізделген, минималды ұзындығы 0,5 м. Компьютерлердің максималды саны – 30.

3. 10Base5 (10–беріліс жылдамдығы 10 Мбит/с, Base – таржолақты, 5–әрқайсысы 500 метрден 5 сегмент)–бұл стандартты Ethernet. Желілер жуан коаксиал кабель негізінде көбінесе «шина» топологиясын қолданады. Жуан Ethernet магистральды сегментте 100 түйінге дейін қолдай алады. Магистральды сегмент (магистраль)–жұмыс станцалары мен репитерлар қосылған трансиверді біріктіретін бас кабель.

4. 100BaseХ (100 – беріліс жылдамдығы 100 Мбит/с, Base –таржолақты, Х– кеңейтілуі) – қазіргі бар Ethernet стандартының кеңейтілуі. UTP-ның 5–категориясының негізінде құрылған, ену әдісі–CSMA/CD және барлық кабельдер концентраторға қосылған «жұлдызша-шина» топологиясын пайдаланады.

Token Ring желісін алғашында IBM компаниясы 1970 ж құрған. Қазіргі кезге дейін жергілікті желілерге арналған IBM-нің негізгі технологиясы болып қалып отыр. Әйгілілігі жағынан тек Ethernet–ке жол береді.

Token Ring желісінің негізгі сипаттамалары:

дәстүрлі топологиясы сақина

басқа топологиялары жұлдызша-сақина

беріліс типі таржолақты

ену әдісі маркерлік беріліс

беріліс жылдамдығы 4 және 6 Мбит/с

кабельдік жүйесі UTP және STP

Token Ring желісінде бірінші компьютер жұмыс істей бастағанда, желі маркер генерациялайды. Маркер бір компьютерден екінші компьютерге олардың біреуі деректерді жіберуге даярлығы жайында хабарлап, маркерді басқаруды өзіне алғанға дейін сақина бойымен жылжиды. Token Ring желісі 2 биттік 4-16 Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істейді. Әртүрлі жылдамдықта жұмыс істейтін аралас станциялар бір сақинада бола алмайды.

Маркер –компьютерге деректерді кабель бойымен жіберуге мүмкіндік беретін алдын-ала анықталған биттер тізбегі (деректер ағыны). Маркерді ұстап алған компьютер деректер кадрларын желіге жібереді. Кадр сақина бойымен, кадрдегі қабылдаушының адресіне сәйкес адресі бар түйінді тапқанша жылжиды. Кадр сақина бойымен жылжи отырып жіберуші компьютерге жеткенде, ол компьютер берілістің дұрыс өткендігі куәландырады. Бұдан кейін компьютер кадрды сақинадан жояды және оған бос маркерді қайтарады. Желіде бір уақыт мезетінде бір бағытта тек бір маркер жіберіледі.

Поиск по сайту: