|
|||||||
ÀâòîÀâòîìàòèçàöèÿÀðõèòåêòóðàÀñòðîíîìèÿÀóäèòÁèîëîãèÿÁóõãàëòåðèÿÂîåííîå äåëîÃåíåòèêàÃåîãðàôèÿÃåîëîãèÿÃîñóäàðñòâîÄîìÄðóãîåÆóðíàëèñòèêà è ÑÌÈÈçîáðåòàòåëüñòâîÈíîñòðàííûå ÿçûêèÈíôîðìàòèêàÈñêóññòâîÈñòîðèÿÊîìïüþòåðûÊóëèíàðèÿÊóëüòóðàËåêñèêîëîãèÿËèòåðàòóðàËîãèêàÌàðêåòèíãÌàòåìàòèêàÌàøèíîñòðîåíèåÌåäèöèíàÌåíåäæìåíòÌåòàëëû è ÑâàðêàÌåõàíèêàÌóçûêàÍàñåëåíèåÎáðàçîâàíèåÎõðàíà áåçîïàñíîñòè æèçíèÎõðàíà ÒðóäàÏåäàãîãèêàÏîëèòèêàÏðàâîÏðèáîðîñòðîåíèåÏðîãðàììèðîâàíèåÏðîèçâîäñòâîÏðîìûøëåííîñòüÏñèõîëîãèÿÐàäèîÐåãèëèÿÑâÿçüÑîöèîëîãèÿÑïîðòÑòàíäàðòèçàöèÿÑòðîèòåëüñòâîÒåõíîëîãèèÒîðãîâëÿÒóðèçìÔèçèêàÔèçèîëîãèÿÔèëîñîôèÿÔèíàíñûÕèìèÿÕîçÿéñòâîÖåííîîáðàçîâàíèå×åð÷åíèåÝêîëîãèÿÝêîíîìåòðèêàÝêîíîìèêàÝëåêòðîíèêàÞðèñïóíäåíêöèÿ |
ҲͲ ÇÀÁÓÒÈÕ ÏÐÅÄʲ 4 ñòðàíèöàÒóò Ìèõàéëî ï³äâ³â æóðëèâî áðîâè âãîðó. ^ —Îé, òîé Ñàâà, òîé Ñàâà, — ñêàçàâ â³í ïðîòÿæíî, — â³í ìåí³ íå ïî-³ äîáàºòüñÿ! Ç îäíîãî áîêó, í³áè ïðèïàäຠâæå äî çåìë³, áåðåòüñÿ äî ðî6î< òè é äî âñüîãî, ÿê êàæå ìåí³ òàòî, à ç äðóãîãî, îáõîäèòüñÿ ç íàìè, ÿê ç³ ñâî¿ìè âîðîãàìè. Ñå âæå ãð³õ íèì òàê ïðàâèòü. Ãð³õ, êàæó òîá³. Â÷îðà^ ââå÷³ð òðàêòóþ ³ éîãî ñâî¿ì òþòþíîì, êàæó éîìó ïî-äîáðîìó, ÿê ÿëîñÿ^ «Áðàòå, — êàæó, — Ñàâî, ÿê ñòî¿òü ð³÷ ³ç Ðàõ³ðîþ? ³ä÷åïèâñÿ âæå òè â³ä òî¿ ãàäþêè?» ß ñå ñêàçàâ éîìó, ÿê êàæå áðàò äî áðàòà, êàìðàò äî$ êàìðàòà, à â³í ïîäèâèâñÿ íà ìåíå, òà òàê óæå, çíàºø, ïîãàíî. Éîãî î÷³; ïîçåëåí³ëè é çàñâ³òèëèñÿ, ÿê îòñ³ òâî¿ ñð³áí³ ö³òêè íà øè¿. ³äòàê çáèâ³ êóëàê, ñêðèâèâ ðîò, ÿê ñîáàêà, êîëè õî÷å íåñïîä³âàíî íà ÷îëîâ³êó íàïàñòè, é çîéêíóâ: «Ìîé, ìîé, ìîé! Íå ÷³ïàéòå âè ìåíå, ëþäè äîáð³¿*^ òà é óâàëèâ ñîá³ êóëàêîì ïî êîë³í³... Ïî òèõ ñëîâàõ ìàâ ÿ âæå äîñòà. ß âèä³â, ùî âîíà ö³äèòü éîãî êðîâ äàë³. Òî îïèðèöÿ ÿêàñü. ² ùî ñå ãð³õ, ùî â³í çà íåþ ïðîïàäàº, éîìó é äî ãîëîâè íå ïðèõîäèòü. ß éîìó íå^ êàçàâ á³ëüøå í³÷îãî, áî íå õî÷ó ç íèì ïî-ëèõîìó ðîçõîäèòèñÿ. À øÈ äðóãå, çíàþ, ùî ÿê â³í ï³äå äî â³éñüêà, òî ñàì ïîêèíå ¿¿. Òàì ïðèéäå â³í^ óæå ñàì äî ðîçóìó. Äîáðå, ùî âçÿâñÿ áîäàé äî ðîáîòè. ß áîÿâñÿ, ùÙ â³í ðîçâîëî÷èòüñÿ çîâñ³ì, ÿê ÿ ï³äó ç äîìó. Âîíà ìóñèëà éîìó ìàòðè^ ãóí³â äàòè àáî âèðîáèëà ùîñü ³íøå, ùî â³í óçÿâñÿ òàê äóæå çà íåêé Òà é ùå ãàäàþ ÿ ñîá³, ùî êîëè ïîâåðíó ç ìàíåâð³â, òî ïîáàëàêàþ ç íåòà ñàì. Áóäó âèä³òè, ùî âîíà ìåí³ ñêàæå. Õëîïåöü çìàðíóâàâñÿ ç íå¿ø ö³ëêîì. Çäó𳺠ùå. ² —Âîíà é íà ìåíå íåäîáðà! — îá³çâàëàñÿ Àííà. — ³ä ÷àñó, ÿê âèä$² ëà, ùî ÿ ïàðó ðàç³â ãîâîðèëà ç òâîºþ ìàìîþ. Ðàç, ÿê ÿ ïåðåõîäèëè ïîïðè ¿õ õàòè, ùîá çàéòè äî Äîìí³êè, êðèêíóëà çà ìíîþ: «Ëè-çóí-êಲ² À ÿê ÿ îãëÿíóëàñÿ é õîò³ëà ¿é ùîñü â³äïîâ³ñòè, ñõîâàëàñÿ áîðçî ç³ ïàðêàí, ³ ÿ çàçäð³ëà ëèøå ¿¿ ÷îðíå ðîçïàòëàíå âîëîññÿ. | — Ëèøè á³äó, íåõàé ùåçຠâ³ä òåáå! — ðàäèâ ñïîê³éíî õëîïåöù — Íåìà! — â³äïîâ³ëà âîíà ñëóõíÿíî. Ë| â³, í³ ìàì³ ïðî òå, ùî õîòÿòü ïîáðàòèñÿ çà ð³ê-ï³âòîðà, ÿê â³í ïîâåðíå. ß — Âæå ìîâ÷³ì ³ äàë³, ÿê ìîâ÷àëè äîñ³! — ðàäèâ â³í. — Ìàìà ðîçïî 268 ³ Ïðè ðîçëóö³ íàêàçóâàâ: — Òðèìàéñÿ âæå îäíîãî ì³ñöÿ, îòóò, àáè ÿ ìàâ óæå îäíó ñòåæêó äî À âîíà ñêàçàëà ïîâàæíî, ùî «äîáðå». Îêðåìî ñêàçàâ ùå ¿é ãîëîñ áåç ¿¿ ñâ³äîìîñò³: «×îìó í³? ³í íà òå, àáè õîò³â, à âîíà íà òå, àáè õîò³ëà òîãî, ùî â³í õî÷å!» ×îìóñü ìàëî òàê áóòè, Áîã çíàº! Âæå çäàâíà... çäàâíà... çäàâíà âæå... Ñàìà ïðèðîäà çáëèçèëà ¿õ äî ñåáå. Ñèëüíà, òàºìíè÷à ó ñâî¿õ ä³ëàõ, çàêèíóëà ñ³òü íà îáî¿õ, óñòðî¿âøè ñîá³ ç íèõ ñâî¿õ ïèøíèõ àâòîìàò³â, ùî éøëè íàñë³ïî çà ¿¿ íåçãëèáèìèìè ïðèêàçàìè,òóëÿ÷èñÿ ³íñòèíêòèâíî äî ñåáå, äîïîâíþþ÷è îäíå îäíîãî, ìîâ çåìëÿ ç ðîñòèíîþ, â ìð³ÿõ ïðî ÿêåñü ùàñòÿ, íå áà÷à÷è ¿¿ ðóõó é óñì³õó íàäàëüøå... (.,.) XIV Ìèíóâ ð³ê. Óñå áóëî òàê ñàìî — Ôåäîð÷óêè ïðàöþâàëè á³ëÿ çåìë³, íà ñâÿòà î÷³êóâàëè ñèíà é ïåðåæèâàëè òà ïëàêàëè çà íèì. ßêîñü íà ìàíåâðàõ ó ñïåêó á³ëÿ êðèíèö³ Ìèõàéëî âèïàäêîâî øòîâõíóâ ëåéòåíàíòà, ³ òîé òàê ïîáèâ ïàðóáêà, ùî íå ìîæíà áóëî é ï³çíàòè. Àííà ï³øëà íà ïðîùó é äóæå ùèðî ìîëèëàñÿ. Ëþäè õâàëèëè — ÿêà ïîáîæíà, à ïîò³ì âèÿâèëîñÿ, ùî ìຠãð³õ — îò-îò ñòàíå ìàò³ð'þ. Óñ³ äèâóâàëèñÿ, ìàòè é áðàò ëþòóâàëè, àëå íå ä³çíàëèñÿ, õòî áàòüêî ìàéáóòíüî¿ äèòèíè. Òîä³ âèãíàëè ç äîìó. Îñê³ëüêè íå áóëî â íå¿ òîâàðèøîê, òî ïðèéíÿëà ¿¿ ïðèõèëüíà äî íå¿ Äîþÿ é ïîîá³öÿëà íå êèäàòè â òÿæê³é ãîäèí³. Àííà ïàñëà õóäîáó, øèëà é ÷åêàëà Ìèõàéëà, ÿêèé âèð³øèâ, ùî ñêàæå áàòüêàì ïðî îäðóæåííÿ íà äåíü ñâîãî ïàòðîíà — ñâÿòîãî Ìèõàéëà. (...) Ç ÷èãàþ÷èì ïîãëÿäîì ó ÷îðíèõ áëèñêó÷èõ î÷àõ íàäõîäèëà ìîëîäà ä³â÷èíà, ìîâ ê³òêà, áåçøåëåñíî äî ñèäÿ÷î¿ íàä øèòâîì ïîõèëåíî¿ Àííè. Àííà â³ä÷óâàëà ÷èìðàç á³ëüøå áëèçüê³ñòü íàäõîäÿ÷î¿, îäíà÷å óäàâàëà, íåìîâáè íå áà÷èëà ¿¿. ¿¿ ãí³âàëî ñå, ùî áóäå ïðèíåâîëåíà ãîâîðèòè ç îí òîþ, ÿê ¿¿ íàçèâàâ Ìèõàéëî, ìîëîäîþ «â³äüìîþ», â³äïîâ³äàòè íà âñÿê³ ¿¿ äîïèòè; âîíà æ áóëà ñëàâíà ç ñâ õèòðîñò³ ³ âèòðèâàëîñò³ ó âèãð³áóâàíí³ âñÿêèõ íîâèí. Îïèíèëàñÿ âðåøò³ êîëî íå¿. —Áîæå ïîìàãàé, Àííî! — ïðîìîâèëà ï³äõë³áíèì ãîëîñîì. —Äÿêóâàòü! — â³äïîâ³ëà Àííà. — Êóäè äîðîãà? —Äî ªëèñàâåòêè Îíóôð³éîâî¿. Ìàþ ïðèíåñòè ñîá³ âç³ðåöü äî ´åðäàíó, ùî õî÷ó âèñèëÿòè íà õðàì. À ùî òè ðîáèø? Àííà ïî÷óëàñÿ â äóø³ âðàæåíîþ òèêàííÿì íåñèìïàòè÷íî¿ ä³â÷èíè. Âîíè áóëè âïðàâä³ â îäíàêîâ³ì â³ö³, àëå ùî Ðàõ³ðà âçàãàë³ íå ò³øèëàñÿ äîáðîþ ñëàâîþ ³ çâèêëà áóëà ÷óòè ïðî íå¿ ëèøå ëåãêîâàæí³ ñëîâà, òàê òåïåð ïîäðàçíèëà ¿¿ ³íòèìí³ñòü, ùî ìóñèëà â³äïîâ³ñòè ¿é äîâîë³ ñåðäèòî: — Ðîáëþ òå, ùî âèäèø!
—Øèºø âåñ³ëüíó ñîðî÷êó? — ñêàçàëà ç ëåãêèì ãëóìîì, òàêîæ óæå ïîäðàçíåíà, í³áè ïðèòàêóþ÷è ñâî¿ì ñëîâàì, Ðàõ³ðà. —Ìîæå, é âåñ³ëüíó! — â³äïîâ³ëà Àííà êîðîòêî. Ðàõ³ðà ïîìîâ÷àëà õâèëèíó. ³äòàê êèíóëàñÿ äî ³íøî¿ òàêòèêè. ϳäíÿëà îäíó íîãó âïåðåä ñåáå ³ ïîãëÿíóëà íà íå¿ æóðëèâî. —Ïåðåñêàêóþ÷è îí òîé øàíåöü, ÿ òàê ðîçäåðëà ñîá³ íîãó íà òåðí³, ùî ëåäâå ìîæó äàë³ éòè. Ìóøó òðîõè ñ³ñòè! — ñêàçàëà â çîâñ³ì ³íø³é ìîäóëÿö³¿ ãîëîñó. —ѳäàé¿ — ïðîáóðêîò³ëà Àííà, îêèíóâøè ¿¿ çáîêó ïîõìóðèì ïîãëÿäîì. ³ä÷óëà. Òåïåð ëèøå ñàìà ö³êàâ³ñòü ïðèêóâàëà ¿¿ á³ëÿ íå¿. Ðàõ³ðà óñ³ëà é äèâèëàñÿ ÿêèéñü ÷àñ ìîâ÷êè, ÿê Àííà òî âïèõàëà, òî âèòÿãàëà ãîëêó â ïîëîòíî. —Äëÿ êîãî îöÿ ñîðî÷êà? Ñå ìóæåñüêà? —Òàê. — Ñå òîíêå ïîëîòíî! Ç òàêîãî øèþòüñÿ âåñ³ëüí³ ñîðî÷êè! — ß òîá³ âñüîãî äîáðà ç äóø³ ðàäà, Àííî, — òÿãíóëà âîíà æèâî äà Àííà ïî÷åðâîí³ëà. — Êîëè ì³é ìèëèé çàõî÷å! — â³äïîâ³ëà çì³øàíà. —À æ³íêè â ñåë³ ãîìîíÿòü, ùî â³í óæå òåáå ïîêèíóâ ³ ìຠäðóãó! Àííèí ãîëîñ çàäðèæàâ. —Òàê! Õòî æ ñå êàæå? — Îäíà æ³íêà êàçàëà ìåí³! Òàê êàçàëà: «ßêáè Àííà áóëà ðîçóìíà òà Àííà çàäðèæàëà ç æàëþ é îáèäè. —Òà âæå âîíà ïîáà÷èòü, õòî òàêèé ìåíå â³çüìå! — â³äïîâ³ëà, ãëèáîêî çâîðóøåíà. — Íåõàé íå æóðèòüñÿ ìíîþ! ß âæå ñîá³ äàì ðàäó; íåõàé äðóã³ ñåáå ïèëüíóþòü! —Ñå ³ ÿ ¿é ñêàçàëà, — òÿãëà Ðàõ³ðà ãëàäêî äàë³, — àëå âîíà ùå äîëî÷: æèëà: «Àííà, — êàæå, — ðîáèòü ñîðîì ³ õëîïöÿì, áî â íàøå ñåëî ïðè*? õîäÿòü ëþäè ³ç ñóñ³äí³õ ñ³ë ó ñâàòè, òà ùî ñîá³ ïîäóìàþòü? Ñêàæóòü,* ùî ó íàñ òàê³ õëîïö³, ùî çáàâëÿþòü ä³â÷àò, à â³äòàê íà ñì³õ ¿õ ïóñêà÷ þòü. Íå ïðèéìóòü ó ñâîº ñåëî. Âñå ñâàòàâ êîæäèé ä³â÷èíó, ÿê òàêå ëó÷àëîñÿ. Êîæäèé ³øîâ äî ïàíîòöÿ, ïîêàÿâñÿ, ïàíîòåöü íàñâàðèëè ³ çâ³í÷àëè, à òóò? Ñîðîì, òà é ñîðîì!» Ðàõ³ðà âï'ÿëèëà ñâî¿ áëèñêó÷³ î÷³ âèãðåáóùå â ëèöå ïðîòèâíèö³ Ö — À â³äòàê ùå ñêàçàëà: «ß á áóëà â³ä Àííè âñüîãî íàä³ÿëàñÿ, àëãà 270 ' ² Òóò Àííà ï³äíÿëà ãîëîâó. Áóëà ö³ëêîì á³ëà. ¿¿ î÷³ ñòåìí³ëè àæ â÷îðíå, ³ íåñêàçàííà ïîãîðäà ³ íåíàâèñòü ïðîáèëèñÿ â íèõ. — Òè² — ïðîñèëà âîíà. — ×îãî òè ïðèéøëà ñþäè é ï³ä'¿äàºø ìåíå Ðàõ³ðà ç³ðâàëàñÿ ìèòòþ íà ð³âí³ íîãè. Âèòð³ùèâøè ñâî¿ êðóãë³ î÷³ øèðîêî íà Àííó, ìîâ÷àëà õâèëèíêó... Òà ëèøå íåäîâãó õâèëèíêó.  ñë³äóþ÷³ì óæå ìîìåíò³ óðâàëàñÿ íèòêà ¿¿ òåðïåëèâîñò³ ³ ÷èñòî ãðàäîì ïîñèïàëîñÿ ¿é ç óñò: —Òè... òè... òè çíàºø, ùî ëþäè ïðî ìåíå ðîçêàçóþòü? Òè, ùî â òåáå øê³ðà íà ïëå÷àõ ñàìèìè ñèíöÿìè âêðèòà, òè, ùî çàâòðà áóäåø ìèëîñòèí³ â³ä ëþäåé ïðîñèòè? Òè çíàºø, ùî ëþäè ïðî ìåíå ðîçêàçóþòü? Àã³é íà òâîþ ãîëîâó, ùî òàêå çíàºø? Àíó, êàæè çàðàç, íàé ïî÷óþ! — êëèêíóëà áåç â³ääèõó ç íåïîáîðêàíèìè ðóõàìè. — Ëèøå íå áðåøè, ÿê ²âîí³÷èíà Ñîéêà êîëî áóðäåÿ, à êàæè ïðàâäó! —Õî÷åø çíàòè ùî? — â³äïîâ³ëà âæå é ñîá³ ðîç'ÿðåíà Àííà. — Çàðàç òîá³ ñêàæó. Òè, êàæóòü, òàêà çëîä³éêà, ÿê òâ³é òàòî, ³ íå ñòðàøíî òîá³ ïåðåä æîäíèì ãð³õîì, ÿê éîìó. Òè äàëà Ñàâ³ ìàòðèãóí³â òà é ðîçâîëî÷èëà éîãî çà ñîáîþ, ÿê òåëÿ íà ìîòóçêó, ùî â³í íå ñëóõàº í³ òàòà, í³ ìàìè, í³ í³êîãî. Òàê. Òè ãàäàºø, ùî ïðî ñå í³õòî íå çíàº? Ãà? Òè ãàäàºø, ùî â³í òåáå çàñâàòຠ³ òè áóäåø ðîçâîäèòèñÿ íà ²âîí³êîâèõ ´ðóíòàõ? Çàðàç-òàêè! — ðîçñì³ÿëàñÿ âîíà íà ö³ëå ãîðëî, ïîòðÿñàþ÷è ãîëîâîþ â ÿê³éñü ðîçáóðõàí³é áóòíîñò³. — Íà ñå ïî÷åêàºø òè ùå òðîõè³ Òàêèõ ´àçäèíü, ÿê òè, ²âîí³êà íà ñâî¿õ ´ðóíòàõ íå ïîòð³áóº! Çëîä³éñüêèõ íåâ³ñòîê òà ÷àð³âíèöü â³í íå ïîòð³áóº, íà òå ìîæåø ñïóñòèòèñÿ. ² í³÷îãî òîá³ íå ïîìîæå, àí³ òâîÿ ìàòðèãóíà, àí³ òâî¿ ð³çí³ âîðîæáèòñòâà, à ìåíå íå ìàºø øïèãàòè, áî òîá³ äî â³í÷àííÿ òàêîæ íå â³ëüíî â³íêà áðàòè, ñå âñ³ çíàþòü, à Ñàâà òåáå íå çàñâàòàº! Âïðî÷³ì... Âîíà õîò³ëà ùå ùîñü äîêàçàòè, òà Ðàõ³ðà îïèíèëàñÿ âæå áëèçüêî íå¿, â³äñàïóþ÷è øèðîêî âèïíÿòèìè ãðóäüìè. Âîíà âçÿëàñÿ ïîï³ä áîêè ³ êðè÷àëà: —Òî â³í òåáå çàñâàòàº, ãà? —Ìåíå í³, àëå é òåáå í³. ²âîí³êà ³ Ìàð³ÿ í³êîëè íà òå íå äîçâîëÿòü! ß çíàþ! — êëèêíóëà Àííà äðèæà÷èì ãîëîñîì ³ç ö³ëêîâèòî çáë³äí³ëèì ëèöåì. Ñå áóëî íàéã³ðøå, ÷èì ìîæíà áóëî âðàçèòè Ðàõ³ðó, ³ ïåðåä ÷èì æàõàëàñÿ, ìîâ ïåðåä ¿äîâèòèì øïèãàííÿì ãîëêè. ¿¿ î÷³ çà³ñêðèëèñÿ íåäîáðå, îäíà÷å é âîíà ðîçðåãîòàëàñÿ, ÿê ïåðåä õâèëåþ Àííà, íà ö³ëå ãîðëî. — Ìåíå Ñàâà íå çàñâàòàº, êàæåø, — ñïèòàëà âîíà, — ³ òè ñå çíàºø? ñå ñòàðèé Ïåòðî, ùî ñèäèòü ó ñâ ñåñòðè íà ëàñö³, ÿê òè òåïåð, à ìî^ æå, ñå Ñàâà òåáå â³çüìå, ÿê íå ìåíå? Ãà? Àáî, ìîæå, â³çüìåø éîãî áðà-Ìèõàéëà? ³í áóäå, ìîæå, êîëèñü äâ³ðíèêîì, õâàëèâñÿ ðàç ïå Ñàâîþ, òî é òè áóäåø ïîïðè íüîãî ïàí³ äâ³ðíè÷êà. Ñòàðèé ²âîí³êà Ìàð³ÿ â³ä÷èíÿòü äâåð³ çàçäàëåã³äü ïåðåä òîáîþ, àéâ êóìè ìîæåø çàïðîñèòè... — ³, íå äîê³í÷èâøè ðå÷åííÿ, ðîçðåãîòàëàñÿ íàíîâî íà ä³ë ãîðëî. Íà îñòàíí³ ñëîâà Àííà ñõîïèëàñÿ íà ð³âí³ íîãè, ìîâ íà ïðóæèí Âèñîêà é îáóðåíà, ñòàíóëà ïåðåä ìîëîäîþ öèãàíêîþ, ïîãðîçèâøè äèêî ï'ÿñòóêîì. — Àÿ; àÿ, àáè-ñü çíàëà! ß âèáåðó ñîá³ Ìèõàéëà, àáè-ñü çíàëà! Ðîçìàõíóëàñü ðóêîþ, à ñÿ ñïèíèëàñÿ íà ñìàãëÿâ³ì ëèö³ ìîëîä Ðàõ³ðà êèíóëàñü, ìîâ ñïðàâä³øíÿ òèãðèöÿ, ç îáîìà ðóêàìè í Àííó. Îäíà÷å Àííà, äî êðàéíîñò³ ðîçäðàçíåíà ³ çâîðóøåíà, òðóòèëà ìàéæå ç ìóæåñüêîþ ñèëîþ â ãðóäè ³ òàê íåñïîä³âàíî, ùî ä³â÷èíà ïî, ëàñÿ î ê³ëüêà êðîê³â íàçàä. — À ÿê Ìèõàéëî áóäå äâ³ðíèêîì, — êëèêíóëà áåççâó÷íèì ãîë Ñêàçàâøè ñå, ç³áðàëà æèâî ñâîº øèòâî ³ çâåðíóëàñÿ çà òîâàðîì, ù ïàñó÷èñÿ, â³ääàëèâñÿ òðîõè â³ä äàâíüîãî ì³ñöÿ. Ðàõ³ðà íå ï³øëà çà íåþ. Âîíà áîÿëàñÿ òî¿ ðîç'þøåíî¿ ïîñòàò³ é òèõ ñèëüíèõ ï'ÿñòóê³â, ÿê ñèëó ùîéíî ñï³çíàëà. Îñòàëàñÿ íà ì³ñö³, ìèíàþ÷èñÿ ç ãí³âó é îáóðåííÿ, çàòèñêàþ÷è ð — ×åêàé, ÷åêàé! — ê³í÷èëà êîæäå íîâå ðå÷åííÿ çíåâàãè ÿêèìñ³| Òàê âèãðîæóâàëà äîâãî ð³çíèìè ñëîâàìè, â³ääàëÿþ÷èñÿ ïîâ³ëüí³ íåñêîðèì êðîêîì ³ç íåùàñíîãî ì³ñöÿ íàçàä. Àëå Àííà íå ñëóõàëà ¿¿ âæå á³ëüøå. Ïîãíàëà òîâàð ó ö³ëêîì ï_ òèâíó ñòîðîíó íà ïàøó é óæå àí³ ðàçó íå îãëÿíóëàñÿ á³ëüøå. ¿é ñòàë ö³ëêîì áàéäóæå, ùî ïîçà íåþ ä³ÿëîñÿ. Ìàëà ëèøå òå âèðàçíå ïî÷óòò ùî ÿêàñü òÿæêà ïàéêà îòðó¿, ùî ãí³çäèëàñÿ äåñü ó íå¿ íà äí³ â äóø³ â çäàâíà, ñïàëà òåïåð.  ÷³ì âîíà ïîëÿãàëà, âîíà ñüîãî íå çíàëà. ×ó ëèøå, ùî ¿é òåïåð äîáðå...
Ðàõ³ðà íå ïîñòóïàëà á³ëüøå â ë³ñîê äî äîíüêè Îíóôð³ÿ Ëîïàòè ïî âç³ðåöü äî ´åðäàíà. Çàòÿãíóâøè õóñòêó, ùî çñóíóëàñÿ ¿é ïðè áóðëèâèõ ðóõàõ ³ç ãîëîâè ìàéæå àæ íà ïëå÷³ é î÷³, âåðíóëà ïîêâàïíèì êðîêîì äîäîìó. (...) ÕÓ-ÕÓ² Ðàõ³ðà ðîçïîâ³ëà Ñàâ³ ïðî ñâàðêó ç Àííîþ. Ãëèáîêî îáóðåíèé îáðàçîþ, çàïîä³ÿíîþ ä³â÷èí³, â³í ïîîá³öÿâ ïîìñòèòèñÿ Àíí³. Ðîçìîâà Ñàâè ç Ðàõ³ðîþ ïðî îäðóæåííÿ ³ ïðî çåìëþ. Ìèõàéëî ïðîáóâ ó â³äïóñòö³ ö³ëèé ì³ñÿöü. Ïîðÿäêóâàâ, âè÷èùàâ ó âñ³õ çàêóòêàõ ïî ãîñïîäàðñòâó. ³ä÷óâàâ ñåáå ùàñëèâèì ³ âäîâîëåíèì. Ïëàíóâàâ íà ñâ. Ìèõàéëà ïîâ³äîìèòè áàòüêàì ïðî øëþá ç Àííîþ. Çóñòð³÷ Ñàâè é Àííè íà äîðîç³. Ïîãëÿíóâøè â éîãî ñòðàøí³ î÷³, Àííà çîìë³ëà â³ä ïåðåëÿêó. XVII Ùîñü ÷îòèðè äí³ ïåðåä ñâÿòèì Ìèõàéëîì ñêî¿ëîñÿ â ²âîí³êè íåùàñòÿ. Äâà ìóçèêàíòè ìèíàëè äîð³æêó, ùî âåëà â «ñóñ³äí³é» ë³ñ ïîïðè áóðäåé, ³ ãðàëè. Ñêðèïêà çàâîäèëà ùîñü ñâî¿ì òîíåíüêèì ãîëîñîì æàë³ñëèâî, à öèìáàë ïîâàæíî âòîðóâàâ. Çäàâàëîñÿ, æàë³áíå çâó÷íå ïàñìî òàê ³ âî-ë³êëîñÿ çà íèìè âñë³ä, õâèëþþ÷è ì'ÿêîþ ãàðìîí³ºþ îñ³íí³ì ïîëåì, ïîëèøàþ÷è çà ñîáîþ òóò ³ òàì ó âîçäóñ³ çâó÷íå ñìóòíå ç³òõàííÿ, ìîâ æàëüíèé çîéê áäæ³ë... ×óéíà Ñîéêà ïðîêèíóëàñÿ êîëî áóðäåÿ ç ñâîãî ñóïîêîþ é ïîïàëà â íåñàìîâèòó ëþòü. Çàõîäÿ÷è ðåâíèì áðåõîòîì, ï³íèëàñÿ, ñèëóþ÷èñÿ óðâàòèñÿ ç ëàíöÿ ³ ðîçäåðòè íåçâè÷àéíèõ ãîñòåé íà êóñí³. Íå âñïîêî-¿ëàñÿ é òîä³, ÿê äâà ìóçèêàíòè çíèêëè ç î÷åé, ³ ëèøå çâó÷íå ç³òõàííÿ ðîç³ðâàíîþ õâèëåþ ëèøèëîñÿ ó âîçäóñ³ êîëî áóðäåÿ. — ² ÷îãî ¿ì ñþäè ìèíàòè! — ëàÿâ ²âîí³êà ñàì äî ñåáå, çáèðàþ÷èñÿ äî â³äõîäó â ñ³ëüñüêó õàòó ïî ÿê³ñü ì³øêè, õìóðÿ÷èñü ³ ñîá³ çà ÷óæèìè ëþäüìè. — Ðîçäçâåíüêàëèñÿ ñàìå òóò, ÿê íà ÿêå âåñ³ëëÿ! ×åêàéòå ùå, â ìåíå ùå íåìà âåñ³ëëÿ! Ïðèéäå ÷àñ, ÿ âæå ñàì âàñ ïîêëè÷ó! Òîä³ ãðàéòå, àáè ñòðóíè ïîòð³ñêàëè, à òåïåð íà ÷îðòà ìåí³ âàøî¿ ìóçèêè! Öèòü! — ãðèìíóâ ëþòèì ãîëîñîì, ïðèòóïóþ÷è íîãîþ íà ðîçäðàçíåíó ñîáàêó, ùî, ðîç'¿âøèñü ïðÿìî, íå çóì³ëà â³äíàéòè ïîïåðåäíüî¿ ñâ ñîáà÷î¿ ð³âíîâàãè. Çâîðóøåíà, ïðîêèíóëàñÿ â³ä ãð³ìêîãî ãîëîñó ïàíà, ³, ïåðåëÿêàíà, çìîâ÷àëà íà õâèëüêó. Ïîäèâèâøèñü çäèâîâàíî ìóäðèìè î÷èìà íà õë³áîäàâöÿ ³ çäàâëþþ÷è â ñîá³ íîâèé íàïëèâ áðåõîòó, ùî ñèëîì³öü âèáóõàâ ³ç ¿¿ ãðóä³, ïîë³çëà íàðåøò³ ïîê³ðíî äî áóäè. ²âîí³êà ï³øîâ, à âîíà çíîâ ïî÷àëà ñâîº. Âèë³çøè îáåðåæíî, áîÿçêî ç áóäè é çàäèâèâøèñÿ äèêî î÷èìà â ñòîðîíó ìóçèêàíò³â, çàãàâêàëà çíîâ ¿äêî, àæ ìàéæå çàâèëà ê³ëüêà ðàç³â äî âîçäóõó. ³äòàê, ïîñòîÿâøè ÿêèéñü ÷àñ, ðîçì³ðêîâóþ÷è é îãëÿíóâøèñÿ óâàæíî íà âñ³ ñòîðîíè, ëÿãëà, ìîâ âàðòó, ïåðåä áóäîþ ³ ñòåðåãëà ãîñòðî ñâî¿ìè â³ðíèìè î÷èìà îá³éñòÿ. Ñîíöå ñòîÿëî âæå âèñîêî, ³ áóâ óæå ï³çí³é ïîðàíîê... ³ Äâåð³ â³ä ñòàéí³ â³ä³ìêíóëèñÿ ÿêèìñü ÷èíîì ³ ñòîÿëè â³äòâîðåíÈ Ñîéêà, ðîçäðàçíåíà ÷îìóñü âåñåëîþ ðóõëèâ³ñòþ íåçíà÷íîãî çâ³ðÿòé³ Ñïîëîõàíå äî íåñòÿìè äèòèíÿ÷å çâ³ðÿ ïîãíàëî ó ðàïòîâ³ì ïåðå! Ìàð³éêà, ùî íàä³éøëà ç ²âîí³êîþ, íåñó÷è ç ñîáîþ ñí³äàííÿ äëÿ ñù Ñàâà ï³äíÿâñÿ ïåðøèé ³ ñòàâ êîëî íüîãî ìîâ÷êè. Ìèõàéëî ç ìàìî̲ — Ïîäèâèñÿ, Ñàâî, ÿê âîíî íà òåáå äèâèòüñÿ! — êëèêíóëà Ìàð³éê² Ñàâà ñòîÿâ óñå ùå ìîâ÷êè, ç ïîõìóðî ñòÿãíåíèìè áðîâàìè é áî× ë³ñíèì âèðàçîì êîëî óñò. Ñå áóëî éîãî òåëÿòêî, â³í ëþáèâ òå çâ³ðö³ ³ äîãëÿäàâ éîãî, à òåïåð âîíî çìàðíóâàëîñÿ çà îäíó õâèëèíó. Éîãî ìàëè äîð³çóâàòè. Éîìó áóëî æàëü. —Òà ùî ìåí³ ç òîãî? — â³äïîâ³â ã³ðêî. —Âîíî íà í³êîãî íå äèâèòüñÿ, ëèøå íà òåáå, òàê, ÿêáè òîá³ õîò³ëî ùîñü ñêàçàòè! Âèäèø, Ñàâî, âèäèø? — êëèêíóëà Ìàð³éêà ç³ çðîñòàþ÷èì çâîðóøåííÿì. — Õîäè, ïîãëàñêàé éîãî! Ñàâà çáëèçèâñÿ ³ õîò³â ñõèëèòèñÿ. Òà çâ³ðÿ ï³äíÿëî â ò³é õâèë³ ãîëîâó é óäàðèëî íåþ òàê òÿæêî äî çåìë³, ùî âñ³ êîëî íüîãî àæ ñ³ïíóëèñÿ. Ïîò³ì çâåðíóëî íà Ñàâó ñâî¿ âåëèê³ î÷³ ç âèðàçîì äèêîãî, â³äðàæàþ÷îãî ïåðåñòðàõó. —Âîíî ùîñü äóìàº, éîãî î÷³ ùîñü ãîâîðÿòü! — îá³çâàâñÿ Ìèõàéëî. —Ñàâî! — êëèêíóëà ìàòè. — Ïîäèâèñÿ íà íüîãî! Ñàâà â³äâåðíóâñÿ îäíèì ðóõîì. —Äàéòå ìåí³ ñïîê³é! — â³äêàçàâ, î÷åâèäÿ÷êè ïðèêðî âðàæåíèé. — Äîð³æòå éîãî áîðøå, àáè íå ìó÷èëîñÿ! — Á³æè ïî Îíóôð³ÿ!.— êëèêíóâ ²âîí³êà. ϳâãîäèíè ï³çí³øå âîíî âæå íå æèëî. Îöÿ íàãëà íåñïîä³âàíà ïðèãîäà çâîðóøèëà äî ãëèáèíè äóø³ ñòàðèõ ³ ìîëîäèõ. Ãîâîðåíî ìàéæå ëèøå ïðî ñå ö³ëèé äåíü. Îöå çâ³ðÿòêî, òî áóëà ïðåïèøíà øòóêà, ñå áóëà ðàñîâà øòóêà, áóëà â³ä Ñàâèíî¿ êîðîâè, ³ ìàëà ç ÷àñîì äî ñåáå ä³ñòàòè ïàðó. À òåïåð... ² ÿêèé ãàðíèé òà ñèëüíèé â³ë ìàâ ³ç íüîãî áóòè êîëèñü! Àæ òÿæêî çãàäóâàòè. ² ùå ñüîãîäí³ çðàííÿ ëèçàëî òàê ùèðî Ìèõàéëîâ³ ðóêè, ÿê â³í ïîäàâ éîìó áóðÿê³â ç ãðèñ³êîì, ë³çëî éîìó äî ðóê òà ïõàëî éîìó ñâîþ ãîëîâêó ï³ä ïàõó, òàêå áóëî ïåùåíå. À ðîçóìíå áóëî, à íà ¿äó òàêå äîáðå. Òàêå ìàëå, à áðàëîñÿ í³áè âæå ñ³íöå ¿ñòè, âæå í³áè ùîñü ìèêàëî ç-çà äðàáèíè. Àëå òà ïðîêëÿòà Ñîéêà... òà ïðîêëÿòà Ñîéêà... ¿¿ âàðòî-òàêè çàðàç íà ì³ñö³ âáèòè³ Ñê³ëüêè âæå øêîäè âîíà íàêî¿ëà! Ñê³ëüêè äðîáó ïîðîçäèðàëà, êóðåé, êà÷îê, ðàç ³ ³íäè÷êó; à ñê³ëüêè ãàëàñó, ìåòóøí³ çàâîäèëà, ³ âñå ÷åðåç îäíî í³ùî, ïóñ¿î òà äóðíî, íåíà÷åá áà÷èëà ÿê³ñü ñòðàõîâèùà àáî ³íø³ ïðèâèäè. Ïðîêëÿòà ñîáàêà, êîáè çàìîâêëà âæå ðàç íàçàâñ³äè! Ìèõàéëî ïîòÿãíóâ ¿¿ ê³ëüêà ðàç³â áàòîãîì òàê, ùî âîíà ç ï³âãîäèíè ñêàâóë³ëà ³ êðóòèëàñÿ â ñâî¿é áóä³ çà ì³ñöåì... Øêîäà áóëà çàâåëèêà, àáè ïðîòè íå¿ îñòàòèñÿ ñïîê³éíèì. À ïðè÷èíîþ áóëà âîíà. Ïë³ò, ùî çàìèêàâ ìàëå îá³éñòÿ êîëî áóðäåÿ, áóâ óæå òàêîæ, ìîâ îáñêóáàíà ãóñêà, ñòàðèé òà íåçäàëèé. Îñîáëèâî æ òå ì³ñöå, äå çâ³ðèíà çáàâèëàñÿ. ʳëëÿ âèñòàâàëî ç íüîãî, ìîâ áàáèí³ çóáè. ³í, Ìèõàéëî, ìàâ ùå íàâåñí³ — ÿê ïðèõîäèâ íà Âåëèêäåíü äîäîìó—íà äóìö³ ïîëàãîäèòè òîé ïë³ò, ëèøå íå ìàâ òîä³ äîâîë³ ÷àñó. ʳëüêà â³ëüíèõ äí³â, à ïîò³ì ñâÿòî, òà é íå áóëî êîëè é ðîçìàõíóòèñÿ. Àëå òåïåð â³í âæå éîãî òàê íå ëèøèòü. Ïîëàòຠéîãî, ïîëàãîäèòü, ³ âñå áóäå äîáðå. Òàê íå ìîãëî äàëüøå ëèøèòèñÿ. Íèí³ òàêà øêîäà, çàâòðà ³íøà, à ïîçàâòðà ìîãëî çíîâ ùî ³íøå ñêî¿òèñÿ. À ïîò³ì íàñòàíå çèìà, çàïàäóòü ñí³ãè, ³ ö³ëèé ïë³ò ïîâàëèòüñÿ íà çåìëþ. ßê â³í éîãî ï³ä³ïðå, ïîëàòàº, òî ïîñòî-: ¿òü ùå ÿêèéñü ÷àñ. À ÿê âåðíå çîâñ³ì äîäîìó, òîä³ ³íàêøå ïðèëîæèòü äî íüîãî ðóêè. Ëèøå àáè ê³ëëÿ òðîõè çâ³äêè ðîçäîáóòè. Âñå ³íøå áàéêà. — À «ñóñ³äí³é» ë³ñ äî ÷îãî? — ñïèòàâ éîãî Ñàâà ç ãëóìëèâèì óñì³õîì, Íà ò³ ñëîâà Ìèõàéëî óñì³õíóâñÿ, òà é Ñàâà óñì³õíóâñÿ ³ ñîá³. — ßê òè íå ï³äåø, òî ÿ ï³äó! — ñêàçàâ â³í. — Ìåí³ âñå îäíî! Êîæäèé Ñàâà ïðàâäó ìîâèâ. Òðîõè ê³ëëÿ ç «ñóñ³äíüîãî» ë³ñó, à òðîõè ïðóò* òÿ, ³ â³í ëèøèòü òàòîâ³ ïëîòèùå â ïîðÿäêó. Òåïåð ³ Ñàâà îõî÷èé äî ðî«áîòè, à òàì, ÿê â³í ï³äå çíîâ äî êàñàðí³, îöå ëåäâå ÷è çðîáèòüñÿ ïåðåä éîãî ö³ëêîâèòèì ïîâîðîòîì. «Åé, òà êàñàðíÿ, òà êàñàðíÿ! — ïîäóìàâ çíîâ. — Êîáè â³í óæå ðà» ó ñâî¿ì æèòò³ ïîáà÷èâñÿ íà âîë³, âîíà íåíà÷å æèòòÿ çàãàòèëà éî³ ñâî¿ìè ìóðàìè». Íàäâå÷³ð âèéøîâ ïåðåä áóðäåé ³ ðîçãëÿäàâñÿ ö³êàâî. Çâ³çäè ïîâ¹ ñòóïàëè. Íåáî áóëî íèìè çàñ³ÿíå. Áóëî ÿñíå é ÷èñòå, ÿêèì áóâຠëèøå, â îñ³íí³ íî÷³. Ãëèáèíà éîãî áóëà áåçìåæíà. Íàë³âî òðîõè ëåç «ñóñ³äí³é» ë³ñ. Íåíà÷å âåëèêà, çíåñëà ïëÿìà, ÷îðí³âñÿ íà ãëàä³ ïîâåðõí³ çåìë³ ³, çäàâàëîñÿ, ñòèõà ïðèìàíþâàâ äî ñåáå. ×è íå áóëî òèõî? Ñíóâàëàñÿ ñþäè ÿêà ëþäñüêà äóøà? ×è ïîòð³áí áóëî õòî çíຠñê³ëüêè äåðåâèíè? Õîò³â õòî äóáè âàëèòè? Åò, ê³ëüêà íàäöÿòü, í³, íàâ³òü íå ê³ëüêàíàäöÿòü, à ìîæå, ëèøå ç äåñÿòü êàâàë] ³ áóëî áè äîñèòü. Àëå â³í ÷åðåç òàòà íàäóìóâàâñÿ. Òàòî íå ëþáèâ, ÿê õòî ñÿãàâ ðóêîþ; ïî ÷óæå äîáðî. Âñå êàçàâ: «Òå, ùî òè â³çüìåø ³ç ÷óæîãî, ìóñèø ïîäâ³é íî â³ääàòè, ³ íàâ³òü íå áóäåø çíàòè, êîëè â³ääàñè!» ³í ñòèäàâñÿ òàò ã³ðøå, ÿê ìàëà äèòèíà. —ͳÿê ³òè â ë³ñ, òàòî ä³çíàºòüñÿ! — ñêàçàâ äî Ñàâè, ùî âèé³ø çàðàç çà íèì, çàáèðàþ÷èñÿ, ÿê çâè÷àéíî, âå÷îðîì äî Ðàõ³ðè. —Òàòà çàâòðà íå áóäå äîìà! Â³í ³äå äî ì³ñòà, ùîá â³äíåñòè ÿêó< ðàòó äî áàíêó! —Õòî êàçàâ?
— Òàê ìàìà êàçàëà! À òè ìàºø òàòîâ³ ñïîâ³äàòèñÿ, ùî éäåø ó ë³ñ? — — Òè âñå ñâîº! — çàáóðìîò³â Ìèõàéëî ïîõìóðî ï³ä íîñîì. — ³äòàê ïðîìàéíóâ éîãî ïîãëÿä ïîá³æíî ïî ë³ñ³. ³í ëåæàâ óæå çàêóòàíèé ó òåì³í³ ³ æäàâ. Óæå íåíà÷å âèãîâîðèâ ñâîº: «Ï³òè âçÿòè ³ çðîáèòè, ùî òðåáà! Ùî â ë³ñ³ ðîáèòüñÿ, òå íå ãð³øíå!» Íó, éîìó íå òðåáà áàãàòî äåðåâèíè... Éîãî ñåðöå áóëî ùå ïåðåïîâíåíå æàëåì çà äð³áíîþ õóäîáèíîþ, ùî çìàðíóâàëàñÿ, ³ â³í â³ä÷óâ ïîòðåáó ïðàö³, íåíà÷åá âîíà ìàëà â³äøêîäóâàòè ñòðàòó, ùî ëó÷èëàñÿ â ãîñïîäàðñòâ³, òà çàãî¿òè ðàíó. Ïîò³ì â³í óæå ñïîê³éíî âåðíåòüñÿ íàçàä äî êàñàðí³. À çàâòðà éäóòü òàòî äî ì³ñòà... Ìîæå áè, é â³í ï³øîâ ç òàòîì? Óæå ñïîâíà äâà ì³ñÿö³ ìèíóëî, ÿê ïîêèíóâ ìóðè. Íà ê³ëüêà ãîäèí ì³ã áè éòè. Ïðèí³ñ áè ùî Àíí³. ³ä ÷àñó ÿê ãîâîðèâ ³ç íåþ íà ñàìîò³ â ïîë³ òà ïîò³øàâ ¿¿, íå ãîâîðèâ ³ç íåþ á³ëüøå. Òóò ïðîáëèñëî éîìó ìîâ ñâ³òëîì ó äóø³: «Â³í áóäå ãîâîðèòè ç òàòîì ïî äîðîç³ ïðî ñåáå ³ ïðî Àííó, áóäå ãîâîðèòè, àÿêæå! ² òàê óæå çà äâà äí³ ñâÿòîãî Ìèõàéëà! À íà ñàìîò³ óäâîõ ïðåäñòàâèâ áè òàòîâ³ âñå êðàñíî, ïîïðîñèâ áè òà é çäîáóâ áè òàòà íà ñâîþ ñòîðîíó. ³äòàê ìàâ áè ëèøå ç ìàìîþ óïîðàòèñÿ». Óðàäóâàâñÿ ñåþ äóìêîþ, ìîâ çäîáóòêîì... «Àëå ÷è äîáðå ïðèñêîðþâàòè ðå÷³, ùî ìàëè ñâ³é îçíà÷åíèé äåíü íà ïî-ð³øåííÿ? — â³äãîìîí³ëî éîìó äåñü íåÿñíî â ãëèáèí³ äóø³. — ×åêàòè òàê äîâãî íà Ìèõàéëà, à òåïåð äâà äí³ ïåðåä Ìèõàéëîì çàãîâîðèòè?.. ×è âèéäå ñå íà äîáðå?.. Ñâÿòèé Ìèõàéëî áóâ éîãî ïàòðîíîì...» Ùèð³ñòü ³ ïîáîæí³ñòü òàê ³ çàïîâíèëè íàðàç éîãî ìîëîäó äóøó, òàê ³ ñêð³ïèëè éîãî íàä³þ íà äîáðèé óñï³õ ó áóäó÷îìó. Íåíà÷å â ì'ÿêèõ õâèëÿõ áëèñêó çàäðèæàëî â éîãî ñåðö³ ùàñòÿì. Éîãî ðîäè÷³ áóëè äîáð³. Õî÷ áè ùî é êàçàëè é ðîáèëè, õî÷ áè âîíî ³ ÿê òàì áóëî, — â³í â³ä÷óâ â îö³é îäí³ñüê³é õâèë³, ùî âîíè ââîëÿòü éîãî âîëþ... Éîãî ìîëîäå îáëè÷÷ÿ îñòàëîñÿ ïîâàæíå é òèõå. Ëèøå éîãî äóøà âñì³õíóëàñÿ. Ïðåïèøíèì áàãàòñòâîì áëèñêó é ùàñòÿ âñì³õíóëàñÿ âîíà, ³ â³í ïî÷óâ ñåáå âïîâí³ ùàñëèâèì... «Àííî!» — çàãðàëî ùîñü â éîãî äóø³ ðàä³ñíî. Òà Àííè òóò íå áóëî. Éîãî ðâàëî äî Àííè, ùîá ¿¿ ïðèòèñíóòè äî ãðóäåé òà ïåðåäàòè òå ñèëüíå ïî÷óòòÿ ùàñòÿ, ùî íèì çàâîëîä³ëî â ò³é õâèë³. Íåõàé áè âîíà çíàëà. Éîìó íåáî îòâîðèëîñÿ... XVIII Íàñòàëà òèõà, ì³ñÿ÷íèì ñâ³òëîì ïðîíèçàíà í³÷ ³ ïðèâåëà ç ñîáîþ òàêèé ñàìèé ìèðíèé, òåïëèé îñ³íí³é ïîðàíîê. ²âîí³êà çàâèíóâ ó ïëàòèíó ïîòð³áí³ ïàïåðè, âèòÿãíóâ ãðîø³ ç³ ñêðèí³ é ïóñòèâñÿ â äîðîãó. Êîëè äîõîäèâ ê³íöÿ ñåëà, ìèìîâîë³ ñòàíóâ. Îãëÿíóâñÿ. ×è íå çàáóâ â³í ÷îãî? Ìàéæå ìàâ òàêå ïî÷óòòÿ. ³í ïîìàöàâ ùå ðàç çà ðåìåíåì ãðîø³, ïîìàöàâ çàâèíåí³ ïàïåðè. ͳ, òå âñå áóëî òóò, ïðè í³ì, íå áðàêóâàëî í³÷îãî. Ùîñü éîãî çäåðæóâàëî, íåíà÷å çàáóâ ùî. ³äòàê ïðîìàéíóâ ïîãëÿäîì ïî ïîë³. Âîíî áóëî òàêå ïóñòå é ãîëå, â³äêîëè çâåçåíî çá³ææÿ, òà êîëî òîãî íå ñïèíÿëèñÿ éîãî äóìêè. Éîìó áóëî òóæíî íà äóø³, òàê ÿê íå ðàç áóâàëî, êîëè Ìèõàéëî áóâ ó ñëóæá³. dzòõàííÿ âèðâàëîñÿ ç éîãî ãðóäåé. Âíåäîâç³ çíîâ òàê íàñòàíå. Çà äâ³ íåä³ë³ ê³í÷èòüñÿ éîãî óðëüîï. ²øîâ ïîâîë³, ç íåîõîòîþ ³ íå çàì³÷àâ òîãî. Äóìàâ ïðî ì³ñòî. Äî íüîãî áóëî ùå òàê äàëåêî, à ñê³ëüêè ðàç³â òîïòàâ â³í óæå äîðîãó äî íüîãî ³ íàçàä, à ñüîãîäí³ çíîâ. Àëå â³í-ìóñèâ. Óñ³ ãðîøîâ³ ñïðàâè, îñîáëèâî æ ç áàíêîì, çàëàãîäæóâàâ â³í ñîá³ ñàì ³ íå áóâ áè íà í³êîãî çäàâñÿ. Õëîïö³ áóëè ùå çàìîëîä³ ³ íå ðîçóì³ëèñÿ ùå íà òàêèõ ðå÷àõ, à Ìàð³éêà âæå ö³ëêîì íå âäàëà áè ç ïàíàìè ãîâîðèòè. Çâ³ñíî, æ³íêà. Äîêè â³í æèâ, ðîáèâ óñå ñàì, ùî ïðèïàäàëî ðîáèòè ãîëîâ³. Òîìó é áóëî â íüîãî âñå â íàéêðàùîìó ëàä³. ßê óìðå, ëèøèòü ä³òè íà ñâî¿ì ì³ñö³ é óñå áóäå éòè, ÿê íà øíóðêó... ʳëüêà ÷îðíèõ âîðîí, ùî ñíóâàëèñÿ ìàëîþ ðîçñòð³ëåíîþ ãðîìàäêîþ ïîëåì, ñïîëîøèëîñÿ éîãî çáëèæåííÿì ³ çëåò³ëî î ÿêèéñü êóñåíü äàëüøå. Ïåðåä éîãî äóøåþ ñòàíóâ ÷îìóñü Ñàâà. «ßêáè ñå òàê ÿêèé çàºöü, Ñàâà ìóñèâ áè ìàòè éîãî! — ïîäóìàâ. — Óæå â³í íà ñòð³ëüöÿ âðîäèâñÿ! Ñüîãîäí³ çðàííÿ ç³áðàâñÿ ³ ï³øîâ äî ñóñ³äíüîãî ñåëà. Òàì áóâ òîé ÷îëîâ³ê, ó êîòðîãî äàâ ñîá³ øèòè íîâ³ âîâíÿí³ á³ë³ øàðîâàðè íà çèìó, à Ìèõàéëî õîäèâ ïî îá³éñòþ ³ âñå ùîñü ðîçì³ðêîâóâàâ. Ðàç â³äêàçóâàâ íà ìðÿêó, ùî çâèñàëà òóìàíàìè íàä çåìëåþ». «À òîá³ ùî äî ìðÿêè?» — ïèòàâñÿ â³í, óñì³õàþ÷èñü. «Òà í³ùî! ß ëèøå áîþñÿ, àáè äîù³â íå ñòÿãíóëà. ß ìàþ íàäâîð³ ðîáîòó». «Íå á³éñÿ! — ïîò³øàâ â³í éîãî. — Çà ãîäèíó ç³ï'º ¿¿ ñîíöå, ùî àæ ëþáî áóäå! Òåïåð íî÷³ ÿñí³, à íåáî òàêå ÷èñòå òà áëèñêó÷å, ìîâ äçåðêàëî; òàê³ ìðÿêè íå ïðèâîäÿòü äîùó...» ³äòàê ïåðåéøëè éîãî äóìêè ñàì³ ç ñåáå íà òåëÿ, ùî ïîãèáëî. Òàêà øêîäà, à ïåðåäó÷îðà áóëî ùå òàêå âåñåëå òà áóòíå.  ñâî¿é ìàë³é çàãîðîäö³ ñêàêàëî òàê âèñîêî, ùî â³í áîÿâñÿ, ùî âèñêî÷èòü êîëèñü òà ï³äá³æèòü äî ñâ ìàìè, òà âèññå âñå ìîëîêî. À ¿ëî ùå òàê ëàêîìî, äâàäöÿòü ÷îòèðè ãîäèíè ïî ò³ì îò ùî! ßê ò³ äâåð³ â³äòâîðèëèñÿ? ² í³õòî íå âèä³â òîãî, í³õòî íå ÷óâ, íåíà÷å íåâèäèìîþ ðóêîþ â³äòâîðèëèñÿ. ² í³ îäíî¿ ëþäñüêî¿ äóø³ íå áóëî êîëî ñòàéí³. Àëå ñå âæå òàê. ßê ìຠáóòè ÿêå íåùàñòÿ, òî ³ ñòî î÷åé ³ ðóê íå â³äâåðíå éîãî. Ïîì³æ òèñÿ÷ ëþäåé'âñòàâèòüñÿ âîíî, í³êèì íå ñïîñòåðåæåíå, í³êèì íå çà÷óòå, é òàêè áóäå. ßê çàïîá³ãàòè éîìó? Êîáè ÷îëîâ³ê çíàâ... Ñå áóëî Ñàâèíå òåëÿòêî, àëå Ìèõàéëî ÷è íå á³ëüøå æàëóâàâ çà íèì. Çà íîâèìè øàðîâàðàìè çàáóâ Ñàâà âæå øêîäó, à Ìèõàéëîâ³ âîíî
âñå «º äຠñóïîêîþ. Ïðî ùî é íå ãîâîðèòü, à íàîñòàíêó âñå ïðî íüîãî çàãîâîðèòü.  éîãî äóø³ âîíî âñå æèëî é íå äàâàëî éîìó ñóïîêîþ... Äåÿêà õóäîáèíà, îñîáëèâî æ ðîãîâà, áóâຠ³íîä³ òàêà, ùî íå ìîæíà ¿¿ çàáóòè. ³çüìåòüñÿ çà ÷îëîâ³êîì ³ äåðæèòüñÿ éîãî é âîëî÷èòüñÿ çà íèì, ÿê òà ò³íü. Òàêèé áóâ ñåé áè÷îê... Ïîçàâòðà áóëî ñâÿòîãî Ìèõàéëà, ïàòðîíà Ìèõàéëîâîãî. Òðåáà áóäå ï³òè äî öåðêâè. Àëå òî àæ ïîçàâòðà, à çàâòðà ïî îá³ä³ â³í íå áóäå âæå äîìà. Çàáóâ ñêàçàòè Ìàð³éö³, ùîáè Ìèõàéëî êóïèâ ñâ³÷êó òà é â³äí³ñ äî öåðêâè. Ñå òàêîæ ÷åðåç îí òó øêîäó. Íà òàê³ ðå÷³ â³í í³êîëè íå çàáóâàº. Çðåøòîþ, â³í ñàì óæå êóïèòü ñâ³÷êó... ×îãî á â³í ó ì³ñò³ àæ äî ïîçàâòðà áàâèâñÿ? Ìຠëèøå ðàòó çàïëàòèòè â áàíêó, äå âèçè÷èâ òðîõè ãðîøåé, àáè êóïèòè çàã³í÷èê òîé ï³ä ë³ñîì, ùî ïðèïèðàâ äî éîãî ïîëÿ, — ïîñòóïèòü äî ïàíà é âåðíå íàçàä. ͳ, â³í óæå çàâòðà áóäå êîíå÷íå äîìà. Ñàì óæå ï³äå ç õëîïöåì äî öåðêâè. Ïîèñê ïî ñàéòó: |
Âñå ìàòåðèàëû ïðåäñòàâëåííûå íà ñàéòå èñêëþ÷èòåëüíî ñ öåëüþ îçíàêîìëåíèÿ ÷èòàòåëÿìè è íå ïðåñëåäóþò êîììåð÷åñêèõ öåëåé èëè íàðóøåíèå àâòîðñêèõ ïðàâ. Ñòóäàëë.Îðã (0.018 ñåê.) |