Па эканамічных элементах

Атрыманую інфармацыю аб выдатках па іх мэтавай функцыі з дэ-талізацыяй кожнай функцыі па характары выдаткаў можна абагуліць з дапамогай матрыцы, дзе радкі паказваюць функцыянальнае прызначэнне выдаткаў, а слупкі — эканамічныя элементы выдаткаў, панесеных для забеспячэння кожнай функцыі. Такая матрыца дапама-гае пракантраляваць правільнасць праведзенай рэкласіфікацыі выдаткаў, паколькі сума запісаў па крэдыце функцыянальных рахун-каў абавязкова павінна раўняцца суме запісаў па дэбеце рахункаў эканамічных элементаў. Фармат матрыцы “характар выдаткаў — мэтавая функцыя” прыведзены ў табліцы 5.13.

Прыведзеная ў табліцы 5.13 інфармацыя аб эканамічных элементах выдаткаў фармальна адпавядае патрабаванням міжнароднага стан-дарту IAS-1 “Падача фінансавай справаздачнасці” да падачы расхо-даў у справаздачы аб прыбытках і стратах з дэталізацыяй апошніх па іх характары. Аднак велічыні канкрэтных эканамічных элементаў выдат-каў могуць істотна адрознівацца, што абумоўлена рознымі падыходамі да прызнання таго або іншага элемента айчыннай і міжнароднай методы-камі. Па гэтай прычыне пасля правядзення рэверсіі выдаткаў ўзнікае неабходнасць карэкціроўкі іх эканамічных элементаў з мэтай прывядзення іх велічынь у адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі.

Методыка адлюстравання на трансфармацыйных рахунках такіх карэкціровак залежыць ад таго, аказваюць ці не аказваюць яны ўплыў на велічыню фінансавага выніку арганізацыі за справаздачны перыяд. Згодна з прынятай у Рэспубліцы Беларусь методыкай некаторыя налічаныя сумы ўзнагароджання працаўнікам знаходзяць адлюстраванне на субрахунку 90-8 “Іншыя расходы па бягучай дзейнасці”, а таксама на субрахунках рахунку 91 “Іншыя расходы і даходы”. Гэта тычыцца аплаты дадатковых водпускаў, узнагароджання па выніках работы за год, заработнай платы, звязанай з продажам і іншым выбыццём актываў, якія не з’яўляюцца прадукцыяй, работамі і паслугамі, утрыманнем закансерваваных вытворчых магутнасцей, ануляваннем вытворчых заказаў і спыненнем вытворчасці, якая не дала прадукцыі, налічэнняў за кошт прыбытку прэмій, матэрыяльнай дапамогі, надбавак да пенсій, кампенсацыйных выплат і некаторых іншых налічэнняў.

Адлюстраванне такіх расходаў па дэбеце субрахунку 90-8 “Іншыя расходы па бягучай дзейнасці”, а таксама субрахунках, адкрытых да рахунку 91 “Іншыя расходы і даходы” ужо паменшыла прыбытак арганізацыі па такіх артыкулах айчыннага фармату справаздачы аб прыбытках і стратах як “Іншыя расходы па бягучай дзейнасці”, “Расходы

ад выбыцця асноўных сродкаў, нематэрыяльных актываў і іншых доўгатэрміновых актываў” і другіх. У трансфармаванай справаздачы аб прыбытках і стратах, складзенай на аснове класіфікацыі выдаткаў па іх відах, гэтыя сумы неабходна паказаць па артыкулах “Заработная плата” і “Адлічэнні на сацыяльнае страхаванне” у раздзеле “Расходы”. Дапусцім, у справаздачным перыядзе ў склад іншых расходаў па бягучай дзейнасці уключана налічаная заработная плата за выкананую работу 125398 тыс. руб., а ў склад іншых даходаў і расходаў уключаны выплаты стымуляцыйнага характару на суму 82308 тыс. руб., і кампенсацыйнага — 35729 тыс. руб. Гэта азначае што эканамічны элемент “Заработная плата” неабходна павялічыць на

125398 + 82308 + 35729 = 243435 тыс. руб.,

а эканамічны элемент “Адлічэнні на сацыяльнае страхаванне” на

243435 × 35: 100 = 85202 тыс. руб.

На ўказаныя сумы будуць зроблены наступныя рэверсіўныя праводкі:

Дэбет рахунку 6341 “Заработная плата за выкананую работу” — 125398 тыс. руб.;

Дэбет рахунку 6342 “Выплаты стымуляцыйнага характару” — 82308 тыс. руб.;

Дэбет рахунку 6343 “Выплаты кампенсацыйнага характару” — 35729 тыс. руб.;

Дэбет рахунку 6351 “Сацыяльныя падаткі на фонд аплаты працы” — 85202 тыс. руб.;

Крэдыт рахунку 810 “Расходы па звычайнай дзейнасці” — 328637 тыс. руб. (125398 + 82308 + 35729 + 85202).

Паколькі на працягу справаздачнага перыяду на дэбет рахункаў 90 “Даходы і расходы па бягучай дзейнасці” і 91 “Іншыя даходы і расходы” могуць спісвацца матэрыялы, скарыстаныя энергетычныя рэсурсы, аказаныя паслугі, амартызацыя асноўных актываў і іншыя расходы, то пасля яго заканчэння для мэты трансфармацыі справаздачы аб прыбытках і стратах магчымы рэверсіўныя праводкі па дэбеце рахункаў груп 630 “Матэрыяльныя выдаткі”, 631 “Энергія і паслугі матэрыяльнага характару”, 632 “Паслугі нематэрыяльнага характару нефінансавага сектару эканомікі” і некаторых іншых з крэдытаваннем рахунку 810 “Расходы па звычайнай дзейнасці”.

5.15. Канверсія ўліку запасаў у фармат міжнародных стандартаў па метадзе “выдаткі-выпуск”

Асаблівасцю ўліку матэрыялаў па метадзе "выдаткі-выпуск" з’яўляецца тое, што на працягу справаздачнага перыяду на рахунках адлюстроўваюцца толькі выдаткі на набыццё матэрыяльных каштоўнас-цей. Наяўнасць матэрыялаў і сыравіны вызначаецца толькі адзін раз пасля заканчэння справаздачнага перыяду шляхам правядзення інвентарыза-цый. Паколькі на павелічэнне матэрыяльных выдаткаў на працягу справаздачнага перыяду былі спісаны ўсе закупленыя сыравіна і матэрыялы, то для правільнага вызначэння фінансавага выніку велічыню матэрыяльных выдаткаў неабходна адкарэкціраваць на змяненне запасаў сыравіны і матэрыялаў на канец справаздачнага перыяду ў параўнанні з іх наяўнасцю на пачатак гэтага перыяду.

Карэкціроўка выдаткаў матэрыяльных на змяненне запасаў сыравіны і матэрыялаў, а таксама выпуску арганізацыі на змяненне запасаў прадук-цыі на складах і незавершанай вытворчасці ў цэхах, дазваляе адмовіцца ад працаёмкіх разлікаў для вызначэння фактычнага сабекошту адгружанай і рэалізаванай прадукцыі. Для гэтага па стане на канец справаздачнага перыяду праводзіцца інвентарызацыя незавершанай вытворчасці. Выяўле-ныя пасля правядзення інвентарызацыі астаткі прадукцыі, якая не прайшла прадугледжаны тэхналогіяй поўны цыкл вытворчасці, ацэньваюцца па суме фактычных выдаткаў, у склад якіх уваходзіць кошт скарыстаных матэрыялаў і выдаткі на апрацоўку. Астаткі нерэалізаванай прадукцыі на канец справаздачнага перыяду таксама вызначаюцца з дапамогай інвен-тарызацыі, якія ацэньваюцца па фактычным сабекошце. Методыкі ўліку выдаткаў па эканамічных элементах могуць выкарыстоўвацца ў некалькіх варыянтах і вызначаюцца арганізацыямі самастойна з улікам асаблівасцей іх фінансава-гаспадарчай дзейнасці.

Агульнаметадычны падыход наступны. Па дэбеце пералічаных рахункаў адлюстроўваюцца велічыні адпаведных элементаў выдаткаў. Арганізацыя аналітычнага ўліку эканамічных элементаў выдаткаў павінна забяспечыць атрыманне інфармацыі ў разрэзе, патрэбным для мэт кіравання. Па прамых выдатках аналітычны ўлік на ўказаных рахунках неабходна весці па відах прадукцыі, работ і паслуг, а па ўскосных — у разрэзе структурных падраздзяленняў. Асноўная карэспандэнцыя рахун-каў па ўліку выдаткаў на вытворчасць у разрэзе эканамічных элементаў, пры выкарыстанні для фарміравання фінансавай справаздачнасці па міжнародных стандартах канверсіі айчыннага ўліку, паказана ў табліцы 5.14.

Табліца 5.14 — Карэспандэнцыя рахункаў па ўліку выдаткаў

прадпрыемства ў разрэзе эканамічных элементаў

Адлюстраваныя на рахунках эканамічных элементаў такія расходы як: звышнарматыўныя страты сыравіны, матэрыялаў, працы або іншыя вытворчыя выдаткі, не патрэбныя у вытворчым працэсе для пераходу да наступнага яго этапу; расходы на захоўванне, якія не патрабуюцца ў працэсе вытворчасці для пераходу да наступнай стадыі вытворчага працэсу; адміністрацыйныя накладныя расходы, не звязаныя з давядзеннем запасаў да іх цяперашняга месцазнаходжання і стану; расходы на продаж — пералічваюцца на рахунак 591 “Некапіталізаваныя расходы перыяду”. Астатнія выдаткі, адлюстраваныя на рахунках эканамічных элементаў, адносяцца на рухунак 810 "Расходы па звычайнай дзейнасці". Вызначаная на рахунку 810 "Расходы па звычайнай дзейнасці" агульная сума матэрыяльных і эксплуатацыйных выдаткаў пералічваецца на рахунак 140 "Выпуск прадукцыі (работ, паслуг)" запісам па дэбеце ўказанага рахунку і крэдыце рахунку 810 "Расходы па звычайнай дзейнасці".

Дапусцім, запасы сыравіны і матэрыялаў на пачатак справаздачнага перыяду складалі 874 тыс. р., а на канец гэтага перыяду — 1136 тыс. руб.. Паколькі выдаткі на закупку матэрыяльных каштоўнасцей разам з іншымі эксплуатацыйнымі выдаткамі былі спісаны ў дэбет рахунку 810 "Расходы па звычайнай дзейнасці", то карэкціровачныя запісы таксама неабходна праводзіць па гэтым рахунку. На канец мінулага перыяду запасы сыраві-ны і матэрыялаў складалі 874 тыс. руб., таму на гэту суму ў мінулым перыядзе былі паменшаны матэрыяльныя выдаткі запісам па дэбеце рахунку 110 "Матэрыялы" і крэдыце рахунку 810 "Расходы па звычайнай дзейнасці". У справаздачным перыядзе яны будуць накіраваны ў вытворчы працэс, таму на іх кошт неабходна зрабіць запіс у адваротнай карэспандэнцыі рахункаў. Выяўлены ў працэсе інвентарызацыі на канец справаздачнага перыяду кошт запасаў сыравіны і матэрыялаў ў памеры 1136 тыс. руб. неабходна адлюстраваць запісам па дэбеце рахунку 110 "Матэрыялы" і крэдыце рахунку 810 "Расходы па звычайнай дзейнасці". Рахунковыя запісы, з дапамогай якіх карэкціруюцца матэрыяльныя выдаткі, паказаны ў табліцы 5.15.

Табліца 5.15 — Карэспандэнцыя рахункаў па ўліку выдаткаў

на звычайную дзейнасць па метаду "расходы-выпуск"

Працяг табліцы 5.15

Рахункі эканамічных элементаў выдаткаў выкарыстоўваюцца ў арганізацыях усіх галін народнай гаспадаркі, што стварае ў выніку інфармацыйную базу для іх абагульнення на макраэканамічным узроўні. Зробленыя на працягу месяца выдаткі адлюстроўваюцца на рахунках эканамічных элементаў выдаткаў незалежна ад таго, да якога віду дзейнасці і да якога справаздачнага перыяду яны адносяцца. Карэкціроўка выпуску прадпрыемства на змяненне запасаў прадукцыі на складах і незавершанай вытворчасці ў цэхах, а таксама выдаткаў на вытворчае спажыванне на змяненне запасаў сыравіны і матэрыялаў дазваляе адмовіцца ад працаёмкіх разлікаў для вызначэння фактычнага сабекошту адгружанай і рэалізаванай прадукцыі.

Як вынікае з табліцы 5.15, выдаткі на вытворчае спажыванне дадзенага прадпрыемства складуць

12152 + 874 – 1136 = 11890 тыс. руб.,

а агульная сума выдаткаў на вытворчае спажыванне і эксплуатацыйных выдаткаў вызначацца ў памеры

11890 + 2038 + 3120 + 904 + 563 + 825 + 217 + 243 = 19800 тыс. руб.,

якая і будзе выкарыстана для вызначэння фінансавага выніку ад дзейнасці арганізацыі. Паколькі для вызначэння аперацыйнага прыбытку адсутнічае патрэбнасць у выкананні складаных разлікаў па вызначэнні фактычнага сабекошту рэалізаванай прадукцыі, метад "выдаткі — выпуск" стварае спрыяльныя ўмовы для вылічэння прыбытку ад рэалізацыі прадукцыі у пачатку наступнага за справаздачным месяца, што дае магчымасць больш аператыўна прымаць кіраўніцкія рашэнні.

Для гэтага па стане на канец справаздачнага перыяду праводзіцца інвентарызацыя незавершанай вытворчасці. Выяўленыя пасля правядзення інвентарызацыі астаткі прадукцыі, якая не прайшла прадугледжаны тэхналогіяй поўны цыкл вытворчасці, ацэньваюцца па суме фактычных выдаткаў, у склад якіх уваходзіць кошт скарыстаных матэрыялаў і выдаткі на апрацоўку. Няхай у нашым прыкладзе незавершаная вытворчасць на пачатак справаздачнага перыяду складала 2124 тыс. руб., а на канец — 4123 тыс. руб. Для адлюстравання незавершанай вытворчасці пры ўліку расходаў па метаду "выдаткі — выпуск" замест рахунку 720 "Асноўная вытворчасць" неабходна выкарыстаць рахунак 120 "Незавершаная вытворчасць". Для карэкціроўкі выпуску справаздачнага перыяду на суму незавершанай вытворчасці на пачатак перыяду неабходна зрабіць запіс па дэбеце рахунку 140 "Выпуск прадукцыі (работ, паслуг)" і крэдыце рахунку 120 "Незавершаная вытворчасць", а на суму незавершанай вытворчасці на канец перыяду — у адваротнай карэспандэнцыі рахункаў.

Як вынікае з табліцы 5.11, фактычны сабекошт вырабленай пра-дукцыі складзе

19800 + 2124 – 4132 = 17801 тыс. руб.,

які будзе спісаны на субрахунак 5901 "Сабекошт рэалізацыі гатовай прадукцыі і тавараў". Для вызначэння фінансавага выніку фактычны сабекошт вырабленай прадукцыі неабходна адкарэкціраваць на змяненне астаткаў гатовай прадукцыі на складзе. На фактычны сабекошт астаткаў гатовай прадукцыі на пачатак справаздачнага перыяду неабходна зрабіць праводку па дэбеце субрахунку 5901 "Сабекошт рэалізацыі гатовай прадукцыі і тавараў" і крэдыце рахунку 143 "Гатовая прадукцыя".

Астаткі нерэалізаванай прадукцыі на канец справаздачнага перыяду таксама вызначаюцца з дапамогай інвентарызацыі, якія ацэньваюцца па фактычным сабекошце. Для гэтага аналітычны ўлік эканамічных элементаў выдаткаў, выдаткаў па звычайнай дзейнасці, незавершанай вытворчасці і выпуску прадукцыі (работ, паслуг) павінен быць арганізаваны па відах прадукцыі, работ і паслуг.

Такі аналітычны ўлік дае магчымасць вызначыць фактычны сабекошт як выпушчанай за справаздачны перыяд прадукцыі, так і яе астаткаў на канец гэтага перыяду. Як вынікае з табліцы 5.16, фактычны сабекошт астаткаў гатовай прадукцыі на канец справаздачнага перыяду вызначыўся на суму 1801 тыс. руб., на якую неабходна зрабіць запіс па дэбету рахунку 143 "Гатовая прадукцыя" і крэдыту субрахунку 5901 "Сабекошт рэалізацыі гатовай прадукцыі і тавараў". У выніку сума выдаткаў на вытворчае спажыванне і эксплуатацыйных расходаў, якая будзе прынятая для вызначэння фінансавага выніку па метадзе "выдаткі — выпуск", вызначыцца ў памеры

17801 + 639 – 1801 = 15361 тыс. руб.

Методыкі ўліку выдаткаў па эканамічных элементах могуць выкарыстоўвацца ў некалькіх варыянтах і вызначаюцца арганізацыямі самастойна з улікам асаблівасцей іх фінансава-гаспадарчай дзейнасці. На прадпрыемствах малага бізнесу магчыма выкарыстанне толькі аднаго рахунку для ўліку астаткаў таварна-матэрыяльных каштоўнасцей.

Поиск по сайту: