Мыс штейндерін конвертерлеу

1) Конституция Республики Беларусь 1994 года (с изменениями и дополнениями). Принята на республиканском референдуме 24 ноября 1996 года;

2) Гражданский кодекс Республики Беларусь от 7.12.1998 г., № 327 (в ред. от 08.07.2008 г. № 366-З);

3) Банковский кодекс Республики Беларусь от 12.10.2000 г. (в ред. от 03.06.2009 г. № 23-З);

4) Трудовой кодекс Республики Беларусь от 08 июня 1999 года (в ред. от 06.07.2009 г. № 37-З)

5) Налоговый кодекс Республики Беларусь от 15 ноября 2002 г. (в ред. от 13.11.2008 г. № 449-З);

6) Указ Президента Республики Беларусь «О совершенствовании контрольной (надзорной) деятельности в Республике Беларусь» от 16.10.2009 г. № 510;

7) Закон Республики Беларусь «О бухгалтерском учете и отчетности» от 25.06.2001, № 42-3 (в ред. от 26.12.2007 г. № 302-З);

8) Закон Республики Беларусь «О ценных бумагах и фондовых биржах» от 12.03.1992 г. №1512-ХП;

9) Постановление Министерства финансов Республики Беларусь от 26.03.2009 г. № 33 «Об утверждении Типового плана счетов бухгалтерского учета и Инструкции по применению Типового плана счетов, бухгалтерского учета»;

10) Постановление Министерства финансов Республики Беларусь «Об установлении лимита отнесения имущества к отдельным предметам в составе оборотных средств» от 11.12.2008 г. № 187;

11) Инструкция по бухгалтерскому учету нематериальных активов, утв. Постановлением Министерства финансов Республики Беларусь от 30.06.2006 г. № 75;

12) Инструкция «О порядке и размерах возмещения расходов при служебных командировках в пределах Республики Беларусь», утв. постановлением Министерства финансов Республики Беларусь от 29.02.2008 г. № 29;

13) Закон Республики Беларусь «О подоходном налоге с физических лиц» от 21.12.1991 г. № 1327-XII (в ред. от 12.05.2009 г. № 19-З);

14) Инструкция «О порядке бухгалтерского учета лизинговых операций», в редакции постановления Министерства финансов Республики Беларусь 23 июля 2004 г. № 114.

15) Инструкция «О порядке начисления амортизации основных средств и нематериальных активов» в редакции постановления Министерства экономики. Министерства финансов, Министерства статистики и анализа, Министерства архитектуры и строительства от 30 марта 2004 г. №87/55/33/5.

16) Инструкция по бухгалтерскому учету основных средств в редакции постановления Министерства финансов республики Беларусь 26 декабря 2003 г. №183.

17) Инструкция «О порядке отражения в бухгалтерском учете налога на добавленную стоимость», утвержденная постановлением Министерства финансов Республики Беларусь от 16 декабря 2003 г. № 176 (в ред. от 31.12.2004 г. № 193);

18) Инструкция «О порядке применения Единой тарифной сетки работников Республики Беларусь», утвержденная постановлением Министерства труда и социальной защиты от 30 марта 2004 г. № 31;

19) Инструкция по бухгалтерскому учету «Доходы организации» утвержденная постановлением Министерства финансов Республики Беларусь 26 декабря 2003 г. № 181 (в ред. от 31.03.2008 г. № 49);

20) Инструкция по бухгалтерскому учету «Расходы организации», утвержденная постановлением Министерства финансов 26 декабря 2003 г. № 182 (в ред. от 31.03.2008 г. № 49);

21) Основные положения по составу затрат, включаемых в себестоимость продукции (работ, услуг) от 30.10.2008 г. № 210/161/151;

22) Положение «О лизинге на территории РБ», утв. постановлением Совета Министров РБ от 31.12.97 г., № 1769 (в ред. от 13.07.2000 г. № 1038);

23) Положение «О порядке обеспечения пособиями по временной нетрудоспособности и по беременности и родам», утв. Постановление Совета Министров РБ 04.04.2002 г. № 421.

24) Положение о регулировании труда работников, направленных на работу в учреждения Республики Беларусь за границей, гарантиях и компенсациях при служебных командировках за границей, утв. Постановлением Министерства труда РБ 14.04.2000 г., № 55 (в ред. от 14.12.2007 г. № 173);

25) 25 Инструкция по бухгалтерскому учету активов и обязательств организации, стоимость которых выражена в иностранной валюте, утв. постановлением Министерства Финансов РБ от 27.12.2007 г. № 199;

26) Положение по бухгалтерскому учету нематериальных активов в редакции постановления Министерства финансов 31 марта 2003 г. № 48.

27) Инструкция о порядке ведения кассовых операций и расчетов наличными денежными средствами в белорусских рублях на территории Республики Беларусь, утв. постановлением Правления Национального банка Республики Беларусь от 17.01.2008 г. № 4;

28) Правила ведения кассовых операций в наличной иностранной валюте на территории Республики Беларусь, утв. постановлением Правления Национального банка Республики Беларусь от 08.10.2008 г. № 145;

29) Инструкция о порядке открытия и закрытия банками и небанковскими кредитно-финансовыми организациями банковских счетов, утв. постановлением Правления Национального банка Республики Беларусь от 08.10.2008 г. № 144;

30) Условия и порядок исчисления среднего заработка, сохраняемого за время трудового (основного и дополнительного) и социального (в связи с обучением) отпусков, выплаты денежной компенсаций за неиспользованный трудовой отпуск и в других случаях, предусмотренных законодательством, утв. Постановлением Министерства труда РБ от 12.06.2009 г. № 71;

31) Положение о порядке формирования и применения цен и тарифов, утв. постановлением Министерства экономики Республики Беларусь от 27.08.2008 г. № 179;

32) Герасимова В.И. «Анализ хозяйственной деятельности: пособие» Мн.: Финансы, учет, аудит 2004

33) Ермолович Л.Л. «Практикум по анализу хозяйственной деятельности организации: учебное пособие» Мн.: Книжный Дом 2005

34) Кравченко Л.И. Анализ финансового состояния предприятия. – Минск: ПКФ «Экаунт» 1994.;

35) Савицкая Г.В. «Анализ финансового состояния предприятия: (Серия "Бизнес от А до Я")» Мн.: Информпресс 2008

36) Стражев В.И. «Анализ хозяйственной деятельности в промышленности: учебник. 6-е изд.» Мн.: Промышленно-торговое право 2007

37) Экономика предприятия. Практикум: учеб. пособие для вузов / Л. Н. Нехорошева [и др.]: под общ. ред. Л.Н. Нехорошевой, Л.А. Лобан Минск: БГЭУ, 2004. – 368 с.;

38) Экономика предприятия. Практикум: учеб. пособие для студентов технических специальностей / И. М. Бабук, С. Н. Матвеева, Н. В. Комина; под ред. проф. И. М. Бабука. — Мн ИВЦ Минфина 2008. — 158 стр.;

39) Экономика предприятия: учеб.-метод. комплекс / А. С. Головачев [и др.] Минск: Изд-во МИУ, 2007. – 338 с.;

40) Экономика предприятия: учебное пособие для вузов / Л. Н. Нехорошева [и др.]; под ред. Л. Н. Нехорошевой Минск: БГЭУ, 2008. – 719 стр.;

41) Экономика предприятия: учебное пособие для вузов: в 2 ч. / А. С. Головачев Минск: Выш. шк., 2008;

42) Экономика предприятия: учебное пособие для средних специальных учебных заведений / Н. Л. Нехорошева [и др.]; под общ. ред. Л. Н. Нехорошевой 3-е изд. Минск: Выш. шк., 2005. – 383 с.

43) Экономика предприятия: учебный комплекс / Л. А. Лобан, В. Т. Пыко Минск: Мисанта, 2008. – 261 с.;

Мыс штейндерін конвертерлеу

Штейн негізінен мыс (Cu₂S) және темір (FeS) сульфидтерінің балқымасы болып келеді. Штейндерде мыстың мөлшері 10-12 ден 70-75%-ға дейін болуы мүмкін. Төменде кейбір штейндердің құрамы келтірілген,%:

Штейнді алу әдісі Cu S Fe Zn Pb

Шахталы балқыту 35-40 23-24 18-25 6-8 5-8

Шарпымалы балқыту 15-20 24-26 35-45 4-8 1-ге дейін

Мыс штейндерінде орта есеппен 25% күкірт болады (Мостович ережесі).

Штейн негізінен конвертерлеу арқылы өңделеді. Конвертерлеу үрдісі кезінде реакциялардың көбі жылу шығара жүретіндіктен, конвертерлеу үрдісі сырттан жылу қолданбайды. Сондықтан конвертерлеу үрдісі автогендік үрдіске жатады.

Конвертерлеу үрдісінің негізгі мақсаты штейннен күкірт пен темірді аластатып таза мыс алу. Бағалы металдар түгелімен штейнде шоғырланады. Сонымен қатар штейнге селен мен теллурдың бір бөлігі өтеді. Штейннен басқа конвертерге қатты немесе балқыма түрінде мысқа бай айналымды материалдар және кварц флюсы тиеледі.

Конвертерлеу үрдісі екі периодтан тұрады. Бірінші периодта конвертерге құйылған сұйық штейн ауамен үрленеді. Темір сульфиді тотығып, түзілген темір оксиді жеткілікті мөлшерде қосылған кремнезем флюсы немесе алтыны бар кварц кенімен әрекеттесіп қож түзеді. Темірдің оттегімен байланыс күші мыстың оттегімен байланысынан көп жоғары болғандықтан бірінші периодта мыстың тотығуы байқалмайды. Конвертерлеудің бірінші периоды келесі реакциялармен сипатталады:

2FeS + 3O₂ = 2FeO + 2SO₂ (1.61)

2FeO + SiO₂ = 2FeO·SiO₂ (1.62)

Үрдістің негізгі жалпы реакциясы екі реакцияны қосқанда келесі түрде жазылады:

2FeS + 3O₂ + SiO₂ = 2FeO·SiO₂ + 2SO₂ (1.63)

Конвертерлеу үрдісі 1200-1250^оС температурада жүргізіледі. Температура бұдан төмен болса қож түзілу реакциялары баяу жүреді де, балқыма магнетитпен қанығуы мүмкін, өйткені төмен температурада

6FeO + O₂ = 2Fe₃O₄ (1.64)

реакциясының қарқындылығы артады.

Реакция жүргенде көп жылу бөлінеді де, материал 1250^оС дейін қызады, темір оксидінің фаялит түзе жүретін реакциясының қарқындылығы артады.

Жоғары температурада магнетит темір сульфидімен әрекеттеседі:

3Fe₃O₄ + FeS + 5SiO₂ = 5(2FeO·SiO₂) + SO₂ (1.65)

Бірінші периодта мыс сульфидтерінің де тотығуы байқалады:

2Cu₂S + 3O₂ = 2Cu₂O + 2SO₂ (1.66)

Бірақ түзілген мыс оксиді бірден темір сульфидімен әрекеттесіп, қайтадан сульфидке айналады:

Cu₂O + FeS = Cu₂S + FeO (1.67)

Сондықтан конвертерлеудің бірінші периодында мыс сульфидінің тотығуы байқалмайды. Үрдісті жоғары температурада жүргізу тиімсіз, өйткені конвертердің шегенделген қабаты тез бұзылады.

Конвертерлеу үрдісінің бірінші периоды циклды жүреді. Әр цикл сұйық штейнді құюдан, шынытас (кварц) флюсы мен сұйық қоспаларды тиеуден, балқыманы ауамен үрлеуден және конвертер қожын ағызып алудан тұрады. Бір циклдың ұзақтығы штейннің құрамына байланысты 30-50 минутқа жетеді.

Бірінші периодтың ұзақтығы штейндегі мыс мөлшеріне, конвертерге үрленетін ауаның көлеміне байланысты әртүрлі болады. Бай штейнді (35-40%Cu) конвертерлегенде 6-8 сағат, кедей штейнді (20-25% Cu) конвертерлегенде 16-24 сағат кетеді. 1 кг темір сульфидін (FeS) тотықтыруға 2м³ ауа қажет.

Бірінші периодтың ұзақтығының 70-80% үрлеуге кетеді, қалған уақыт конвертерді тиеуге және қожды ағызуға кетеді.

Бірінші периодтың соңында конвертер қожының соңғы үлесін ағызып алған соң конвертерде қалған таза мыс сульфиді (Cu₂S) ақ штейн немесе ақ матт деп аталады. Ақ штейнде мыс 70-80% мөлшерінде болады. Конвертер қожында,: Cu - 1,5-2,5%; SiO₂ - 21-23%; FeO - 57-61%; CaO - 0,8-1,0%; Al₂O₃ - 6,5-9,0%; S - 1,5-2,1%. Конвертерге түсетін қоспалардың ішінде асыл металдарды, мырышты және никельді атауға болады. Асыл металдар толығымен штейнде шоғырланады.

Мырыш конвертерге штейнмен сульфид (ZnS) түрінде келеді. Мырыш конвертерде негізінен оксидке (ZnO) дейін тотығады да, бір бөлігі қожға өтеді, ал екінші бөлігі конвертер газымен кетеді.

Никель конвертерде аз мөлшерде болады да, толығымен ақ штейнде қалады.

Конвертерлеудің екінші периодында ақ штейннен қара мыс алынады. Ақ штейнді ауамен үрлейді, ұзақтығы 2-3 сағат. Үрлеу кезінде конвертерде екі негізгі реакция жүреді. Мыс сульфидін ауадағы оттегімен оксидке дейін тотықтыру:

2Cu₂S +3O₂ = 2Cu₂O + 2SO₂ (1.68)

және мыс оксидінің мыс сульфидімен әрекеттесуі:

2Cu₂O+Cu₂S = 6Cu + SO₂ (1.69)

Екі реакцияның қосындысы:

Cu₂S +O₂ = 2Cu + SO₂ (1.70)

1.7 Конвертерлердің құрылыс ерекшкліктері

Мыс штейндерін конвертерлеуге горизонталды конвертерлер қолданылады. Конвертерлердің құрылысы 1.14-ші суретте келтірілген.

Конвертер пісіріліп жасалған темір қаптамадан тұрады, іші хроммагнезит кірпішімен шегенделген. Сыртында екі тірек құрсаулары бар, бірінің жанында тісті белдік бар. Конвертерді айландыру электр қозғағыштың күшімен редуктор арқылы тісті дөңгелекпен жүзеге асырылады. Штейн құю, материалдарды тиеу, қож бен қара мысты ағызып алу конвертердің мойны арқылы жүзеге асырылады.

Басқа жағдайлар бірдей болғанда конвертерлеу үрдісінің ұзақтығы үрленетін ауаның көлеміне байланысты. Ал үрленетін ауаның көлемі фурмалардың тірі қимасына, яғни ауа жүретін диаметріне байланысты, сондықтан фурмаларда балқыма қатып, оның қимасын азайтпау үшін оларды тазартып отыру қажет.

Қазір мыс өндірісінде сыйымдылығы 40, 75, 80 және 100 тонналық конвертерлер қолданылады. Конвертерлердің ұзындығы 6-12 м., диаметрі 3-4 м. Фурмалар саны 32-62, ал диаметрі 40-50 мм.

Горизонталды конвертер үзілісті (периодты) жұмыс істейді. Конвертердің негізгі жұмысшы жағдайы оны бұру бұрышына байланысты штейн құю, штейнді үрлеу, қож бен қара мысты ағызып алу жағдайы болады (1.15-ші сурет).

Үрлеу кезінде түзілетін газдар конвертер мойыны арқылы шығып, газ тасымалдау жүйесіне өтеді. Конвертер жұмыс істеп тұрғанда түзілген технологиялық газдардың көлемінен 300-400% артық ауа сорылады да, газдар сұйылады. Нәтижесінде күкірт қышқылын алуға жіберілетін газдарда SO₂ мөлшері 4 - 4,5% болады.

1 - электрқозғағыш; 2 - редуктор; 3 – муфта; 4 - тісті белдік; 5 - тірек құрсаулары; 6 - мойын; 7 - шарикті жапқыш; 8 - фурмаларды тазалауға арналған тесік; 9 - фурмалар; 10 - роликті тіректер.

1.14-ші сурет Конвертердің құрылысы

Қара мыста мыс, алтын және күміс 96-99,4% құрайды. Қара мыстағы қоспалар оның қасиеттерін көп нашарлатады, сондықтан қара мысты рафинирлеу керек. Алдымен мыс отты рафинирлеу, ал кейіннен электролиттік рафинирлеу арқылы тазартылады.

I - штейн құю, П - штейнді үрлеу, Ш - конвертер қожын ағызып алу,

IV - қара мысты ағызу, 1 - мойын, 2 - фурмалар, 3 - қара мыс, 4 - қож.

1.15-ші сурет Горизонталды конвертердің жұмысшы жағдайы

Поиск по сайту: