|
|||||||
АвтоАвтоматизацияАрхитектураАстрономияАудитБиологияБухгалтерияВоенное делоГенетикаГеографияГеологияГосударствоДомДругоеЖурналистика и СМИИзобретательствоИностранные языкиИнформатикаИскусствоИсторияКомпьютерыКулинарияКультураЛексикологияЛитератураЛогикаМаркетингМатематикаМашиностроениеМедицинаМенеджментМеталлы и СваркаМеханикаМузыкаНаселениеОбразованиеОхрана безопасности жизниОхрана ТрудаПедагогикаПолитикаПравоПриборостроениеПрограммированиеПроизводствоПромышленностьПсихологияРадиоРегилияСвязьСоциологияСпортСтандартизацияСтроительствоТехнологииТорговляТуризмФизикаФизиологияФилософияФинансыХимияХозяйствоЦеннообразованиеЧерчениеЭкологияЭконометрикаЭкономикаЭлектроникаЮриспунденкция |
Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай у другой палове XVIII ст. і яе падзелыУнутраная і знешняя палітыка Рэчы Паспалітай у другой палове ХVІ- першай палове ХVІІІ стст. Бел. у складзе РП не магла весці самаст. знеш. палітыкі. Але часцей за усе яна яулял. тэатрам ваенн. дзеянняу. Войны: 1) Лівонская (1558-1583) – вайна Расіі супраць Лівоніі за выхад да Балт. мора. Скончылася для Расіі безвынікова. 2) Смута у рус. дзярж. у пач. 17 ст. Ілжэдзмітрый І гаспадаранне палякау у Маскве у 1605-1606 гг. Ілжэдзмітрый ІІ і гаспад. у Мас. палякау у 1610-1612 гг. 17 ліп. 1610 г. у Мас. адбыуся мяцеж. Цара Вас. Шуйскага адхілілі ад улады. Да улады прыйшла група маск. баяр на чале з Мсціслаускімі, я-я прапанавалі запрасіць на Мас. прастол сына кар. Поль. – каралевіча Уладзіслава. Вароты Мас. былі адчынены і у вер. 1610 г. у горад увайшлі палякі. Яны рабуюць народ, разбураюць горад. Пачынаецца рух супраць палякау. Летам 1611 г. над Расіяй навісла пагроза страты ею незал.. Сталіца у руках палякау. На паун.-зах. гаспадараць шведы, з поуд. у Расію урыв. татары. Англічане планавалі захоп рус. поуначы і Паволжа. Народ бярэ лес Айчыны у свае рукі. У ніжн. Ноугарадзе ствараецца народнае апалчэнне на чале з Кузьмой Мініным і князем Дзм. Пажарскім. 22 кастр. 1612 г. апалчэнцы вызвалілі Кітай-горад, а 26 кастр. – здауся у палон гарнізон палякау у Крамлі. Польская ітэрвенцыя у межы рус. дзяржавы скончылся паражэннем. У студзені 1613 г. Земскі сабор (сабор – з’езд свецкіх і духоуных феадалау краіны для вырашэння самых важных праблем краіны) выбрау царом 16-гад. Міхаіла Раманава. У Рас. гст. пачалася дынастыя Раманавых, я-я скончылася у 1598 г., калі памер сын Ів. Грознага. У 1613 г. апошні з Раманавых – Нікалай ІІ. 3) вайна РП з Расіяй (1654-1667). Цэнтр. – Смаленскі напрамак. Кампанія 1654г. праходзіла паспяхова для рус. арміі. Спробы наступл. воск РП на Бел. і на Укр. у 1654-1655 не удаліся. Летам 1655 г. у вайну з РП уступіла Швецыя, хутка заняла Варшаву. У маі 1656 г. цар абвяшчае вайну Шв. і спасае Поль. ад поунага яе разгрому. У1657 памер Хмельніцкі і прых. Поль. імкнуліся парушыць дагавор з Расіяй. Але ужо у 1667г. знясіленыя дзярж. у Андрусаве папісалі перамір’е на 13,5 гадоу. 4) пауночная вайна (1700-1721). Данія, Расія, Саксонія і РП заключ. саюз супраць Швецыі. РП імкнулася далуч. да сваей тэр. Ліфляндыю і Эстляндыю. У1700 г. Расія заключ. мір з Турцыяй і аб’явіла вайну Швецыі. Мэты РП не былі дасягнуты. Бел. страціла каля 700 тыс. жых. Т.ч. войны РП,я-я закраналі тэр. Бел., не прынеслі ей як.-неб. здабыткау. Наадварот, руйнаваліся гарады, скарачалася насельн.. Але разам з тым, вызвал. барацьба бел. народа у сяр.17 ст., уз’яднанне Укр. з Расіяй засталіся у народн. марах і надзеях як рэальны шлях свайго вызваленя ад нацыян.-рэлігійнага прыгнету. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай у другой палове XVIII ст. і яе падзелы. Палiтычны крызiс РП – адна з галоўных прычын знiкнення гэтай краiны з палiтычнай карты свету. Ен меў некалькi вытокаў. Першы закладзены з падпiсання Люблiнскай унii. З гэтага моманту ўся гiст. РП – гэта барацьба ў дыпламатычных, палiт. i культ. адносiнах дзвюх дзярж., якая аслабляла iх у экан. i ваенных адносiнах, рабiла легкай здабычай сусед. дзяржаў. Адсутничала моцнае войска у поль. караля. У РП факт. адсутничау адзины моцны кирауник. Другiм вытокам, заканамерна падрываўшым самыя асновы дзяржаўнасцi РП, з`явiлiся шляхецкiя вольнасцi (права вета), стварэнне канфедэрацый – саюзаў узброенай шляхты для абароны сваiх прывiлеяў, мясцовыя соймiкi, якiм належыла ўся ўлада ў ваяводствах i паветах. Гэта вяло да ўзмацнення шляхты, заняпада адмiнiстрацыйнага кiравання. Трэцiм вытокам палiтычнага крызiсу была бязглуздая рэлiгiйная палiтыка, iмкненне апалячыць жыхароў ВКЛ, перавсцi iх з праваслаўных у каталiцкую веру. Чацьверты выток – спалучэнне нацыянальнага i рэлiгiйнага прыгнеты з феадальным, што выклiкала сялянскiя выступленнi, падрывалi моц дзяржавы. Пяты выток – барацьба памiж магнатамi за ўладу ў краiне. Асноўные сапернiкi – Радзiвiлы, Пацы, Сапегi. Звароты розных груповак за дапамогай да суседнiх краiн, стварэннi канфедэрацый, падзенне нораваў пануючага шляхецкага саслоўя, няздольнасць кiраваць дзяржавай. А таксама няспынныя войны, якiя вялiся на тэрыторыi дзяржавы, руйнавалi яе. Першы падзел РП адбыўся па iнiцыятыве Прусii ў 1772 г. Тэрыторыя РП была падзелена памiж Расiяй, Прусiяй i Аўстрыяй. Да Расii адышлi Iнфлянты, большая частка Полацкага ваяводства, амаль усе Вiцебскае, Мсцiслаўская ваяводства, Магiлеўскае ваяводства. Убачыўшы пагрозу дзяржаўнаму iснаванню, сейм 1791 г. прыняў канстытуцыю. Яна адмяняла выбарнасць караля, адмяняла вольнасцi шляхты, рашэннi сейма прымалiся большасцю галасоў, забаранялася назва ВКЛ, абвяшчалася свабода веравызнання i iншыя рашэннi, накiраваныя на цэнтралiзацыю i ўмацаванне дзяржавы. Знайшлiся сiлы, якiя былi незадаволены прыняццем Канстытуцыi. Яны ўзялiся за барацьбу за расiйскiя парадкi кiравання. Зноў пачалася грамадзянская вайна. Гэта скарысталi суседзi. Адбыўся другi падзел РП у 1793. Да расii адышла цастка полацкага ваяводства, рэшткi Вiцебскага i Мсцiслаўскага, Мiнская i ўсходняя часткi Навагрудскага i Брэсцкага ваяводстваў. У адказ на раздзел краiны ў сакавiку 1794 г. пачалося паўстанне Т.Касцюшкi. Яго галоўная мэта – незалежнасць нацыi, РП у межах 1772 г. Паўстанне Т.Касцюшкi пачалося ў Кракаве, затым у Лiтве. Пацярпела паражэнне. У Варшаву ўвайшлi прускiя, рускiя, ааўстрыйскiя войскi.У 1795 г. адбыўся трэцi падле РП. Да Расii адышла Заходняя Беларусь i ўсходняя Лiтва, а таксама ўкраiна да Зах. Буга. Т.ч. РП перастала iснаваць як самастойная дзяржава: не абмежаваныя шляхецкiя вольнасцi, нацыянальны прыгнет,рэлiгiйны фанатызм, падзенне нораваў шляхецкага саслоўя, адсутнасць моцнай улады ў краiне, анархiя, раскол грамадства паводле этнiчных i iдэалагiчных прыкмет, няспынныя войны i iнш. – усе гэта аслабляла дзяржавы знутры, рабiла легкай здабычай суседзяў. 19. Культура беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай у другой палове XVI – XVIII стст. 20. Этапы і змест палітыкі расійскага ўрада на тэрыторыі Беларусі ў канцы XVIII – першай палове XIX стст. Пасля падз. РП тэр. Бел. ўвайш. ў склад Рас.. На бел. землi распаўсюдз. агульн. прынц. расiйс. кiрав.. Былi створ. наст. губернi: Мiнс., Магiл., Вiцеб., Гродз., Вiленс. – Зах. губ. Расii. Усе насель. прыводзiл. да прысягi, хто быў нязг. прысяг. – павiнен быў ў 3-мес. тэрмiн пакiн. межы i меў права прадаць нерухом..Умацоўв. свае пазiц., урад Расii лiчыўся з гiст. адрозненн. Расii ад Зах. губ.. Такiмi адрозн. былi: узр. развiцця вытв. аднос. у Расii быў вышэйшы; Расiя развiв. ў цэнтралiзац., а РП – дэцэнтралiз., у Рас. тав.-граш. аднос. развів. хутчэй, калі сял. яшчэ сядзелі на паншчыне, У Рас. не было такой групы землеулад.-дроб. шляхта. Пагэт. палiт. царызму на 1-м этапе ў Бел. была вельмi памярк., асцяр.. Захоўвал. практ. ўсе ранейш. правы i прывiл.. Аднак было лiквiдав. права вета, шляхта згубiла правы на канфедэрацыi i права мець прыв. войска i ўласн. крэпасць. У 1777 г. адбылiся выб. павятов., губернс. кiраўн., былi створ. павятов. цi губернс. орг. кiраван.. У аднос. да катал. царквы праводзiл. вельмi асцярож. палiт.. Нават была ўтвор. катал. епархiя. Маемасць заставалася недатык-й. Забаранял. хрысцiць у сваю веру правасл.. У 1794 г. была ўстаноўл. мяжа яўр. аседл. на тэр. Бел. i iнш. землях. Яны сялiлiся толькi ў гар. i мяст., займ. рамяст. i гандл., забаранялася займацца земляробст. i купляць зямлю. Яны маглi запiсв. ў мяшчанс. i купецкае саслоўi з умовай выплаты падат. у двайным памеры. Асн. заканад. кодэксам быў статут ВКЛ 1588 года (да 1840 г.). Аднак рост незадавол. шляхты, катал. дух-тва прымусiла царызм дзейнiч. больш акт.: на Бел. ўводзiцца землеўлад. расiйскага дваранс. за кошт дзярж. фонду; паступ. абмяжоўв. правы мясц. дваранст., канфiскоўв. маенткi за ўдзел у антыўрад. дзейнасцi. Асабл. жорст. меры сталi прымацца ў 30-я гады XIX ст. Гэта было абумоўл. дзвюма прычынамi: рост апазiцыйн. грам.-палiт. настр. i разлаж. феад.-прыгон. права. Першымi праявамi бел. нацыян. руху было стварэнне i дзейнасць тайных таварыстваў фiламатаў (прых. навукі) i фiларэтаў (прых. дабрачыннасці). Значна узмацн. грам.-паліт. рухКульт.-нацыян. iмкненнi выявiлiся ў новай бел. лiт-ры (Баршчэўскi, Чачот, Багрым, Сыракомля, Дунiн-Марцiнкевiч). Гэта сведчыла аб фармiраваннi бел. народн. iнтэлiгенцыi. Пасля падаўл. паўстання ў 1831 г. у Бел., як у Расii, пачын. рух рэвалюц.-дэмакр. разначынцаў. Усе гэта прымусiла рас. ўрад дзейнiчаць больш рашуча. Царызм праводзiў разбор шляхты (змянш. кольк. прывілеяв. саслоуя шляхам пераводу у падатн. сасл. асоб, я-я не мелі дакум. аб шляхецтве); быў адменены статут у 1840 г.; усiм пасадам i дзярж. установам былi дадзены рас. назвы, У 1832 г. быў створ. асоб. камiтэт па справах Зах. губерняў, які распрац. планы пашыр. дваранс. землеулад. і адпав. меры у гал. кірав., суда, асветы, культ., у мясц. адміністр. органы прызнач. перав. рас. чыноун.. У 1832 г. быў закр. Вiленскi ўнiверс.. Усе справаводства было перакл. на рус. мову.У 1839 г. была аб`яднана ўнiяцкая царква з правасл.. Мэта – аслаб. поль.-катал. ўплыў на бел. землi. Усе дух-ва пазбаўлял. зямлi. Т.ч. гэтымі мерамі была поун. ліквідавана юрысдыкц. мясц. феад. на Бел., падарв. іх фундам. – каліцт.. Адначас. царскі урад распачау пошук шырокай апоры у асяроддзі сялянс., чаму спрыяу дазвол 1860-1862 гг. ужываць бел. мову у школах ніжэйш. ступені. Поиск по сайту: |
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав. Студалл.Орг (0.003 сек.) |