Историческая и художественная ценность, конструктивные особенности Новогрудского и Гродненского замков

Наличие на Беларуси ряда замков - кастелей всё же не могла сдержать постоянные вторжения крыжаков, которые стали угрожать крупным городам региона. Это привело к усовершенствованию их оборонительных сооружений. Во время правления князя Витавта (1398-1402 гг.) готический замок был возведён в Гродно. В плане он повторял очертания детинца и имел форму неправильного треугольника (120-90-70). Замок имел 5 башен, среди которых были старая башня XIII века, башня-брама и ещё три квадратные в длане башни. Основательно были перестроены стены XII в. – их толщина достигла 3 м, а сверху появилась боевая галерея. При этом построены они были из двух рядов камня, пространство между которыми заполнялась забутовкой. Имелся в замке и двухэтажный каменный дворец (45-15), который был пристроен к крепостной стене. С внешней стороны стены и дворец были укреплены контрфорсами. От города замок отделялся 50-метровым рвом, через который был перекинут подъёмный мост. Перед ним на месте бывшего окольного города был построен Нижний замок. После победы над крестоносцами в XV в Гродно не утратил своего важного значения, что было связано с удачным географическим местоположением на середине пути с Кракова в Вильнюс. Благодаря этому Гродненский замок превратился в одну с великокняжеских резиденций, которая в XVI веке была перестроена в стиле ренессанса. До наших дней от замка Витовта сохранились фрагменты стен, остатки фундамента дворца и башня – брама.

Яшчэ адзін знакаміты замак-дзядзінец знаходзіўся у Навагрудку. Ў папярэднім раздзеле адзначалася, што ў 1394 г. крыжакі значна пашкодзілі тутэйшы драўляны замак з мураванай вежай-брамай. Ў выніку гэтага да 1410 г. тут праходзілі значныя будаўнічыя работы, якія можна лічыць першым этапам узвядзення Навагрудскага гатычнага замка. За гэты час драўляныя умацаванні паступова замяняліся на мураваныя. Перабудаваная "Шчытоўка" была квадратнай у плане (11,4x11,4 м), мела пяць паверхаў, вышыню 25 м з таушчынёй сцен каля 2,7 м. Яе сцены праразалі вузкія байніцы, а унізе знаходзілася вялікая брама. Ва усходнім куце комплексу была узведзена трохпавярховая Касцёльная вежа (9x9 м). На адваротным баку крэпасщ з'явиліся трохпавярховыя |Малая Брама (8x10 м) i Пасадская вежа (7,7x7,7 м). Пам1ж сабой гэтыя чатыры вежы злучаліся цаглянай сцяной агульнай працягласцю больш 180 м. Акрамя таго, на усходнім cxi ле узгорка над крыніцай пабудавал1 Калодзежную вежу (8x8 м), якая 21-мятровай сцяной была звязана з замкам.

Частка вежаў i сцен была умацавана контрфорсамі. Такім чынам, толькі паўночна-заходні бок захоўваў драўляныя умацаванн1. Меўся на тэрыторьп комплексу i невялікі двухпавярховы мураваны палац, дзе жыў камендант. У такім выглядзе Навагрудскі замак праіснаваў да канца XV ст., калі узмацнілася пагроза нападаў крымскіх татараў. У сувязі з гэтым пачаўся дpyri этап яго будаўніцтва. Замест ацалелых драўляных умацаванняў узвялі пяціпавярховую вежу Дазорца (14x14 м). 3 Шчытоукай i Пасадскай вежамі яе звязвал1 мураваныя сцены. Да таго ж на схіле узгорка каля Калодзежнай вежы з'явілася Меская брама, злучаная з ёй i Малай Брамай тоустьмі сценами. Дзякуючы гэтаму з боку го­рада быў утвораны дадатковы ніжні пояс абароны. 3 паўночнага i паўночна-заходняга боку подступы да замка таксама прыкрываў вялікі вал, вышынёй да 30 м з драўлянымі умацаваннямі наверсе. Працягваў выконваць свае абарончыя функцыі i Малы замак з му­раванай брамай. У выніку гэтага Навагрудак у тыя часы лічыўся адным з найбольш магутных гарадоў ў Беларусі, i татары у час аблог 1505—1506 гг. так i не здолелі яго захапіць. Аднак у сярэдзіне XVII ст. замак двойчы штурмам узялі рускія войскі, а ў 1706 г. яго узарвалі шведы. Зараз над Навагрудкам узвышаюцца толькі рэштк1 Шчытоўкі i Касцёльнай вежы.

Акрамя вялшакняжацкіх замкаў, узводзіліся у Беларусі i прыватныя крэпасці, якія служылі сядзібамі асобных шляхецкіх родаў. Доугі час яны мелі пераважна драўляныя умацаванні, але паступова назапашаныя багацці дазволілі найбольш заможным магнатам распачаць узвядзенне i буйных мураваных замкаў.

Поиск по сайту: