Лекцыя 13. Заключэнне

Шмат часу прайшло з моманту завяршэння Вялікай Айчыннай вайны, зыходзіць пакаленне, якое памятае жахі гэтай страшэннай трагедыі нашага народу. Але людзі памятаюць пра вайну. Яна прайшла праз кожную хату ці кватэру, у кожнай сям’і ёсць загінуушыя ў віхуры ваенных падзей. Таму не можа згінуць так проста памяць пра тое гора, якое прыйшло да нас 65 год таму назад.

Павінны мы памятаць і пра нашых герояў. Каля 400 тыс. воінаў-беларусаў узнагароджаны баявымі ардэнамі і медалямі, урадавымі ўзнагародамі СССР. 444 беларусы ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза, чацвёра з іх – маёр авіяцыі П.Я.Галавачоў, камандзір танкавай брыгады І.І.Гусакоўскі, камандзір танкавай брыгады С.Ф.Шутаў, камандзір танкавай брыгады І.І.Якубоўскі – двойчы. 67 беларусаў сталі кавалерамі ордэна Славы трох ступеней – савецкага аналага Георгіеўскага крыжа Расійскай імперыі.

Сотні тысяч беларусаў самааддана працавалі ў савецкім тыле, у прамысловасці і сельскай гаспадарцы, забяспечвалі Чырвоную Армію зброяй, боепрыпасамі, амуніцыяй, харчовымі прадуктамі. Дзесяткі тысяч нашых суайчыннікаў за свой працоўны подзвіг у час Вялікай Айчыннай вайны былі ўзнагароджаны ордэнамі і медалямі. Пяцёра машыністаў-чыгуначнікаў сталі Героямі Сацыялістычпай Працы: А.В.Глебаў, М.А.Макараў. І.П.Першукевіч, А.М.Чухнюк, А.А.Янкоўскі.

Подзвіг нашых герояў увекавечаны ў шматлікіх мемарыялах, помніках, манументах і абелісках на нашай зямлі і за яе межамі. У 1949 г. у Берліне ў Трэптаў-парку адкрыты помнік, які сімвалізуе Перамогу над фашызмам і нацызмам. У Польшчы, Чэхіі, Славакіі, Венгрыі, Балгарыі, Югаславіі пасля вайны адчынены мемарыялы загінуўшым на тэрыторыі гэтых краін савецкім салдатам.

У рэспубліках былога СССР уведзена больш за 100 тыс. помнікаў і мемарыялаў. На беларускай зямлі 8,5 тысяч помнікаў, мемарыялаў, абеліскаў з імёнамі тых, хто не вярнуўся з вайны, быў закатаваны акупантамі, і без імёнаў.

Увекавечванне памяці загінаўшым у баях з нямецка-фашысцкімі захопнікамі пачалося яшчэ ў ваенныя гады. Увекавечыць памяць аб важнейшых бітвах імкнуліся перш за ўсё самі воіны. І ужо за гады вайны з’явілася шмат часовых абеліскаў і проста крыжоў над магіламі нашых салдат. У сакавіку 1944 г. СНК БССР прыняў пастанову «Аб ахове і выкарыстанні гістарычных і архітэктурных помнікаў і ўвекавечваць памятных месцаў і падзей, якія звязаны з вызваленнем Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў». А пасля заканчэння вайны, у ліпені
1945 г. Вярхоўны Савет БССР прыняў Закон «Аб азнаменаванні перамогі і ўвекавечванні памяці воінаў Чырвонай Арміі і партызан, загінуўшых у барацьбе з нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны Савецкага Саюза». Менавіта ў ім упершыню 3 ліпеня аб’яўлялася усенародным святам Перамогі і вызвалення беларускага народа. Закон прадугледжваў узвядзенне помніка Перамогі ў Мінску і шматлікіх помнікаў на магілах воінаў і партызан, над якімі бралі шэфства школы, прамысловыя прадпрыемствы, грамадскія арганізацыі.

У 1966 г. урад рэспублікі прыняў рашэнне аб стварэнні Хатынскага мемарыялу – помніка 9200 беларускім вёскам, якія поўнасцю ці часткова былі знішчаны фашыстамі. Мемарыял быў адчынены 5 ліпеня 1969 г. да 25-годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў і стаў адразу вядомы ва ўсім свеце. Менавіта гэты мемарыял сімвалізуе ўсе тыя незвычайныя, невыносныя пакуты, якія зведаў беларускі народ. Уражлівае помнік у горадзе Жодзіна ў гонар маці-патрыёткі Анастасіі Фамінічны Купрыянавай, чые пяць сыноў змагаліся з нямецка-фашысцкімі захопнікамі і загінулі. Малодшы з іх – Герой Савецкага Саюза Пётр Купрыянаў закрыў сваім целам амбразуру варожага дзота, паўтарыўшы подзвіг А.Матросава.

Асобае месца ва ўшанаванні подзвігу салдата, які змагаўся супраць нацызму і фашызму, займае Брэсцкая крэпасць. Мемарыял крэпасці-герою быў адкрыты 25 верасня 1971 г. Кампазіцыйным цэнтрам ансамбля з’яўляюцца галоўны манумент «Мужнасць» – нагрудная скульптура воіна і штык-абеліск вышынёй 100 м. Побач – трыбуны і трохярусны некропаль, дзе пахаваны астанкі 850 абаронцаў крэпасці, непадалёк гарыць Вечны агонь Славы. Мемарыял ствараўся як помнік гераізму савецкіх салдат, але не трэба забывацца і на тое, што ў верасні 1939 г. крэпасць зведала тыднёвую жорсткую асаду нямецкіх войск, і абаранялі яе беларусы, салдаты польскай арміі.

Як даніна ўдзячнасці беларусаў Чырвонай Арміі вырас і
5 жніўня 1969 г. быў адкрыты велічны Курган Славы. Сотні тысяч людзей прыняло ўдзел яго насыпанні. Сімвалам славы беларускіх воінаў і партызанаў з’яўляецца ансамбль плошчы Перамогі ў Мінску, дзе Вечны агонь – гэта жывы напамінак аб патрыётаў, аддаўшых жыццё за Беларусь.

Помнікаў трохгадовай партызанскай барацьбы з’яўляецца мемарыял «Прарыў», які створаны ў 1971 г. паблізу Ушач у Віцебскай вобласці. На вяршыні ўзгорку ў разрыве бетоннай глыбы бронзавая 9-метровая фігура партызана, нахіленая наперад. Побач умураваны 33 надмагільныя пліты з імёнамі герояў прарыву.

Імёны воінаў, партызан, падпольшчыкаў увекавечаны ў назвах паркаў, плошчаў, праспектаў, вуліц гарадоў і гарадскіх пасёлкаў. Своеасаблівым летапісам народнага подзвігу стала кніга «Навечна ў памяці народнай», у якой сабраны біяграфіі больш за 2 тыс. Герояў Савецкага Саюза, прадстаўнікоў 42 нацыянальнасцяў, якія змагаліся за вызваленне Беларусі ад гітлераўскіх захопнікаў. Праяўленнем глыбокай павагі і светлай памяці воінаў, партызан, падпольшчыкаў і мірных жыхароў, расстраляных і спаленых жывымі з’яўляецца 146-тамовае выданне гісторыка-дакументальных хронік «Памяць», якое будзе завершана да 60-годдзя Вялікай Перамогі.

Ніхто не забыты, нішто не забыта – гэтыя словы гавораць аб тым, што гераічнае мінулае навекі застанецца ў народнай памяці як слава ветэранаў, як боль страт. Жыве гэтае мінулае ў свядомасці і сэрцах не толькі людзей старэйшага пакалення, але і іх дзяцей, унукаў, праўнукаў, якія не ведалі вайны. Жыве і вучыць жыць па самых высокіх мерках патрыятызму і маралі. Вучыць ненавідзець вайну, цаніць і абараняць мір.

ПЫТАННІ ДА ЗАЛІКУ

1. Гістарыяграфія і крыніцы вывучэння гісторыі Вялікай Айчыннай вайны на Беларусі.

2. Перыядызацыя Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў.

3. Міжнародная сітуацыя ў свеце ў 30-х гадах ХХ ст. Ачагі напружанасці ў Азіі, Афрыцы і ў Еўропе. Фарміраванне фашысцкага блоку.

4. Савецка-французска-англійскія перамовы ў канцы
1930-х гадоў. Савецка-германскія дагаворы1939 года.

5. Пачатак Другой сусветнай вайны. Прычыны і характар вайны.

6. Уз’яднанне Беларусі. СССР і краіны Балтыі. Савецка-фінская вайна. Дзейнасць СССР на міжнароднай арэне.

7. Акупацыя Германіяй еўрапейскіх краін. Падрыхтоўка Германіі да вайны з СССР.

8. Напад Германіі на СССР. Прыгранічныя баі ў Беларусі.

9. Мабілізацыя сіл і сродкаў для барацьбы з агрэсарам, эвакуацыйныя мерапрыемствы.

10. Абарончыя баі пад Мінскам, Бабруйскам, Оршай, Віцебскам, Магілёвам, Гомелем. Гераізм савецкіх воінаў. Прычыны няўдач Чырвонай Арміі летам-восенню 1941 г.

11. Дзейнасць першых партызанскіх атрадаў і дыверсійных груп і падпольных арганізацый.

12. Дзейнасць СССР на міжнароднай арэне. Пачатак стварэння антыгітлераўскай кааліцыі.

13. Генеральны план «Ост». Ваенна-эканамічныя мэты захопнікаў.

14. Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел акупіраванай тэрыторыі. Акупацыйны апарат кіравання.

15. Палітыка генацыду. Карныя экспедыцыі. Канцэнтрацыйныя лагеры.

16. Калабарацыянізм. Арганізацыі беларускіх калабарантаў.

17. Эканамічная і сельскагаспадарчая палітыка германскіх акупацыйных улад.

18. Станаўленне і развіццё партызанскага руху і падпольнай барацьбы. Арганізацыя і дзейнасць ЦШПР і БШПР і іншых структур, кіруючых дзейнасцю партызан і падпольшчыкаў.

19. Баявая дзейнасць партызан. Рэйкавая вайна.

20. Узаемаадносіны партызан і насельніцтва. Партызанскія зоны.

21. Прапаганда і агітацыя сярод насельніцтва. Культурна-асветніцкая дзейнасць партызан.

22. Партыйнае, камсамольскае, антыфашысцкае падполле. Арганізацыйная структура і склад.

23. Дзейнасць падпольшчыкаў Мінска, Магілёва, Гомеля, Брэста, Гродна, і інш. гарадоў Беларусі.

24. Армія Краёва і яе формы барацьбы. Беларусы ў Арміі Краёвай.

25. Карэнны пералом у вайне ў 1942-1943 гг. Перамогі ў Афрыцы, міжземнамор’і і на Ціхім акіяне. Сталінградская і Курская бітвы. Цегеранская канферэнцыя. Пытанне аб Другім фронце.

26. Пачатак вызвалення Беларусі. Узаемадзеянне партызан, насельніцтва і войск Чырвонай Арміі.

27. Беларуская наступальная аперацыя «Баграціён». Вызваленне Мінска. Партызанскі парад.

28. Аднаўленне народнай гаспадаркі рэспублікі.

29. Савецкі тыл у гады вайны. Дзейнасць Камітэта Абароны.

30. Дзейнасць беларускіх ўстаноў і арганізацый ў тыле.

31. Вызваленчы паход Чырвонай Арміі ў Еўропу. Капітуляцыя Германіі.

32. Канферэнцыі саюзнікаў у Тэгеране, Ялце і Патсдаме. Абмеркаванне будучага Еўропы і свету.

33. Беларусы ў складзе саюзных армій (польская армія генерала Андэрса) і Еўрапейскага руху Супраціўлення.

34. Вайна СССР супраць Японіі. Заканчэнне Другой сусветнай вайны. Вынікі і ўрокі сусветнай вайны.

35. Беларусь – адна з краін-заснавальніц ААН. Нюрнбергскі працэс.

36. Людскія і матэрыяльныя страты беларускага народа. Ушанаванне памяці загінуўшых у Беларусі.

37. Гарады героі. Беларускі дзяржаўны музей Вялікай Айчыннай вайны.

38. Ураджэнцы Беларусі – Героі Савецкага Саюза і поўныя кавалеры ордэна Славы.

СПІС ЛІТАРАТУРЫ

1. Аблова Р.Т. Это было в Белоруссии: Из истории борьбы молодежи в партизанских отрядах и подполье. – М.: Мол. гвардия, 1957. – 192 с.

2. Алатри П. Происхождение фашизма. – М.: Изд. иностр. лит., 1961.– 462 с.

3. Anpassung – Kollaboration – Widerstand. Kollektive Reaktion auf die Okkupation. Hrsg. von Wolfgang Benz, Johannes Houwink ten Cate, Gerhard Otto. – Berlin, 1996. – 303 s.

4. Анатомия войны: Новые документы о роли германского монополистического капитала в подготовке и ведении Второй мировой войны. – М.: Прогресс, 1971. – 528 с.

5. Андрющенко Н.К. Народное ополчение Белоруссии. – Мн.: Наука и техника, 1980. – 128 с.

6. Артемьев И.Н. Позывные Москвы: Воспоминания ген.-майора технических войск об организации радиосвязи в боевых условиях. – Мн.: Беларусь, 1978. – 192 с.

7. Баграмян И.Х. Так начиналась война. – 3-е изд. – Киев: Политиздат Украины, 1984. – 495 с.

8. Батов П.И. В походах и боях. – 4-е изд. испр. и доп. – М.: Изд.-во ДОСААФ, 1984. – 511 с.

9. Бахман К. Кем был Гитлер в действительности. – М.: Прогресс, 1981. – 207 с.

10. Беларуская ССР у Вялікай Айчыннай вайне Савецкага Саюза (1941-1945 гг.): Бібліягр. паказ. літ.(1941-1971 гг.). / Склад. Р.М. Чыгірова, Э.І. Ляўко.– Мн.: Дзярж. б-ка БССР, 1980. – 299 с.

11. Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941-1945: Энцыклапедыя / Рэдкал.: I.П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. – Мн.: Гал. рэд. БелСЭ, 1990. – 680 с.

12. Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайны: Праблемы гістарыяграфіі крыніцазнаўства: Зб. арт.. – Мн.: Бел. навука,
1999. – 253 с.

13. Белорусские остарбайтеры: Угон населения Белоруссии на принудительные работы в Германию (1941-1944): Док. и материалы: В 2 кн. Кн.1-2 / Сост. Г.Д. Кнатько и др. – Мн.: НАРБ, 1996-1997; Кн. 1. (1941-1942). – 1996. – 302 с; Кн. 2. (1943-1944). 1997. – 469 с.

14. Бессонов Б.Н. Фашизм: идеология, политика. – М.: Высш. шк., 1985. – 279 с.

15. Бирюзов С.С. Суровые годы. 1941-1945. – М.: Наука, 1966. – 560 с.

16. Большая ложь о войне: Критика новейшей буржуазной историографии Второй мировой войны. – М.: Воениздат, 1971. – 368 с.

17. Брюханов А.И. В штабе партизанского движения. – Мн.: Беларусь, 1980. – 256 с.

18. Буг в огне. – 3-е изд., испр. и перераб. – Мн.: Беларусь, 1977. – 446 с.

19. Бурдерон Р. Фашизм: идеология и практика. – М.: Прогресс, 1983. – 165 с.

20. Буханов В.А. Европейская стратегия германского фашизма: 1933 – 1939. – Свердловск: Изд-во Урал. ун-та, 1991. – 162 с.

21. Василевский А.М. Дело всей жизни. – 4-е изд. – М.: Политиздат, 1983. – 514 с.

22. В грозные годы: Воспоминания участников борьбы против немецко-фашистских оккупантов на территории Гомельской и Полесской обл. – Мн.: Беларусь, 1973. – 397 с.

23. В едином строю: Воспоминания участников партизанского движения в Белоруссии 1941-1944. – Мн.: Беларусь, 1970. – 531 с.

24. Вела нас партия: Воспоминания советских партизан и подпольщиков Могилевской области периода Великой Отечественной войны. – Мн.: Беларусь, 1984. – 447 с.

25. Великая Отечественная война 1941-1945: Энциклопедия/ Гл. ред М.М. Козлов; Редкол.: Ю.Я. Барабаш, П.А. Жилин, В.И. Канатов и др. – М.: Сов. энцикл., 1985. – 832 с.

26. Великая Отечественная война Советского Союза 1941-1945: Крат. история. – 2-е изд. – М.: Воениздат, 1970. – 631 с.

27. Великая Отечественная война Советского Союза 1941-1945: Крат. науч.-попул. очерк. – 2-е изд. М.: Политиздат, 1973. – 542 с.

28. Werner Maser Adolf Hitler. Zegende, Mythos, Wirhlichceit 3 rd end Munish 1976. – 32 s.

29. В лесах Белоруссии: Воспоминания советских партизан и немецких антифашистов. – Мн.: Беларусь, 1977. – 399 с.

30. В непокоренном Минске: Документы и материалы о подпольной борьбе советских патриотов в годы Великой Отечественной войны (июнь 1941 – июль 1944) / Сост. Л.В. Аржаева, П.П. Липило. – Мн.: Беларусь, 1987. – 238 с.

31. Война в тылу врага: О некоторых проблемах истории советского партизанского движения в годы Великой Отечественной войны. Вып. 1. – М.: Политиздат, 1974. – 447 с.

32. Всенародная борьба в Белоруссии против немецко-фашистских захватчиков в годы Великой Отечественной войны. В 3-х т. Т. 1-3 / Гл. редкол.: А.Т. Кузьмин и др. – Мн.: Беларусь, 1983 – 1985; Т. 1. – 1983. – 591 с.; Т. 2. – 1984. – 551 с.; Т. 3. – 1985. – 531 с.

33. Всенародное партизанское движение в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (июнь 1941 – июль 1944): Док. и материалы. В 3 т. Т. 1-3. – Мн.: Беларусь, 1967-1982; Т. 1. Зарождение и развитие партизанского движения в первый период войны (июнь 1941 – ноябрь 1942). – 1967. – 744 с.; Т. 2. Развитие всенародного партизанского движения во второй период войны. Кн. 2 (июль – декабрь 1943 г.). – 1978. – 814 с.; Т. 3. Всенародное партизанское движение в Белоруссии на завершающем этапе (январь – июль 1944). – 1982. – 792 с.

34. В тылу врага: (Очерки, дневники, записки об участии комсомола и молодежи в партизанской борьбе). – М.: Мол. гвардия, 1943. – 220 с.

35. В тылу врага: Листовки партийных организаций и партизан Великой Отечественной войны (1941-1945 гг.). – М.: Госполитиздат, 1962. – 344 с.

36. Гальдер Ф. Военный дневник: Ежедневные записи начальника Генерального штаба сухопутных войск. 1939-1942 гг. Т.1-3 / Пер. с нем. П.А.Жылина. – М.: Воениздат, 1968-1971.; Т. 1. От начала войны с Польшей до конца наступления на западном фронте (14.08.1939 г. – 30.06.1940 г.). – 1968. 509 с.; Т.2. От запланированного вторжения в Англию до начала восточной кампании (1.07.1940 – 21.06. 1941 гг.). – 1969. 628 с.; Т.3. От начала восточной кампании до наступления на Сталинград (22.06.1941 – 24.09.1942 гг.). – 1971. 408 с.; Книга 1. – 408 с.; Книга 2. – 368 с.

37. Галкин А.А. Германский фашизм. – М.: Наука, 1989. – 352 с.

38. Геббельс И. Последние записи: Дневники 1945 года. – Смоленск: Русич, 1993. – 416 с.

39. Герои подполья: О подпольной борьбе сов. патриотов в тылу немецко-фашистских захватчиков в годы Великой Отечественной войны. Вып. 2. – 3-е Изд., испр. и доп. – М.: Политиздат. Вып. 2. 1972. – 479 с.

40. Gerlach Christian. Kalkulierte Morde: die deutsche Wirtschafts – und Vernichtungspoltik in Wessrussland 1941 bis
1944. – Hamburg, 1999. – 1232 s.

41. Гинцберг Л.И. На пути в имперскую канцелярию. германский фашизм рвется к власти. – М.: Наука, 1972. – 455 с.

42. Гісторыя Беларускай ССР. У 5 т. Т.4. Беларусь напярэдадні і ў гады Вялікай Айчыннай вайны Савецкага Саюза (1938 – 1945 гг.). – Мн.: Навука і тэхніка, 1975. – 640 с.

43. Год кризиса, 1938-1939: Документы и материалы. В 2 т. Т 1 – 2. / М-во иностр. дел СССР; Редкол.: А. П. Бондаренко и др. М.: Политиздат, 1990.; Т. 1. 29 сентября 1938 г. – 31 мая 1939 г. – 555 с.; Т. 2. 2 июня 1939 г. – 4 сентября 1939 г. – 431 с.

44. Гречко А.А. Годы войны. 1941-1943. – М.: Воениздат, 1976. – 574 с.

45. Гудериан Г. Воспоминания солдата. – Смоленск: Русич, 1998. – 653 с.

46. Долготович Б.Д. Беларусь в годы Великой Отечественной войны. – Мн.: Полымя, 1994. – 141 с.

47. Долготович Б.Д. Военачальники – сыны Беларуси на фронтах Великой Отечественной войны. – Мн.: БНТУ, 2003. – 145 с.

48. Дастанка М.Е. Газета «Звязда» у гады Вялікай Айчыннай вайны (чэрвень 1941 – май 1945 гг.). – Мн.: Выд-ва БДУ, 1970. – 193 с.

49. Деларю Ж. История гестапо: перевод с французского – Смоленск: Русич, 1998. – 478 с.

50. Денисевич А. Орлиное племя: Записки комсомольского работника. – Мн.: Беларусь, 1972. – 399 с.

51. Дмитриев М. А. Во имя жизни: Воспоминания помощника комиссара 10-й Журавичской партизанской бригады. – Мн.: Беларусь, 1981. – 189 с.

52. Доморад К.И. Разведка и контрразведка в партизанском движении Белоруссии. 1941-1944 гг. / Под ред. И.М. Игнатенко. – Мн.: Наука и техника, 1995. – 256 с.

53. «Donn kom die deutsche Macht»: weiβrussische Kinderhäftlinge in deutschen Konzentrationslagern 1941–1945; eine Dokumentation. – Köln, 1999. – 205 s.

54. Europa untern Hakenkrenz: Die Okkupationspolitil des dentschen Faschismuz, 1938–1945: in 8 Bd. Bd.1. – Berlin: Dt.Verl.der Wiss., 1988. – 284 s.

55. Ермолович В.И., Жумарь С.В. Огнем и мечом: Хроника польского националистического подполья в Белоруссии (1939-1953 гг.). – Мн.: БелНИЦДААД, 1994. – 112 с.

56. Жадов А.С. Четыре года войны. – М.: Воениздат, 1978. – 334 с.

57. Жилянин Я.А. и др. Без линии фронта / Я.А. Жилянин, И.Б. Позняков, В.И. Лузгин. – 2-е изд., испр. и доп. – Мн.: Беларусь, 1979. – 382 с.

58. Жуков Г.К. Воспоминания и размышления. В 3 т. Т. 1-3. 9-е изд. – М.: Изд-во АПН, 1988.; Т. 1. – 303 с.; Т. 2. – 328 с.;
Т. 3.– 351 с.

59. Жумарь С.В. Оккупационная периодическая печать на территории Белоруссии в годы Великой Отечественной войны. – Мн.: БелНИЦДААД, 1996. – 284 с.

60. Загорулько М.М., Юденков А.Ф. Крах плана «Ольденбург»: О срыве экономических планов фашистской Германии на временно оккупированной территории СССР. – М.: Экономика, 1975. – 383 с.

61. За край родной: Воспоминания партизан и подпольщиков Барановичской области – Мн.: Беларусь, 1978. – 286с.

62. Залескі А.І. Быт беларускіх сялян у партызанскім краі. – Мн.: Выд-ва АН БССР, 1960. – 210 с.

63. Залесский А.И. В партизанских краях и зонах: Патриотический подвиг советского крестьянства в тылу врага (1941-1944 гг.). – М.: Соцэкгиз, 1962. – 397 с.

64. Зборнік лістовак усенароднай партызанскай барацьбы ў Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны (1941-1944). – Мн.: Дзярж. выд-ва БССР, 1952. – 547 с.

65. Зверства немецко-фашистских захватчиков: Док.
вып. 8. – М.: Воениздат, 1943. – 75 с.

66. Зверства немецко-фашистских захватчиков: Док. вып. 14.– М.: Воениздат, 1945. – 80 с.

67. Зуевич И.Т. Райком в подполье: Рогачевский райком партии в период Великой Отечественной войны. – Мн.: Беларусь, 1972. – 238с.

68. История Великой Отечественной войны Советского Союза. 1941-1945. В 6 т. Т. 1-6. – М.: Воениздат, 1960 – 1965.;
Т. 1. Подготовка и развязывание войны империалистическими державами. – 1960. – 535 с.; Т. 2. Отражение советским народом вероломного нападения фашистской Германии на СССР. Создание условий для коренного перелома в войне. (июнь 1941 – ноябрь 1942 гг.). – 1961. – 681 с.; Т. 3. Коренной перелом в ходе Великой Отечественной войны. (ноябрь 1942 – декабрь 1943 гг.). – 1961. – 662 с.; Т. 4. Изгнание врага из пределов Советского Союза и начало освобождения народов Европы от фашистского ига (1944 г.).– 1962. – 728 с.; Т. 5. Победоносное окончание войны с фашистской Германией. Поражение империалистической Японии (1945 г.). – 1963. – 658 с.; Т. 6. Итоги Великой Отечественной войны.– 1965. – 319 с.

69. История ВЛКСМ и Всесоюзной пионерской организации имени В.И. Ленина. – М.: Просвещение, 1983. – 366 с.

70. История Второй мировой войны, 1939-1945. В 12 т.
Т. 1-12. – М.: Воениздат, 1973-1982.; Т. 1. Зарождение войны. Борьба прогрессивных сил за сохранение мира. – 1973. – 367 с.; Т. 2. Накануне войны. – 1974. – 479 с.; Т. 3. Начало войны. Подготовка агрессии против СССР. – 1974. – 503 с.; Т. 4. Фашистская агрессия против СССР. Крах стратегии «молниеносной войны». – 1975. – 535 с.; Т.5. Провал агрессивных планов фашистского блока. – 1975. – 511 с.; Т.6. Кореной перелом в войне. – 1976. –
519 с.; Т.7. Завершение коренного перелома в войне. – 1976. –
551 с.; Т. 8. Крушение обоорнительной стратегии фашистского блока. – 1977. – 527 с.; Т. 9. Освобождение территории СССР и европейских стран. Война на Тихом океане и в Азии. – 1978. – 575 с.; Т. 10. Завершение разгрома фашистской Германи. 1979. – 543 с.; Т. 11. Поражение милитаристской Японии. Окончание второй мировой войны. – 1980. – 495 с.; Т. 12. Итоги и уроки второй мировой войны. – 1982. – 495 с.

71. История Коммунистической партии Советского Союза: В 6 т. Т. 5, кн. 1. (1938-1945 гг.). – М.: Политиздат, 1970. – 723 с.

72. Калинин П.З. Партизанская республика. – 3-е изд. – Мн.: Беларусь, 1973. – 367 с.

73. Кершоу Я. Гитлер (След в истории). – Ростов н/Д: Феникс, 1997. – 320 с.

74. Климов И., Граков Н. Партизаны Вилейщины. –
2-е изд. – Мн.: Беларусь, 1970. – 382 с.

75. Кнатько Г.Д. Рукописные издания партизан Белорус-
сии. – Мн.: Наука и техника, 1979. – 86 с.

76. Козлов В.И. Люди особого склада. – Дораб. и доп. изд. – Мн.: Беларусь, 1973. – 399 с.

77. Коммунистическая партия в период Великой Отечественной войны (июнь 1941 - 1945 гг.): Док. и материалы. – М.: Госполитиздат, 1961.– 704 с.

78. Коммунистическая партия в период Великой Отечественной войны (июнь 1941 - 1945 гг.): Док. и материалы. – М.: Политиздат, 1970. – 494 с.

79. Комсомол – нашей партии доблестный сын: Из истории ЛКСМ Белоруссии. – Мн.: Госиздат БССР, 1960. – 492 с.

80. Комсомол Белоруссии в Великой Отечественной войне: Док. и материалы / Ин-т истории партии при ЦК КПБ; Сост.
Г.Н. Шевела.– Мн.: Беларусь, 1988. – 495 с.

81. Кондакова Н.И. Идеологическая победа над фашизмом. 1941-1945 гг. – М.: Политиздат, 1982. – 176 с.

82. Корж Е.С. Вся жизнь – Отчизне. – Мн.: Беларусь,
1984. – 239 с.

83. Короткевич А.Т. Обелиск у дороги: О боевом пути партизанской бригады «За Советскую Белоруссию». – 2-е изд. – Мн.: Беларусь, 1987. – 207 с.

84. Краўчанка І.С. Работа Кампартыі Беларусі ў тылу ворага (1941-1944 гг.). – Мн.: Выд-ва АН БССР, 1959. – 175 с.

85. Кузьменко В.И. Советская интеллигенция в партизанском движении в Белоруссии. – Мн.: Наука и техника, 1991. –
118 с.

86. Куликов В.Г. Всемирно-историческая победа советского народа в Великой Отечественной войне. – М.: Знание, 1975. –
64 с.

87. Kultur – Propaganda – Oeffentlichkeit. Intentionen deutchen Besatzungspoltik und Reaktionen auf die Okkupation. Hrsg. von Wolfgang Benz, Gerhard Otto und Anabella Weismann. – Berlin, 1998. – 261 s.

88. Лемешонок В.И. Героические страницы освобождения Белоруссии: Операция «Багратион». – Мн.: Беларусь, 1984. – 48 с.

89. Лемешонок В.И. Идейно–политическая работа Компартии Белоруссии в годы Великой Отечественной войны. – Мн.: Беларусь, 1988. – 220 с.

90. Ленинский комсомол в Великой Отечественной войне. – М.: Мол. гвардия, 1975. – 336 с.

91. Ливенцев В.И. Партизанский край: Боевой путь 1-й Бобруйской партизанской бригады в Великой Отечественной войне. – 4-е изд. – Мн.: Беларусь, 1988. – 319 с.

92. Липило П.П. КПБ – организатор и руководитель партизанского движения в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны. – Мн.: Госиздат БССР, 1959. – 250 с.

93. Люди нарочанского края: Воспоминания участников революционной борьбы и Великой Отечественной войны. – Мн.: Беларусь, 1975. – 590 с.

94. Мазуров К.Т. Незабываемое. – 2-е изд.– Мн.: Беларусь, 1987. – 415 с.

95. Малиновский Р.Я. Величие победы. – М.: Знание,
1965. – 32 с.

96. Мачульский Р. Вечный огонь: Партизанские записки.
2-е изд., испр. и доп. – Мн.: Беларусь, 1969. – 446 с.

97. Мерецков К.А. На службе народу. – 3-е изд. – М.: Воениздат, 1983. – 432 с.

98. Михайлашев Н.А. Буря гнева: Записки чекиста. – Мн.: Беларусь, 1971. – 255 с.

99. Моладзь Беларусі ў баях за Радзіму.– М.: Выд-ва ЦК КП(б)Б «Сов. Беларусь» 1943.– 137 с.

100. Мюллер Н. Вермахт и оккупация. (1941-1944)– М.: Воениздат, 1974. – 387 с.

101. Набатов Г. Ю. Юные подпольщики. – Мн.: Беларусь, 1966. – 144 с.

102. Нічога не забудзем, нічога не даруем: Дакументы аб зверствах нямецкіх акупантаў на Беларусі. – Мн.: Выд-ва
Цк КП(б)Б «Сов. Беларусь», 1943. – 33 с.

103. Нямецка-фашысцкі генацыд на Беларусі (1941-1944). – Мн.: Бел НДЦДААС, 1995. – 416 с.

104. Очерки истории Коммунистической партии Белоруссии. Ч. 2. (1921-1966). – Мн.: Беларусь, 1967. – 286 с.

105. Очерки истории Ленинского комсомола Беларуси. – Мн.: Беларусь, 1975. – 536 с.

106. Павлов Я.С. В суровом сорок первом. – Мн.: Беларусь, 1985. – 272 с.

107. Партийное подполье в Белоруссии, 1941-1944: Страницы воспоминаний. Минская область и Минск / Ин-т истории АН БССР и др.; Сост. С.И. Портасенок, С.К. Грабовский, Н.Е. Достенко и др. – Мн.: Беларусь, 1984. – 367 с.

108. Партийное подполье в Белоруссии, 1941-1944: Страницы воспоминаний. Витебская, Могилевская, Гомельская, Полесская области / Ин-т марксизма-ленинизма при ЦК КПСС; Сост. С.К. Грабовский, Н.Е. Достенко, А.И. Залесский и др. – Мн.: Беларусь, 1985. – 415 с.

109. Партийное подполье в Белоруссии, 1941-1944: Страницы воспоминаний. Вилейская, Барановичская, Пинская, Брестская, Белостокская области / Ин-т марксизма-ленинизма при ЦК КП Белоруссии – филиал Ин-т марксизма-ленинизма при ЦК КПСС; Сост. Е.Н. Филатова и др. – Мн.: Беларусь, 1986. – 415 с.

110. Партызанская барацьба беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны: Зб. успамінаў і арт. арганізатараў і актыўных удзельнікаў партыз. вайны супраць ням.-фашысц. захопнікаў у гады Вялік. Айчын.вайны.– Мн.: Дзярж. выд-ва БССР, 1959. – 365 с.

111. Пикер Г. Застольные разговоры Гитлера. – Смоленск: Русич, 1993.– 496 с.

112. Подпольные комсомольские органы Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (1941-1944): Крат. сведения об орг., структуре и составе. – Мн.: Беларусь, 1976. – 320 с.

113. Подпольные партийные органы Компартии Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (1941-1944): Крат. сведения об орг., структуре и составе. – Мн.: Беларусь, 1975. – 272 с.

114. Поляков Л.Е. Цена войны: Демографический аспект. – Мн.: Финансы и статистика, 1985. – 136 с.

115. Пономаренко П.К. Всенародная борьба в тылу немецко-фашистских захватчиков. 1941-1944 / Отв. ред. А.М. Самсонов. – М.: Наука, 1986. – 440 с.

116. Преступления немецко-фашистских оккупантов в Белоруссии, 1941-1944: Документы и материалы. – 2-е изд. – Мн.: Беларусь, 1965. – 464 с.

117. Преступные цели – преступные средства: Документы об оккупационной политике фашистской Германии на территории СССР (1941-1944 гг.) – 3-е изд. / Сост. Г.Ф. Заставенко; Под ред. Е.А. Болтина, Г.А. Белова. – М.: Экономика, 1985. – 328 с.

118. Проэктор Д.М. Европа – век ХХ. Войны. Их уроки. Воля к миру. – М.: Знание, 1984. – 208 с.

119. Раманоўскі В. Саўдзельнікі ў злачынствах. – Мн.: Беларусь, 1964. – 288 с.

120. Розанов Г.Л. Сталин – Гитлер. Док. очерк сов.-герм. дипломат. отношений, 1939-1941 гг. – М.: Междунар. отношения, 1991. – 224 с.

121. Рокоссовский К.К. Солдатский долг. – М.: Воениздат, 1988. – 367 с.

122. Ромма Ф. Мужала молодость в боях: Записки секретаря подпольного обкома комсомола. – Мн.: Беларусь, 1974. – 286 с.

123. Рудак А.Д. Экзамен на зрелость. – Мн.: Беларусь,
1981. – 287 с.

124. Рутич С.П. Навеки юные / Лит. запись М. И. Дольца. – Мн.: Беларусь, 1980. – 272 с.

125. Самойлов Э.В. Фюреры: общая теория фашизма. В 3 кн. Кн. 1 – 3. – Б. м.: СЭЛС, 1993.

126. Сацункевич И.Л. Суровая быль. – 2-е изд. – Мн.: Беларусь, 1979. – 287 с.

127. Совершенно секретно! Только для командования! Стратегия фашистской Германии в войне против СССР: Документы и материалы.– М.: Наука, 1967. – 752 с.

128. СС в действии: Документы о преступлениях СС. – М.: Прогресс, 1969. – 624 с.

129. Сталин И.В. О Великой Отечественной войне Советского Союза.– М.: Госполитиздат, 1951. – 208 с.

130. Судебный процесс по делу о злодеяниях, совершенных немецко-фашистскими захватчиками в Белорусской ССР (15 – 29 января 1946 г.). – Мн.: Госполитиздат БССР, 1947. – 472 с.

131. Сямашка Я.І. Армія Краёва на Беларусі. – Мн.: Бел. выд-ва Т-ва «Хата», 1994. – 416 с.

132. Тельпуховский Б.С. Основные периоды Великой Отечественной войны (1941-1945 гг.). – М.: Мысль, 1965. – 148 с.

133. Типпельскирх К. История Второй мировой войны: Пер. с нем. – М.: Изд-во иностр. лит., 1956. – 607 с.

134. Титков И.Ф. Бригада «Железняк». – 2-е изд.– Мн.: Беларусь, 1982. – 270 с.

135. Тозик А.А. В дни суровых испытаний: Укрепление рядов КП(б)Б в условиях подполья в годы Великой Отечественной войны (1941-1944 гг.). – Мн.: Изд-во БГУ, 1981. – 160 с.

136. Туронак Ю.Ю. Беларусь пад нямецкай акупацыяй / Пер. з пол. В. Ждановіч; Камент.і А.М. Літвіна. – Мн.: Беларусь, 1993. – 236 с.

137. Умрейко С.А., Залесский А.И., Кобринец П.Н. Патриотизм учителей и школьников Белоруссии в борьбе против немецко-фашистских оккупантов. – Мн.: Изд-во БГУ, 1980. –
176 с.

138. Факторович А.А. Крах аграрной политики немецко-фашистских оккупантов в Белоруссии. – Мн.: Беларусь, 1979. – 150 с.

139. Chiari Bernhard: Alltag hinter der Front: Besatzung, Kollaboration und Widerstand in Weiβruβland 1941–1944. – Duesseldorf, 1998. – 412 s.

140. Хацкевич А.Ф., Крючок Р.Р. Становление партизанского движения в Белоруссии и дружба народов СССР. – Мн.: Наука и техника, 1980. – 320 с.

141. Хромович Г.А. Три партизанских года: Записки секретаря подпольного райкома Компартии Белоруссии. – 2-е изд. – Мн.: Беларусь, 1967. – 240 с.

142. Цанава Л. Всенародная партизанская война в Белоруссии против фашистских захватчиков. Ч. 1-2. – Мн.: Госиздат БССР, 1949 – 1951; Ч. 1. Зарождение и развитие партизанского движения. – 1949. – 351 с; Ч. 2. Мощный рост партизанского движения. – 1951. – 1031 с.

143. Черчиль У. Вторая мировая война. В 3 кн. Кн. 1 – 3. – М.: Воениздат, 1991.

144. Шевела Г.Н. Подпольные комсомольские органы Белоруссии в тылу врага в годы Великой Отечественной войны / ЛКСМ Белоруссии. – Мн., 1969. – 34 с.

145. Шевела Г.Н. Комсомол Белоруссии в Великой Отечественной войне: Документы и материалы / Сост.
Г. Н. Шевела. – Мн.: Беларусь, 1988. – 495 с.

146. Ширер. Взлёт и падение третьего рейха. В 2 т. Т. 1-2. – М.: Воениздат, 1991.

147. Энциклопедия Третьего Рейха. – М.: Локид: МИФ, 1996. – 587 с.

148. Юденков А.Ф. Политическая работа партии среди населения оккупированной советской территории. 1941-1944 гг. – М.: Мысль, 1971. – 358 с.

149. Якубовский Н.А. Помощь советского тыла партизанам: Материально-техническое обеспечение. – Мн.: Беларусь, 1973. – 206 с.

150. Якубовский Н.А. В тыл врага: Помощь страны кадрами партизанскому движению в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны. – Мн.: Беларусь, 1979. – 175 с.

Поиск по сайту: