Міжнародныя адносіны у 20-30 гг. ХХ ст. (лекцыя 1)

1. Утваренне 3 ачагоў ваенная напружаннасті ў свеце.

2. Далейшае абвастренне супярежнасцей паміж буржуазеымі дзяржавамі. Палітыка “прымярення”.

3. Спробы СССР стварэння сістэмы калектыйнай бяспекі ў Еўропе.

4. Германа-савецкія дагаворы.

1) 1919 – Верасальскі мірны дагавор – новый расклад палітычных сіл.

Ліга Нацый – гарант новага парадку (1919 – 1946), галоўная задача стваренне сістемы калектыўнай бяспекі ў Еўропе. Важнейшым фактарам уплываўшым на становішча ў Еўропе было стварэнне СССР. Знешняя палітыка савецкай джяржавы была супярэчлівай.

З аднаго боку захад не жадаў не дапусціць камунізм у Еўропу, з другога боку – не жадаў страчваць “рынкі” + СССР – крыніца сыровіны. Эканамічнае становішча прымусіла прыняць існаванне СССР, аднак ЗША толькі ў 1933 годзе сгадзілася. Ў 20я годы на Еўропу ўплывала Амерыка.

1924 год – “План Даўэсі” – пачатак аднаўленне эканамічнага становшча Германіі (зменшення памерай рэпарацыйных платяжоў, але адначасова не дапускалася пераўтварэнне Германіі ў эканамічнага канкурэнта)

ЗША, Англія, Францыя – кантралююць Германію (над эканамічным становішчам) -> накіравалі свае патокі тавараў на германскія рынкі, а германскія патокі на ўсход.

16.10.1925г. – адбыйлася Лакарнская канфэрэнцыя (удзелнікі Германія, Францыя, Бельгія, Італія, Польшча, Чехаславакія) па выніках было падпісана пагадненне, сутнасць якога – вырашенне ўсех разнагалосных спраў мірным пуцем.-> Рейнская зона заставалась дэмілітаразыванай, гарантавалась непарушнасць межаў краін на захадзе, але пра межы краін на ўсходзе не было нічога сказана.

Такім чынам Лакарнская канфэрэнцыя была першым сігналам да актывізацыі дзейнасці Германіі на ўсходзе.

У 1926 годзе Германію прынялі ў Лігу Нацый.

СССР у правядзенне сваей палітыці актыўна выкарыстоўвала Камінтэрн. З дапамогай Камінтэрна ініцыявала паўстанні ў Германіі, Эстоніі, заходніх Беларусі і Украіне. СССР ажыцявіла свае планы толькі ў Кітае (падтрымка камуністаў). Але адносіны паміж СССР і Кітаем нармалізаваліся толькі ў пачатку 30-х гадоў.

1929г. – пачатак цяжкага міжнароднага крызісу (працягваўся да 1933 года). Резкае змяньшенне эканамічнай вытворчасці. Рост безпрацоўя. Усяго у капіталістычных краінах без працы аказаліся больш за 30 млн. чалавек. Резкае змяньшенне зарабатнай платы. => Резкае павеліченне колькасті сацыяльных супярэжнасцей (мітынгі, забастоўкі). Пачынаецца барацьба за рынкі сбыту. У выніку кіраўнікі многіх дзяржай пачалі відзець выйсце з крызісу праз развязванне новай вайны. Ініцыятара агрэсіі – Японія.

Верасень 1931г. – захоп Манчжурыі Японіей. – першы ачаг вайны.

Студзень 1933г. – прыход да ўлады ў Германіі нацыянала-сацыалістычнай партыі Гітлера (нацычтаў падтрмлівалі інтэлегенцыя, часта беспрацоўных і некаторыя навукоўцы). – другі ачаг вайны.

Кастрыычнік 1935г. – напад Італіі на Абісінію (Эфіопія). – трэці ачаг вайны ў Афрыцы.

Італьянскі фашызм стаў узорам для іншых дзяржаў.

2) Прыход Гітлера да ўлады – мадарнізацыя грамадскіх служб.

З 33 года Германія пачала пагражаць свету.

Падрыхтоўка дзяржаў да вайны. (лекцыя 2)

Асаблівую увагу Гітлер надаваў знешней палітыке. Германія жадала пазбавіцца ад “апекі”!

1933 год (кастрычнік) – Германія выходзіць з Лігі нацый.

1935 год – урад Германіі абвясціў аб аднаўленні ў краіне ўсеагульнаў воінскаў павіннасці.

1936 год (сакавік) – Германія не прызнае Ланкарскіх дамоўленнасцей.

1936 год (7 сакавіка) – увядзенне германскіх войскаў Рэйнскую зону.

Да канца 1935 года Германія сфарміравала 31 баяздольную дывізію.

Далученне Аўстрыі 12 сакавіка 1938 года да Германіі (аншлюз).

25 кастрычніка 1936 года – падпісана пагаднене аб стварэнні восі “Берлін – Рым”

25 лістапада 1936 года – ваенна палітычны саюз паміж Японіей і Германіей – “Антыкамінтэрнаўскі пакт”.

6 лістапада 1937 года – да Антыкамінтэрнаўскага саюза да Германіі і Японіі далучаецца Італія. (вось Берлін-Рым-Токіа).

Яны абавязваліся весьці барацьбу супраць камінтерна.

27 верасня 1940 – Германія, Італі я і Японія заключаюць ў Берліне ваенна-палітычны і эканамічны саюз “Троісты пакт”.

З другой паловы 1937 года фарміруецца новы эканамічны крызіс. Ен быў абгрунтаваны першым крызісам. Ахапаў па першае ЗША, Аглію, Францыю. У меньшай ступені закрануў Германію, Японію, Італію таму что эканоміка гэтых дзяржаў была пераведзенна на гонку зброі. У капіталістычным свеце аб’ем прамысловвай прадукціі за 37-38 год зменьшыўся на 16 %. Ў канцы 30 гадоў Германія пачынае уплываць на паудневыя краіны, бліжняга і сярэдняга ўсходу, да краін лацінскаў Амерыкі. Японія становіцца канкурэнтам ЗША да краін далекага ўсходу, да краін паўднева ўсходняй Азіі.

12 лютага, 11-12 сакавіка 1938 года – Гітлер прэд’явіў ултыматум Аўстрыі аб атстаўкі канслера (змена улады).

Аўстрыя звярнулась за дапамогай да Францыі і Англіі, але палучыла атказ.

Раніцай 12 сакаві 1938 – войска Германіі акупіравала Аўстрыю.

13 сакавіка 1938 – Аўстрыя – зямля Германіі.

Міжнародная реакцыя была не адназначная. Толкі Савецкі саюз асудзіў агрэссара і патрабавал аднавіць дзеянні па арганізацыі калектыўнай бяспекі. Наступная цель Германіі – Чехаславакія.

Таму Мюнхеская канференція (29-30 верасня 1938 года) ў якоў удзелнічалаі Франція, Англія, Італія, Германія вырашыла каб Чехаславакія перадала Германіі Судзецкую вобласць, на якоў пражывала нямецкая меньшасць і эвакуяваць з гэтай вобласці чехаславакаў. Новаю межу Чехаславакіей павінна была вырашыць міжнародная камісія, адначасова Чехаславакія павінна была задаволіць тэр. Прытэнзіі Польшчы і Венгрыі на пряцагу 3 месяцей – Чехаславакія страціла 20% тэррыторыі, 1\4 насельніцтва, палову цяжкай прамысловасці і вельмі дасканалыя умацаванні на мяжы з Германіей. У той жа час (30 верасня 1938 года) была падпісана дэкларацыя Англа-Германская аб не нападзенні. Франка-Германская (6 снежня 1938 года). Тым самым адмовіліся аказваць дапамогу СССР.

15 сакавіка 1939 года – пачынаецца другі этап па ліквідацыі Чехаславакіі, Германія акупіруе Чехію і Маравію – яны сталі пратэктаратамі. Славакія фармальна застаецца самастойнай, а фактычна стала калоніей.Закарпатская Україна перадаецца Венгрыі.

22 сакавіка 1939 года – Літва пераде Мемельскую вобласць.

23 сакавіка 1939 года – Румынія падпісвае дагавор па якому пераутворваеццая у Германскі предатак эканамічным.

11 красавіка 1939 года – Гітлер зацведзіў план ваеннаго закону Польшчы (план “Вайс”).

13 красавіка 1939 года – Італія захапіла Албанію.

28 красавіка 1939 года –Германія дэнансавала дагавор аб ненападзе за Польшчай.

За 1934-1940 гады ваенная вытворчасць Германіі ўзрысла ў 22 раза.

З другой паловы 1939 года СССР адмаўляецца ад ранейшай знешняй палітыкі. Прыход Гітлер да улада – перамога нацыстаў у краіне – падштурнула СССР да стварэння сістемы калектыўнай бяспекі.

29 снежань 1933 года – нарком замежных спраў заявіў аб новых мэтах савецкай знешняй палітыкі.

16 лістапада 1933 года – устанаўленне дыпламатычных адносін паміж СССР і ЗША.

18 верасня 1934 года – СССР прыняты ў Лігу Нацый.

Савецкая дыпламатыя ікнулас заключыць саюзы з суседнімі краінамі: Польшча, Германія, Прыбалтыйскія краіны, Фінлядныя і Чэхаславакія. СССР спрабаваў заключыць “Усходні пакт” аб узаемных непарушнасці дзяржаўных межаў. УП мог нейтралізаваць негатыў ад Ланкарнскіх дагаворна. Пазней вазн ікла ідэя “Тіхаакеанскага пакта”, але не утрымалася.

2 мая 1935 года савецка-французскі дагавор аб узаемнай дапамозе. Тэрмінам на 5 гадоў.

16 мая – падпісаны дагавор аб узаемнай дапамозе паміж СССР і Чэхаславакіяй.

Адназначным недахопам было тое, что дагаворы не прыдугледжвалі міханізму аказання узятых абавязкаў, а таксама не пракладаля да гэтых дагаворах ваеннай канвенцыі.

18 ліпеня 1936 года – ваенны мяцеж супраць Народнага фронту (урад).

Кастрычнік 1936 года – СССР вырашыў аказаць дапамогу рэспубліканскаму ураду ў Іспаніі.

Кастрычнік 1936 года – верасень 1937 года – СССР накіраваў у Іспанію 23 марскія транспарты са зброяй ш ваенная тэхнікай (меньш дзесятай часткі германскай дапамогі мяцежнікам). СССР прэдаставіў крэдзіц 85 млн долараў. 3000 саветнікай накіраваў савецкі саюз ў Іспанію:ваенныя, паліт работнікі, працоўнікі НКУС.

Генералу Франко абяспечвалі падтрымку Германія І Італія, пры бяздзейнасці Францыі і Англіі. Безпакаранасць Германіі і Італіі за падзеі ў Еўропе актывізавалі агрэсіі Японіі.

Лютый 1936 года – Японія развазала баі на Мангола-Мянчжурскай мяжы.

12 сакавіка 1936 года – СССР падпісвае пагаднне аб узаемнай дапамозе з МНР. Уступала ў сілу з часа падпісання.

21 жніўня 1937 года – дагавор об ненападзенне паміж СССР і Кітаем.

29 ліпеня – 9 жніўня 1938 года агрэсія Японіі супраць СССР. Канфлікт у раёне возера Хасан.

11 мая 1939 года – пачатак канфлікта з раёне ракі Халкін-Гол (МНР).

15 верасня 1939 года – падпісанне ў Маскве пагаднення паміж СССР, МНР і Японіей аб ліквідацыі канфлікта ў раёне ракі Ханкіл-Гол.

СССР на пяредадні вайны. Падрыхтоўка Германіі да ва йны супраць СССР (лекцыя 3)

1. Сацыяльна – эканамічнае становішча СССР на пяредадні вайны;

2. Чырвоная Армія на пяредадні вайны;

3. Планы Германіі адносна СССР на пяредадні вмаайны;

4. Падрыхтоўка Гітлеравскай германіі да вайны супраць СССР.

1)Негатыўнае – пакт Молатава-Рыбентропа; пазітыў – за перыяд другой пяцігодкі пабудавана 4,5 тыс прамысловых предпрыемств; звыш 9000 новых заводаў, фабрык і г.д. за перадваенныя гады, большасць будавалась на ўсходе краіны. За перадваенныя гады СССР зрабіў гіганскі крок у развіцці прамысловасці, перагнаўшы Англію і Францыю. За перыяд з 1928 года па 1940 год нацыянальны даход СССР узрос больш чым у 5 разоў. Вытворчасць машынабудавання вырасла ў 20 разоў. На 1940 год СССР меў усе магчымасць для развіцця прамысловасці (ваенна-эканамічнага патанцыяла). Тым не меньше прадуманага развіцця прамысловасці СССР не мог сябе пазволіць, пагроза вайны - сродкі на абарону кріны, как вынік перакос у некаторых галінах прамысловасці. На момант 1940 года СССР на развіццё абарончага комплексу выдзяляў 32,7% бэджэта. Гета пазволіла павысіць колькасць зброі якую атрымала Чырвоная Армія (7 тыс танкаў і каля 19 тыс самалётаў – снежань 1939 года – ліпень 1941 года). СССР адставаў ад вытворчасці ваеннай тэхнікі Германіі. За гады перадваенных пяцігодак Беларусь пераўтварылася ў індустрыяльна-аграрную краіну (торфаздабыўная, станкабудаўнічая, сельскагаспадарчага машынабудавання, цыментная, хімічная і г.д.). Умацавалася энергітычная база, палепшыліся паказацелі сельскай гаспадарчы.

2)Прыкладна да сярэдзіны 30 гадоў ваенная дактрына СССР была абарончая…З-за стварэнне новых галін прамысловасці стала магчымым наладзіць новыя віды технікі. Адбывалася перабудова і пераўтварэнне Чырвонай Арміі, вырасла колькасна, мянялася ваенная дактрына. На ўмацаванне баясдольнасці Чырвонай Арміі адмоўна адбіўся працэс змовы маршалаў 1937 года (Духачеўскі), ганебны уплыў змовы – пачатак рэпресій. Пачыная з 1937 года по 1940 год рэпрысавана каля 40 тыс афіцераў. Да 1938 года ў савецкім саюзе працавала тэрытарыяльна міліцейская сістема (спалучэнне кадравай сістэмы і сістэмы прызыву на зборы з запасу) камлектацыі войск. У 38-39 гадах быў ажыцяўлены пераход да кадравай сістэмы камплектавання кадраў. На месцах пры ваенных злучення фарміраваліся ваенные камісарыяты.

1 верасня 1939 года – новы закон аб усе агульным вайсковым абавязкам. Па гэтаму закону ў армію прызываліся якія дасягнулі 19 года. Устанавіліся новыя тэрміны службы. Павялічаны тэрмін знаходжання ў запасе (ад 40 гадовага узросту да 50 гадоў). На 1 студзеня 1941 года адбываецца колькасны рост, 4 млн 207 тыс чалавек, але на чэрвінь 1941 года дасягнула 5 млн чаловек. У сувязі з гэтым пашырылась колькасць ваенных навучальных устаноў. Да 41 года было створана 255 ваенных навучальных устаноў. За 3 перадваенныя гады ваенныя вучулішча падрыхтавалі 48 тыс афіцераў. Дзеля пашырення аўтарытэту ваенных камандыраў, а таксама павышення адказнасці камандыраў за выхаванне войскаў, выдаецца 2 закона, першы ад 7мая 1940 года – указ аб устанауленне генеральскіх і адміральскіх званняў, другі ад 12 жніўня 1940 года – указ аб умацаванні адзіна началля ў войсках, адмяняўся інстытут ваенных камісараў, функціі кантролю ўскладаліся камандырам, але ім у дапамогу былі палітрукавадзіцелі. Народны Камісарыят Абароны ажыцяўляў кіраванне сухапутнымі вайскамі, каардынацыю марскіх – створаны НарКамМаф.

З сакавіка 1938 года- галоўны ваенны савет сухапутных і галоўны ваенны савет флоту. НарКомам абароны быў Маршал савецкага саюза Тімашенка, на момант пачатку вайны. Начальнікам гінеральнага штабу быў гінерал-арміі Жукаў. НарКом ВМФ – Кузнецоў. У мае і червені 41 года адбываецца передыслакацыя войск па загаду генштаба. Так сама на запада адбывалася перадыслакацыя войскі, якія дыслацыраваліся унутры краіны. У прыгранічных акругах пачылось фарміраванне франтавых камандных пунктаў і ўмацаваных раенах. Да пачатку вайны пабудавана каля 2 тыс железа-бетонных умацаванняў. Заходняя асобая ваенны акруга прыдстаўляла сабой 1\4 ад сіл чырвонай арміі, якія базіраваліся на захадзе. На мяжы беларускай і кіеўскай акруг была расташована пінская акруга – камандавай Паулаў. Перад беларускай ваеннай акругай стаяла задача – забяспечыць прыкрыццё заходняга напрмаку. Пры акрузе існавала 6 міханазаваных карпусоў. З 6 карпусош толькі адзін меў поўны камплект. Ваенна паветранныя сілы размяшчаліся скучана і не мелі централізавана кіравання. Такі стан спраў неспрыяў баяспасобнасці акругі. Савецкі ўрад усемі сродкамі імкнуўся адцянуць пачатак ваўны. Толькі 21 чэрвіня 1941 нарком абароны аддалі прыказ аб перавядзенні ў баявыю гатоўнасць вайскі, якія расташоўваліся на мяжы. 31 чэрвіня 41 года у 23:45 у ваенныя асабовя акругі – дэректыва номер 1. За перяд 22-23 чэрвіня магчыма нечаканае нападзенне Германіі. Напряцягу ночы патрэбна было скрытна заняць агнявые пункты, перад світаннем разгрупаваць авіяцыю і замаскіраваць яе, супрацт паветранную абароны прывесці у баявую гатоўнасць без дадатковай мабілізацыі сіл, правесці мерапрыемства па светамаскіроўкі гарадоў.

Падрыхтоўка Германіі да вайны з СССР (лекція 4)

Германія збірала воўска каля граніцы СССР. Узмацніла воўска. Былі частымі парушенні Савецкай паветраннай мяжы. За 11 перадваенных гадоў было затрымана каля 5000 шпіенаў. 27 верасня 1940 – Берлін – траісты пакт (Германія-Італія-Японія) – супрацоўнічалі ва усталяванні новага парадку ў Еуропе і Азіі. 18 червеня 1941 года – Турцыя заключыла з Германіей дагавор аб жружбе і ненападзенне.

Франкісцкая Іспанія лічылася нейтральнай, але у годы вайны дзейнічала на старане Германіі. Узманціўся ваенная-эканамічны патанцыял. Германія не адчувала недахопу каменнага вугля, сталі, чугуна, меліся значныя запасы годкага палева, змазачных матерыялаў. Добра былі развіты машынабудавання, хімічны, электратэхнічныя комплексы, якія энтенсіўна працавалі на Вермахт. Мелася дастаткова запасаў цінкаваў і свінцоваў руды, але не хапала нафты, жалезнай руды, лесу, каляровых металаў. Напачатку Германія папаўняла гэты недахоп за кошт магчымасцяй СССР (19 жніўня 1939 года – гандлева-эканамічнае пагаднене паміж СССР і Германіей).

З 1940 года Германія брала нехапаючыя матэрыяла з Заходняй Еўропы.Шырока праводзілася ідэалагічная апрацоўка насельніціва. Пасля падпісання пакта Молатава-Рібентропа, пачалася распаўсюджвацца ідэя аб небаяспекі ад савецкага саюза. Актыўна прапагандаваляся ідэя аб неабходнасці пашырэння тэрыторіі арыйскай нацыі.Да падгатоўкі да вайны з СССР Германія (Гітлер) прыступіла на прыканцы ліпеня 1940 года. Цэль: “Знішчыць усю сілу Рассіі”.

29 ліпеня 1940 года гінерал-маёр Эрых Маркс, які лічыўся дальнабачным стратэгам, атрымаў афіцыйнае заданне распрацаваць план “Ост” – першапачатковая назва, потым стала называцца план “Барбаросса”. За адзін тыдзень распрацаваў план.

5 жніўна 1940 года – Мракс прапанаваў план рукаводству - “Вайна будзе доўжыцца 9-17 тыдняў, але савецкі саюз, хоць і страціць магчымасць весці арганізаваную барацьбу, на працягу невызначанага тэрміна будзе находзіцца у стане вайны”. Гэты праэкт быў прыняты, але з пэўнымі карактэроўкамі быў зацвердзяны 18 снежня 1940 пад назвай “Барбаросса”.

На падставе першапачатковага плана Э.Маркса германскі штабы марскіх і сухапутных вайскоў распрацавалі падробны план дзеянняў. Ваенна-стратыгічныя мэты плана абапіраючыся на дактрыну малніеноснай вайны у сціплы тэрмін (4-6 тыдняў) наамаганняпі груповак Цэнтр,Поўдзен і Поўнач разграміць асноўныя сілы чырвонай арміі і захапіць найбольш важныя эканамічныя і палітычная цэнтры, такіе як: Масква, Мінск, Кіеў, Ленінград, Данбас і Закаўказзе. Патрабна было выўсці на рубеж АА (Архангельска-Астрахань). Рэалізаваўшы дадзеныя задачы Германскі Вермахт мусіў перагрупааць свае сілы і ажыцявіць паход у Індыю і Індакітай.

Да пачатку вайны Германія мела унушальныя ваенныя сілы. Акрамя немецкіх войск каля савецкай граніцы было размешчана 29 дывізій і 16 брыгад саюзнікаў Германіі, якімі з’яўляліся: Фінляндыя, Венгрыя, Італі і Румынія. У адрознінні чырвонай арміі, нямецкія узброеныя сілы усе адпавядалі штатнаму раскладу ваенна часу і кожны салдат меў патрэбнага яму узбраення. Рыхтуючыся да нападу на савецкі саюз былі створаны аператыўныя групоўкі ў якія уходзілі 190 дывізій. Агульная калькасць асабовага складу сканцэнтраванй на мяжы дасягала 5,5 млн чалавек.

Аб рэальнай пагрозе нападу Германіі на СССР, савецкае рукаводства атрымлівала рэгулярную, рэальную, правдападобную і разнастайную інфармацыяю. Яе прапанавалі як супрацоўнікі савецкай ваенная разведкі, таксама замежныя антыфашысты, якіяаткрыта працавалі, або спачувалі нашай краіне. Больш таго, разведчыкі далажылі аб напрамках нямецкага наступлення. У пагранічнай паласе без перашкод раз’яжжалі нямецкія афіцэры у цівільным аддзенні, пад афіцыйнымі прычынамі…

Аднойчы савецкія вайскі прымусілі зрабіць пасадку нямецкага летчыка, на самалеці якога былі усталяваны саврыменная фототэхніка. Далажылі кіраўніцтву, але кіраўніцтва наказала савецкіх салдат і прымусіла адпусціць нямецкага “разведчыка”. Савецкае кіраўніцтва ведала аб тым, что пакт быў падпісан не на 10 гадоў і тое, что нападзенне будзе ў бліжайшы час, баяліся справакаваць вайну.

Першая дата пачатку вайны 15 мая 1941 года, але было адложана наступленне.

Барацьба супраць германскіх агрэсараў на захопленнай тэрыторыі Беларусі.

1. Станаўленне партызанскага руху;

2. Баявыя дзеянні беларускіх партызан 1942-1944 гадоў;

3. Арганізацыя і дзейнась патрыятычнага падполляю.

Падрыхтоўка партызанскай вайны пачалася задоўга да вялікай айчынная вайны. Асабліва актыўна яна вялася у 30-тыя гады. У сувязі з гэтым савецкае кіраўніцтва стварала заканспераваную сетку дыверсійных груп, вялася падрыхтоўка дыверсантаў адзіночак, манеўраня партызанскія атрады. Гэтаў справай займаліся партыйныя ог=рганы і кірашніцтва беларускай ваенная акругі. Усяго было створана 6 партызанскіх атрадаў: Бабруйскі, Барысайскі, Мазырскі, Мінскі, Слуцкі і Пінскі. Колькасць аднаго атрада ад 300 да 500 чалавек. Фарміравалі першыя партызанскія атрады камуністы, камсамольцы, партыйна-савецкя работнікі, актывісты і абавязкова супрацоўнікі Народнага Камісарыята. Людзі праходзілі падрыхтоўку ў спецыяльных закрытых школах. Кіраўнікамі першых атрадаў былі: Арлоўскі, Ваўпшасаў, Корж, Макарэвіц, Спрогіс, Рапчэвіч. Усе гэтыя асобы мелі вопыт весці партызанскую барацьбу ў заходняй Беларусі, некаторыя сражаліся на баку “народнага фронту” іспаніі.

Падзямлей, у лесах знаходзіліся склады з узброяй, майстэрнік, сховішчы і г.д. На складах было дастаткова ваенная зброі, аднак праз змены савецкай дактрыны з абарончай ў наступальную, праз бражэнне чысткі чырвонай арміі…усяму гэта таксама падвергліся і кіраўнікі партызанрскіх атрадаў, некаторыя былі рэпрысіраваны. Створаныя партызанскія атрады былі расыарміраваны, тайныя сховішчы разбураны…

(лекція 5)

Барацьба была 2 відаў: стыхійная і арганізаваная. Частка насельніцтва с першых дзен вайны сталі на шлях барацьбы с акупантамі. Галоўная доля выпадала на арганізаваную барацьбу. 26 червіня 1941 – у актябарскім районе знішчальны атрад “чырвоны кастрычнік“ – Бумажкоў і Паўловскі. Яны былі першымі з партызан, якія 6 жніўня 1941 года хто стаў героямі савецкага саюза. У пачатку ВАВ першы партызанскі атрад з ліку супрацоўнікаў міліцыі, партыйных савецкіх і камсамольскіх работнікаў у пінскай вобласці, начале стаяў Корж. 3 дакумента: Дырэктыва ад 29 червіня 1941 года, Прамова Сталіна па радыё 3 ліпеня 1941 года, Пастанова ад 18 ліпеня 1941 года аб “арганізацыі барацьбы у тыле германскіх войск”. Ключевая роля ў арганізацыі партызанскай барацьбы на перым этапе ВАВ належала НКУС НКДБ. На 26 чэрвіня 1941 года удалося арганізаваць 14 партызанскіх атрадаў.

Этапы партызанскага руху:

Ліпень 1941 – судзень 1942 гг.

На першае жніўня на тер. Беларусі па звестках ЦК КПБ(б) было арганізавана 231 партызанскі атрад, але па выніках спеціялістаў было створана толькі 61 атрад. Да першага студзеня 1942 года застаецца толькі 50 атрадаў. Са спецыяльна створаных дэверсійных групп у другоў палове 1941 года засталося толькі 6%. Пры арганізацыі першых партызанскіх атрадаў былі дапушчаны памылкі: амаль полнасцю фарміравалісь без сувязі з насельніцтвам, таму не мелі папаўнення асабістага складу, не маглі папаўняць недахоп зброі, баепрыпасаў, харчавання, не мелі развед дадзеных, загад стаукі ВГК 428. Да канца 1941 года большасць стыхійных партызанскіх атрадаў распалася. Без патрымкі насельніцтва партызанскі рух не развіваўся бы. Здараліся выпадкі недобрасумленных адносін партызан да насельніцтва. Рэакцыя на дрэнныя дзеянія была…было расстраляна 2345 чалавек.

Студзень 1942 – жнівень 1943 гг.

Звязан з разгромам немцаў пад масквоў і Сталінградам, прыкметна узняўся дух не толькі чыпвонай арміі, але і насельніцтва. Ў той жа час асазналі, што савецкая ўлада вытрымала і хутка пасля завяршення вайны запытае “хто што зрабіў?”. Гэта стала стысулам пашырення развіцця партызанскага руху. Садзейнічалі наступныя мерапрыемства: створаны центральны штаб павртызанскага руху – 30 мая 1942 года – глава Панамаренка. 9 верасня 1942 года – стваренне Беларускага штаба – Калінін. 6 верасня 1942 года – дзяржаўны камітэт абароны прызначыў пасаду галаўнакандаючага партызанскім рухам – Варашылаў. Але фунціі Варашылава супадалі с функцыямі Панамаренкі, то пасада галоўнакамандаючага была скасавана 19 лістапада 1942 года. 7 сакавіка 1943 года – Центральны штаб быў расфарміраваны, але 17 красавіка 1943 года – вазабнавіў сваю працу. Толькі 13 студзеня 1944 года быў канчаткова ліквідаваны ЦШПР. 1 верасня 1942 года – адбыўся прыем кіраўнікоў партызанскага руху ў Маскве. Пасля гэтай падзеі быў выдадзены загад НарКома абароны аб “задачах партызанскага руху”. Галоўная выснова – патызанскі рух павінен быць усе народным. Ставіліся задачы для кіраўнікоў партызанскіх атрадаў: парушені тылу захопнікаў, парушенне камунікацыі, падпал і ўзрыў складоў і казарм, захоп у палон аббшо знішченне немецкіх улад, знішчэнне фізічнай сілы ворага. З арганізацыей БШПР паявілась сувязь центру з вобласцямі. На станцыі Сходня адпраўляліся партызанам зброя, медыкаменты. Дзеля падрыхтоўкі дзейнічала 4 спецшколы. 22 чэрвіня 1942 года – за кошт намагання партызан на Беларусь было накіравана 12 партызанскіх атрадаў з лікі вайскоўцаў беларусай. Адначасова НКУС арганізавал разведвальную і дэверсійную дзейнасць. За перыяд з лютага 42 па чэрвінь 43с года ў акупаваныя районы беларусі было накіравана 43 разведвальна-дэверсійныя группы. Резка павлічваецца колькасць партызанскіх атрадаў. З’яўляюцца партызанскія брыгады. На пачатку 43 года дзейнічала на Беларусі 62 брыгады партызанскія. Ў ліпені 43 года на Беларусі ужо было 99 брыгады, а партызанскіх атрада 148. Колькасць партызан на пачатак 43 года перавысіла 56,5 тыс чалавек. Партызанскі рэзерў складаў каля 150 тыс чалавек. З сярэдзіны 42 год для барацьбы з партызанамі было задзейнічана да 10% нямецкіх войск. З ростам партызанскіх сіл памнажалась іх баявая актыўнасць. Ад ворагаў вызваляліся целыя районы – партызанскія зоны.

(лекция 6)

Першыя партызанския зоны ўтварыліся восенню 41 ода, сярод іх можна адзначыць Актябрска-любаньская і клічаўская. На пряцагу 42 года былі вызвалены 14 районаў Беларусі. 28 райнаў былі вызвалены сумесна з падпольшчыкамі. У канцы 1943 года пад кантролем партызан знаходзілася 108 тыс кв кіламетраў тэрыторіі БССР. У тым ліку амаль 38 тыс кв кіламетраў былі полнасцю ачышчаны ад ворагу. На данны момант свармілавалася 20 буйных партызанскіх зон. У некаторых весках дзе немагчыма было аднавіць органы савецкай улады, функціі улады выпалнялі ўпаўнаважаныя або каменданты. Галоўныя задачы: фарміраванне парадку, сувязь з насельніцтвам.

Жнівень 1943 – ліпень 1944 гг.

Перамога пад Курскам і Арлом. На гэтым этапе адбываецца массавый прыток насельніцтва ў партызанскія брыгады. На бок партызан перходзілі салдаты паліцейскіх ганізонаў і, так званых, “нацыянальных фарміраванняў”. Наступальныя апірацыі савецкіх войскаў уздымалі маральных дук насельніцтва. У год карэнна пералому, шэрагі партызанскіх атрадаў паполніліся больш чым на 170 тыс асоб і да канца 43 года налічвала 212 тыс чалавек. Страты партызан у баях з ворагам за 41-43 гады - 33 тыс чалавек. Тыя кто прыйшоў у атрады в 42 – 43 годы былі не адукаваны у ваеннай працы і не мелі вопыту, таму былі адчынены школы і пункты па падрыхтоўцы. У пачатковы перыяд вайны партызанскі рух у западных районах Беларусі партызанскіх рух быў развіты слабей. Прычына: Зах. Беларусь узыш у БССР у 39 годзе…; Мерапрыемства 39-41 гадоў, на настроях насельніцтва негатыўна адбіліся шматлікія арэшты 39 – 41 гадо; Дзеянні польскаў улады, у Зах. Беларусі моцна адчуваўся уплыў Польшчы; Важнае значэнне меў знешне палітычны фактар, звязаны з урадам Сікорскага патрабаваў ад Еўрапейскай супольнасці захаванне Зах. Беларусі ў скаладзе Польшчы. Тым не менш партызанскі руз Зах. Беларусі прахадзіў тыя ж этапы развіцця. З мэтай ажывіць дзейнасць мясцовага насельніцтва савецкія струкутуры прэдпрінімалі шэраг….чэрвінь 43 года – ЦК КПБ(б) – установа аб мерапрыемствах па далейшым разгортванні партызанскага руху ў заходніх абласцях Беларусі. Згодна з гэтым дакументам у Зах. Бел. Накіроўваліся работнікі, якія мусілі ўзяць работу па актывізацыі партызанкага руху. Важную ролю у падтрымцы партызанскага руху атыграла так сама перадыслакацыя ў Зах. Бел. 9 партызанскіх брыгад, 10 партызанскіх атрадаў і 15 партызанскіх групп. Асабовы скалд партызанскіх сілу ў ЗБ па выніках 43 года павялічался больш чым у 3 разы за 11 тыс чалваек да амаль 37 тыс чалавек.

Дзеля ажыцяўлення дыверсій, ажыцяўлення тэрарыстычных апірацый у партызанскіх атрадах вывуч “паляўнічаі” і падрыўнікі. Баявая падрыхтоўка партызан садзейначала барацьбе на паследным этапе вайны. Асабліва актыўнаыя дэверсіі партызан разгарнуліся на пярэданні і ў час Курсакай бітвы.

24 чэрвіня 1943 года – Беларускі Штаб Партызанскага Руху прынімае рашэнне аб пачатку рэйкавай вайны. Дзеля яе правядзення за пярыяд з 16 ліпеня па 5 жніўня 43 года з тылу чырвонай арміі летчыкі даставілі беларускім партызанам 144 тонны грузаў. У Беоарусі рэйкава вайна проводзілася ў тры этапы. Першы пачайўся з 2 на 3 жніўня 1943 года. Дзеянні партызан пачалі адначасова па ўсей беларусі. Да сярэдзіны верасня было знішчана 221 тысяча рэе, больш за 80 эшалонаў, 3 браніпоезда. Другі этап атрымаў назву “канцэрт”, праводзіўся 19 верасня – пачатак лістапада. Трэці этап пачаўся за тры дні да пачатку апірацыі “Багратіон” – 20 чэрвіня 43 года і працягваўся да поўнага вызвалення Беларусі. На трэті этапе было падарваня 61 тысяца рэек і зруінавана 8 чыгуначных мастоў. Часова былі паралізаваны перавозкі захопнікаў па Беларусі. Поспехі партызан і падпольшчыкаў Беларусі былі звязаны з падтрымкаў савецкага тылу. Асабліва істотную падрымку савецкі тыл прэдастаўляў пасля Сталінградскай бітвы. Савецкі тыл дазваляў рыхтаваць і засылаць дэверсійна-разведвальныя группы. Так сама напраўляў на тэр.Беларусі радыстаў, майстры падрыўной справы, медыкаў, партыўных рабтнікаў і г.д. Пастаянная сувязь партызан і падпольшчыкаў з тылам неімаверна дзейнічала на маральнае састаяніе насельніцтва і надхняла на баявыя дзеянні.

3 Патрыятычнае падполле на захопленай тэрыторі фарміравалася 2 шляхамі: падполе развівалася знізу або засылаліся. Пачатак арганізаванага падполля быў закладзены дэректывай СНК і ЦК ВКПБ ад 29 чэрвіня 41 года. 30 чэрвіня 41 года згодна з дэрыктывай накіравана было мясцовым структурам дэрыктыву нумар 1, аб пераходзе на падпольную работу партарганізацый районаў занятх ворагам. 1 ліпеня 1941 года была выдадзена дэрыктыва нумар 2, аб разгортванне партызанскай барацьбы ў тыле ворага. 26 ліпеня 1941 года ў Гомеле адбылася нарада сакратароў абкамаў і райкамаў і іншых кіруюцыз асоб па пытанню арганізацыі і ўзмацнення барацьбы беларускага народа супраць захопнікаў. У тоў жа дзення частка кіраўнікоў была адпраўлена за ліні фронта і прыступіла да сувязі з партызанскімі атрадамі. Галоўным звяном у сістэме кіраўніцтва партызанскім рухам і ўсей барацьбой насельніцтва былі падпольныя камітэты партыі. Стваренне райкамаў і абкамаў на тэр. Бел было па магчымасці. У пачатку 1943 года на Берларусі ужо існавала разгалінаваная сістэма партыйных і камсамольскіх органаў.

Бальшавіцкае падполле моцным было у многіх насельных пунктах Беларусі, але асабліва ў Мінску. Яно пачало абразаўвацца сразу пасля захопу горада. Займалася прапагандай антціфашысткай дзейнасці, парапраўлляла насельніцтва у партызанскія зоны. Але было 2 вялікіх правала: у сакавіку і з верасні 42 года. Доўгі часа лічілася, што мінскі падпольны гаркам партыі, начале якога стаяў Кавалёў, створаная спецслужбамі фашыстаў арганізацыя. Версія аб несапраўднай падпольнай арганізацыі атрымала зімоў 42 года, калі цэнтральны штапб партызанскага руху паяредзіў партызанскія атрады Беларусі аб тым, што нямецкая разведка стварыла падпольны цэнтар. Вынікам гэтаў устаноукі было то, што органакі НКУС у 40 – 50 гады было арыштавана 126 былых падпольшчыкаў Мінска. Толькі паздне пасля 20 з’езду было рэабілітавана 113 чалавек. У лістападзе 1957 года камісія пры цэнтральнай партыі створана, а у верасне 1959 года камісія прапанавала свае вынікі, якія былі апублікавана у газе. Згодна з гэтымі вынікамі чарговы раз было перагледжанне стаўленне ла мінскага палполля, а што касаецца Кавалёва, ен знова патрапіў у разрад здранікаў. Толькі 6 красавіка 1990 года бюро ЦК КПБ прызнала папярэднія дадзеныя аб мінскім падполле і спраставала дадзеныя аб здрадніцве Кавалёва.

Міжнародныя адносіны ў годы Другой сусветнай вайны (лекція 7)

1. Утваренне ш дзейнасць антыгітлераўскай кааліцыі

2. Канферэнцыі саюзных дзяржаў у гады вайны

3. Вайна на Дальнем Усходзе

І 22, 23 чэрвеня 1941 года – крады Велікабрытаніі і ЗША заявілі аб падтрымцы СССР. Пачатак утварэння антыгітлераўскай каалаціі – перамовы СССр, ЗША, Велікабрыт – 12 ліпеня 1941 года – савецка-англійскае пагадненне аб супрацоўніцтве. Дамовіліся не заключаць сепаратны мір з Германіей.

14 жнійня 1941 года – Атлантычная хартыя – асновы для утварэння антыгітлеравўскай кааліцыі.

16 жніўня 1941 года – эканамічнае пагадненне паміж Англіей і СССР (дапаўненне да савецка-англійскага пагаднення). У ваенна-палітычнай сферы – аказаны ціск на турцыя і Аўганістан – засталіся нейтральнымі.

Да 24 верасня 1941 года да Атлантычнай хартыі далучылася 10 краін, у ты ліку і савецкі саюз. Разгром немцаў пал Масквоў садзейнічал утварэнню кааліцыі.

Умацаванню антыгітлераўскай кааліцыі садзейнічала маскоўская канфэренцыя – 29 верасня – 1 кастрычніка 1941 года – СССР, ЗША і Англія (прадстаўнікі, але не главы краін). 1 кастрычніка – бакі дамовіліся аб пастаўках у СССР узбраення і харчавання ў абмен на стратыгічную сыравіну. Пастаўкі ажыцяўляліся да 45 года 3 шляхамі: праз Бліжні Усход і Іран; праз Мурманск і Архангельск; праз Уладзівасток.

7 лістапада 1941 года – распаўсюджванне на СССР дзеянне Закона аб ленд-лізе (перадача ў форме пазыкі або арэнды неабходных матэрыялаў). Пастаўкі па ленд-лізу – 4% ад ВВП СССР, але па асобных відах узбраення яны былі вышэй. Ад саюзнікай паступала вялікая колькасць узрыўчаткі, баяпрыпасаў, медыкаментаў і г.д. агульны аб’ем паставак па ленд-лізу складаў больш за 11 мільярдаў долараў. Каля чвэрці суммы складалі харчовыя прадукты.

7 снежня 1941 года – напад Японіі на ЗША.

1 студзення 1942 года – дэкларацыя Аб’яднаных Нацыў (26 дзяржаў) – барацьба супраць агрэсара – Вашынгтон – канец станаўлення антыгітлераўскай кааліцыі.

ІІ Эвалюцыя развіця стасункаў па антыгітлераўскай кааліцыі можна праглядзень на падставе аналізу сустрэ краін. Было 3. Першая адбылася у Тыгіране. Тыгеранская канфэренцыя праходзіла з 28 лістапада па 1 снежня 1943 года. Тэтай канфэренцыі папярэднічала сустрэча міністраў замежных спраў ЗША, Англіі і СССР у Маскве ў кастрычніку 1943 года. Галоўным пытаннем было абмеркаванне і выпрацоўка стратэгі вайны, а таксама праблема адкрыцця другога фронту ў Еўропе. У пачатку саюзнікі думалі адкрычь другі фрон у французкай афрыцы, потом на балканскім полуостраве, але пазіцыя Сталі – у Еўропе – не змянялася. Прадуктам Тэгіранскай канфэренцыі з’яўляецца дэкларацыя 4 дзяржаў па пытанні ўсеагульнай бяспецы. 4 краінай быў Кітай. З гэтага часу надзялауся статусам вязікай дзяржавы. На Тэгіранскай канфэренцыі былі прыняты: дэкларацыя аб сумесных дзеяннях супраць фашыстскай Германіі і аб пасляваенным супрацоўніцтве; ухвалена дэкларацыя аб прынціпах усеагульнай бяспекі; ласягнута пагаднне аб прыблізных граніцах Польшчы; аб аднаўленне незалежнасці Аўстрыі; было прынята рашэнне пачать аперацыі “Аверлорд”. Ажыцяўленне гэтай аперацыі прызначалася на май 1944 года, але была ажыцеўлена пазней. Так сама Сталін паабяцаў уступіць у вайну супраць Японіі пасля капітуляцыі Германіі.

Перамогі ЧА у 1944 годзе мелі важныя міжнародныя значэнні і паказалі рашаючую ролю СССР у барацьбе супраць Германіі.

6 чэрвіня 1944 года – адкрыцё другога фронту, аперацыя “Аверлорд”.

15 саюзным дывізія супраць стаялі 9 нямецкіх. Аднак развіць поспех на працягу 1,5 месяца не маглі. Толькі 25 ліпеня саюзныя дывізіі перашлі ў наступленне.

9 жніўня 1944 года – высадка саюзнікаў на поўдні Францыі. Праз 10 дзен саюзнікі уступілі ў Парыж, які да гэтага часу был вызваленны сіламі супрацяўлення, як Тулуза, Ліён і Бардо. На сярэдзіну верасня 1944 года англа-амераканскія войскі вышлі на мяжу Германіі. на мяжы Германіі саюзнікаў сустракала 81 германская дывізія.

З 4 па 11 лютага 1945 года ва умовах успешнага наступлення ЧА ў Крымі адбылася канферэнцыя “вялікай троікі” краін. СССР абяцаў уступіць у вайну супраць Японіі праз 3 месяцы пасля капітуляціі Германіі.

11 лютага 1945 года – апошнідзень канферэнцыі – палпісана пагаднне аб уступленне у вайну з Японіей афіцыялтна. Адна галйным пытаннем на Ялценскай канферэнцыі было пытанне аб дальнейшым лёсе Германіі. Англія і ЗШГА прапанавалі падзяліць на шэраг дробных дзяржай, пазбавіць Германію асноўных прамысловых районаў. Было вырашана пытнне аб кантроле Германіі, падзяліць на 4 зоны акупацыі. Пагадзіліся з тым, што неабходна распусціць ваенныя сілы Германіі, ліквідаваць генеральскі “штаб, разбурыць германскую прамысловаць, асабліва тую якая звязана з ваеннай отраслью. Забараніць нацысцкія партыі. Рашенне аб рэпарацыях Германіей. Была агучана сумма – 20 мільярдаў доллараў. 50% былі для СССР.

Шмат часу прысведчылі польскаму пытанню, асаблівую зацікаўленнасць праявілі Сталін і Чэрчыль. Было вырашана, што ўсходняя мяж Польшчы павінна праходзіць па лініі Керзана з невялікімі адступленнямі ў некаторых района на 5-8 км на карысць польшчы, а рна захадзе і на поўначы мяжы Польшчы павялічаліся. У склад польскага ураду павінны былі быць уключаны які знаходзіліся ў эміграцыі. Было вырашана ўтварыць ААН.

25 красавіка 1945 года – устаноўчая асамблея ААН у Сан-Францыска.

На Крымскай канферэнцыі былі прыняты 3 сакрэтныя пратаколы. Былі падпісаны у апошні дзень. Сутнаць – Кіраўнікі ЗША і Велікабрытаніі бралі на сябе абавязак па напаўненню месцаў зняволлення у СССР 100 тыс. былых савецкіх грамадзян, якія аказаліся у еўроппе, але у саюзнічкіх зонах акупацыі саюзнікаў - “палонных”. Насільнай репатрыяціі былі абавязаны так сама тыя, хто пакінуў СССР яшчэ да кастрычніцкаў рэвалюцыі.

Поиск по сайту: