Бап. Сотталушыдан жауап алу

1. Сотталушыдан жауап алудың алдында төрағалық етушi оған тағылған айып және iстiң басқа да мән-жайлары бойынша айғақ беру немесе бермеу құқығын, сондай-ақ сотталушының барлық айтқан сөздері өзiне қарсы пайдаланылуы мүмкiн екенiн түсiндiредi.
2. Сотталушы айғақтар беруге келiсiм берген кезде бiрiншi болып одан қорғаушы және процеске қорғаушы тарапынан қатысушылар, содан кейiн мемлекеттiк айыптаушы және процеске айыптаушы тарапынан қатысушылар жауап алады. Төрағалық етушi жетелеуші сұрақтарды және iске қатысы жоқ сұрақтарды алып тастайды.
3. Сот сотталушыға одан тараптар жауап алғаннан кейiн сұрақ қояды, алайда нақтылау сұрақтары жауап алудың кез келген сәтінде қойылуы мүмкiн.
4. Сотталушыдан басқа сотталушының қатысуынсыз жауап алуға тараптардың өтiнiшхаты немесе соттың бастамасы бойынша жол берiледi, бұл туралы қаулы шығарылады. Бұл жағдайда сотталушы сот отырысы залына қайтып келгеннен кейiн оған өзi болмаған кезде сот отырысының хаттамасына енгiзiлген айғақтар оқылады және өзi болмағанда жауап алынған сотталушыға сұрақ қою мүмкiндiгi берiледi.

368-бап. Сотталушының айғақтарын жария ету

1. Сотталушының iс бойынша сотқа дейiнгi дайындық барысында берген айғақтарын жария етуге, сондай-ақ жауап алу хаттамасына қоса берiлген оның айғақтарының дыбыс-, бейне жазбасын немесе киноға түсiрiлiмiн тыңдатып-көрсетуге:
1) сотталушы сотта айғақ беруден бас тартқан кезде;
2) егер iс сотталушының қатысуынсыз қаралса;
3) сот талқылауы мен сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында берiлген айғақтардың арасында елеулi қайшылықтар болған кезде жол берiледi.
2. Тиiстi жауап алу хаттамасындағы немесе сот отырысы хаттамасындағы айғақтарды алдын ала жария етпей тұрып, дыбыс-, бейнежазбаны және кино түсiрiлiмiн тыңдатып-көрсетуге жол берiлмейдi.

369-бап. Жәбiрленушiден жауап алу

1. Жәбiрленушiден осы Кодекстiң 370-бабында көзделген, куәлардан жауап алу қағидалары бойынша жауап алынады.
2. Жәбiрленушi төрағалық етушiнiң рұқсатымен сот тергеуiнiң кез келген сәтінде айғақтар беруге құқылы.

370-бап. Куәлардан жауап алу

1. Куәлардан жеке-жеке және жауап алынбаған куәлардың қатысуынсыз жауап алынады.
2. Жауап алудың алдында төрағалық етуші куәнің жеке басын айқындайды, оның сотталушыға және іске қатысатын басқа тұлғаларға деген қарым-қатынасын анықтайды, іс бойынша шын айғақтар беру жөніндегі азаматтық борышы мен міндетін, сондай-ақ айғақтар беруден бас тартқаны және көрінеу жалған айғақтар бергені үшін жауаптылығын түсіндіреді. Куәға, сондай-ақ, – өзіне-өзі, өз жұбайына (зайыбына) және жақын туыстарына қарсы айғақтар беруден, ал діни қызметшілерге – тәубе үстінде өздеріне ішкі сырын сеніп ашқан адамдарға да қарсы айғақтар беруден бас тартуға құқылы екені түсіндіріледі. Заң бойынша айғақ беру міндетінен босатылған, бірақ айғақ беруге тілек білдірген адамдарға олардың көрінеу жалған айғақ бергені үшін жауаптылығы түсіндіріледі. Куәға осы Кодекстің 78-бабында көзделген оның басқа құқықтары мен міндеттері де түсіндіріледі. Куә мынадай мазмұнда ант береді: «Сотқа іс бойынша өзіме белгілі болған барлық мән-жайды, тек қана шындықты, барлық шындықты айтуға және шындықтан басқа ешнәрсе айтпауға ант етемін». Куәдан оған өз міндеттері мен жауаптылығының түсіндірілгені туралы қолхат алынады. Қолхат сот отырысының хаттамасына қоса тігіледі.
3. Куәдан айыптаушы, жәбiрленушi, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер және олардың өкiлдерi, сотталушы және оның қорғаушысы жауап алады. Бiрiншi болып өтiнiшхаты бойынша сот отырысына осы куә шақырылған тарап сұрақтар қояды. Төрағалық етуші куәға одан тараптар жауап алып болғаннан кейiн сұрақтар қояды.
4. Куә өзінің талап етуi бойынша сотқа ұсынылуға тиіс жазбаларды пайдалануға құқылы.
5. Куәға өз айғақтарына қатысты қолында бар құжаттарды оқып шығуға рұқсат берiледi. Бұл құжаттар сотқа ұсынылады және оның қаулысы бойынша iске қоса тiгiлуi мүмкiн.
6. Жауап алынған куәлар сот отырысы залында қалады және олар сот тергеуi аяқталғанға дейiн соттың рұқсатынсыз және тараптардың келiсiмiнсiз одан шығып кете алмайды.
7. Осы Кодекстiң 98-бабында көзделген жағдайларда, куәнiң және оның жақындарының қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында сот куәнiң жеке басы туралы нақты деректердi жарияламай, оны процестің басқа қатысушылары көрмейтiндей жағдайларда одан жауап алуға құқылы, бұл туралы қаулы шығарылады.
8. Сот куәдан жауап алуды ол болатын не тұратын аумақтағы аудандық (облыстық) сотқа оны шақырта отырып, бейнебайланыс режимінде (қашықтықтан жауап алу) ғылыми-техникалық құралдарды пайдалана отырып, осы Кодекстің 213-бабының қағидалары бойынша жүргізуі мүмкін.

371-бап. Кәмелетке толмаған жәбiрленушiден, куәдан жауап
алу ерекшелiктерi

1. Кәмелетке толмаған куәдан немесе жәбірленушіден жауап алу кезінде оның заңды өкiлдерi мен педагог қатысады. Көрсетілген адамдар төрағалық етушiнiң рұқсатымен жәбiрленушiге және куәға сұрақтар қоя алады.
2. Он алты жасқа толмаған жәбiрленушiден, куәдан жауап алудың алдында төрағалық етушi оған шын және толық айғақтардың iс үшiн маңызын түсiндiредi. Көрсетілген адамдарға олардың айғақтар беруден бас тартқаны және көрiнеу жалған айғақтар бергенi үшiн жауаптылығы туралы ескертілмейді және олардан қолхат алынбайды.
3. Тараптардың өтiнiшхаты немесе соттың бастамасы бойынша кәмелетке толмаған жәбiрленушiден және куәдан жауап алу сотталушының қатысуынсыз жүргiзiлуi мүмкiн, сот бұл туралы қаулы шығарады. Сотталушы сот отырысының залына қайтып келгеннен кейiн оған кәмелетке толмаған жәбiрленушiнiң, куәнiң айғақтары жария етiледi, жәбiрленушiге, куәға сұрақ қою және олардың айғақтарына орай өз айғақтарын беру мүмкiндiгi берiледi.
4. Сот он сегiз жасқа толмаған жәбiрленушiнің, куәның әрi қарай қатысуы қажет деп таныған жағдайлардан басқа, олар өздерінен жауап алу аяқталғаннан кейiн сот отырысы залынан шығарылады.
5. Егер тергеу судьясы кәмелетке толмаған жәбірленушілердің және куәлардың сотқа дейінгі іс жүргізу барысында берген айғақтарын сақтауға қойған болса, оларды сот отырысына шақыру және жауап алу жүргізілмейді.

372-бап. Жәбiрленушiнің және куәнiң айғақтарын жария ету

1. Сот талқылауында жәбiрленушiнің және куәнiң iс бойынша сотқа дейiнгi iс жүргiзу немесе осыдан алдыңғы сот талқылауы кезiнде берген айғақтарын, сондай-ақ олардан жауап алудың бейнежазбасы мен киноға түсiрілімін осы Кодекстің 377-бабында көзделген тәртіппен жария етуге:
1) бұл айғақтар мен олардың сотта берген айғақтары арасында елеулi қайшылықтар болған кезде;
2) жәбiрленушi немесе куә олардың сот талқылауына келу мүмкiндiгiн жоққа шығаратын себептер бойынша сот отырысына қатыспаған кезде;
3) тергеу судьясы айғақтарды сақтауға қойған кезде жол берiледi.
2. Жәбiрленушi және куә берген айғақтардың дыбыс жазбасын, олардан жауап алудың бейнежазбасы мен киноға түсiрілімін тыңдатып-көрсету осы Кодекстiң 368-бабының екiншi бөлiгiнде белгiленген қағидалар бойынша орын алуы мүмкiн.

373-бап. Сот талқылауындағы сараптама

1. Сот тараптардың өтiнiшхаты немесе өз бастамасы бойынша сараптама тағайындауға құқылы.
2. Сараптаманы сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында қорытынды берген сарапшы (сарапшылар) не сот тағайындаған басқа сарапшы (сарапшылар) жүргізеді.
Соңғы жағдайда төрағалық етуші сараптама жүргізуді кімге тапсыруды ұйғарып отырғаны туралы хабарлауға тиіс, содан кейін көрсетілген адамға қарсылық білдіру және оның өздігінен бас тартуы туралы өтінішхаттар болмаған кезде, сот кеңесу бөлмесіне кетпестен оны іс бойынша сарапшы ретінде тарту туралы қаулы шығарады. Бұдан әрі сарапшыға оның процестік өкілеттіктері түсіндіріледі, оған көрінеу жалған қорытынды бергені үшін қылмыстық жауаптылығы туралы ескертіліп, ол бұл туралы қолхат береді.
3. Сотта сараптама жүргiзу осы баптың талаптары ескерiле отырып, осы Кодекстiң 35-тарауында жазылған қағидалар бойынша жүзеге асырылады.
4. Сарапшы сот отырысында төрағалық етушiнiң рұқсатымен сараптама нысанасына қатысты мән-жайларды зерттеуге қатысуға: жауап алынатын адамдарға сұрақтар қоюға, қылмыстық iстiң материалдарымен танысуға, сараптама нысанасына қатысты барлық сот әрекеттерiне қатысуға құқылы.
5. Төрағалық етушi iс үшiн мәнi бар барлық мән-жайлар анықталғаннан кейiн тараптардың сарапшыға сұрақтарын жазбаша түрде беруін ұсынады. Қойылған сұрақтар жария етiлуге және олар бойынша сот талқылауына қатысушылардың пiкiрлерi тыңдалуға тиiс.
6. Тараптар сараптамалық зерттеу объектiсi ретiнде нәрселерді, құжаттарды ұсынуға құқылы. Сот оларды осындайлардың қатарынан шығара отырып, уәжді қаулы шығаруға мiндеттi.
7. Сот мәселелердi қарап және олар бойынша тараптардың пiкiрлерiн тыңдап, өз қаулысымен олардың iшiнен iске қатысы жоқтарын немесе сарапшының құзыретiне жатпайтындарын алып тастайды, жаңа мәселелердi тұжырымдайды.
8. Сарапшы болып тағайындалған адамға соттың сараптаманы тағайындауы туралы қаулысының көшiрмесi табыс етіледі және осы Кодекстiң 79-бабында көзделген оның құқықтары мен мiндеттерi түсiндiрiледi. Сот тараптардың пiкiрлерiн тыңдап болып, сот отырысын зерттеу жүргiзу үшiн қажеттi уақытқа кейiнге қалдыруға құқылы.
9. Сарапшы қорытындыны жазбаша түрде бередi және оны сот отырысында жария етедi, содан кейiн одан жауап алу осы Кодекстiң 374-бабында көзделген қағидалар бойынша жүргiзiлуi мүмкiн. Сарапшының қорытындысы iске қоса тiгiледi.
10. Сот талқылауында сараптама жүргiзiлген соң, осы Кодекстiң 287-бабында көзделген жағдайларда сот қосымша не қайталама сараптама тағайындауға құқылы.
11. Iс бойынша сотқа дейiнгі iс жүргiзу барысында қорытынды берген сарапшы сотқа шақырылған жағдайда, сот қорытындыны жария еткен соң, егер ол тараптардың қарсылығын туғызбаса, сараптама тағайындамауға және сарапшыдан жауап алумен шектелуге құқылы.

Поиск по сайту: