Барокко в отечественном градостроении (XVI– XVIIIвв.)

В XV- XVI вв. города Беларуси развивались ускоренными темпами, что было вызвано активизацией торговли и достаточно стабильным внутренним положением в стране. В результате этого значительно возросло количество населения, что привело к расширению площади городов. Рядом с старой частью города стали возникать новые кварталы. В Минске в это время появляются Раковское и Троицкое предместья, а так же начинает застраиваться Троицкая гора, где возникает Верхний рынок (современная площадь Свободы). В Гродно в середине XVI века заселялся противоположный берег Нёмана, где возник занёманский посад с новой рыночной площадью.

Істотна змянілі свае аблічча некаторыя з прыватных гарадоў Беларуси дзе канцэпцыя "ідэальнага горада" знайшла найбольшае адлюстраванне. Італьянскія майстры ажыццявілі шырока-маштабнае будаўніцтва у Нясвіжы, які атрымаў регулярную планіроўку ў выглядзе квадрата з прамавугольнымі кварталамі i гандлёвай плошчай у цэнтры. Па перыметру ён быў абнесены землянымі валамі з бастыёнамі. Уваход ў горад абаранялі мураваныя збудаванні, з якіх да нашага часу ацалела Слуцкая брама i адна з вежаў (канец XVI ст.). Таксама быў значна перабудаваны Быхааў, які стаў уяўляць сабой паўкруг, падзелены папалам вялікай плошчай. Слуцк у плане наблізілі да круга памерам у 120 га. Кожны з вышэйпералічаных гарадоў дадаткова да гарадскіх умацаванняў меў i замак-цытадэль, дзе знаходзілася рэзідэнцыя феадала.

Помнікаў рэнесансавага жылля гараджан у Беларусі, на жаль, не захавалася. Аднак з тагачасных гравюр (Гродна, 1568—1572 гг.) вядома, што былі пашыраны пераважна прамавугольныя у плане адна- i двухпавярховыя дамы з мансардай пад двухсхільным дахам. У тыя часы шырокую папулярнасць набылі пабудовы, узведзеныя на аснове канструкцыі "прускага муру". Дзе драўляныя стойкі i балкі ўтваралі каркас, прамежкі паміж якімі запаўняліся цэглай альбо былі глінабітнымі. Ча­сам толькі вулічны фасад быў мураваны, а астатняя частка будынка рабілася з дрэва. У Гродна, на тэрыторыі кляштара брыгітак, ацалеў лямус (XVII ст.), які служыў у якасці інтэрната для манашак. Гэта двухпавярховы будынак, складзены з масіўныx бярвенняў з двух'яруснай арачнай галерэяй на галоўным фасадзе.

Найбольш значнымі грамадскімі пабудовамі таго часу былі ратушы, якія ўзводзіліся ў гарадах з магдэбургскім правам. Менавіта тут засядаў магістрат (выбарны орган самакіравання). Звычайна яны мелі некалькі паверхаў i абарончую вежу з дазорнай пляцоўкай наверсе.

У канцы XVI ст. мураваная двухпавярховая ратуша была пабудавана у Нясвіжы. Яна размяшчалася ў цэнтры гандлёвай плошчы. 3 трох бакоў ратушу абкружалі гандлёвыя рады, змураваныя у выглядзе рэнесансавай арачнай галерэі з атыкам. Ратуша мела лаканічнае архітэктурнае рашэнне i была пазбаўлена знешняга дэкору. У цэнтры яе параднага фасада была ўзведзена шасціярусная вежа з гадзіннікам i высокім складаным купалам, шпіль якога упрыгожваў герб горада.

Неад'емным элементам гандлёвай плошчы былі таксама гандлёвыя рады, з'яўленне якіх выклікала надзвычайная шчыльнасць забудовы гарадскіх цэнтраў. Найбольш старажытным з’яўляўся замкнёны тып,калі яны абкружалі плошчу па перыметры i мелі некалькі брам. Аднак у некаторых выпадках, як адзначалася вышэй, гандлёвы комплекс размяшчаўся ў цэнтры плошчы, прычым кожная крама выходзіла на яе тарцом уваходам.

Акрамя гэтага, ў тыя часы у Беларуі актыўна будаваліся карчмы, аўстэрыі i гасцінныя дамы, якія знаходзіліся як ў буйных населеных пунктах, так i на скрыжаваннях гандлёных шляхоў ці ў асобных вёсках. Яны былі не толькі своеасаблівымі гасцініцамі, але i месцам правядзення ўрачыстасцяў, сходаў і сеймікаў. Іх прататыпам з'яулялася традыцыйнае народнае жыллё з комплексам гаспадарчых пабудоў.

Такім чынам, пад уплывам рэнесансу беларускія гарады сталі паступова змяняць свой знешні выгляд на заходнееурапейскі манер, што паклала пачатак стварэння новых гарадскіх ансамбляў

Поиск по сайту: