КОМЕЙ, КЕНИРДЕК ЖАНЕ БРОНХТАРДАГЫ БОГДЕ ДЕНЕЛЕР

Билет

Богде денелердин комей, бронх жане кенирдекке тусуи баларда жии кездеседи. Ол ата-анасынын дурыс карамауынан, ал ересектерде кейбир заттарды байкаусызда ишке карай дем алып койганда болады. Тыныс жолдарына тускен богде денелер жотелгеннен туспейди. Бул тыныс алу кезинде богде дененин бронх кабыргалары арасында кысылуынан болады.

Белгиси. Богде зат комейге тускенде калтырау, жотелу болады. Дауыс санылау толык жабылганда туншыгу (асфиксия) тез болады, ал жартылай жабылганда кырылдау, жотел, шырышты кабыкшада исину байкалады.Кенирдекке богде зат тусуинин негизги белгиси: кусыкпен, когерумен сипатталатын устамалы жотел болып табылады. Жотелген кезде кенирдек устинен фенодоскоп аркылы богде заттынкозгалуы естиледи. Бронхтын богде заттары кобинесе он жакта кездеседи. Кокиреги ауырсынады. Алдымен кургак спастикалык жотел, кейин какырыкты жотел болады. Бронх санылауын жаппайтын богде денелер белгисиз отуи мумкин.Сырттай караганда кокирек клеткасынынкозгалысы шектелген, закымдалгын болиги тыныс алуга катыспайды. Бронх толык жабылганда сау жакта, ал жартылай жабылганда богде заттардын бар жагында сырылдар естиледи.

Емдеу. Тыныс жолдарына тускен богде заттар алыну керек. Балаларда, кари кисилерде богде заттарды алу ушин жансыздандырады. Тыныс алу киындаганда немесе тез асфиксия болса, жедел турде жасанды тыныс алуды жасау керек (трахеостомия).

Трахеостомия – комейдинартурли аурулары мен закымдануларында ауруды аман алып калу адиси. Бул ерте заманнан белгилиадис. Дегенмен осы уакытка дейин хирургиялык емдеуде бул оте жауапты операциянынкатарына жатады.Трахеостомияны тыныс санылдауынын тарылуында, жити ауруларда (жити респираторлы - вирусты аурулар т.б. инфекциялар),бас – ми жаракатында, сонымен бирге «томенги бронхоскопия» жасаганда ягни бронхоскопты ауыз куысынан емес, арнайы жасалган трахеостомадан откизгенде жасайды. Кесу орнына байланысты жогаргы трахеостомия, томенги жане ортангы деп болинеди. Жогаргы трахеостомия кезинде 2-3 сакинаны кеседи, ортангыда 3-4 сакинаны кеседи, ал томенги трахеостомия кезинде 4-5 сакинаны кеседи. Трахеостомияны жасау техникасы: 1. аурудынкалпы. Шалкадан жату калпы кобирек таралган, бирак кейбир жагдайларда трахеостоманы аурудын басын артка жиберип отырган калпында салуга тура келеди. Ен алдымен жумыс истеуге ынгайлы болу ушин мойыннын астына кишкентай жастыккояды. Тек хирург кенирдекти ашкан уакытта, онымен жумыс истеу женилдеу болу ушин жане кенирдекти кесуге санаулы секунд калганда жастыкты аурудын аркасына карай жылжытады.2. анестезия. Коп жагдайда, жедел операциядагыдай, трахеостомияны жергиликти сезимсиздендиру аркылы жасайды, ал кейде оте тыгыз жагдайда, ауру туншыкканда, операцияны ешкандай сезимсиздендирусиз жасай береди. Егер операция жоспарлы турде болса, онда казирги уакыттагы тиимди жансыздандыру интубациялык наркоз болып есептеледи, ойткени хирургиялыкарекетти баскарылмалы дем алу аркылы жасауга болады. Жергиликти жансыздандыру ушин новокаин мен тримекаин (1-2%) еритиндилерин колданады. 3. мойыннын алдынгы бетин багдарлау, бул кенирдек кабыргасына дурыс жетуге комектеседи (комейдин томпак жери, сакина таризди шемиршектин догасы, мойындырык ойындысы). Мойыннын алдынгы бетинин терисин тура ортасынан кесу керек. Айтпесе хирург кателесип кенирдектин жанынан отуи мумкин.4. Трахеотомиянын турине байланысты хирург: жогаргы, ортангы трахеостомияда – он жакта, томенги трахеостомияда – сол жакта туруы керек (бул артурли денгейде кенирдекти ашканда кесудин ынгайлы болуы ушин кажет) 5.Терини комей томпагынын ортасынан мойындырык ойындысынан 5-6 см жерден кеседи. 6. Тери мен териасты клетчатканы буйирли скальпелмен кескеннен кейин (егер суйир скальпелмен терини кессе, комекейдин жогары-томен козгалысында скальпелдинушы теренге кетип калып, булшыкет тканин гана емес, сонымен бирге калканша бези алкымын да закымдауы мумкин) мойыннын ак сызыгын ягни тос-тиласты етинин жалгаскан жерин табады. Терини жан-жакка ысырганнан кейин осы сызык коринсе алган багыт дурыс деп есептеуге болады.7.Кесилген тери бойымен мойыннын ак сызыгын кесу керек. Онын астында жаткан калканша безинин алкымын закымдап не жаралап алмас ушин, бул сызыкты скальпельмен емес кайшымен кию керек. Ен алдымен осы ак сызыктын ортасы кезиндеги тинди еки пинцетпен котерип кайшымен колдененкияды. Осы киган жерден астынан жане устинен науа таризди зонд енгизип, онынустимен мойыннын ак сызыгы тилинген тери бойымен кеседи.8. Булшыкеттерди жан-жакка ыгыстырганнан кейин кенирдекти жауып жаткан калканша бездинкан тамырлы алкымы жаксы коринеди. Калканша бези алкымынан жогаргы трахеостомия жасау ушин кенирдектин биринши сакинасын ашады. Томенги трахеостомия жасау керек болган жагдайда калканша без алкымын жогары жылжытып кенирдектин 3-5 сакыналарын ашады.9. Кенирдек санылауын ашу алдында канды толык токтату керек. Жотел рефлексин басу ушин кенирдектин шырышты кабыгына кенирдек сакина байламдарынын арасынан 1мл 5% кокаин немесе 1% дикаин еритиндисин жиберип жансыздандырыды. Кенирдек сакиналарын суйир скальпелмен кеседи. Кенирдектин арткы кабыргасын закымдап алмау ушин онынкабыргасын толык кесе алатындай (0,5см) скальпельдинушын гана калдырып, буйирин дымкыл матамен орап алган жон. Еки сакинаны немесе сакинааралык байламды кескеннен кейин, ол жерди кенейту ушин жаракенейткишти енгизеди де, тахеостома тутигинин сайкес номирин (1-5) кояды.

Трахеостомияга негизги корсеткишет: -

- механикалык асфиксия болдырмау ушын.

- Тыныс жолдарын дренаждау ушын

- Окпени жасанды ауаландыру ушын

Трахеостомия аскынуы: калканша жане калканша маны бези закымдану. кан кету, тери асты клетчаканын эмфиземасы, пнемоторакс, пневмомедиастенум, кан агу, онеш закымдану.

2.Самай болигинин онтогенди абцесси ириндиктери ортангы иринди отиттин ен катерли аскынуларынын бири, ми жане мишыктагы ириндиктердин 70% эпитимпанит болады. Мидынириндигин ортангы кулактын иринди кабынуында себепшы коздыргыштар (стрептококк, протеи, ишек таяшасы, кокиринтаякша). Мишык абцессынен караганда 4 есе коп кезеседы, домалак пишинди болып келеди. Клиника – абцесстин 4 стадиясын аныктайды; 1) бастапкы кезен – 1-2 аптага созылады. Бастын ауыруы, алсиздик, температуранын жогарлауы, кусу, журек айнуы байкалады. 2) латентти кезен – алсыреу, агару, табеттин болмауы, бастын жии ауруы. Бул кезенде дене температурасы калыпты болады. Кан анализинде озгеристер болмайды. 3) терминальды кезенде – 3 симптом болады:1 симптом алсиздик, табеттин болмау, уйкышылдык, теринин туси агарган, тили дактанган, кабынуга байланысты кан анализинде озгеристер байкалады. 2 симптомжалпы милык симптом бассуйек ишилк кысым кобеюи, бастын ауырсынуы ен манызыдысы, бас ауыруы журек айнумен жане кусумен бирге журеди.

Билет

1.Жедел жане созылмалы комейдин тарылуы Даму уакытына карай комейдин таралуын келеси турлергн боледи.

1. Кенет тарылу – секунд, минут ишинде дамиды. (ьътыныс жолына артурли богде заттар турып калганда) 2. Жити тарылу – бирнеше сагаттан, бир тауликке дейинги уакыт ишинде дамиды. (комей баспасында, исинуде )

3. Жеделдеу тарылу – бирнеше куннен бирнеше аптага дейинги уакыт аралыгында (комей дифтериясында, жаракаттанганда, инфекциялык хондроперихондритте).

4. Созылмалы тури – апта жане одан узакырак уакыт аралгында дамиды (комейдинкатерлиисиги, инфекциялык гранулема).

Жити тарылу – шугыл басталады немесе биршама кыска уакытта пайда болады. Кайтымды процесс. Комейдин жити тарылуында агзда бейимделу жане патологиялык процесстер пайда болады. Бул еки механиз\н негизигде гипоксия мен гиперкапния жатыр, мунынози тиндердин, мидын жане нервтердин трофикасын бузады. Бейимделу механизимине тыныс алу, гемодинамика, тиндик жане кан реакциялары жатады. Тыныс алуга бейимделу реакциялары – демикпенен билинеди, мунынозиокпедеги ауа алмасуынын артуына акеледи. Компенсаторл.гемодинамика реакцияларына – тахикардия, тамыр тонусынын артуы жатады, бунынози минутт.кан колемин 4 – 5 есе кобейтеди. Кан айналысын жылдамдатады, АКК жогарлайды. Негизи себебтери: 1) комейдеги жергиликтикабыну процесстери – комейдинисинуи, ангинасы, иринди процесстер. 2) Комейдеги жергиликтикабынусыз процесстер – артурли жаракаттар (химияык, термиялык,механикалык ) богде денелер, аллергиялыкисинулер.

Симптоматикасы; тарылу дарежесине байл, шулы,зорланып тыныс алу п.б. наукаста коркыныш сезими, тершендик, беттинкызаруы басталады, журек жине буйрек кызмети бузылады. Инспираторлык демыкпе п.б ягни ншке тыныс алуы киындайды. Комей стенозынын клиникалык коринисин тек дауыс санылауынын енигана аркылы аныктайды. Клиникасына байланысты 4 кезенды ажыратады. 1 – компенсаторлык, 2 – салыстырмалы компенсация, 3 – декомпенсаторлык, 4 – асфиксия кезени.

Еми; тудыру себептерын аныктау, консервативтик немесе хирургиялык ем болады. Консевативтык ем комей стенозынын 1 – 2 кезеиынде колданылады. Стенозбен курес; 1 – ыстык аяк ваннасы, 2 – балтырга кыша кою, тиндердинисинудикайтаратын зар айдайтын заттар, тамыр откизгштигин томендететин дарилер. Хир,ем: жедел трахеостомия жане коникотомия. Коникотомия – тыныс жолын сакина таризди шемыршектин шетимен байланыстыратын суйир байламды тилип жибирип ашу.

Созылмалы стеноз комейдын соз.тарылуы комейдын н/е онымен коршылес аймактардын туракты морфологиялык озгеристери натижесинде п.б.

Этиологиясы: хондро – перихондриттер, сакина – ожау буындары козгалысынын бузылуы. Комей томенги жуйке кызметынын бузылуы. Инфекциялык гранумалелар.

Белгилери: жити стеноз компенсациялык сатысына сайкес келеды, физикалык куш тускенде тыныс алуы ауырлай туседы.

Диагностикасы: ларингоспия, катерлиисиктерден ажырату ушын рентгенндык (карапайым, контрасты, томографиялык, тексерулер.

Еми: классикалык Иванов А.Ф адысы аркылы ларингостома жасау.

Этиологиясы: Бул кобинесе инфекция асеринен пайда болады, аденовир. инф., грипп, парагрипп, менингококк инф. Сонымен катар ол организм реактивтилиги томендеу есебинен, микробтар вируленттиги жогарылыгынан, суыктан, ауыз куысына патогенди флора тусу есебинен туындайды.

Клиникасы: Ауру басталысымен мурыннын шырышты кабаты кызаруымен, кейин шырышты болинис уакыт оте келе шырышты-иринди болинис пайда болады, мурынмен дем алу киынга туседи,коп тушкиру, мурын бителу,иис сезу том., мынкылдап сойлейди, дене температурасы жогарлайды, табет томендейди, бас ауруы аныкталады..

Диагностика: Анамнез, риноскопия(шыр каб-нисинуи, кургап, кызаруы, исину кушейсе тыныс жолдары тарылып, дем алу киындайды).

Еми: Ауруды созылмалы формасына ауысуын алдын алу керек.-тосектик режим., кан тамыр тарылтатын препараттар: 1% бор кышкылы, 0,1% адреналин 3-4 тамшы мурынга кунине 3 рет.-Нафтизин, Санорин 0,05-0,1 узак мерзим колдануга болмайды. Кабынуга карсы дарилер. Симоновский, Розенфельд мазимен дакени майлап, мурынга тыгындау. УВЧ, витаминотерапия. Профилактика: влажн. уборка, уйыктар алдында болмени желдету, кариести емдеу, дене шыныктыруф.

Билет

Поиск по сайту: