 |
АвтоАвтоматизацияАрхитектураАстрономияАудитБиологияБухгалтерияВоенное делоГенетикаГеографияГеологияГосударствоДомДругоеЖурналистика и СМИИзобретательствоИностранные языкиИнформатикаИскусствоИсторияКомпьютерыКулинарияКультураЛексикологияЛитератураЛогикаМаркетингМатематикаМашиностроениеМедицинаМенеджментМеталлы и СваркаМеханикаМузыкаНаселениеОбразованиеОхрана безопасности жизниОхрана ТрудаПедагогикаПолитикаПравоПриборостроениеПрограммированиеПроизводствоПромышленностьПсихологияРадиоРегилияСвязьСоциологияСпортСтандартизацияСтроительствоТехнологииТорговляТуризмФизикаФизиологияФилософияФинансыХимияХозяйствоЦеннообразованиеЧерчениеЭкологияЭконометрикаЭкономикаЭлектроникаЮриспунденкция
МОДУЛЬ 7. ЭЛЕМЕНТТЕР ХИМИЯСЫ
ДӘРІС №12. р- элементтер. VA топша элементтері (Азот,Фосфор) 12.1 Жалпы сипаттамасы. Азотты алу, химиялық және физикалық қасиеттері, қосылыстары,алу, қасиеттері, қолданылуы
12.2Фосфорды алу, қолданылуы, қосылыстары, қасиеттері
12.1 Жалпы сипаттамасы. Азотты алу, химиялық және физикалық қасиеттері, қосылыстары, алу, қасиеттері, қолданылуы
2 типті элемент – N, P – және мышьяк пен ванадий топшасы – V топта. Азот - газ, фосфор - қатты зат. VIA топта оттегі күкіртке қарағанда активтігі жоғары, алVA топта әсіресе ақ фосфор азотқа қарағанда активтігі жоғары. N2 молекуласын атомға бөлу үшін көп энергия керек. Ал азот атомы фосфор атомынан активті. ЭТ N =3,0; ЭТ Р =2,1. Осы 2 элемент те жануарлар мен өсімдік организмде кездеседі.
7 N)2)5 …2s22p3 ↑↓ ↑ ↑ ↑:N × + 3×H →:NH3 үш байланыс алмасу механизмі бойынша, бір байланыс донорлы-акцепторлы байланыс.Азоттың max валентілігі IV. N+ катионында 4 байланыс та алмасу механизмі бойынша болады. Азот қосылыстарда -3, -2, -1, 0, +1, +2, +3, +4, +5 тотығу дәрежелерін көрсетеді, көп кездесетін қосылыстары -3, +5, +3 тотығу дәрежесіне сәйкес. Кездесуі, алу. Жер қыртысында 0, 01 %, 75% ауада азот болады. NaNO3 –чилий, KNO3 –индий, Ca(NO3)2 - норвегия селитралары кен күйінде кездеседі,сонымен бірге ақуыз құрамында, мұнайда, тас көмірде болады. Азоты бар органикалық заттар шірігенде, отынды жаққанда қосылыстағы азот бос азотқа айналады. Ауадағы азот N2 +О2 →NO→NO2+H2O→HNO2+HNO3, судағы металл иондарымен нитратқа айналадыда, яғни өсімдік алады, өсімдік арқылы тірі организмдегі ақуызға (белокқа) айналады, органикалық қалдықтар айрылғанда азот молекулалық күйде қайтадан атмосфераға өтеді. Алу. (Өндірісте) Сұйық ауадан алады, оттегіден тазалау үшін балқытылған мыс арқылы өткізеді, сонда мыс, мыс(ІІ) оксидіне CuO айналады. Зертханада алу:
1) NaNO2 + NH4Cl →NaCl + NH4NO2→N2 + 2H2O; 2) 2NH3 + 3Br2 = 6HBr + N2
Таза азот металдар азидтерін термиялық айыру арқылы алады: 2NaN3=2Na+3N2
Физика-химиялық қасиеттері: N2-суда, органикалық еріткіште ерімейді. N=N болғандықтан өте берік, жанбайды және жануды қолдамайды. Li +N2 →Li3N бөлме температурасында тек литий нитриді алынады. Ме (активті металл) + N2 ® нитрид, реакция тек қыздырғанда жүреді. N2 → N+N электр тоғымен айырады. Азот атомы: N+S, P, Hg→ әрекеттеседі, нитридтер түзіледі. N2 +H2, O2, C және басқа элементтер →2500-30000C ; Сутекті қосылыстары. N2 +3H2 ↔2 NH3 2s22p3 sp3-гибридті орбиталь; NH3-улы, түссіз, өткір иісті газ. -330С - NH3 сұйық, -78 0С қатты болады, (болат баллонда) р=7,1.105 -8,1.105 сұйық күйінде қысымда тасымалдайды. NH3 сұйық және қатты күйінде молекуласында сутектік байланыс болады. Суйық аммиакта сілтілік, сілтілік -жер металдар, күкірт, фосфор, иод, көптеген тұздар мен қышқылдар ериді. Сұйық аммиактың өзінің ионизациясы 2NH3 сұйық ↔NH4+ + NH2 – ; NH3 суда өте жақсы ериді: 00С 1көлем суда 1200 көлем NH3 ериді, сутектік байланыс әсерінен. NH3+H2O↔NH4OH↔NH4+ + OH- Kd = 1.8 ×10-5 ;NH4+ - аммоний ионы, тұздары суда жақсы ериді, калий тұздарына ұқсас, себебі радиустары жақын: (NH4+)=0,142 нм, К+ (0,133 нм); тек гидролиз реакциясында айырмашылық болады,себебі КОН күшті негіз. NH4+ тұздары термиялық тұрақсыз, түзілетін өнімдері анионның қасиеттеріне байланысты. Егер анион тотықтырғыш болса, NH3 – құрамындағы азот тотығады: NH4 NO3 →N2О + 2H2O Бұл реакция формула ішіндегі конпропорциолану реакциясы. 2N-3 – 8e→2N+1;
2N5+ + 8e →2N+
Егер анион -тотықтырғыш болмаса, тұз аммиакка және қышқылға айналады.(NH3) PO4=3NH3+H3PO4 ;N2+3H2↔2NH3, t0=450-5000C, p=30 мПа, Fe-катализатор. 4NH3+3O2=2N2+6H2O 2N3- -6e→N2 ;NH3 –молекуласында тотырғыш болса (Н+): Na+NH3→NaNH2 + 1/H2 ;
Na-1e-→ Na+ ; 2H++2e-→ H2 ;NH3 –бұл жерде қышқылдық қасиет көрсетіп тұр. NH3 тұздары- амидтер NaNH2; NaNH-имид; Na3N-нитрид. 2) Азоттың басқа сутекті қосылысы
N2H4 - гидразин (диамид)
2N-3H3 + Na+O-2Cl+ →N2-2H4+ + NaCl +H2O; 2N3- - 4e- →N2-2 N3- - 2e-→N-1
2| Cl+ +2e- →Cl- Cl++2e-→Cl-
N2H4 – түссіз, ұшқыш сұйықтық, аммиакқа ұқсас; N2H4 + H2SO4→N2H6SO4 гидразин сульфаты – N2H2 ×H2SO4 . 2NH3 + H2SO4→(NH4)2SO4 ; N2H4 –те NH3 сияқты тотықсыздандырғыш.
N2H4 + О2=N2+2H2O; N2H4+2I2=N2+4HI; Гидразин металдармен әрекеттескенде гидразинид түзіледі: 2 N2H4 +2Na→2NaN2H3+H2 ; 3) Азот қышқылын атомдық сутегімен тотықсыздандырып, гидроксиламин: HNO3+6H=NH2OH+2H2O алады. Ол түссіз кристалл, тұрақсыз, 1000С қопарылыс береді. NH3, N2H4, NH2OH молекулалары арасында сутектік байланыс болады, негіздік қасиеті NH3 → N2H4→ NH2OH азаяды. Тұздары гидроксиламмоний деп аталады. NH2OH+ HCl→ NH2OH ×HCl→[ NH3OH]Cl N-1H2+OH- - тотықтырғыш та, тотықсыздандырғыш та болады, бірақ ол реакция ортасына байланысты:
HI-+N-1H2OH→ I2 + N2H4 +2H2O pH~8:2I- -2e-→I2; 2NH2+ +2e-→N2H4
I2+2NH2OH=2HI+N2+2H2O pH ~9: I2+2e-→2I- ; 2N- - 2e-→N20
3) HN3 – сутегі азиді. H+ -N-=N+=N- ; азот атомдары II, III, IV валентті.
Судағы ерітіндісі азотты сутек қышқылы, оны мына реакция арқылы алады:
N-22H+4+HN+3O2=HN3+2H2O НN3 - әлсіз қышқыл, диспропорциялану реакциясына түседі HN3+H2O→N20+N-1H2OH 2| N3- - 1e-→3N0
N3- +2e-→3N-1, сусыз жағдайда HN3 қыздырғанда, шайқағанда жарылады: 2 HN3 =3N2+H2 ;
3N+3+10e-→N-3
2| 3N2- - 5e-→N-3
HN3 қышқылы - тотықтырғыш ретінде
HN3 +2HI=I2+N-3H3+N2; 2I- -2e-→I2
N3- +8e-→3N3-
N3- - 1e- →N0
HN3 +3HCl – бағалы металдарды да еріте алады, себебі атомдық хлор бөлінеді HN3 +3HCl=2Cl+N2+NH4Cl; Азотты қышқыл тұздары азид деп аталады, ерігіштігі галогенидтерге ұқсас. Сілтілік металдар азидтері суда жақсы ериді, тек AgN3, Pb(N3)2, Hg(N3)2 – жаман ериді. Сілтілік және сілтілік - жер металдар азидтері қыздырғанда балқығанға дейін тұрақты. Ауыр металдар азидтері тез жарылады: Pb(N3)2 → Pb+3N2
Азоттың оттекті қосылыстары. N2O, NO- түссіз газдар, тұз түзбейді, N2O3 - көкшіл қатты зат, NO2 –қоныр газ,N2O4 , N2O5 - түссіз кристалл заттар. N2O-“көңілдендіргіш газ”, наркотикалық әсері бар. Алу: N-3H4N+5O3 →N+2O + 2H2O
N3- - 4e-→N+1
N5++4e-→N+1
N-1H2OH + HNO2 →[NH3OH]NO2 (қыздырғанда)→ N2O +2H2O Нитрит гидроксиламмония N2O бөлме t0-да активтігі төмен, қыздырса, Ме, H2, Р, С, S, органикалық заттармен әрекеттеседі, оларды тотықтырады: Cu + N2O = N2+CuO
Cu-2e-→Cu20
2N++2e-→N2
Күшті тотықтырғыштармен тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді:
8KMnO4 + 5N2O + 7H2SO4=5Mn2+(NO3)2+3MnSO4+4K2SO4+7H2O
8| Mn7++5e-→Mn2+
5|2N+ - 8e- →2N5+
700 0C жоғары болса, N2O диспропорциялану реакциясы жүреді: 2N2O=2NO+N2 2N++2e-→N2
2N+ - 2e- →2N2+
N2O суда ерімейді, тұз түзбейтін оксид. N2 +О2 →3000 0C 2NO
Зертханада: Сu + HNO3 сұйық =Cu(NO3)2+NO+H2O
өндірісте: 4NH3+5O2→к 4NO+6H2O катализатор:Pt, Fe, V;2NO+O2→2NO2 ауада өте тез тотығады, N+2O + Г20→N+3O-2Г- - нитроэтилгалогенид; Күшті тотырғыштар NO-ны HNO3 –ке айналдырады: 5NO + 3KMnO4+6H2SO4=3MnSO4+5HNO3+3KHSO4+H2O
5|N 2+ - 3e- →N+5
3|Mn 7+ + 5e- →Mn2+
N+2O тотықсыздандырғыштың күшіне байланысты N2O, N2, NH2OH, NH3
2N+2 +2e- →2N+, тотықсызданады (SO2)
N 2+ +3e- →N- (CrCl2+H2+O)→
2N 2+ +4e- →N2 0 (H2, Cu)
N2+ +5e- →N3- (CrCl2+ H2O)
NO + Cu(H2)→CuO+N2 ; CrCl2+NO+HCl→NH2OH+CrCl3 CrCl2+NO+ H2O→NH3+Cr(OH)Cl2 ; NO+SO2→N2O+SO3 ; Сілтілік ортада NO диспропорцияланады: NO+NaOH→N2O+NaNO2+H2O; NO+NaOH→N2+NaNO2+H2O NO – суда ерімейді, тұз түзбейтін оксид. N2 O3 – (-100 0C) қатты күйінде болады. N2+3 O3 (сұйық газ) ↔N+2O + N+4O2 (диспропорцияланады);
Лаб. HNO3(50%) + As2O3 =HAsO3 +NO+NO2 ; HNO2 - азотты қышқыл a.NO+NO2+H2O=2HNO2 ; б.АgNO2+HCl=HNO2+AgCl↓ Сақтағанда және қыздырғанда HNO2 диспропорцияланады:
HN+3O2 =HN+5O3+N+2O+H2O; HN+O2 тотықтырғыш қасиеті басымырақ: HNO2 +HI=I2+NO+H2O; Күшті тотықтырғыштар HNO2 –ні HNO3 ауыстырады: HN+2O2 + KMn+7O4 + H2SO4 =Mn+2SO4+HN+5O3+H2O+K2SO4
Тұздары нитриттер. HNO2 амфолит, яғни амфотерлі қасиет көрсетеді:
H++NO2-↔HNO2↔NO+(нитрозил) +OH- ; H2SO4 →NOHSO4 – нитрозилкүкірт қышқылы; N+4O2(парамагнитті, қоныр газ)↔N2O4(диамагн.түссіз) ΔH0 х.р =-58кДж;
Лаб. Cu+HNO3(конц.)=Cu(NO3)2+NO2+H2O
Pb(NO3)2 →t0 PbO+NO2+O2 ; NO2 – күшті тотықтырғыш
5NO2+2P(S,C)→P2O5(SO3,CO2)+5NO
5|N+4 +2e-→N+2O
2|P-5e-→P 5+
NO2 суда еріп 2NO2+H2O=HNO2+HNO3 қышқылдарын түзеді, егер O2 қатысында NO2 суда ерітсе, 4NO2+O2+2H2O=4HNO3 , егер ыстық суда NO2 ерісе, 3NO2+H2O=2HNO3 + NO түзіледі.
N2O5 алу a)2HNO3+P2O5(суды алады)→2HPO3+N2O5; 6NO2+O3=3N2O5 ; N2O5 суда жақсы ериді, күшті тотықтырғыш H2O+N2O5=2HNO3 ; HNO3 күшті қышқыл, тек HClO4 – ден төменірек күші сусыз, «түтінденетін» HNO3 түссіз, ұшқыш сұйық зат,сақтағанда, қыздырғанда айрылады 4HNO3 =4NO2+O2+2H2O; Зертханада алу: 2NaNO3+H2SO4(конц.)=Na2SO4+2HNO3 Өндірісте 1) N2+3H2↔2NH3 ; 2) NH3+O2=кNO+H2O; 3) 2NO+O2=2NO2
4) 3NO2+H2O(ыстық)=2HNO3+NO Ыстық су алынатын себебі НNO2 түзілмес үшін. HNO3 күшті тотықтырғыш, металлдарды да, металл еместерді де ерітеді: As+HNO3+H2O=H3AsO4+NO; S+HNO3=H2SO4+NO2+H2O; Au, Pt, Os, Jr,Nb, Ta, W + HNO3 → ерімейді. Fe, Al, Cr + HNO3(конц.)→пассивтеледі, яғни оксид қабатымен жабылады. HNO3 сұйық болған сайын, тотықсыздану тереңірек жүреді, себебі сұйық HNO3 –те NO3 – иондары аз, сондықтан әр N5+ атомы тотықсыздандырыштан көп электрон алуға тырысады, ал конц. HNO3 –те, керісінше, N5+ иондары көп болғандықтан, әр HNO3 тотықсыздандырыштан аз электрон алады.
2NO3- + 10e- +12H+ →N2+6H2O
2NO3- + 8e- +10H+ →N2O+5H2O
NO3- + 3e- +4H+ →NO+2H2O
NO3- + 2e- +3H+ →HNO2+H2O
NO3- + 8e- +10H+ →NH4++3H2O
NO3- + e- +2H+ →NO2+H2O
NO3- + e- +H2O →NO2+2OH
а. конц. HNO3, сутегіден соң металдармен (6) теңдеу бойынша
Cu(Ag, Hg)+HNO3=Cu(NO3)2+NO2+H2O;
Сұйытылған HNO3 (3) теңдеу бойынша; Cu(Ag, Hg)+HNO3=Cu(NO3)2+NO+H2O;
б. активтігі орташа металдар (H2 маңайындағы Fe, Cd, Ni, Sn, т.б. конц.
HNO3(3) теңдеу бойынша Cd+HNO3(конц.)= NO+Cd(NO3)2+H2O
Өте сұйық HNO3+ Cd= Cd(NO3)2+NH4NO3+H2O (5)теңдеу
в) активтігі орташа металдар ішінен Со (ерекше) (1) теңдеу бойынша Co+HNO3→N2+Co(NO3)2+H2O Күшті тотықтырғыш ретінде «патша арағы» HNO3+3HCl, ол Pt, Au ерітеді. HNO3+3HCl=2Cl(атомдық) + NOCl (нитрозилхлорид) +H2O түзілуі, олар күшті тотықтырғыштар Au+HNO3+3HCl=AuCl3+NO+H2O HNO3 тұздары нитраттар, суда жақсы ериді. Нитраттардың ыдырауы:
1) Сілтілік, сілтілік - жер металдар нитраттары 2KNO3=2KNO2+O2
2) Активтігі орташа металдар нитраттары Pb(NO3)2=PbO+2NO2+1|2O2
3) Активтігі өте төмен металдар нитраттары Hg(NO3)2=Hg+NO2+O2
Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: 1.Элементтердің электрондық құрылысы.
2.Азот оксидтері, алу, қасиеттері
3.Қосылыстары, алу, қасиеттері S+4HNO3 конц. →Cu(NO3)2 +S+NO2+2H2O коэффициенттерін қою керек
12.2 Жалпы сипаттамасы. Фосфорды алу. Фосфордың оттекті және сутекті қосылыстары,қасиеттері, алу. Фосфор қышқылы, қасиеттері, алу, тұздары,қасиеттері
15P)2)8)5 … 3s23p33d ЭТ бойынша 6-шы орында (F, O, Cl, N, S) промотталып V валентті болады (проматталу – қос электронның даралануы,яғни бос орбиталға өтуі). P5+ қосылыстары тотықтырғыш емес, N5+ сияқты емес, қалған т.д. қосылыстары тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді. Фосфордың оттекті қосылыстары азоттың оттекті қосылыстарына қарағанда тұрақты, ал керісінше сутекті қосылыстары тұрақсыздау. Фосфор бес электрондары бойынша алмасу механизмі бойынша, сонымен бірге бос 3d-орбиталь бойынша, донорлы-акцепторлы механизм бойынша байланыс түзеді.
Кездесу Р тек қосылыс түрінде кездеседі:апатит Cа5X(PO4)3(X-F, Cl, OH), фосфорит Ca3(PO4)2
Алу. Ca3(PO4)2 +5C + 3SiO2→3CaSiO3+5CO+P2
SiO2 –CaO-ны CaSiO3 шлагіне айналдыру үшін қосады. СО, P2 - бу күйінде,су бар тоңазытқышта ақ фосфорға айналады.
Қасиеттері: 10000C –тан төмен t0-да Р4 болады. Одан жоғары болса, P2 болады,
2500 0C-тан жоғары - Р. Ақ Р реакцияға түскіш, жұмсақ. Ақ Р+O2, Г2, S. Ақ Р судың астында ұсталады, онымен реакцияға түспейді. Ақ Р өте улы, 0,15 г адамды өлтіреді. Ақ Р →300C қызыл Р, улылығы аздау. Тұрақты модификациясы қара Р.
Ақ Р →220C 1200МПа қара Р. Ақ, қызыл Р - диэлектрик.
Қара Р- полупроводник, реакцияластығыштығы бойынша ең әлсіз Р қара.
3Ca+2P→Ca3+2P2-3,
Ca-2e-→Ca2+
P+3e-→P3- - тотықтырғыш
Тотықсыздандырғыш: P+O2→P2O3 ; P+O2→P2O5 ; P+Cl2 → PCl3 P+Cl2 → PCl5 ; P+S→P2S3 ; P+S→P2S5 ;P+HNO3 конц.→H3PO4+NO2+H2O.
Сілті ерітінділерінде диспропорциялану реакциясына түседі:
P0+Ba(OH)2+H2O=P-3H3+Ba(H2P+1O2)2
P+3e-→P3-
P-1e-→P+1
Қосылыстары: P2O3 →димері P4O6, P2O5→димері P4O10 P2O3 +H2O→H3PO3 – фосфорлы қышқыл, суда жақсы еритін кристалды зат РГ3+H2O→H3PO3 +НГ Еритін кристалды зат
H-O-P-H-O-H=O, 2 негізді, соңдықтан оны былай жазу керек. H2[HPO3], тұздары фосфиттер: 2NaOH+P2O3→Na2HPO3 ; 2 NaOH+ P2O3→ 2NaH2 PO3 + H2 O
Сілтілік металдар мен Са фосфиттері суда жақсы ериді. H3P+3O3→ t0 P-3H3+H3P+5O4 диспропорциялану реакциясы. H3PO3 тотықсыздандырғыш ретінде;
H3P+3O3 +Cl20 + H2O→ H3P+5O4 +HCl
2NaH2PO3 → t0 Na2H2P2O5 (пирофосфит)+H2O; H4P2O5 – пирофосфор қышқылы, 2-негізді
P2O5 су жұтқыш P2O5 + H2O= (HPO3) 2 ; H3PO4↔H++H2PO4- pK1=2,2;
H2PO4-↔H++HPO42- pK2=7,3; HPO42-↔H++PO43- pK3=12,4; P4+5O2→2P2O5→ P2O5 + H2O→2H3PO4 ; Ca3(PO4)2+3H2SO4 → H3PO4 +CaSO4 ;
P+H2O→700C H3PO4 + H2 ; Алынған 3 H2 +N2→2NH3 сонда азот- фосфор тыңайтқышы түзіледі. Сонда ресурсты сақтау және қалдықсыз технология іске асады.
(HPO3) 2 + H2O→ H4P2O7 - дифосфор қышқылы; Тұзы полифосфаттар: 2Na2HPO4→t0 Na4P2O7 + H2O; Ортофосфаттар суда гидролизге ұшырайды Na3PO4+H2O↔NaOH+Na2HPO4 pH= 12,1; Na2HPO4 +H2O↔NaOH+NaH2PO4 pH= 8,9; P4+-ке сәйкес H4+P2+4O6-2 – фосфорлылау қышқылы (фосфорноватая) Тұздары гипофосфатар, сілті металдары тұздары суда жақсы ериді. H3+P+1O2-2 фосфорлылау қышқылы, тұздары гипофосфиттер күшті тотықтырғыш
V валентті, +1 т.д., күшті қышқыл
Фосфордың металл еместермен қосылыстары
1.P+H2→ жүрмейді.
Ca3P2+6HCl→CaCl2+2PH3-фосфин, газ, улы, шіріген балық иісі сияқты, суда ериді.
H3+O+PH2-↔PH3+H2O↔PH4++OH- фосфоний ионы;PH3-амфотерлі зат
рК=28,7 рК=28,4 өзара тең. PH3+O2= H3 PO4
1.Р+Г2→ РГ3 Р+Г2→ РГ5 улы заттар РСl5+ H2O→POCl3+2HCl РСl5+ 4H2O→H3PO4+5HCl судың артық мөлшерінде; РГ5 - sp3d – гибридтелу болады.
PF3-газ, PCІ3, PBr3 түссіз, сұйық J3-кристалл; PJ3 + H2O→ H3PO3+HJ, PJ3 – қышқыл түзгіш зат
Фосфордың металлмен қосылыстары
Ме+P→Me3Pn фосфид, балқу температуралары өте жоғары. Сілтілік және сілтілік- жер металдар фосфидтері суда жақсы ериді. Көптеген фосфидтер полупроводниктер, шала өткізгіштер. Қолдану. Ақ фосфор →t0 қызыл фосфор, ол сіріңке өңдірісіңде қолданады. H3PO4 алады. Р2О5 → H3PO4 алады, спирт алу үшін қолданады. Фосфаттар – тыңайтқыштар. «қос суперфосфат» Ca3(PO4)2+H3PO4→Ca(H2PO4)2
преципитат Ca3(PO4)2+H2SO4+4H2O→2 CaHPO4.2 H2O+CaSO4
Ca3(PO4)2+ H3PO4+6H2O→3 CaHPO4.2 H2O; Аммофос NH4H2PO4, (NH4)2HPO4 ; Me3Pn – жартылай өткізгіштер CaP-ZnP – лазерлы сәуле алу үшін.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары
1. Фосфордың оттекті қосылыстары, қасиеттері, алу.
2. Фосфордың қышқылдары, алу, қасиеттері
3. Фосфордың металл еместермен қосылыстары, қасиеттері
Осы тақырып бойынша көрсетілген әдебиеттердің мына беттерін оқу керек:
1.Нұрақметов Н.Н., Ташенов Ә.К. Бейметалдар химиясы.Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір», 2011. 240-308 беттер.
Поиск по сайту: