Пероксидтер, супероксидтер, озонидтер

K+O₃→K⁺O₃^- oзонидтер қызыл түске боялады. K-1e^-→K⁺ O₃+1e^-→O₃^-

K+O₂→K⁺O₂^- супероксидтер

K-1e^-→K⁺ O₂+1e^-→O₂^-

2K₂+O₂→K₂O₂ перосксид

2K-2e^-→2K⁺

O₂+2e^-→O₂ ^2-

13.5 Алу, қасиеттері, қолданылуы

3d- орбиталь болғандықтан, IV, VI валенттілік көрсетеді. Күкірт атомдары арасындағы байланыс өте берік, жер бетінде 0,05 %: самород (бос) күйінде, сульфидтер FeS₂-пирит, PbS-галонит, CaSO₄- ангидрит, BaSO₄- барит кездеседі. Минералды су көздерінде - H₂S газ күйінде болады. Алу. Самород (бос) кендерден.

Физикалық қасиеттері: бөлме t⁰-ромбалық (α-күкірт), сары суда ерімейді. S-ромб →⁹⁴₀ моноклинді, ß- күкірт (S₈), корона сияқты.

sp³ – гибридтелу

S₈ ↔⁴⁵⁰_0C↔S₆ ↔⁶⁵⁰_0C↔S₄ ↔⁹⁰⁰_0C↔S₂↔¹⁵⁰⁰_0C↔S

S₂ парамагнитті О₂ сияқты, қалғандары диамагнитті.

S+Me→ t⁰ сульфидтер Ме₂ S_n - металл валенттілігіне байланысты.

S+ О₂→ SО₂

S+ Г₂→ SCl₂ …

3S+6NaOH=2Na₂S^2-+Na₂SO₃⁺⁴ +3H₂O диспропорциалану реакциясы.

S+2e^-→S^2-

S-4e^-→S⁴⁺

13. 6 Қосылыстары, алу, қасиеттері, қолданылуы

S+ О₂→ SО₂ (4+) т.д. SО₂ +H₂O↔ H₂ SO₃↔H⁺+HSO₃^-↔2 H⁺+SO₃^2- SО₂ + NaOH→ NaHSO₃-гидросульфит; SО₂ + 2NaOH→ Na₂SO₃(сульфит) +H₂O S⁴⁺ тотықтырғыш та, тотықсыздандырғышта болады SО₂ +2H₂S→3S+ 2H₂O;

2 Na₂SO₃ + О₂→2Na₂SO_4; 2 NaHSO₃-гидросульфиттер → ^t0 Na₂S₂O₅+H₂O пиросульфитке айналады, бірақ H ₂S₂O₅ - пирокүкірт қышқылы жоқ.

SО₂ +PCl₅→POCl₃(оксихлорид) + S⁺⁴O^-2Cl₂^- (тионилхлорид) тотықсыздандырғыш SОCl₂+2H₂O→2HCl+H₂SO₃ ; Na₂SO₃ +S→ Na₂S₂O₃ – тиосульфат Na₂S₂O₃+HCl →2NaCl + H₂S₂O₃ - тиокүкірт қышқылы күкірт қышқылы сияқты күшті қышқыл, бірақ тұрақсыз

H₂S₂O₃→ S+ SО₂ + H₂O Тиосульфаттар тотықсыздандырғыш, Na₂S₂O₃+J₂→2NaJ+Na₂S₄O₆ S⁺⁴O₂ +Cl₂→^hυ S⁺⁶O^-2₂Cl₂^- -хлорлы сульфурил. Ыстық суда ыдырайды SОCl₂+2H₂O→2HCl+H₂SO₄ SО₂ + О₂→^NO2 2SO₃ ; SO₃ + H₂O→ H₂SO₄ ; H₂SO₄ - май тәріздес, түссіз, иіссіз моногидрат; H₂SO₄ - күшті тотықтырғыш; Сілтілік және сілтілік- жер металдар сульфаттары термиялық тұрақты, ал активтігі төмен металдар сульфаттары айрылады: ZnSO₄ →ZnO +SO₃ ;

AgSO₄ →2Ag+SO₂+O₂ ; Гидросульфаттарды балқытса:

2NaHSO₄→ ^t0 Na₂S₂O₇ + H₂O дисульфат (пиросульфат); H₂S₂O₇→ H₂SO₄+SO₃ ерітсе. Егер H₂SO₄-те SO₃ ерітсе, олеум (май тәріздес деген сөз) түзіледі. Олеум күшті тотықтырғыш, су тартқыш. H₂SO₄ алу: контакт әдісі (V₂ O₅ -катализатор), нитроза әдісі (NO₂ - катализатор). Al, Fe, Cr суық конц. H₂SO₄ пассивтеледі, оксид қабаты пайда болады.

Жеңіл металдар (ρ<5 г/см³) + H₂SO_{4 конц.} →MeSO₄+ H₂S+ H₂O; (Pt- тобы металдарынан басқа)

Ме + H₂SO_{4 ыстық конц.} → SO₂ (S, H₂S) металл активтігіне байланысты +MeSO₄+H₂O;

H₂SO_{4 конц.} +Me → H₂ шықпайды, не SO₂ , не S, не H₂S түзіледі. H₂SO_{4 конц.} HJ, HBr тотықтырады, HCl –ды тотықтырмайды. H₂SO₄ +8 HJ→ H₂S+J₂ +4H₂O; H₂SO₄ +4 HBr→ SO₂+2Br₂+2H₂O; H⁺₂SO₄ сұйытылған +Me→ H₂ бөлінеді + металл сульфаты.

Сұйытылған күкірт қышқылы + Pb→ жүрмейді, себебі Pb беті PbSO₄↓ жабылады.

H₂SO₄ тұздары → сульфат, гидросульфат түзіледі. Көп сульфаттарда кристалданған суы болады: Na₂SO₄ ×10 Н₂О глаубер тұзы. CaSO₄×2H₂O - гипс; CaSO₄×H₂O – алебастр; CuSO₄×5H₂O;FeSO₄×7H₂O – мыс, темір купоростары; қос тұздары асудас (квасцы) деп аталады KAl(SO₄)₂×12H₂O; KCr(SO₄)₂×12H₂O

S ^2- - қосылыстары: H₂ S газ, судағы ерітіндісі, Н₂ + S ® H₂ S; Әлсіз қышқыл

H₂ S↔ H⁺+HS^-↔ H⁺+S^2- H₂ S газ, улы газ, гемоглобин құрамындағы Fe ²⁺ әрекеттеседі. H₂ S →сульфид →гидросульфидтер суда жақсы ериді

Тұздары түсті HgS-қызыл, CdS- тоқ сары; ZnS – сары.

1). суда еритін сульфидтер: сілтілік, сілтілік- жер металдар сульфидтері, гидролизге ұшырайды.

2) cуда ерімейді, бірақ қышқылдарда (HCl, H₂SO₄) ериді. ЕК <10^-26

3) азот қышқылда еритін CuS+4HNO₃ конц. →Cu(NO₃)₂ +S+NO₂+2H₂O

Өзін - өзі тексеруге арналған сұрақтар

1.Элементтердің жалпы сипаттамасы.

2. Оттегінің металдармен, металл еместермен қосылыстары, қасиеттері

3. Күкіртті сутек, алу, қасиеттері, тұздары, қасиеттері

Осы тақырып бойынша көрсетілген әдебиеттердің мына беттерін оқу керек:

1.Нұрақметов Н.Н., Ташенов Ә.К. Бейметалдар химиясы.Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір», 2011. 127-223 беттер.

Поиск по сайту: