Тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) ақылы арнаулы әлеуметтік қызметтердің көлемі - тегін арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілді көлемінің үстіне ақылы негізде ұсынылатын әлеуметтік қызметтердің көлемі;
2) әлеуметтік бейімсіздену - жеке адамның мінез-құлқының және оның әлеуметтік ортамен өзара әрекет етуінің бұзылуы, нормалар мен құндылықтарды игеруге қабілетсіздігі;
3) әлеуметтік депривация - адамның (отбасының) негізгі өмірлік қажеттіліктерін өздігінен қанағаттандыру мүмкіндігінің қысқару және/немесе айрылу процесі;
4) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік стандарттар - халықты әлеуметтік қорғау, денсаулық сақтау және білім беру саласындағы уәкілетті органдармен бірлесіп бекітілетін әлеуметтік қызметтерге қойылатын талаптарды, көрсету мерзімдері мен көлемін белгілейтін нормативтік құқықтық актілер;
5) әлеуметтік қызмет - жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілердің өмірлік қиын жағдайда жүрген адамның (отбасының) белгілі бір әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру жөніндегі қызметі;
6) әлеуметтік қызметкер - кәсіби, ортадан кейінгі немесе жоғары білімі бар, өмірлік қиын жағдайда жүрген адамдарға (отбасыларға) әлеуметтік қызметтердің қажеттілігін бағалауды, айқындауды жүзеге асыру немесе қызметтер көрсету жөніндегі ақысы төленетін лауазыммен заңнамада белгіленген тәртіппен айналысатын жеке тұлға;
7) әлеуметтік орта - адамның (отбасының) өмір сүру, қалыптасу және қызмет ету жағдайларының материалдық, экономикалық, әлеуметтік, саяси және рухани жиынтығы;
8) жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілер - әлеуметтік қызметтердің мемлекеттік немесе мемлекеттік емес секторында жұмыс істейтін жеке және заңды тұлғалар;
9) өмірлік қиын жағдай - адамның тыныс-тіршілігін шынайы бұзатын, ол оны өздігінен еңсере алмайтын ахуал.

2-бап. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер туралы
заңнамасы
Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгендерден өзгеше ережелер белгіленген болса, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылу аясы
Осы Заң Қазақстан Республикасының азаматтарына, оралмандарға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады.

4-бап. Әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік
саясаттың негізгі қағидаттары мен міндеттері
1. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік саясаты:
1) адамның құқықтарын сақтау;
2) әлеуметтік қызметтер көрсетудің адамгершілік, еріктілік, құпиялылық, атаулылық және қол жетімділік;
3) әлеуметтік теңдік және әлеуметтік әділеттілік;
4) мемлекеттік органдардың әлеуметтік қызметтерді көрсететін жеке және заңды тұлғалармен өзара іс-қимылы;
5) әлеуметтік кіріктіру және халықтың өмір сүру сапасын жақсарту қағидаттарына негізделеді.
2. Әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі міндеттері:
1) өмірлік қиын жағдай туындаған жағдайда, оны еңсеру үшін жағдай жасау;
2) тегін арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілді көлемімен қамтамасыз ету;
3) арнаулы әлеуметтік қызметтердің ақылы көлемін көрсетуді ұйымдастыру;
4) мониторинг және көрсетілетін әлеуметтік қызметтердің сапасын бағалау жүйесін дамыту;
5) әлеуметтік қызметтер жүйесінің дамуын қамтамасыз ету;
6) Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер туралы заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
7) әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамыту болып табылады.

2-тарау. Әлеуметтік қызметтер көрсетудің түрлері мен негіздемелері

5-бап. Әлеуметтік қызметтердің түрлері
1. Өмірлік қиын жағдайда жүрген адамға (отбасына) көрсетілетін әлеуметтік қызметтер:
1) жалпы әлеуметтік қызметтерге;
2) арнаулы әлеуметтік қызметтерге бөлінеді.
2. Жалпы әлеуметтік қызметтер өмірлік қиын жағдайдағы адамға (отбасына) ақпараттық, консультациялық, делдалдық қызметтер түрінде көрсетіледі.
Жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін және мемлекеттік секторда жұмыс істейтін субъектілер жалпы әлеуметтік қызметтерді тегін көрсетеді.
3. Арнаулы әлеуметтік қызметтер өмірлік қиын жағдайды өздігінен еңсеруге қабілетсіз және мамандардың және/немесе мамандандырылған мекемелердің қызметтеріне мұқтаж адамға (отбасына) көрсетіледі.
4. Жалпы және арнаулы әлеуметтік қызметтерді халықты әлеуметтік қорғау, білім беру және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдар бірлесіп бекітеді.
5. Тегін арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілді тізбесі мен көлемін халықты әлеуметтік қорғау, білім беру, денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдар бірлесіп әзірлейді және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

6-бап. Адам (отбасы) өмірлік қиын жағдайда деп танылуы мүмкін
негіздер
Адам (отбасы) мынадай негіздер бойынша өмірлік қиын жағдайда деп танылуы мүмкін:
1) баланың жетім болуы;
2) ата-ана қамқорлығының болмауы;
3) кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз қалуы, оның ішінде девианттық мінез-құлық;
4) үш жасқа дейінгі балалардың бастапқы психо-физикалық даму мүмкіндіктерінің шектелуі;
5) дене және ақыл-ой мүмкіндіктеріне байланысты, ағза функцияларының тұрақты бұзылулары;
6) әлеуметтік маңызы бар аурудың және айналасындағыларға қауіптілік тудыратын аурудың салдарынан тыныс-тіршілігінің шектелуі;
7) жасының егде тартуына байланысты, ауруы және (немесе) мүгедектігі салдарынан өзіне өзі қызмет көрсетуге қабілетсіздігі;
8) қатігездік көруі;
9) белгілі бір тұрғылықты жерінің болмауы (баспанасыздық);
10) бас бостандығынан айыру орындарынан босау.

3-тарау. Әлеуметтік қызметтер көрсетуді мемлекеттік реттеу

7-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің әлеуметтік қызметтер
көрсету саласындағы құзыреті
Қазақстан Республикасының Үкіметі:
1) әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;
2) тегін арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілді тізбесі мен көлемін бекітеді;
3) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін субъектілердің қызметін лицензиялау ережесін бекітеді, сондай-ақ оларға қойылатын біліктілік талаптарды белгілейді.
4) Қазақстан Республикасының Конституциясы, заңдары және Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне сәйкес осы саладағы өзге де функцияларды жүзеге асырады.

8-бап. Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті
органның құзыреті
Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:
1) әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;
2) денсаулық сақтау және білім беру саласындағы уәкілетті органдармен бірлесіп, арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік стандарттарды әзірлейді және бекітеді;
3) мыналарды:
арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету жөніндегі ведомстволық есептілікті жүргізуді;
халықтың әлеуметтік қажеттіліктеріне талдау жүргізуді;
жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін, өз қарамағындағы субъектілерді құруды және олардың қызметін;
әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамытуды қамтамасыз етеді;
4) мыналарды:
жергілікті атқарушы органдар әлеуметтік қызметтер көрсету саласында қабылдайтын шешімдердің заңдылығын бақылауды;
жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету жүйесін әдістемелік қамтамасыз ету жөніндегі қызметті үйлестіруді;
жеке және заңды тұлғалармен, денсаулық сақтау және білім беру саласындағы уәкілетті органдармен әлеуметтік қызметтерді көрсету мәселелері бойынша өзара іс-қимылды;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.

9-бап. Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның
құзыреті
Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:
1) әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;
2) халықты әлеуметтік қорғау және білім беру саласындағы уәкілетті органдармен бірлесіп, арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік стандарттарды әзірлейді және бекітеді;
3) мыналарды:
халықтың әлеуметтік қажеттіліктеріне талдау жүргізуді;
жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін, өз қарамағындағы субъектілерді құруды және олардың қызметін қамтамасыз етеді;
4) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету жөніндегі есепке алу-есеп беру нысандарын бекітеді;
5) мыналарды:
жергілікті атқарушы органдар әлеуметтік қызметтер көрсету саласында қабылдайтын шешімдердің заңдылығын бақылауды;
әлеуметтік қызметтерді көрсету саласындағы денсаулық сақтау ұйымдарының қызметін үйлестіруді;
жеке және заңды тұлғалармен, халықты әлеуметтік қорғау және білім беру саласындағы уәкілетті органдармен бірлесіп, арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мәселелері бойынша өзара іс-қимылды;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.

10-бап. Білім беру саласындағы уәкілетті органның құзыреті
Білім беру саласындағы уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:
1) әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;
2) халықты әлеуметтік қорғау және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдармен бірлесіп, арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік стандарттарды әзірлейді және бекітеді;
3) мыналарды:
арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету жөніндегі ведомстволық есептілікті жүргізуді;
халықтың білім беру саласындағы әлеуметтік қажеттіліктеріне талдау жүргізуді;
жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін, өз қарамағындағы субъектілерді құруды және олардың қызметін;
әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамытуды қамтамасыз етеді;
4) мыналарды:
жергілікті атқарушы органдар әлеуметтік қызметтер көрсету саласында қабылдайтын шешімдердің заңдылығын бақылауды;
жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін субъектілерді ғылыми және оқу-әдістемелік қамтамасыз ету жөніндегі қызметті үйлестіруді;
әлеуметтік қызметтерді көрсету саласындағы білім беру ұйымдарының қызметін үйлестіруді;
жеке және заңды тұлғалармен, халықты әлеуметтік қорғау және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдармен әлеуметтік қызметтер көрсету мәселелері бойынша өзара іс-қимылды;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.

11-бап. Облыстың, (республикалық маңызы бар қалалар мен
астананың), аудандардың, (облыстық маңызы бар
қалалардың) жергілікті атқарушы органдарының құзыреті
1. Облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергілікті атқарушы органдары өз құзыреті шегінде:
1) жекелеген әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;
2) мыналарды:
арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету жөніндегі қызметті лицензиялауды;
жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілердің әлеуметтік қызметтер көрсету туралы заңнаманы сақтауын бақылауды;
жеке және заңды тұлғалармен, мүдделі уәкілетті мемлекеттік органдармен әлеуметтік қызметтер көрсету мәселелері бойынша өзара іс-қимылды;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.
3) мыналарды:
жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін, өз қарамағындағы субъектілерді құруды және олардың қызметін;
халыққа тегін арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілді көлемін көрсетуді;
халықтың әлеуметтік қажеттіліктеріне талдау жүргізуді қамтамасыз етеді;
4) жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілерді кадрмен қамтамасыз етуді және әлеуметтік қызметкерлердің біліктілігін арттыруды және қайта даярлауды ұйымдастырады;
5) әлеуметтік қызметтер жүйесін дамыту жөнінде шаралар қабылдайды;
6) жергілікті атқарушы органдар тегін және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілді көлемінен тыс көрсететін тегін арнаулы әлеуметтік қызметтердің қосымша көлемін көрсетудің тізбесі мен тәртібін әзірлейді және облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың және астананың) жергілікті өкілді органдарына бекітуге ұсынады;
7) әлеуметтік қызметтерді мемлекеттік сатып алуды жүзеге асырады, мемлекеттік емес әлеуметтік қызметтер секторында жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсету жөніндегі мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастырады.
2. Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары өз құзыреті шегінде:
1) әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;
2) жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін, өз қарамағындағы субъектілерді құруды және олардың қызметін қамтамасыз етеді;
3) мемлекеттік секторда жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілерді кадрмен қамтамасыз етуді және әлеуметтік қызметкерлердің біліктілігін арттыруды және қайта даярлауды ұйымдастырады;
4) жергілікті атқарушы органдар кепілді көлемнен тыс көрсететін тегін арнаулы әлеуметтік қызметтердің қосымша көлемін көрсетудің тізбесі мен тәртібін әзірлейді және аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті өкілді органдарына бекітуге ұсынады;
5) әлеуметтік қажеттіліктерге талдау жүргізуді қамтамасыз етеді;
6) әлеуметтік қызметтерді мемлекеттік сатып алуды жүзеге асырады және мемлекеттік емес секторда жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету жөніндегі мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастырады;
7) әлеуметтік қызметтер жүйесін дамыту жөнінде шаралар қабылдайды;
8) жеке және заңды тұлғалармен, мүдделі уәкілетті мемлекеттік органдармен әлеуметтік қызметтер көрсету мәселелері бойынша өзара іс-қимыл жасайды.

4-тарау. Өмірлік қиын жағдайдағы адамға (отбасына) әлеуметтік қызметтер көрсетуді ұйымдастыру

12-бап. Өмірлік қиын жағдайдағы адамның (отбасының)
құқықтары мен міндеттері
1. Өмірлік қиын жағдайдағы адамның (отбасының):
1) өзінің құқықтары, міндеттері мен әлеуметтік қызметтерді көрсетудің шарттары туралы ақпарат алуға;
2) әлеуметтік қызметтерге қажеттілігіне бағалау жүргізу мен айқындауға өтініш беруге;
3) әлеуметтік қызметтерге қажеттіліктерін тексеру, бағалау және айқындау процесіне қатысуға;
4) ақылы негізде жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілерді таңдауға;
5) әлеуметтік қызметтерді алуға немесе олардан бас тартуға;
6) лауазымды адамдардың немесе жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін өзге де субъектілердің іс-әрекетіне (әрекетсіздігіне) жоғары тұрған мемлекеттік органдарға және сотқа шағымдануға;
7) лауазымды адамдарға немесе жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін өзге де субъектілерге мәлім болған жеке сипаттағы ақпараттың құпиялылығына құқығы бар.
2. Өмірлік қиын жағдайдағы адам (отбасы):
1) әлеуметтік қызметтерге қажеттілігін айқындау және оларды көрсетуге шешім қабылдау үшін толық және дұрыс ақпарат ұсынуға;
2) әлеуметтік қызметтерге қажеттілікке бағалау жүргізу мен айқындау процесіне кедергі келтірмеуге;
3) жергілікті атқарушы органдарды немесе жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін өзге де субъектілерді оларды көрсетуге әсер ететін мән-жайлардың өзгерісі туралы уақтылы хабардар етуге міндетті.

13-бап. Өмірлік қиын жағдайдағы адамның (отбасының)
әлеуметтік қызметтерді көрсетуге өтініш беруі
1. Әлеуметтік қызметтерді көрсетуге өтініш беру осы Заңның 6-бабында көзделген негіздемелер туындаған кезде жүзеге асырылады.
2. Адам (отбасы) жазбаша өтініш беру арқылы жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтерді алуға жергілікті атқарушы органдарға не жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектіге өтініш береді.
3. Адамның (отбасының) мүддесі үшін адамға (отбасына) әлеуметтік қызметтерді тағайындау туралы өтінішті, адам (отбасының ересек мүшелерінің біреуі) немесе оның қамқоршысының, қорғаншысының өздігінен өтініш бере алмау себебін көрсете отырып, өзге де мүдделі адамдар бере алады.

14-бап. Әлеуметтік қызметтерге қажеттілікті бағалау және
айқындау
1. Өмірлік қиын жағдайдағы адамның (отбасының) әлеуметтік қызметтерге бағалауын және қажеттілігін әлеуметтік қызметкерлер белгілейді.
2. Қажеттілікті бағалау мен айқындауды жүргізу кезіндегі өлшемдер:
1) тыныс-тіршілігінің шектелуі;
2) әлеуметтік бейімсіздену;
3) әлеуметтік депривация;
4) әлеуметтік орта болып табылады.
3. Қажеттілікті бағалау мен айқындау негізінде қызметтің түрі, алушының санаты, қызмет көрсетілетін жер, қызметтің көрсетілу ұзақтығы, қызметтің мазмұны, жеке ерекшеліктері, әлеуметтік қызметті көрсететін маман/мекеме айқындалады.
4. Әлеуметтік қызметкер өмірлік қиын жағдайдағы адамның (отбасының) тұрғылықты жері бойынша арнаулы әлеуметтік қызметтерге қажеттілігін бағалауды және айқындауды халықты әлеуметтік қорғау, білім беру және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдар бірлесіп бекіткен тәртіппен жүргізеді.

15-бап. Әлеуметтік қызметкерлердің құқықтары мен міндеттері
1. Әлеуметтік қызметкер:
1) әлеуметтік қызметтердің қажеттілігін дұрыс айқындау үшін мемлекеттік органдардан және өмірлік қиын жағдайда жүрген адамдардан (отбасылардан) қажетті құжаттарды сұратуға;
2) әлеуметтік қызметтерге қажеттілікті бағалауды жүргізу үшін қажетті мамандарды тартуға құқылы.
2. Әлеуметтік қызметкер:
1) халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган білім беру саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп бекіткен оларға қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес келуге;
2) еңбек (қызметтік) міндеттемелеріне сәйкес әлеуметтік қызметтерге қажеттілікті бағалауды жүргізуге және айқындауға немесе әлеуметтік қызметтер көрсетуге;
3) әлеуметтік қызметтер көрсету жөнінде шаралар қабылдауға;
4) әлеуметтік қызметтерге мұқтаждықты бағалау мен айқындау нәтижелері бойынша қорытынды (бұдан әрі - қорытынды) дайындауға міндетті.
3. Әлеуметтік қызметкерлер мамандықтарының тізбесін, оларды даярлау және біліктілігін арттыру стандарттарын білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.
4. Әлеуметтік қызметкерлердің әлеуметтік қызметтердің қажеттілігін бағалау мен айқындау жөніндегі қызметі халықты әлеуметтік қорғау, білім беру және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдар бірлесіп бекітетін тәртіпке сәйкес аттестатталуға тиіс.

16-бап. Әлеуметтік қызметтер көрсету
1. Әлеуметтік қызметтер көрсетуді әлеуметтік қызметтерді көрсететін субъектілер жүзеге асырады.
2. Әлеуметтік қызметкер дайындаған қорытындының негізінде жергілікті атқарушы орган тегін арнаулы әлеуметтік қызметтің кепілді көлемін көрсету туралы немесе көрсетуден бас тарту туралы шешім қабылдайды.
Шешім қорытынды алынған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде қабылданады және мәлімет үшін әлеуметтік қызметтер көрсетуге өтініш берген адамға (отбасына) жіберіледі.
Тегін арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілді көлемін көрсетуден бас тартылған жағдайда қажеттілікті бағалау мен айқындау жүргізу үшін ұсынылған құжаттар қайтарылады.
3. Әлеуметтік қызметтерді көрсетуден бас тарту үшін:
1) осы Заңның 6-бабында көрсетілген негіздерге сәйкессіздігі;
2) ұсынылған мәліметтер мен құжаттардың жалғандығы негіздеме болып табылады.
4. Тегін арнаулы әлеуметтік қызметтің кепілді көлемі әлеуметтік қызметтерді көрсету туралы шешім қабылданған күннен бастап көрсетіледі.
5. Әлеуметтік қызметтерді көрсететін субъектілердің мемлекеттік емес секторда ақылы әлеуметтік қызметтерді көрсетуінің шарттары мен тәртібін олар өздері белгілейді.

17-бап. Жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер
көрсететін субъектілердің құқықтары мен міндеттері
1. Жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілер:
1) мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін әлеуметтік қызметтер көрсетуге арналған конкурстарға Қазақстан Республикасы мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес қатысуға;
2) ақылы негізде әлеуметтік қызметтер көрсетуге;
3) қолданыстағы заңнамада көзделген жағдайларды қоспағанда, әлеуметтік қызметтерге қажеттілікті бағалау және айқындауды жүргізу үшін қажетті ақпаратты барлық органдар мен ұйымдардан сұратуға және алуға құқылы.
2. Жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілер:
1) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы мемлекеттік стандарттарды сақтауға;
2) қызметтер көрсету үшін қажетті жағдай жасауға;
3) қызметтерді тұтынушылар мен олардың отбасылары мүшелерінің абырой-беделін сыйлауға;
4) қызметтерді тұтынушылар мен олардың отбасыларына қатысты адамгершілік көрсетуге және кемсітушілік іс-әрекеттерге жол бермеуге;
5) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, әлеуметтік қызметтер көрсету кезіндегі құпиялылықты қамтамасыз етуге;
6) әлеуметтік қызметкерлерді даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды қамтамасыз етуге міндетті.

18-бап. Әлеуметтік қызметтер көрсету жөніндегі қызметті
лицензиялау
Жекелеген арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету жөніндегі қызмет Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасына сәйкес лицензиялануға тиіс.

19-бап. Жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер
көрсететін субъектілерді қаржыландыру
1. Жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілерді мемлекеттік секторда қаржылық қамтамасыз ету:
1) бюджет қаражатының;
2) Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.
2. Мемлекеттік емес секторда жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілерді қаржылық қамтамасыз ету:
1) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бюджет қаражатының;
2) ақылы негізде әлеуметтік қызметтер көрсеткені үшін алынған қаражаттың;
3) Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.

5-тарау. Қорытынды ережелер

20-бап. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер
туралы заңнамасының сақталуын бақылау
1. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер туралы заңнамасының сақталуын бақылауды жалпы және (немесе) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілерге жоспарлы және жоспардан тыс тексерулер жүргізу арқылы жүзеге асырылады.
Мемлекеттік органның тексеруді тағайындау туралы шешімі өз құзыреті шегінде құқықтық статистика және арнайы есептер саласындағы статистикалық қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік органда тіркеледі.
2. Тексерулер жоспарлы және жоспардан тыс болып бөлінеді. Жоспарлы - мемлекеттік орган жоспарлаған алдыңғы тексерулерге қатысты Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген уақыт аралығын ескере отырып жүргізетін тексеру.
Бір жеке немесе заңды тұлғаға қатысты жоспарлы тексеру, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, кемінде бір жылда бір рет, ал шағын кәсіпкерлік субъектісіне - кемінде үш жылда бір рет жүргізілуі мүмкін.
Жоспарлы тексеруді белгілеген кезде бақылаушы орган тексерілетін субъектіге тиісті тексеру туралы екі аптадан кешіктірмей хабарлауға міндетті.
Жоспардан тыс тексерулер жеке немесе заңды тұлғалар, мемлекеттік органдар жеке немесе заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер туралы заңнамасының міндетті талаптарын бұзғандығы туралы шағымданғанда, сондай-ақ құжаттармен және осындай заң бұзушылық белгілері бар екенін куәландыратын өзге де дәлелдемелермен расталған өзге ақпарат алынған жағдайларда жүргізіледі.
Домалақ арыздар жоспардан тыс тексеру жүргізуге негіз бола алмайды.
3. Бақылау іс-шараларын жүргізу нәтижесінде әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектінің әлеуметтік қызметтер туралы заңнаманы бұзғаны анықталған кезде бақылаушы органдар әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектіге орындалуға міндетті ұйғарымдар жібереді не әлеуметтік қызметтер туралы заңнаманы бұза отырып көрсетілген әлеуметтік қызметтерді жарамсыз деп тану туралы талаппен сот органдарына өтініш береді.
Егер бақылау іс-шараларын жүргізу нәтижесінде әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектінің бақылаушы органдардың ұйғарымын орындамағаны анықталған жағдайда мемлекеттік бақылау органдары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапкершілік шараларын қолданады.
4. Бақылаушы органдардың іс-әрекеттеріне, сондай-ақ шешімдеріне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

21-бап. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер
туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік
Қазақстан Республикасының әлеуметтік қызметтер туралы заңнамасының бұзылуына кінәлі адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

22-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізудің тәртібі
Осы Заң 2009 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы

Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы N 345 Заңы

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "заң актілеріне", "заң актілерінде", "заң актілерімен" деген сөздер тиісінше "заңдарына", "заңдарында", "заңдарымен" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 2010.11.23 № 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Осы Заң балаларды қоғамдағы толымды өмiрге даярлау, олардың қоғамдық мәнi бар және шығармашылық белсендiлiгiн дамыту, әлемдiк өркениеттiң жалпы адамзатқа тән құндылықтары негiзiнде оларды жоғары имандылық қасиеттерге, елжандылық пен азаматтыққа тәрбиелеу, олардың бойында ұлттық сана-сезiмдi қалыптастыру принциптерінің басымдығына сүйенiп, баланың Қазақстан Республикасының Конституциясында кепілдiк берiлген негiзгi құқықтары мен заңды мүдделерiн iске асыруға байланысты туындайтын қатынастарды реттейдi.
Ескерту. Кіріспеге өзгеріс енгізілді - ҚР 2010.11.23 № 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынандай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған бала – ата-ана құқықтарының шектелуіне немесе олардан айрылуына, ата-анасы хабар-ошарсыз кетті деп танылуына, олардың қайтыс болды деп жариялануына, әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті шектеулі) деп танылуына, ата-анасының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуіне, ата-анасының баласын тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен мүдделерін қорғаудан жалтаруына, оның ішінде ата-анасының өз баласын тәрбиелеу немесе емдеу мекемелерінен алудан бас тартуына байланысты, сондай-ақ ата-анасы қамқорлық жасамаған өзге де жағдайларда жалғызбасты ата-анасының немесе екеуінің де қамқорлығынсыз қалған бала;
2) бала – он сегіз жасқа (кәмелетке) толмаған адам;
3) бала құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын ұйымдар – бұл балаларды әлеуметтік қолдауды, әлеуметтік-тұрмыстық, медициналық-әлеуметтік, әлеуметтік-педагогикалық, психологиялық-педагогикалық, құқықтық қызметтер көрсету мен материалдық көмек көрсетуді, өмірде қиын ахуалға тап болған балаларды әлеуметтік оңалтуды, мұндай балалар еңбекке қабілетті жасқа жеткенде олардың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз етуді жүзеге асыратын ұйымдар;
4) баланы әлеуметтік оңалту – бала жоғалтқан әлеуметтік байланыстар мен функцияларды қалпына келтіру, тұрмыс-тіршілікті қамтамасыз ету ортасын толықтыру, оған қамқорлық жасауды күшейту жөніндегі іс-шаралар;
5) баланың әлеуметтік бейімделуі – өмірде қиын ахуалға тап болған баланың қоғамдағы құндылықтарды, мінез-құлық қағидалары мен нормаларын игеру және қабылдау арқылы әлеуметтік ортаның жағдайларына белсенді түрде бейімделу процесі, сондай-ақ басынан кешірген психологиялық және (немесе) моральдық зардаптарды еңсеру процесі;
6) баланың заңды өкілдері – ата-ана, бала асырап алушылар, қорғаншы, қамқоршы, патронат тәрбиелеуші, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес балаға қамқорлық жасауды, білім, тәрбие беруді, оның құқықтары мен мүдделерін қорғауды жүзеге асыратын олардың орнындағы басқа да адамдар;
7) баланы экономикалық жағынан қанау – бұл бала еңбегінің ең нашар нысандары, оның ішінде кәмелетке толмағандармен сауда жасау, оларды қылмыстық әрекетке немесе қоғамға жат іс-әрекеттер жасауға, жезөкшелікпен айналысуға, порнографиялық суреттер шығаруға немесе кәмелетке толмағандарды порнографиялық сипаттағы ойын-сауық іс-шараларына қатысуға тарту, сондай-ақ жұмысқа қабылдау үшін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген ең төменгі жастан кіші балалардың еңбегі;
8) жетім бала – ата-анасының екеуі де немесе жалғыз басты ата-анасы қайтыс болған бала;
9) қамқоршылық – он төрт жастан он сегіз жасқа дейінгі балалардың құқығы мен заңды мүдделерін қорғаудың құқықтық нысаны;
10) қорғаншылық – он төрт жасқа толмаған балалардың құқығы мен заңды мүдделерін қорғаудың құқықтық нысаны;
11) мемлекеттік ең төменгі әлеуметтік стандарттар – мемлекет белгілеген әлеуметтік қызметтер көрсетудің, нормалар мен нормативтердің ең төменгі көлемін қамтитын, балалар өмірінің сапасын қамтамасыз ететін негізгі көрсеткіштер;
12) мүгедек бала – тіршілік етуінің шектелуіне және оны әлеуметтік қорғау қажеттігіне әкеп соқтыратын аурулардан, жарақаттардан, олардың салдарынан, кемістіктерден организмінің функциялары тұрақты бұзылып, денсаулығына зақым келген он сегіз жасқа дейінгі адам;
13) патронат – ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланы уәкілетті мемлекеттік орган мен баланы тәрбиелеуге алуға тілек білдірген адам (патронат тәрбиелеуші) жасасатын шарт бойынша азаматтардың отбасына тәрбиелеуге берген кездегі тәрбиенің нысаны;
14) өмірлік қиын жағдайда жүрген балалар – қалыптасқан мән-жайлардың салдарынан тыныс-тіршілігі бұзылған және осы мән-жайларды өз бетінше немесе отбасының көмегімен еңсере алмайтын балалар; арнаулы білім беру ұйымдарындағы, ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарындағы балалар.
Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2010.11.23 № 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), өзгеріс енгізілді - ҚР 05.07.2014 № 236-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-бап. Осы Заңның қолданылуы

1. Осы Заңның күші Қазақстан Республикасының азаматтарына қолданылады. Қазақстан Республикасының азаматы болып табылмайтын бала, егер Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Республикада азаматтар үшін белгіленген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады, сондай-ақ міндеттерді атқарады.

2. Осы Заңның баланың құқықтары мен міндеттерін белгілейтін нормаларының күші кәмелетке толғанға дейін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес азаматтық әрекетке қабілеттілігін толық көлемінде алған балаларға қолданылады.
Ескерту. 2-бап жаңа редакцияда - ҚР 2010.11.23 № 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-бап. Қазақстан Республикасының баланың
құқықтары туралы заңдары

1. Қазақстан Республикасының баланың құқықтары туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының бала құқықтарын қорғау саласындағы өзге де нормативтiк құқықтық актілерiнентұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттағы оны қолдану үшiн Қазақстан Республикасының заңын шығару талап етiлетiн жағдайларды қоспағанда, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

4-бап. Балалардың тең құқықтылығы

1. Тегiне, нәсiлiне және қай ұлтқа жататындығына, әлеуметтiк және мүлiктiк жағдайына, жынысына, тiліне, бiлiмiне, дiнге көзқарасына, тұрғылықты жерiне, денсаулық жағдайына, балаға және ата-анасына немесе басқа заңды өкілдерiне қатысты өзге де мән-жайларға қарамастан, барлық бала тең құқыққа ие.

2. Некеден де және некесіз де туған балалар тең әрi жан-жақты қорғауды пайдаланады.
Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2010.11.23 № 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Баланың құқықтарын шектеуге тыйым салу

Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, баланың құқықтарын шектеуге болмайды.
Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - ҚР 2010.11.23 № 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-тарау. БАЛАЛАР МҮДДЕСIН КӨЗДЕЙТIН МЕМЛЕКЕТТIК САЯСАТ

6-бап. Балалар мүддесiн көздейтiн мемлекеттiк
саясаттың мақсаттары

1. Қазақстан Республикасының балалар мүддесiн көздейтiн мемлекеттiк саясатының мақсаттары:

1) балалардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қамтамасыз ету, оларды кемсiтушілікке жол бермеу;

2) балалардың құқықтары мен заңды мүдделерiнің негiзгi кепiлдiктерiн нығайту, сондай-ақ құқықтары бұзылған жағдайларда оларды қалпына келтiру;

3) бала құқықтары кепілдiктерiнiң құқықтық негiздерiн қалыптастыру, баланың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау жөнiндегi тиiстi органдар мен ұйымдар құру;

4) балалардың дене бiтiмi, интеллектуалдық, рухани және имандылық тұрғысынан дамуына, олардың бойында елжандылық, азаматтық және бейбiтшiл сезiмдердi тәрбиелеуге, сондай-ақ баланың жеке адами тұлғасының қоғам мүддесi, мемлекет халықтарының дәстүрлерi, ұлттық және әлемдiк мәдениет жетiстiктерiне қол жеткiзуi үшiн мүмкіндiктерiн ашуға жәрдемдесу;

5) кәмелетке толмағандардың құқықтық санасы мен құқықтық мәдениетiн қалыптастыру жөніндегi нысаналы жұмысты қамтамасыз ету болып табылады.

2. Балалар мүддесiн көздейтiн мемлекеттiк саясат мемлекеттiк органдар қызметiнiң басым саласы болып табылады және:

1) баланың құқықтарын заң тұрғысынан қамтамасыз етуге;

2) балаларға толымды тәрбие берудi, олардың құқықтарын қорғауды оларды қоғамда толымды өмiр сүруге дайындауды қамтамасыз ету мақсатында отбасын мемлекеттiк қолдауға;

3) аймақтық ерекшелiктердi ескере отырып, балалардың өмiрiн жақсартуға бағытталған мемлекеттiк ең төменгi әлеуметтiк стандарттарды белгiлеуге және сақтауға;

4) баланың құқықтары мен заңды мүдделерiн бұзғаны, оған зиян келтiргенi үшiн лауазымды тұлғалардың, азаматтардың жауаптылығына;

5) баланың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау жөнiндегi функцияларды жүзеге асыратын қоғамдық бiрлестiктер мен өзге де ұйымдарды мемлекеттiк қолдауға негiзделген.

7-бап. Қазақстан Республикасы орталық және жергiлiктi
атқарушы органдарының мемлекетте баланың
құқықтарын қорғау мәселелерi жөніндегi
өкiлеттiктерi

1. Орталық атқарушы органдардың баланың құқықтарына кепiлдiктердi қамтамасыз ету жөнiндегi өкiлеттiктерiне:
1) балалар мүддесiн көздейтiн мемлекеттiк саясаттың негiздерiн талдап жасау;
2) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 N 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
3) өз құзыретi шегiнде баланың құқықтары мен бостандықтарын реттеу және қорғау жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдау;
4) балалардың өмiрiн жақсартуға бағытталған мемлекеттiк ең төменгi әлеуметтiк стандарттарды белгiлеу;
5) бюджет қаражаты және Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынбаған өзге де көздер есебiнен балалар мүдделерiнде мемлекеттiк саясатты iске асыру жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыру;
6) баланың құқықтарын қорғау мәселелерi бойынша мемлекеттің халықаралық мiндеттемелерiн орындау және халықаралық ұйымдарда мемлекет мүддесiн білдiру;
7) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 N 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
8) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
9) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру жатады.
2. Алынып тасталды
3. Жергiлiктi атқарушы органдардың бала құқықтары кепiлдiктерiн жүзеге асырудағы өкiлеттiктерiне:
1) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
2) балаларға арналған әлеуметтiк инфрақұрылымды қалыптастыруға қатысу;
3) баланың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау жөнiндегi консультацияларды хабарлау мен өткiзу, iс-шараларды жүзеге асыру тәртiбiн белгiлеу;
4) тәрбие, бiлiм беру, денсаулық сақтау, ғылым, мәдениет, дене тәрбиесi мен спорт, әлеуметтiк қызмет көрсету және отбасын әлеуметтiк қорғау саласында балалар мүдделерiне орай орталық атқарушы органдар айқындаған мемлекеттiк саясатты iске асыру жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыру;
4-1) жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды міндетті түрде жұмысқа орналастыруды және тұрғын үймен қамтамасыз етуді белгіленген тәртіппен жүзеге асыру;
5) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру жатады.
Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13, (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2009.07.17 № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.03.19 № 258-IV, 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 N 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. БАЛАНЫҢ НЕГIЗГI ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МIНДЕТТЕРI

8-бап. Баланың денсаулық сақтауға құқығы

1. Әрбiр баланың денсаулық сақтауға бұлжымас құқығы бар.

2. Мемлекет денi сау бала тууды қамтамасыз ету үшiн ананың денсаулығын сақтау жөнiнде жағдайлар жасайды.

3. Баланың денсаулық сақтауға құқығы:

1) баланың денсаулығын сақтау саласында Қазақстан Республикасының заңдарын қабылдау;

2) балалардың салауатты өмiр салтын насихаттау және ынталандыру;

3) балалардың денсаулығын сақтау саласындағы ғылыми зерттеулердi мемлекеттiк қолдау;

4) баланың, оның ата-анасының денсаулық жағдайына бақылау жасау және балалар ауруларының алдын алу;

5) бiлiктi медициналық көмек көрсету;

6) баланың денi сау болып өсiп жетiлуiне қажеттi қолайлы қоршаған орта жасау;

7) балалар үшiн сапасы тиiстi деңгейдегі тағам өнiмдерiнің өндiрiлуiне және сатылуына бақылау жасау арқылы қамтамасыз етiледi.

4. Мемлекет Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес балаларға тегiн медициналық көмектiң көлемiне кепілдiк бередi.

5. Баланың өмiрiне, денсаулығына және дене бітімі мен психикасының қалыпты өсiп-жетілуіне зиян келтiретiн кез келген ғылыми тәжiрибелер немесе өзге де эксперименттерге тыйым салынады.
Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2010.11.23 № 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Баланың даралық ерекшелiкке және оны сақтауға
құқығы

Әрбір бала туылғаннан кейін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тіркелуге тиіс. Туылған кезінен бастап оның аты, әкесінің аты және тегі, ұлты және азаматтығы болуына құқығы, ал Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда оларды сақтауға құқығы бар.
Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2010.11.23 № 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-бап. Баланың өмiр сүруге, жеке басының бостандығына,
қадiр-қасиетiне және жеке өмiрiне қол сұғылмауға
құқығы

1. Әрбiр баланың өмiр сүруге, жеке басының бостандығына, қадiр-қасиетiне және жеке өмiрiне қол сұғылмауға құқығы бар.

2. Мемлекет баланың жеке басына ешкiмнiң тиiспеуiн қамтамасыз етедi, оны тәнiн және (немесе) жанын жәбiрлеуден, адамдық қадiр-қасиетiн қатыгездiкпен, дөрекiлiкпен қорлаудан, кемсiтуден, жыныстық қатынас сипатындағы әрекеттерден, баланы қылмыстық iс-әрекетке және қоғамға жат әрекеттер жасауға тартудан, және оны адам мен азаматтың Қазақстан Республикасының Конституциясында бекiтiлген құқықтары мен бостандығына қысым жасаудың өзге де түрлерiнен қорғауды жүзеге асырады.

11-бап. Баланың сөз және ар-ождан бостандығына,
ақпаратқа, қоғамдық өмiрге араласуға құқығы

1. Әрбiр баланың сөз бостандығына және өз пiкiрiн айтуға, ар-ождан бостандығына, өзiнiң қоғамдық белсендiлiгiн дамытуға, жасына сәйкес ақпарат алуға және оны таратуға, қоғамдық бiрлестiктерге, сондай-ақ басқа да коммерциялық емес ұйымдардың нысандарына және Қазақстан Республикасының заңдарымен рұқсат етiлген бейбiт жиналыстарға өз еркiмен қатысуға құқығы бар.

2. Мемлекеттiк органдар балалардың жеке адами тұлғасын, олардың шығармашылық бейiмдiлiгiн, әлеуметтiк белсендiлiгiн, ғылыми, техникалық және көркем шығармашылығын дамытуды, олардың интеллектуалдық меншiгiн қорғауды, балалардың өмiрi мен денсаулығын сақтауды, қоршаған табиғи ортаны, тарих пен мәдениет ескерткiштерiн қорғауды өзiне мақсат тұтатын, қайырымдылық iстерiне қатысатын, мәдени және спорттық өмiрге қатысуға тартатын, демалысты ұйымдастыратын қоғамдық ұйымдарға жәрдемдеседi.

12-бап. Баланың қажеттi тұрмыс деңгейiне құқығы

1. Әрбiр баланың дене бiтiмінің, психикасы мен жан дүниесiнің толымды дамуы үшiн қажеттi тұрмыс деңгейi мен жағдайы болуға құқығы бар.

2. Мемлекет бұл жағдайлардың жасалуын әлеуметтік және экономикалық шаралар жүйесi арқылы қамтамасыз етедi.

13-бап. Баланың мүлiктiк құқықтары

1. Әрбiр баланың заңмен белгiленген тәртiппен және мөлшерде өз ата-анасынан және отбасының басқа да мүшелерiнен қаражат алуға құқығы бар. Балаға алименттер, жәрдемақылар және басқа да әлеуметтiк төлемдер ретiндегi тиесiлi сомалар ата-анасының (олардың орнындағы адамдардың) билiк етуiне келiп түседi және олар баланы күтiп-бағуға, оған бiлiм беруге және оны тәрбиелеуге жұмсалады.

Поиск по сайту: