Мектепке дейінгі мекемелерді? жоспарлануы мен ??рылысын салу

Мектеп о?ушыларын маманды??а ба?ыттауды? медициналы?-физиологиялы? аспектілері

Маманды??а ба?ыт беру - мектеп о?ушыларыны? тілегін, денсаулы? жа?дайын, жеке басыны? ерекшеліктерін, сонымен?атар,?о?ам?а?ажеттілігін ескере отырып, о?ушылар?а маманды? та?дау?а к?мек к?рсету?шін?ылыми негізделген к?п аспектілі ж?йе. Бізді??о?амда жас?спірімдерге маманды? та?дау?а еркіндік берілген, біра?, сол маманды?тарды??азіргі тізімі 50 мы?нан астам атаулардан т?рады. М?нда, мектеп о?ушыларыны? кейбіреуі денсаулы?ына байланысты, немесе организміні? жеке ерекшеліктеріне байланысты тізімде к?рсетілген бір?атар маманды?тар?а жарамсыз болады. Сонды?тан, маманды? та?дау ерікті болып?ана?оймай, сонымен бірге саналы т?рде негізделген болуы керек.

Мектеп о?ушылары?здеріні? жас ерекшеліктеріне байланысты маманды? та?дау?шін медициналы??ызметкерлерді? ба?ыт беруін?ажет етеді. О?ушылар м?ндай с?ра?тар?а к?мекті мектеп педиатрларынан, балалар емханасыны? д?рігерінен, ересектер емханасыны? жас?спірімдер кабинетінен, сонымен?атар, балалар мен жас?спірімдер гигиенасы б?ліміні? санитар д?рігерінен алады. Егер та?дап алын?ан маманды?, о?ушыларды? жеке бас ерекшеліктеріне с?йкес келмесе, онда ол ж?йке-психикалы? б?зылулар?а, тіпті соматикалы? аурулар?а?шыратуы м?мкін. Маманды??а жарамсызды??ндірістердегі апаттарды? ж?не жара?аттануларды? себептеріні? бірі ретінде саналады. Е?бек сапасыны? т?мен болуы, кадрларды? т?ра?тамауы, соны? салдарынан?о?ам?а материалды? зиян келтіру сия?ты кемшіліктер д?рыс та?далма?ан маманды?ты? за?ды н?тижесі болып саналады. Осындай жа?дайлар?а байланысты, маманды??а ба?ыт беруде бірнеше аспектілерді б?ліп?арау?а болады:

? Психофизиологиялы? аспект - жас?спірімдерді? жеке басыны? ерекшеліктері, оны??аблеті, жеке психофизиологиялы? ерекшеліктері ескеріледі;

? Медициналы? аспект - о?ушыны? денсаулы? жа?дайы ескеріледі;

??леуметтік экономикалы? аспект -?о?ам?а?р салада?ы мамандар?ажеттілігі ескеріледі.

Жалпы ал?анда, 15-18 жаста?ы жас?спірімдерді маманды??а ба?ыттау ж?мысы негізгі?ш кезе?нен т?рады:

1. Жас?спірімдерді? маманды??а жарамдылы?ын аны?тау?шін, арнаулы ма?сатпен ж?ргізілетін медициналы? тексеру.

2. Медициналы? к?рсеткіш бойынша, маманды??а іріктеп алу.

3. Д?рігерлік маманды? консультация - жас?спірімдерді? тілегіне, денсауфлы?ына ж?не психофизиологиялы? к?рсеткіштеріне байланысты маманды? та?дау?а к?мек к?рсетуге арнал?ан.

Маманды??а ма?ызды немесе "кілттік" функциялар?зіні? психофизиологиялы? негізіне байланысты 4 т?рге б?лінеді:

1.?имыл-?оз?алыс - б?лшы? ет к?штері, т?зімділік, координация;

2. Сенсорлы? - к?ру, есту, иіс сезу, д?м сезу, вестибулярлы? т?ра?тылы?;

3. Ж?йке?ызметіні? жеке типологиялы? ерекшеліктері - оны? к?ші, жылдамдылы?ы, біркелкілігі;

4. Аттенционды?-мнемикалы? - к??іл аудару, есте са?тау.

Мектепке дейінгі мекемелерді? жоспарлануы мен??рылысын салу

Мектепке дейінгі мекемелерді???рамына мектепке дейінгі жастарда?ы балаларды? к?ндізгі уа?ытта ж?не т?улік бойы болатын жалпы типтегі мекемелері, а?ыл-ой ж?не дене бітімі дамуында ауыт?улары бар арнайы мектепке дейінгі мекемелер, ауруша? балаларды салауаттандыру?а арнал?ан жаз?ы демалыс орындары кіреді.

Жалпы типтегі мектепке дейінгі балалар мекемелері т?р?ын мекеннен алысты?ы 300 м к?п емес, шуылы, ластануы жо?ары магистралды к?шелерден,?ндіріс орындарынан, ж?рме?ке-базарлардан, автобазалар мен гараждардан аула?та?зіне арнап б?лінген, жер учаскесінде орналасуы керек.

Жер учаскесіне?ойылатын гигиеналы? талаптар.?рбір мектепке дейінгі мекемелерді? жыл мезгіліні? барлы? уа?ыттарында ойындар мен серуендер?ткізуге арнал?ан жер учаскесі болуы керек. ала?дар болуы тиіс: топты? ала?шалар, жалпы дене шыны?тыру ала?ы, бау-ба?ша ала?ы, шаруашылы? ала?ы ж?не к?галдандыру ала?ы.

Жер учаскесіні? ауданы, 90 орынды? бала ба?шалар?шін 1 орын?а 40м2, бас?аларында – 35м2, Бала ба?ша кешендерінде – 30м2есебінен алынады. Кейбір жа?дайларда учаске ауданын біршама кішірейтуге р??сат етіледі: реконструкция жа?дайында – 20%, бала ба?шаны? орналасатын территориясы 200-?а ылдилау болып келсе - 10%, ІА, ІБ, ІГ ж?не ІІА климатты? аудандарда 1 орын?а 25м2 дейін р??сат етуге болады.

Жер учаскесіні??йымдастырылуы функционалды? ала?дар?а б?лу принципіне негізделеді. Ала?дарды? бір б?лігіне?имарат??рылысы орналасады. Жер учаскесіні? екінші элементі - асхана?а жа?ын орналасатын шаруашылы? зонасы) болып табылады. Үшінші элементі – балалар?а арнал?ан ала? Территорияны? белгілі б?лігі (50%) к?галдандырылу?а арналады. Бала ба?шаны? жер учаскесіні? к?галдандырылуыны? ма?ызы?те зор. К?галдандырыл?ан жер к?лемі?анша болса, оны? ма?айында соншама жер “салауаттандырылатыны”

Денешыны?тыру ала?ы жалпы ба?дарламалы? ж?не?осымша денешыны?тыру саба?ын,?имыл-?оз?алысты ойындар?ткізуге, спортты? к??іл к?терулер мен мейрамдар?ткізуге арнал?ан.?лшемі бала ба?шаны? сиымдылы?ына байланысты 2-3 топ?а 150м2, 4 топтан к?п болса 250м2 есебінен алынады. Бала ба?ша кешенінде жалпы ауданы 400м2 болатын екі денешыны?тыру ала?ы?арастырылады ж?не олар жерден 5-7см биіктетіліп,

Жер учаскесіні? элементіне су шашып ойнау?а арнал?ан бассейн, бау-ба?ша,??стар мен жануарлар?а арнал?ан ала?ша, шаруашылы? ала?ы кіреді. Су шашып ойнау?а арнал?ан бассейнні? тере?дігі – 25см к?п болмауы керек. Бассейнні? айналасына ке?дігі 80см, тере?дігі 15см ая? жуатын астау орнатылады.

Шаруашылы? ала?шасы, асхана мен кір жуатын орын?а жа?ын, топты? ала?шалардан барынша алша? орналастырылуы керек. Оны? ауданы мектепке дейінгі мекемені? сиымдылы?ына ж?не елді мекендерді коммуналды??ызметпен?амтамасыз ету де?гейіне байланысты аны?талады. Ала?шада?о?ыс сал?ыштар?а арнап орын б?лінеді,?ажетіне?арай ауданы 50 м2 к?п емес к?к?ніс са?тайтын орын жасалады.

Бала ба?шаларды??имараты. Балаларды? баспалда?пен 2?абаттан жо?ары к?терілуі оларды? тыныс алу, ж?рек?ан-тамыр ж?йесіне кері?сер ететіні д?лелденген. Сонды?тан мектепке дейінгі мекемелер биіктігі 2?абаттан жо?ары емес, жеке т?р?ан?имараттар?а орналастырылады. М?нда,?имаратты? жоспарлануы орталы?тандырыл?ан, блоктал?ан ж?не павильонды болуы м?мкін.

Топты? ж?не ойын б?лмелеріні? д?рыс ба?ыты о?т?стік,?йы?тау б?лмесі солт?стіктен о?т?стікке?арай 450, солт?стіктен шы?ыс?а?арай 450 бол?анда д?рыс деп алынады.

Балалар?а медициналы??ызмет к?рсету б?лмелеріне: медициналы? б?лме, процедура кабинеті ж?не изолятор жатады. Медициналы? б?лмеде балаларды? дамуы мен денсаулы? жа?дайына ба?ылау жасалады.

Мектеп жиһаздарына қойылатын гигиеналы? талаптар

Балалар мен жас?спірімдер мекемелеріні? негізгі б?лмелеріні? жи?аздарына?ойылатын гигиеналы? талаптар, антропомерия, гигиена, физиология?ылымдарыны? жетістіктеріне негізделеді ж?не жи?аздарды??р?айсысыны??олданылуына?арап аны?тайды.

Негізгі талаптарды? бірі – ж?мыс столы мен орынды?тарды? баланы? бой?зынды?ы мен дене пропорциясына міндетті т?рде с?йкес келуі. Б?л талаптарды? са?талуы балаларды? дене бітімі дамуыны??йлесімді болуына, дене т?л?асыны? д?рыс?алыптасуына,?ызмет?абілетіні??за? уа?ыт жо?ары болуына жа?дай жасайды; Сонымен?атар, к?з анализаторы мен тірек-?имыл аппаратыны? б?зылыстарыны? профилактикалы? шаралары ретінде де?те ма?ызды роль ат?арады. Б?л талаптар са?талма?анда ж?мыс істеу жа?дайыны??олайсызды?ы арта т?седі: дене кейіпіні? е?кіштігі?л?аяды, оны? ассиметриясы дамиды, “дене м?сініні?” б?лшы? еттеріне т?сетін ж?ктеме к?бейіп, ауырлы? орталы?ы ауысып, дене т?л?асыны? т?ра?сызды?ына?келіп со?ады, балалар саба?та тыныш отыра алмай, арты??имыл-?оз?алыстары к?бейеді ж?не т.б.

?ылыми м?ліметтер бойынша бас пен денені? кеуде б?лігіні? ал?а?арай біраз е?кіш болып келгені д?рыс. Денені? е?кіштігі азда?ан немесе орташа болып келеді. Аздап е?кіштік кеуде б?лігіні?, белге?ара?анда?ы б?рышы 1700-?а жуы?, ал орташа бол?анда б?л б?рыш 1600-?а жуы? болып келеді. Статикалы? ж?не биомеханикалы? т?р?ыдан дене т?л?асыны? азда?ан е?кіштігі, ауырлы? орталы?ыны? амплитудасын онша к?п ауыстырмайтынды?тан д?рыс болып саналады. Орташа ж?не одан к?бірек е?кіштік ауырлы? ортасыны? ал?а?арай ауысып, оны??оз?алу амплитудасын ке?ейтіп жібереді. М?ндай жа?дайда ар?а, мойын б?лшы? еттеріне ж?ктеме т?сетіндіктен, тыныс алу?оз?алыстарыны? амплитудасы тарылып, пульс жиілігін біршама жо?арылатып, к?з к?руін нашарлатып, веналы??ан тамырларды??ызметін т?мендетіп, омырт?а аралы? шеміршектерді? алды??ы жа?ыны? жаншылуына?келетіндіктен бір?атар патологиялы??згерістер ту?ызуы м?мкін.

Баланы? саба? кезінде стол?а д?рыс отыруы, баланы? басыны?, столды? жазы? бетіне е?кеюінен пайда болады, м?нда е?кею б?рышы 25-510, кеуде жа?ы 41-620, б?кіл дене 85-1000 болуы керек. Ол?шін мектеп жи?аздарыны? негізіг б?ліктеріні? - стол мен орынды?ты? биіктіктеріні??атынасыны? д?рысты?ы міндетті т?рде са?талуы?ажет.

Б?л?атынастар дифференция, орынды? ар?алы?ыны? ара?ашы?ты?ы ж?не орынды?ты? ара?ашы?ты?ы к?лемдері ар?ылы аны?талады (сурет) Дифференция - столды? арт?ы?ырынан (тігінен ал?анда?ы) орынды??а дейінгі ара?ашы?ты?. Б?л аралы? иы?ты? шынта??а дейінгі?зынды?ына 5-6см?ос?ан?а те? болуы керек. Дифференцияны? 2см?згеруі м?мкін. Одан жо?ары болуы о?ушы жазу жаз?анда о? жа? иы?ы к?теріліп т?руына, со?ан байланысты дене ассиметриясы дамып, омырт?а ба?аныны??исаюына жа?дай жасайды. Одан т?мен болуы денені? е?кіштенуіне, к?зді? д?птер немесе кітаптан д?рыс ара?ашы?ты?ыны? б?зылуына?келіп со?ады. Орынды? ар?алы?ыны? ара?ашы?ты?ы - столды? арт?ы?ырынан (к?лдене?інен) орынды? ар?алы?ына дейінгі аралы?, б?л аралы? к?кірек??ысыны? алды??ы-арт?ы диаметрінен 5см жо?ары болмауы керек. Орынды? ар?алы?ыны? ара?ашы?ты?ы жо?ары болса о?ушы орынды?ты? ар?алы?ын,?осымша тірек ретінде пайдалана алмайтынды?тан ауырлы? орталы?ы алды?а?арай ауысады, т?мен болса стол беті к?кірек?уысына тіреліп, тыныс алу,?ан айналу?ызметі б?зылып, ж?мыста?ы дене т?л?асы?олайсыз болып, статикалы? ж?ктеме жо?арылап,?ажуды? басталуы жеделдеп,?ызмет?абілеті т?мендейді.

Орынды?ты? дистанциясы - столды? арт?ы?ыры мен (к?лдене?інен) орынды?ты? алды??ы?ырыны? аралы?ы. Орынды?ты? дистанциясы - теріс болуы керек, я?ни орынды?ты? отыр?ышы столды? астына 4-8см кіріп т?руы керек; «Н?лдік?,?сіресе «о?? дистанцияда, о?ушы стол?а?арай е?кейіп, алдына?арай созылып отыру?а м?жб?р болады. Ж?мыста?ы дене т?л?асы?олайсызды??а?шырап, статикалы? ж?ктеме жо?арылап,?ажуды? дамуы жеделдейді. «о?? дистанция о?ушы орнынан т?рып, столдан шы?уы?шін?ана?ажет. «Теріс? дистанцияны? «о?? дистанция?а ауысуы стол?а?па?ын ашу немесе орынды?ты жылжыту ар?ылы жасалады.

Поиск по сайту: