Гісторыя развіцця і законы бібліятэчнага менеджменту

У вузкім значэнні «менеджмент» гэта ўпрауленне арганізацыяй.

Менеджмент – гэта самастойны від прафесійнай дзейнасці, якую здзяйсняе арганізацыя ва ўмовах рынку для дасягнення вызначаных мэт шляхам рацыянальнага выкарыстання матэрыяльных і працоўных рэсурсаў з прымяненнем прынцыпаў і метадаў эканамічнага механізму менеджменту.

Менеджмент сфарміраваўся ў вытворчай сферы ЗША на мяжы 1920-х і 1930-х гадоў.Заснавальнікам быў амерыканскі інжынер Ф. Тэйлар. Ён трактаваў менеджмент так: 1)гэта самастойны від дзейнасці; 2)арганізацыя выйграе, калі кожная група работнікаў сканцэнтруецца на частку работы (спецыялізацыя).

Важны ўклад у развіццё менеджмента ўнеслі Г. Гант (распрацаваў сістэму вызначэння ўзроўню зарплаты, тэорыю лідэрства) і Ф. і Л. Джылбертаў (распрацавалі навуковыя прынцыпы арганізацыі рабочага месца).

У пачатку 20 ст. сфарміравалася першая навуковая плынь – школа «навуковага менеджменту».

Законы менеджмента дзеляцца на суб’ектыўныя і аб’ектыўныя.

Суб’ектыўныя (або законы для арганізацый) вызначаюць прававую прастору у якой працуе арганізацыя. Аб’ектыўныя (або закон арганізацый) адносяцца: закон сінергіі, закон самазахавання, закон развіцця, закон інфармацыйнай упарадкаванасці.

Закон сінергіі вызначае набор кампанентаў і іх элементаў для любой арганізацыі, пры якім яе патэнцыял будзе вышэй(ці ніжэй), чым простая сума патэнцыялу гэтых кампанентаў. Пры сінергіі 2+2 павінна быць 5.

Закон самазахавання. Гэта імкненне арганізацыі захаваць сябе, выжыць, захоўваючы пры гэтым патэнцыял. Патэнцыял арганізацыі павінен пераўзыходзіць энергію негатыўных уздзеянняў у 10-15 разоў.

Закон развіцця. Расказвае, як кожная арганізацыя імкнецца дасягнуць большага патэнцыялу пры праходжанні ўсіх этапаў жыццёвага цыкла.

Жыццёвы цыкл уключае 8 этапаў: узнікненне ідэй аб стварэнні арганізацый, стварэнне арганізацый, рост арганізацыі, спеласць арганізацыі, насычанасць, спад, крах, ліквідацыя.

Закон развіцця мае свае задачы захаваць стабілізацыю.

Закон інфармацыйнай упарадкаванасці сцвярджае, чым большым узроўнем валодае арганізацыя, тым большы тэзіс верагоднасці квітнець.

Наступства: інфармаванасць работніка пасля дасягнення пэўнага ўзроўню пераходзіць у кампетэнтнасць.

5.Характарыстыка аб’ектаў бібліятэчнага менеджменту. Паняцце арганізацыі.

Аб’ектамі менеджменту могуць быць любыя віды дзейнасці, дзе трэба арганізацыя і ўпраўленне.

Выдзяляюць тры групы аб’ектаў менеджменту:

4. Калектывы і арганізацыі (бібліятэкі, асацыяцыі)

5. Масавыя мерапрыемствы, акцыі (тэматычныя выстаўкі, прэзентацыі, канферэнцыі)

6. Тавыры і паслугі

Арганізацыяй з’яўляецца сфера дзейнасці менеджэраў. Каб лічыцца арганізацыяй, працоўнае фарміраванне павінна адпавядаць патрабаваннем:

1. Наяўнасць не менш двух чалавек

2. Наяўнасць хацяб адной грамадска-значнай мэты, якую прымаюць усе члены дадзенай групы

3. Наяўнасць членаў групы, якія працуюць сумесна для дасягнення значнай для іх мэты.

Арганізацыя – гэта група людзей, дзейнасць якіх свядома каардынуецца для дасягнення адной мэты ці мэт.

У практыцы ўпраўлення існуюць фармальныя і нефармальныя апрганізацыі. Групы людзей створаныя кіраўніцтвам для дасягнення мэт арганізацыі называюцца фармальнымі.

Стыхійна створаная група людзей, якія рэгулярна ўзаемадзейнічаюць для дасягнення сваіх канкрэтных мэт прызнаецца нефармальнай групай.

Библиотека как организация. Основополагающее понятие менеджмен­та — организация, определяемая как «группа людей, деятельность которых сознательно координируется для достижения общей цели или целей». Чтобы считаться организацией, библиотека должна соответствовать трем обяза­тельным требованиям: наличие по крайней мере двух людей, признающих се­бя членами коллектива; наличие по крайней мере одной цели (то есть желае­мого конечного состояния или результата), которую принимают как общую все члены коллектива; наличие членов коллектива, которые намеренно рабо­тают вместе, чтобы достичь значимой для всех цели. За исключением совсем небольших филиалов, библиотека, как правило, имеет целый комплекс взаи­мосвязанных целей, поэтому относится к сложным организациям. Целями централизованной библиотечной системы являются: предоставление равной возможности жителям города в пользовании ее фондами, общедоступность, бесплатность основных видов библиотечного обслуживания, информатиза­ция, внедрение новых технологий на базе компьютеризации и т. п.

Все библиотеки, как сложные организации, имеют общие характеристики, помогающие понять, почему необходимо управление. Такими характеристи­ками являются: наличие ресурсов, зависимость от внешней среды, горизон­тальное разделение труда, структурные подразделения, вертикальное разде­ление труда.

6.Гарызантальнае і вертыкальнае раздзяленне працы ў бібліятэцы.

Для эфектыўнага выкарыстання рэсурсаў і арганізацыі працы на навуковай аснове патрабуюцца адпаведныя формы яе раздзялення. Спецыялізацыя працоўнай дзейнасці, раздзяленне ўсёй работы на састаўляючыя кампаненты характарызуюць гарызантальную форму такога раздзялення. Гэта тычыцца і дзейнасці бібліятэкі. Буйнейшыя з іх ажыццяўляюць гарызантальнае раздзяленне працы цераз аддзелы, якія ў сваю чаргу далей падраздзяляюцца на больш дробныя адзінкі.

Горизонтальное разделение труда. Это наиболее очевидная характе­ристика любой организации. Даже в небольшом филиале ЦБС со штатом три сотрудника библиотечная работа делится между ними для достижения гра­мотного обслуживания читателей. Разделение большого объема работы на многочисленные специализированные участки позволяет крупной библиоте­ке выполнить ее быстро и качественно. Классическим образцом горизонталь­ного разделения труда в библиотеке, например, является комплектование и хранение фонда, обслуживание читателей, справочно-библиографическая работа. Они представляют собой основные виды деятельности, которые должны выполняться, чтобы библиотека успешно функционировала.

Подразделения. Как сложная организация, библиотека осуществляет горизонтальное разделение труда за счет образования подразделений, вы­полняющих специфические конкретные задания и добивающихся конкретных специфических целей. Их называют отделами. Отделы создаются для реализации основных библиотечных функций. К примеру, областная библиотека имеет отделы: комплектования, книгохранения, обработки литературы и организации каталогов, обслуживания, гигиены и реставрации фондов, автоматизации, инноваций и методологии библио­тековедения. Эти подразделения имеют свои собственные, более конкрет­ные подразделения. Так, отдел обслуживания разделяется на абонемент, чи­тальный зал, отделы редкой книги, литературы на иностранных языках, лите­ратуры по искусству, информационно-библиографический отдел.

Вертикальное разделение труда. Когда работа в библиотеке разделе­на на составляющие части, возникает необходимость в координации библио­течной деятельности. Ясно, например, что для обеспечения высокого уровня библиотечного обслуживания необходимо согласовать читательские потреб­ности с политикой комплектования, организационные формы работы с обес­печенностью оборудования, а все это — с наличием кадров и другими направ­лениями функционирования библиотеки.

В связи с этим, помимо разделения труда на компоненты по горизонтали, существует вертикальное разделение труда, смысл которого в координации действий. Деятельность по координации составляет сущность управления. По­этому управление -— важнейшая характеристика библиотеки как организации. В небольших библиотеках координация управления встроена в повседневное обслуживание читателей, поэтому не столь заметна. В крупных библиотеках ко­ординация деятельности приобретает принципиальное значение, поэтому ра­бота по управлению должна быть четко разграничена с неуправленческой, то есть каждый руководитель в аппарате управления обязан иметь четко очерчен­ный круг обязанностей и ответственности. Успешная работа таких крупных ор­ганизаций, как национальная или областная библиотека, станет возможной только в том случае, если будет осознана необходимость отделения управле­ния от функциональной библиотечной деятельности.

Таким образом, включение библиотеки в систему понятий менеджмента, подчеркнутое общностью характеристик (ресурсное обеспечение, зависи­мость от внешней среды, горизонтальное и вертикальное разделение труда, так же как и необходимость самого управления), расширяет возможности грамотного управления, так как означает: во-первых, переход от деклараций прежних лет к реальной практической управленческой деятельности; во-вто­рых, позволяет использовать широкий арсенал методологии менеджмента в целях реорганизации управления библиотекой; в-третьих, обеспечивает раз­витие управленческой деятельности в библиотеке как самостоятельной про­фессиональной сферы.

Поиск по сайту: