ÀâòîÀâòîìàòèçàöèÿÀðõèòåêòóðàÀñòðîíîìèÿÀóäèòÁèîëîãèÿÁóõãàëòåðèÿÂîåííîå äåëîÃåíåòèêàÃåîãðàôèÿÃåîëîãèÿÃîñóäàðñòâîÄîìÄðóãîåÆóðíàëèñòèêà è ÑÌÈÈçîáðåòàòåëüñòâîÈíîñòðàííûå ÿçûêèÈíôîðìàòèêàÈñêóññòâîÈñòîðèÿÊîìïüþòåðûÊóëèíàðèÿÊóëüòóðàËåêñèêîëîãèÿËèòåðàòóðàËîãèêàÌàðêåòèíãÌàòåìàòèêàÌàøèíîñòðîåíèåÌåäèöèíàÌåíåäæìåíòÌåòàëëû è ÑâàðêàÌåõàíèêàÌóçûêàÍàñåëåíèåÎáðàçîâàíèåÎõðàíà áåçîïàñíîñòè æèçíèÎõðàíà ÒðóäàÏåäàãîãèêàÏîëèòèêàÏðàâîÏðèáîðîñòðîåíèåÏðîãðàììèðîâàíèåÏðîèçâîäñòâîÏðîìûøëåííîñòüÏñèõîëîãèÿÐàäèîÐåãèëèÿÑâÿçüÑîöèîëîãèÿÑïîðòÑòàíäàðòèçàöèÿÑòðîèòåëüñòâîÒåõíîëîãèèÒîðãîâëÿÒóðèçìÔèçèêàÔèçèîëîãèÿÔèëîñîôèÿÔèíàíñûÕèìèÿÕîçÿéñòâîÖåííîîáðàçîâàíèå×åð÷åíèåÝêîëîãèÿÝêîíîìåòðèêàÝêîíîìèêàÝëåêòðîíèêàÞðèñïóíäåíêöèÿ

ҲͲ ÇÀÁÓÒÈÕ ÏÐÅÄʲ 7 ñòðàíèöà

×èòàéòå òàêæå:
  1. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 1 ñòðàíèöà
  2. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 2 ñòðàíèöà
  3. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 3 ñòðàíèöà
  4. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 4 ñòðàíèöà
  5. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 5 ñòðàíèöà
  6. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 6 ñòðàíèöà
  7. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 7 ñòðàíèöà
  8. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 8 ñòðàíèöà
  9. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 9 ñòðàíèöà
  10. Àâãóñòà 1981 ãîäà 1 ñòðàíèöà
  11. Àâãóñòà 1981 ãîäà 2 ñòðàíèöà
  12. Àâãóñòà 1981 ãîäà 3 ñòðàíèöà

Êèëèíà

(...) Ëóêàøóíþ, õîä³ìî íà ñåëî!


Ëóêàø ß íå ï³äó. ß ç ë³ñó íå ï³äó. ß â ë³ñ³ áóäó. (...)

³ä ë³ñó íàáëèæàºòüñÿ ÿêàñü âèñîêà æ³íî÷à ïîñòàòü ó á³ë³é ñîðî÷ö³ ³ â á³ë³é, çàâ'ÿçàí³é ïî-ñòàðîñâ³òñüêîìó, íàì³òö³. Âîíà éäå, õèòàþ÷èñü, íà÷å îä â³òðó âà­ëèòüñÿ, ÷àñîì ñïèíÿºòüñÿ ³ íèçüêî íàõèëÿºòüñÿ, íåìîâ øóêàþ÷è ÷îãîñü. Êîëè íàäõîäèòü áëèæ÷å ³ ñïèíÿºòüñÿ á³ëÿ îæèíîâèõ êóù³â, ùî ðîñòóòü íåäàëåêî â³ä ïîæàðèùà, òî âèïðîñòóºòüñÿ, ³ òîä³ âèäíî ¿¿ çìàðí³ëå îáëè÷÷ÿ, ïîä³áíå äî Ëóêàøåâîãî.

Ëóêàø

Õòî òè? Ùî òè òóò ðîáèø?

Ïîñòàòü

ß — çàãóáëåíà Äîëÿ.

Çàâåëà ìåíå â äåáð³

íåðîçóìíà ñâàâîëÿ.

À òåïåð ÿ áëóêàþ

íà÷å ìîðîê ïî ãàþ,

íèçüêî ïðèïàäàþ, ñòåæå÷êè øóêàþ

äî ìèíóëîãî ðàþ. (...)

Òè ñòîïòàâ äèâîöâ³òè

áåç âàãè ïîï³ä íîãè... (...)

Ïîõîëîëè âæå ðóêè,

ùî é ïó÷êàìè íå ðóøó...

Îé òåïåð ÿ ïëà÷ó, áî âæå ÷óþ é áà÷ó,

ùî çàãèíóòè ìóøó.

(Çàñòîãíàâøè, ðóøàº). (...)

Ëóêàø íàõèëÿºòüñÿ äî òîãî ì³ñöÿ, äå êèíóâ âåðáîâó ñîï³ëêó, áåðå ¿¿ äî ðóê ³ éäå ïî á³ë³é ãàëÿâ³ äî áåðåçè. ѳäຠï³ä ïîñèâ³ëèì â³ä ñí³ãó äîâãèì â³òòÿì ³ êðóòèòü â ðóêàõ ñîï³ëî÷êó, ÷àñîì óñì³õàþ÷èñü, ÿê äèòèíà Ëåãêà, á³ëà, ïðîçîðà ïîñòàòü, ùî ç îáëè÷÷ÿ íàãàäóº Ìàâêó, ç'ÿâëÿºòüñÿ ç-çà áåðåçè ³ ñõèëÿºòüñÿ íàä Ëóêàøåì.

Ïîñòàòü Ìàâêè

Çàãðàé, çàãðàé, äàé ãîëîñ ìîìó ñåðöþ! (...)

...ìèëèé,

òè äóøó äàâ ìåí³, ÿê ãîñòðèé í³æ

äຠâåðáîâ³é òèõèé ã³ëö³ ãîëîñ.

Ëóêàø

ß äóøó äàâ òîá³? À ò³ëà çáàâèâ! Áî ùî æ òåïåðà ç òåáå? Ò³íü! Ìàðà! (Ç íåâèìîâíîþ òóãîþ äèâèòüñÿ íà íå¿).


 




Ìàâêà

Î, íå æóðèñÿ çà ò³ëî!

ßñíèì âîãíåì çàñâ³òèëîñü âîíî,

÷èñòèì, ïàëþ÷èì, ÿê äîáðå âèíî,

â³ëüíèìè ³ñêðàìè âãîðó çëåò³ëî.

Ëåãêèé, ïóõêèé ïîï³ëåöü

ëÿæå, âåðíóâøèñÿ, â ð³äíó çåìëèöþ,

âêóï³ ç âîäîþ òàì çðîñòèòü âåðáèöþ, —

ñòàíå ïî÷àòêîì òîä³ ì³é ê³íåöü.

Áóäóòü ïðèõîäèòè ëþäè,

âáîã³ é áàãàò³, âåñåë³ é ñóìí³,

ðàäîù³ é òóãó íåñòèìóòü ìåí³,

¿ì ïðîìîâëÿòè äóøà ìîÿ áóäå.

ß îá³çâóñÿ äî íèõ

øåëåñòîì òèõèì âåðáîâî¿ ã³ëêè,

ãîëîñîì í³æíèì òîíêî¿ ñîï³ëêè,

ñìóòíèìè ðîñàìè ç â³ò³â ìî¿õ.

ß ¿ì òîä³ ïðîñï³âàþ

âñå, ùî êîëèñü òè äëÿ ìåíå ñï³âàâ,

ùå ÿê íàïðîâåñí³ òóò âèãðàâàâ,

ì𳿠çáèðàþ÷è â ãàþ...

Ãðàé æå, êîõàíèé, áëàãàþ!

Ëóêàø ïî÷èíຠãðàòè. (...) ßê ì³íèòüñÿ ìóçèêà, òàê ì³íèòüñÿ çèìà íàâêî­ëî: áåðåçà øåëåñòèòü êó÷åðÿâèì ëèñòîì, âåñíÿí³ ãóêè îçèâàþòüñÿ â çàêâ³òë³ì ãàþ, òüìÿíèé çèìîâèé äåíü çì³íÿºòüñÿ â ÿñíó, ì³ñÿ÷íó âåñíÿíó í³÷. Ìàâêà ñïàëàõóº ðàïòîì äàâíüîþ êðàñîþ ó çîðÿí³ì â³íêó. Ëóêàø êèäàºòüñÿ äî íå¿ ç ïîêëèêîì ùàñòÿ. ³òåð çáèâຠá³ëèé öâ³ò ç äåðåâ. Öâ³ò ëèíå, ëèíå ³ çàêðèâຠçàêîõàíó ïàðó, äàë³ ïåðåõîäèòü ó ãóñòó ñí³ãîâèöþ. Êîëè âîíà òðîõè óùóõëà, âèäêî çíîâ çèìîâèé êðàºâèä, ç âàæêèì íàâ³ñîì ñí³ãó íà â³òàõ äåðåâ. Ëóêàø ñèäèòü ñàì, ïðèõèëèâøèñü äî áåðåçè, ç ñîï³ëêîþ â ðóêàõ, î÷³ éîìó çàïëþùå­í³, íà óñòàõ çàñòèã ùàñëèâèé óñì³õ. ³í ñèäèòü áåç ðóõó. Ñí³ã øàïêîþ íàë³ã éîìó íà ãîëîâó, çàïîðîøèâ óñþ ïîñòàòü ³ ïàäàº, ïàäຠáåç ê³íöÿ...


ÂÀÑÈËÜ ÑÒÅÔÀÍÈÊ (1871-1936)

Íàðîäèâñÿ â ñ. Ðóñîâ³, ùî íà ²âàíî-Ôðàíê³âùèí³, ó ðîäèí³ çàìîæíîãî ñå­ëÿíèíà, äå é ïîìåð.

Ïèñüìåííèê, ìàéñòåð ïñèõîëîã³÷íî¿ íîâåëè.

Íàéâ³äîì³ø³ òâîðè: íîâåëè «Íîâèíà», «Êàì³ííèé õðåñò», «Êàòðóñÿ», «Ïàë³é», ¿

ÊÀ̲ÍÍÈÉ ÕÐÅÑÒ ]

³:

³äêîëè ²âàíà ijäóõà çàïàì'ÿòàëè â ñåë³ ´àçäîþ, â³äòîä³ â³í ìàâ óñå|

ëèø îäíîãî êîíÿ ³ ìàëèé â³çîê ³ç äóáîâèì äèøëåì. Êîíÿ çàïðÿãàâ ó|

ï³äðóêó1, ñàì ñåáå â áîðîçíó; íà êîíÿ ìàâ ðåì³ííó øëåþ ³ íàøèëüíèê»!

à íà ñåáå ²âàí íàêëàäàâ ìàëó ìîòóçÿíó øëåþ. Íàøèëüíèêà íå ïîòðå^

áóâàâ, áî ë³âîþ ðóêîþ ñïèðàâ, ìîæå, ë³ïøå, ÿê íàøèëüíèêîì. |

Òî ÿê òÿãíóëè ñíîïè ç ïîëÿ àáî ãí³é ó ïîëå, òî îäíàêî ³ íà êîí³, ³ íà³
²âàí³ æèëè âèñòóïàëè, îäíàêî ¿ì îáîì ï³ä ãîðó ïîñòîðîíêè ìîöóâàëèñÿ2»!
ÿê ñòðóíâè, ³ îäíàêî ç ãîðè âîëî÷èëèñÿ ïî çåìë³. Äîãîðè ë³ç ê³íü ÿê ïî|
ëåäó, à ²âàíà ÿê êîëè áè õòî áóêîì ïî ÷îë³ òð³ñíóâ, òàêà âåëèêà æèëà!
íàïóõàëà éîìó íà ÷îë³. Çãîðè ê³íü âèãëÿäàâ, ÿê áè ²âàí éîãî ïîâ³ñèâ!
íà íàøèëüíèêó çà ÿêóñü âåëèêó ïðîâèíó, à ë³âà ðóêà ²âàíà îáâèâàëàñÿ!
ñ³òåþ ñèí³õ æèë, ÿê ëàíöþãîì ³ç ñèíüî¿ ñòàë³. ³

Íå ðàç ðàíêîì, ³ùå ïåðåä ñõîäîì ñîíöÿ, ¿õàâ ²âàí ó ïîëå ï³ëüíîþ äî| ð³æêîþ. Øëå¿ íå ìàâ íà ñîá³, ëèøå éøîâ ³ç ïðàâîãî áîêó ³ òðèìàâ äèøåëÓ ÿê áè ï³ä ïàõîþ. 1 ê³íü, ³ ²âàí äåðæàëèñÿ êðåïêî, áî îáà â³äïî÷àëè ÷åðåç) í³÷. Òî ÿê ¿ì òðàïëÿëîñÿ ñõîäèòè ç ãîðáà, òî á³ãëè. Á³ãëè âäîëèíó ³ ëè ëè çà ñîáîþ ñë³äè êîë³ñ, ³ñïèò ³ øèðî÷åçíèõ ï'ÿò ²âàíîâèõ. Ïðèäîðîæ: ç³ëëÿ ³ áàäèëëÿ ãîéäàëîñÿ, âèõîë³òóâàëîñÿ íà âñ³ áîêè çà âîçîì ³ ñ ðîñó íà ò³ ñë³äè. Àëå ÷àñîì ñåðåä íàéá³ëüøîãî ðîçãîíó íà ñàì³é ñåðå, ãîðè ²âàí ïî÷èíàâ íàëÿãàòè íà íîãó ³ ñïèðàâ êîíÿ. ѳäàâ êîëî äîðî áðàâ íîãó â ðóêè ³ ñëèíèâ, àáè íàéòè òå ì³ñöå, äå áîäÿê çàáèâñÿ

— Òà öó íîãó ñàïîâ øêðåá÷è, íå òè ¿¿ ñëèíîâ ïðîìèâàé, — ãîâîðè
²âàí ³ñïåðåñåðäÿ.

— ijäó ²âàíå, à áàòþãîâ òîãî áîðîçíîãî, íàé á³æèòü, êîëè îâåñ ïî¿äàº..|
Öå õòîñü òàê áðàâ íà ñì³õ ²âàíà, ùî âèä³â éîãî ïàòîðî÷ ç³ ñâîãî ïîëÿ³

Àëå ²âàí çäàâíà ïðèâèê äî òàêèõ ñì³õîâàíö³â ³ ñïîê³éíî òÿãíóâ áîäÿ¿é
äàëüøå. ßê íå ì³ã áîäÿêà âèòÿãíóòè, òî êóëàêîì éîãî âãîíèâ äàë³ â íîã^
³, âñòàþ÷è, êàçàâ: ³

— Íå á³ñè, â³ãíèºø òà é ñàì â³ïàäåø, à ÿ íå ìàþ ÷ºñó ç òîáîþ ïàíü*
êàòèñÿ... ²


 



1 Ó ï³äðóêó — ïîðó÷, ðàçîì ³ç ñîáîþ.

2 Ìîöóâàëèñÿ — òóò: íàòÿãàëèñÿ.


À ùå ²âàíà êëèêàëè â ñåë³ Ïåðåëîìàíèì. Ìàâ ó ïîÿñ³ õèáó, áî âñå õîäèâ ñõèëåíèé, ÿê áè äâà çàë³çí³ êðàêè ñòÿãàëè òóëóá äî í³ã. Òî éîãî ð³òåð ï³äâ³ÿâ.

ßê ïðèéøîâ ³ç âîéñüêà äîäîìó, òî íå çàñòàâ í³ òàòà, àí³ ìàìè, ëèøå õàò÷èíó çàâàëåíó. À âñüîãî ìàºòêó ëèøèâ éîìó òàòî áóêàòó ãîðáà ùî­íàéâèùîãî ³ ùîíàéã³ðøîãî íàä óñå ñ³ëüñüêå ïîëå. Íà ò³ì ãîðá³ êîïàëè æ³íêè ï³ñîê, ³ ç³âàâ â³í ÿðàìè òà ïå÷åðàìè ï³ä íåáåñà, ÿê ñòðàøíèé âå­ëåòåíü. ͳõòî íå îðàâ éîãî ³ íå ñ³ÿâ ³ ìåæ³ í³ÿêî¿ íà í³ì íå áóëî. Ëèø îäèí ²âàí óçÿâñÿ ñâîþ ïàéêó êîïàòè ³ ñ³ÿòè. Îáà ç êîíåì äîâîçèëè ãíîþ ï³ä ãîðá, à ñàì óæå ²âàí íîñèâ éîãî ì³øêîì íàâåðõ. ×àñîì íà äî­ë³øí³ íèâè ñïàäàâ ³ç ãîðáà éîãî ãîëîñíèé êðèê:

— Å-åõ, ìîé, ÿê òîáîâ ãðºíó, òà é ïî íèòö³ ðîçëåòèøñè, ÿêèé
æå-ñ òºæêìé!

Àëå, â³äàé, í³êîëè íå ãðèìíóâ, áî øêîäóâàâ ì³õà, ³ ïîâîë³ éîãî ñïóñêàâ ³ç ïëå÷åé íà çåìëþ. À ðàç âå÷îðîì îïîâ³äàâ æ³íö³ ³ ä³òÿì òàêó ïðèãîäó:

— Ñîíöå ïðàæèòü, àëå íå ïðàæèòü, àæ âîãíåì ñèïëå, à ÿ êîë³íêóþ
ç ãíîºì íàâåðõ, àæ øê³ðà ç êîë³í îáñêàêóº. ϳò ³ç-çà êîæíîãî âîëîñêà
ïðîñ³ê, òà é òàê ìè ñîëîíî â ðîò³, àæ ã³ðêî. Ëåäâè ÿ äîáèâñè íà ãîðó.
À íà ãîð³ òàêèé â³òðåöü äóíóâ íà ìåíå, àëå òàêèé ëåãîíüêèé, ùî àæ!
À ï³ä³òü æå, ÿê ìåíå çà ì³íóòó â ïîïåðåö³ çà÷ºëî íîæàìè øïèêàòè —
ãàäàâ-ñìè, ùî ìèíóñè!

³ä ö³º¿ ïðèãîäè ²âàí õîäèâ óñå ç³áãàíèé ó ïîÿñ³, à ëþäè ïðîçâàëè éîãî Ïåðåëîìàíèé.

Àëå õî÷ òîé ãîðá éîãî ïåðåëîìèâ, òî ïîë³òêè1 äàâàâ äîáð³. ²âàí áèâ ïàë³, áèâ ê³ëëÿ, âèíîñèâ íà íüîãî òâåðä³ êèöêè òðàâè ³ îáêëàäàâ ñâîþ ÷àñòêó äîâêîëà, àáè îñ³íí³ ³ âåñíÿí³ äîù³ íå ñïîë³êóâàëè ãíîþ ³ íå çà­íîñèëè éîãî â ÿðóãè. ³ê ñâ³é çáóâ íà ò³ì ãîðá³.

×èì ñòàð³âñÿ, òèì òÿæ÷å áóëî éîìó, ïîëîìàíîìó, ñõîäèòè ç ãîðáà.

—Òàêèé ïåñ³é ãîðá, ùî ñòð³ìãîëîâ óäîëèíó òðó÷åº! Íå ðàç, ÿê çàõî-äÿ÷å ñîíöå çàñòàëî ²âàíà íàâåðõó, òî íåñëî éîãî ò³íü ³ç ãîðáîì ðàçîì äà­ëåêî íà íèâè. Ïî òèõ íèâàõ çàëÿãëà ò³íü ²âàíîâà, ÿê âåëåòíÿ, ñõèëåíîãî â ïîÿñ³. ²âàí òîä³ ïîêàçóâàâ ïàëüöåì íà ñâîþ ò³íü ³ ãîâîðèâ ãîðáîâ³:

—Îòî-ñ í³, íåáîæå, ç³áãàâ ó äóãó! Àëå äîêè í³ íîãè íîñå, òî ìóñ ðî­äèòè õë³á³

Íà ³íøèõ íèâàõ, ùî ²âàí ñîá³ êóïèâ çà ãðîø³, ïðèíåñåí³ ç âîéñüêà, ðîáèëè ñèíè ³ æ³íêà. ²âàí íàéá³ëüøå êîëî ãîðáà çàõîäèâñÿ.

Ùå ²âàíà çíàëè â ñåë³ ç òîãî, ùî äî öåðêâè õîäèâ ëèø ðàç ó ð³ê, íà Âåëèêäåíü, ³ ùî êóðåé ç³ö³ðóâàâ. Òî òàê â³í ¿õ íàó÷óâàâ, ùî æàäíà íå âàæèëàñÿ ïîñòóïèòè íà ïîäâ³ð'ÿ ³ ïîðïàòè ãí³é. Êîòðà ðàç ëàïêîþ äðàïíóëà, òî âæå çãèíóëà â³ä ëîïàòè àáî â³ä áóêà. Õî÷ áè ²âàíèõà õðåñòîì ñòåëèëàñÿ, òî íå ïîìîãëî.

Òà é õ³áà ùå òî, ùî ²âàí í³êîëè íå ¿â êîëî ñòîëà. Âñå íà ëàâ³.

— Áóâ-ñìè íàéìèòîì, à ïîò³ì â³áóâ-ñìè äåñ³òü ð³ê ó âîñüêó, òà ÿ ñòîëà
íå çíàâ, òà é êîëî ñòîëà ìåí³ ¿äà íå éäå äî òðóíêó.

Îòàêèé áóâ ²âàí, äèâíèé ³ ç íàòóðîþ, ³ ç ðîáîòîþ.

1 Ïîë³òîê — óðîæàé.


II

Ãîñòåé ó ²âàíà ïîâíà õàòà, ´àçäè ³ ´àçäèí³. ²âàí ñïðîäàâ óñå, ùî ìàâ, 66^ ñèíè ç æ³íêîþ íàâàæèëèñÿ äî Êàíàäè, à ñòàðèé ìóñèâ óê³íö³ ïîäàòèñÿ.*1

Ñïðîñèâ ²âàí ö³ëå ñåëî.

Ñòîÿâ ïåðåä ãîñòÿìè, òðèìàâ ïîðö³þ ãîð³âêè ó ïðàâ³é ðóö³ ³, âèäêî^ êàìåí³â, áî ñëîâà íå ãîäåí áóâ çàãîâîðèòè.

— ĺêóþ âàì ôàéíî, ´àçäè ³ ´àçäèí³, ùî-ñòå í³ ìàëè çà ´àçäó, à ìîêé
çà ´àçäèíþ....

Íå äîãîâîðþâàâ ³ íå ïèâ äî í³êîãî, ëèø òóïî ãëÿä³â íà-âïåðåä ñåáå ³ õèòàâ ãîëîâîþ, ÿê áè ìîëèòâó ãîâîðèâ ³ íà êîæíå ¿¿ ñëîâî ãîëîâîê^ ïîòàêóâàâ. Òî ÿê ÷àñîì ÿêàñü äîë³øíÿ õâèëÿ âèêàðáóòèòü1 âåëèêèé êàì³íü ³ç âîäè ³ ïîêëàäå éîãî íà áåð³ã, òî òîé êàì³íü ñòî¿òü íà áåðåç^ òÿæêèé ³ áåçäóøíèé. Ñîíöå ëóïຠç íüîãî ÷åðåïî÷êè äàâíüîãî íàìóëó ³ ìàëþº ïî í³ì ìàëåíüê³ ôîñôîðè÷í³ çâ³çäè. Áëèìຠòîé êàì³íü^ ìåðòâèìè áëèñêàìè, â³äáèòèìè â³ä ñõîäó ³ çàõîäó ñîíöÿ, ³ êàì'ÿíèìè;, î÷èìà ñâî¿ìè ãëÿäèòü íà æèâó âîäó ³ ñóìóº, ùî íå ãí³òèòü éîãî òÿãàð³ âîäè, ÿê ãí³òèâ â³ä â³ê³â. Ãëÿäèòü ³ç áåðåãà íà âîäó, ÿê íà óòðà÷åíå ùàñòÿé

Îòàê ²âàí äèâèâñÿ íà ëþäåé, ÿê òîé êàì³íü íà âîäó. Ïîòðÿñ ñèâè³^ âîëîññÿì, ÿê ãðèâîþ, êîâàíîþ ç³ ñòàëåâèõ íèòîê, ³ äîãîâîðþâàâ: *|

— Òà äºêóþ âàì êðàñíî, òà íàé âàì Áîã äàñòü, ùî ñîá³ â íåãî æºäàºòåà
Äàé âàì Áîæå çäîðîâ'º, ä³äó ̳õàéëå...

Ïîäàâ Ìèõàéëîâ³ ïîðö³þ ³ ö³ëóâàëèñÿ â ðóêè. .4

—Êóìå ²âàíå, äàé âàì Áîæå ïðîæèòè ùå íà ö³ì ñâ³ò³, òà íàé Ãîñ­ïîäü ìèëîñåðäíèé ùàñëèâî çàïðîâàäèòü âàñ íà ì³ñöå òà é äîïîìîæó ëàñêîâ ñâîºâ íàíîâî ´àçäîâ ñòàòè! $

—Êîáè Áîã ïîçâîëèâ... ¥àçäè, à ïðîùå, à äîöºãí³òü æå... Ãàäàâ-ñìè| ùî âàñ çà ñò³â ïîîáñàäæóþ, ÿê ïðèéäåòå íà âåñ³ëº ñèíîâå, àëå ³íàêøå^ çðîáèëîñè. Òî âæå òàêå íàñòàëî, ùî çà ùî íàø³ ä³äè òà é òàòè íå çíàëè*; òî ìè ìóñèìî çíàòè. Ãîñïîäà âîëÿ¿ À çàêîíòåíòóéòå æ ñè, ´àçäè, òà Ù â³áà÷ºéòå çà ðåøòó. ■$

Âçÿâ ïîðö³þ ãîð³âêè òà ï³ä³éøîâ ä æ³íêàì, ùî ñèä³ëè íà äðóãÖ ê³íö³ ñòîëà â³ä ïîñòåë³.

— Òèìîô³õî, êóìî, ÿ õî÷ó äî âàñ íàïèòèñè. Äèâþñè íà âàñ, òà é ìè, äç|²
ÿêèñü êàçàâ, ìîëîä³ ë³òà íàãàäóþòüñè. Äå, äå, äå-å? Îòî-ñòå áóëè õëîïåí^
íà ä³âêà2, ãîäíà-ñòå áóëè! Òî-ñìè çà âàìè íå îäíó í³÷êó çáàâèâ, òî-ñòå»
äàíö³ õîäèëè, ÿê ñíîâàâêà — òàê ð³âíî! Áà, äå, êóìî, òîò³ ðîêè íàø³! Àíó?,
êî ïåðåæèéòå òà é â³áà÷ºéòå, ùî-ì íà ñòàð³ñòü äàíåöü íàãàäàâ. À ïðîòå».

Ãëÿíóâ íà ñâîþ ñòàðó, ùî ïëàêàëà ì³æ æ³íêàìè, ³ âèéìèâ ³ç ïàçóõæ
õóñòèíó. *

— Ñòàðà, íÿ, íà-êîá òîá³ ïëàòèíó òà ôàéíî îá³òðèñè, àáè ÿ òóò í³ÿêèé
ïëà÷³â íå âèä³â! Ãîñòèé ñîá³ ïèëíóé, à ïëàêàòè ùå äîñòà ÷ºñó, ùå òàê
ñè íàïëà÷åø, ùî î÷³ òè âèòå÷óòü.

1 Âèêàðáóòèòü — òóò: âèíåñå, âèâåðíå.

2 Õëîïºííà ä³âêà — òóò: ä³âêà íà âèäàíí³.


³ä³éøîâ äî ´àçä³â ³ êðóòèâ ãîëîâîþ.

—Ùîñü áè-ì ñêàçàâ, òà íàé ìîâ÷ó, íàé ø³íóþ îáðàçè â õàò³ ³ âàñ ÿêî ãðåøíèõ. Àëå ð³âíî íå äàé Áîæå í³êîìó äîáðîìó íà æ³íî÷èé ðîçóì ïåðåéòè! Àä³, âèäèòå, ÿê ïëà÷å, òà íà êîãî, íà ìåíå? Íà ìåíå, ´àçäèíå ìîÿ? Òî ÿ òåáå â³êîð³íóâàâ íà ñòàð³ñòü ³ç òâî¿ õàòè? Ìîâ÷è, íå õëèïàé, áî òè ñèâ³ ê³ñêè çàðàç îáìè÷ó, òà é ï³äåø ó òó Ãàìåðèêó, ÿê æèä³âêà.

—Êóìå ²âàíå, à ëèø³òü æå âè ñîá³ æ³íêó, òàæå âîíà âàì íå âîð³ã, òà é ä³òåì ñâî¿ì íå âîð³ã, òà ¿¿ áàííî1 çà ðîäîì òà é çà ñâî¿ì ñåëîì.

—Òèìîô³õî, ÿê íå çíàºòå, òî íå ãîâîð³òü àí³äçåëåíü! Òî ¿¿ áàííî, à ÿ òóäà ç â³ñêîêîì ³äó?!

Çàñêðåãîòàâ çóáàìè, ÿê æîðíàìè, ïîãðîçèâ æ³íö³ êóëàêîì, ÿê äîâ­áíåþ, ³ áèâñÿ â ãðóäè..

— Îçì³òü òà âãàò³òü ìè ñîêèðó îòóò ó ïå÷³íêè, òà, ìîæå, òîé æîâ÷
ïóêíå2, áî íå â³òðèìàþ! Ëþäè, òàêèé òóñê, òàêèé òóñê, ùî íå ïàìíº-
òàþ, ùî ñè çî ìíîâ ðîáèòü!

III

—À ïðîøå, ´àçäè, à îçì³òü æå áåç öàðàìîí³¿ òà áóäüòå â³áà÷í³, áî ìè âæå ïîäîðîæí³. Òà é ìåí³, ñòàðîìó, íå äèâóéòåñè, ùî òðîõè âòèðàþ íà æ³íêó, àëå òî íå çàäóðíî, îé, íå çàäóðíî. Öåãî áè í³êîëè íå áóëî, ÿêáè íå âîíà ç ñèíàìè. Ñèíè, óâà溺òå, ïèñüìåíí³, òàê ÿê ä³ñòàëè ÿêåñü ïèñüìî äî ðóê, ÿê ä³ñòàëè ÿêóñü íàïó3, òà ÿê ï³ä³éøëè ï³ä ñòàðó, òà é ïèëèëè, ïèëèëè, àæ ïåðåðóáàëè. Äâà ðîêè í³÷î â õàò³ íå ãîâîðèëîñè, ëèø Êàíàäà òà é Êàíàäà. À ÿê í³ äîñòèíóëè, ÿê-ºì âèä³â, ùî îäíàêî í³ ìóòü îòóò íà ñòàð³ñòü ãðèçòè, ÿê íå ï³äó, òà é ºì ïðîäàâ ùîäî êð³øêè. Ñèíè íå õîòº áóòè íàéìèòàìè ï³ñë³ ìî¿ ãîëîâè òà é êàæóòü: «Òè íàø òàòî, òà é çàâåäè íàñ äî çåìë³, òà äàé íàì õë³áà, áî ÿê íàñ ðîçä³ëèø, òà é íå áóäå ç ÷èì êèâàòèñè». Íàé ¿ì Áîã ïîìîãຠ¿ñòè òîò õë³á, à ìåí³ îä­íàêî ãèíóòè. Àëå, ´àçäè, äå ìåí³, ïåðåëîìàíîìó, äî õîä³â? ß çðîáîê — ö³ëå ò³ëî ìîçèëü, êîñò³ äðèõëàâ³, ùî çàêè ¿õ ðàíî çâåäåø äîêóïè, òî äå-ñ³òü ðàç éîéêíåø!

—Òî âæå, ²âàíå, ïðîïàëî, à âè ñîá³ òóñê äî ãîëîâè íå ïðèïóñêàéòå. À ìîæå, ÿê íàì äîðîãó ïîêàæåòå, òà é óñ³ çà âàìè ï³äåìî. Çà öèì êðà­ºì íå âàðò ñîá³ òóñê äî ñåðöÿ áðàòè! Öà çåìëÿ íå ãîäíà ê³ëüêî íàðîäà çäåðæ³òè òà é ê³ëüê³ á³ä³ â³òðèìàòè. Ìóæèê íå ãîäåí, ³ âîíà íå ãîäíà, îáîº âæå íå ãîäí³. ² ñàðàí÷³ íåìà, ³ ïøåíèö³ íåìà. À ïîäàòêè íàêèïà­þòü: ùî-ñ ïëàòèâ ëåâà, òî òåïåð ï'ºòü, ùî-ñ ¿â ñîëîíèíó, òî òåïåð áàðà-áóëþ. Îé, ççîëèëè íàñ, òàê íàñ éìèëè â ðóêè, ùî ç òèõ ðóê í³õòî íàñ íå ãîäåí â³ðâàòè, õ³áà ëèø ò³êàòè. Àëå êîëèñü íà ö³ çåìë³ áóäå ïî-êàÿí³º, áî íàð³ä ïîð³æåñè! Íå ìàºòå âè çà ÷èì áàíóâàòè!..

1 Áàííî — æàëü.

2 Ïóêíå — òð³ñíå.

3 Íàïà — ìàïà ãåîãðàô³÷íà, êàðòà.


— ĺêóþ âàì çà öå ñëîâî, àëå ºãî íå ïðèéìàþ. Ïåâíå, ùî íàð³ä ïîð³­
æåñè. À òîæ Áîã íå ãí³âàºñè íà òàêèõ, ùî çåìëþ íà ãèíäåëü ïóñêàþòü? Òå­
ïåð í³êîìó íå òðåáà çåìë³, ëèø âèêñë³â òà áàíê³â. Òåïåð ìîëîä³ ´àçäè ìóä­
ð³ íàñòàëè, òàê³ ôàºðìàíè, ùî çà çåìëåâ íå çãîð³ëè. À äèâ³òü-êî ñè íà òó
ñòàðó ñêðèïêó, òà ïóñêàòè ¿¿ íà ãèíäåëü?! Òàæå òî äóïëàâà âåðáà, êèíè
ïàëüöåì, òà é ìàêîì ñºäå! Òà ãàäàºòå, ùî âîíà çàéäå íà ì³ñöå? Îò, ïåðå-
âåðíåñè äåñü ó îê³ï òà é ïñè ðîçòºãíóòü, à íàñ ïîæåíóòü äàë³ ³ ïîäèâèòè-
ñè íå äàäóòü! ³äêè òàêèì ä³òåì ìຠÁîã áëàãîñëîâèòè? Ñòàðà, à ñóäè æ!

Ïðèéøëà ²âàíèõà, ñòàðåíüêà ³ ñóõîíüêà.

— Êàòåðèíî, ùî òè ñîá³ íåáîãî, ó ñâî¿ ãîëîâ³ ãàäàºø? Äå ò³ ïîêëàäó
â ìîãèëó? Öè ðèáà ò³ ìຠç'¿ñòè? Òà òóò ïîðºäí³ ðèá³ íåìà ùî íà îäèí
çóá óçºòè. Àä³ ²

² íàòÿãàâ øê³ðó íà æ³í÷èí³é ðóö³ ³ ïîêàçóâàâ ëþäÿì.

— Ëèø øê³ðà íà êîñò³. Êóäà öåìó, ´àçäè, éòè ç ïå÷³? Áóëà-ñ ïîðºäíà
´àçäèíÿ, òºæêî-ñ ïðàöóâàëà, íå ãàéíóâàëà-ñ, àëå íà ñòàð³ñòü ó äàëåêó
äîðîãó â³áðàëàñè. Àä³, âèäèø, äå òâîÿ äîðîãà òà é òâîÿ Êàíàäà? Îòàì!

² ïîêàçàâ ¿é ÷åðåç â³êíî ìîãèëó.

— Íå õîò³ëà-ñ ³òè íà öó Êàíàäó, òî ï³äåìî ñâ³òàìè ³ ðîç⳺ìî-ñè íà
ñòàð³ñòü, ÿê ëèñò ïî ïîë³. Áîã çíàº, ÿê ç íàìè áóäå... à ÿ õî÷ó ç òîáîâ ïå­
ðåä öèìè íàøèìè ëþäüìè â³ïðîùèòèñè. Òàê, ÿê ñëþá-ñìè ïåðåä íèìè
áðàëè, òà òàê õî÷ó ïåðåä íèìè â³ïðîùèòèñè ç òîáîâ íà ñìåðòü. Ìîæå,
òåáå òàê êèíóòü ó ìîðå, ùî ÿ íå áóäó âèä³òè, à ìîæå, ìåíå êèíóòü, ùî òè
íå ìåø âèä³òè, òà ïðîñòè ìè, ñòàðà, ùî-ì òè íå ðàç äîãîðèâ1, ùî-ì, ìîæå,
ò³ êîëè ñêðèâäèâ, ïðîñòè ìåí³ ³ ïåðøèé ðàç, ³ äðóãèé ðàç, ³ òðåò³é ðàç.

Ö³ëóâàëèñÿ. Ñòàðà âïàëà ²âàíîâ³ íà ðóêè, à â³í êàçàâ:

— À òî ò³, íåáîãî, â äàëåêó ìîãèëó âåçó...

Àëå ñèõ ñë³â óæå í³õòî íå ÷óâ, áî â³ä æ³íî÷îãî ñòîëà íàäá³ã ïëà÷, ÿê â³­òåð, ùî ç-ïîì³æ îñòðèõ ìå÷³â ïîâ³ÿâ òà âñ³ ãîëîâè ìóæèê³â íà ãðóäè ïîõèëèâ.

IV

—À òåïåð ñòóïàé ñîá³, ñòàðà, ìåæè ´àçäèí³ òà ïèëüíóé, àáè êîçâäó ñâîº ä³éøëî, òà íàïèéñè ðàç, àáè-ì ò³ íà â³êó âèä³â ï'ºíó.

—À âàñ, ´àçäè, ÿ ùå ìàþ íà äâà ãàòóíêè ïðîñèòè. Äåñü, ìîæå, ñèíè ïóñòå â ñåëî íà ïîøòó, ùî íàñ ³ç ñòàðîâ óæå íåìà. Òà áè-ì ïðîñèâ âàñ, àáè-ñòå çà íàñ íàéìèëè ñëóæåáêó òà é àáè-ñòå ñè òàê, ÿê ñåãîäí³, ç³éøëè íà îá³äåöü òà â³êàçàëè î÷èíàø çà íàñ. Ìîæå, ïàí Áîã ìåíøå ãð³õà ïðè­ïèøå. ß ãðîø³ ëèøó ßêîâ³, áî â³í ìîëîäèé òà é ñëóøíèé ÷îëîâ³ê òà íå ñõîâຠä³ä³â ãðåéö³ð,,

— Íàéìåìî, íàéìåìî ³ î÷èíàø çà âàñ â³êàæåìî...
²âàí çàäóìàâñÿ. Íà éîãî òâàð³ ìàëþâàâñÿ ÿêèéñü ñòèä.

— Âè ñòàðîìó íå äèâóéòåñè òà íå ñì³éòåñè ç ä³äà. Ìåí³ ñàìîìó ãåé
óñòèä âàì öå êàçàòè, àëå çäຠìè ñè, ùî áè-ì ãð³õ ìàâ, ÿêáè-ì öåãî âàì

1 Ùî-ì òè íå ðàç äîãîâîðèâ — ùî íå ðàç òîá³ äîêîðèâ. 316


íå ñêàçàâ. Âè çíàºòå, ùî ÿ ñîá³ íà ñâî¿ì ãîðá³ õðåñòîê êàì³ííèé ïîêëàâ. óðêî-ì â³ç ³ ã³ðêî-ì ãî íàâåðõ â³ñàäæóâàâ, àëå-ì ïîêëàâ. Òàêèé òºæêèé, ùî ãîðá ãî íå ñêèíå, ìóñèòü ãî íà ñîá³ òðèìàòè òàê, ÿê ìåíå òðèìàâ. Õîò³â-ºì ê³ëüêî ïàìíºòêè ïî ñîá³ ëèøèòè. Ñòóëèâ äîëîí³ â òðóáó ³ ïðèòèñêàâ äî ãóá³â.

— Òàê áàíóþ1 çà òèì ãîðáîì, ÿê äèòèíà çà öèöêîâ. ß íà í³ì â³ê ñâ³é
ñïåíäèâ2 ³ îêàë³÷³â-ºì. Êîáè-ì ì³ã, òà é áè-ì ãî â ïàçóõó ñõîâàâ, òà é
âçºâ ç ñîáîâ ó ñâ³ò. Áàííî ìè çà íàéìåíøîâ êð³øêîâ ó ñåë³, çà íàéìåí-
øîâ äèòèíîâ, àëå çà òèì ãîðáîì òàêè í³êîëè íå ïåðåáàíóþ.

Î÷³ çàìèãîò³ëè âåëèêèì æàëåì, à ëèöå çàäðîæàëî, ÿê ÷îðíà ð³ëëÿ ï³ä ñîíöåì äðîæèòü.

—Îöå¿ íî÷³ ëåæó â ñòîäîë³, òà äóìàþ, òà äóìàþ: Ãîñïîäè ìèëîñåð­äíèé, áà ùî-ì òàê ãë³áîêî çîãð³øèâ, ùî æåíåø í³ çà ñâ³òîâ³ âîäè? ß ö³­ëå æèòº ëèø ðîá, òà é ðîá, òà é ðîá! Íå ðàç, ÿê äíèíêà ê³í÷èëàñè, à ÿ âïàäó íà íèâó òà é ðåâíî ìîëþñè äî Áîãà: Ãîñïîäè, íå ïîêèíü í³ í³êî­ëè ÷îðíèì êàâàëêîì õë³áà, à ÿ áóäó âñå ïðàöóâàòè, õ³áà áèõ íå ì³ã í³ ðóêîâ, í³ íîãîâ êèíóòè...

—Ïîò³ì ìåíå òàêèé òóñê íàïàâ, ùî-ì ÷èêîëîíêè3 ãðèç ³ ÷óïåð4 ñîá³ ìèêàâ, êà÷ºâ-ºì ñè ïî ñîëîì³, ÿê õóäîáèíà. Òà é íå÷èñòå öóêíóëîñè5 äî ìåíå! Íå çíàþ ³ ÿê, ³ êîëè â÷èíèâ-åì ñè ï³ä ãðóøêîâ ç âîëîâîäîì6. Çà ìàëó ôèëþ áóâ áè-ì ñè çàòºã. Àëå Ãîñïîäü ìèëîñåðäíèé çíàº, ùî ðîáèòü. Íàãàäàâ-ºì ñîá³ çà ñâ³é õðåñò òà é ìåíå ãåòü â³ä³éøëî, ¿é, ÿê íå ïîá³æó, ÿê íå ïîá³æó íà ñâ³é ãîðá! Çà ãîäèíêó âæå-ì ñèä³â ï³ä õðåñòîì. Ïîñèä³â, ïîñèä³â äîâãåíüêî — òà é ÿêîñü ìè ëåãøå ñòàëî.

—Àä³, ñòîþ ïåðåä âàìè ³ ãîâîðþ ç âàìè, à òîò ãîðá íå â³õîäèòü ìè ç ãîëîâè. Òàêè ãî âèäæó òà é âèäæó, òà é óìèðàòè áóäó òà é áóäó ãî âèä³òè. Âñå çàáóäó, à éîãî íå çàáóäó. Ñï³âàíêè-ì çíàâ-òà é íà í³ì çàáóâ-ºì, ñè-ëó-ì ìàâ — òà é íà í³ì ëèøèâ-ºì.

Îäíà ñëüîçà êîòèëàñÿ ïî ëèö³, ÿê ïåðëà ïî ñêàë³.

— Òà ÿ âàñ ïðîñþ, ´àçäè, àáè âè, ÿê ìåòå íà ñâ³òó íåä³ëþ ïîëå ñâ³òèòè,
àáè âè í³êîëè ìîãî ãîðáà íå ìèíàëè. Áóäü êîòðèé ìîëîäèé íàé â³á³-
æèòü òà íàé ïîêðîïèòü õðåñò ñâ³÷åíîâ âîäèöåâ, áî çíàºòå, ùî êñüîíäç
íà ãîðó íå ï³äå. Ïðîñþ ÿ âàñ çà öå äóæå ãðåøíî, àáè-ñüòå ìåí³ ìîãî
õðåñòà í³êîëè íå ìèíàëè. Áóäó çà âàñ Áîãà íà ò³ì ñâ³ò³ ïðîñèòè, ëèø
çðîá³òü ä³äîâ³ ºãî âîëþ.

ßê êîëè áè õîò³â ðÿäíîì ïðîñòåëèòèñÿ, ÿê êîëè áè äîáðèìè, ñèâèìè î÷èìà õîò³â íàâ³êè çàêîïàòè â ñåðöÿõ ãîñòåé ñâîþ ïðîñüáó.

— ²âàíå, êóìå, à ëèø³òü æå âè òóñê íà áîö³, ãåòü ºãî â³äêèíüòå. Ìè âàñ
óñå áóäåìî íàãàäóâàòè, ðàç íàçàâøå. Áóëè-ñòå ïîðºäíèè ÷îëîâ³ê, íå

1 Áàíóþ — øêîäóþ, æàëêóþ.

2 Ñïåíäèâ — çìàðíóâàâ.

3 ×èêîëîíêè — ê³ñòî÷êè.

4 ×óïåð — âîëîññÿ.

5 Öóêàòèñÿ — ÷³ïëÿòèñÿ, ï³äñòóïàòè.

6 Âîëîâ³ä — ìîòóçêà, øíóð.


ë³çëè-ñòå íàòàðàïîì íà í³êîãî, í³êîìó-ñòå íå ïåðåîðàëè, àí³ ïåðåñ³ÿëè, ÷óæîãî çåðåíöÿ-ñòå íå ïîðóíòàëè1. Îé, í³! Ìóòü âàñ ëþäè íàãàäóâàòè òà é õðåñòà âàøîãî íà ñâ³òó íåä³ëþ íå ìèíóòü. Îòàê Ìèõàéëî ðîçâîäèâ ²âàíà.

V

— Âæå-ì âàì, ïàíîâå ´àçäè, âñå ñêàçàâ, à òåïåð õòî í³, ëþáèòü, òà òîò
áóäå ïèòè çî ìíîâ. Ñîíå÷êî âæå íàä ìîãèëîâ, à âè ùå ïîðö³þ ãîð³âêè
çî ìíîâ íå â³ïèëè. Çàêè-ì ùå â ñâî¿ õàò³ ³ ìàþ ãîñò³ çà ñâî¿ì ñòîëîì, òî
áóäó ç íèìè ïèòè, à õòî í³ íàâèäèòü, òî áóäå òàêîæ.

Ïî÷àëàñÿ ïèÿòèêà, òà ïèÿòèêà, ùî ðîáèòü ³ç ìóæèê³â ïîäóð³ëèõ õëîïö³â. Íåçàáàâêè ï'ÿíèé óæå ²âàí êàçàâ çàêëèêàòè ìóçèêó, àáè ãðàâ ìîëîä³æ³, ùî çàñòóïèëà ö³ëå ïîäâ³ð'ÿ.

— Ìîé, ìàºòå òàê äàíöóâàòè, àáè çåìëÿ äóäí³ëà, àáè îäíî¿ òðàâè÷êè
íà òîêó íå ëèøèëîñè³

 õàò³ âñ³ ïèëè, âñ³ ãîâîðèëè, à í³õòî íå ñëóõàâ. Áåñ³äà éøëà ñàìà äëÿ ñåáå, áî òðåáà ¿¿ áóëî êîí÷å ñêàçàòè, ìóñèëè ñêàçàòè, õî÷ áè íà â³òåð.

—ßê-ºì ãî â³ïóöóâàâ, òî áóâ â³ïóöîâàíèé2, êîòðå ÷îðíèé, òî ÿê ñð³á­ëîì ïîñèïàâ ïî ÷îðíó, à êîòðå á³ëèé, òî ÿê ìàñëîì ñí³ã ïîìàñòèâ. Êîí³ áóëè â ìåíå â îðäóíêó, ö³ñàð ì³ã ñ³äàòè! Àëå-ì ãðîøèé ìàâ, îé, ìàâ, ìàâ!

—Êîáè-ì ó÷èíèâñÿ ñåðåä òàêî ïóñòèí³ — ëèø ÿ òà Áîã àáè áóâ! Àáè-ì õîä³â, ÿê äèêà çâ³ð, ëèø êîáèõ íå âèä³â í³ òèõ æèä³â, í³ ïàí³â, í³ êñüîíäç³â. Îòîãäè áè íàçèâàëîñè, ùî-ì ïàí! À öà çåìëÿ íàé çàïàäàºñè, íàé ñè ³ çàðàç çàïàäå, òî-ì íå çãîð³â. Çà ÷èì? Áèëè òà êàòóâàëè íàøèõ òàò³â, òà â ÿðåì çàïðºãàëè, à íàì óæå êóñíÿ õë³áà íå äàþòü ïðîæåðòè... Å, êîáèòî òàê ïî-ìîìó...

—Ùå íå íàõîäèâñÿ òàêèé ñåêâåðòàíò3, àáè ùî ç íåãî ñòºã çà ïîäà­òîê, îí, í³! Áóâ ÷åõ, áóâ í³ìåöü, áóâ ïîëÿê — ã... ïðîáà÷ºé-òå, âçºëè. Àëå ÿê íàñòàâ ìàäçóð, òà é íàéøîâ êîæóøèíó àæ ï³ä âèøíåâ. Êàæó âàì, ìàäçóð — á³äà: î÷³ ïå÷è, òà é ãð³õó çà íåãî íåìà...

Âñÿêî¿ áåñ³äè áóëî áîãàòî, àëå âîíà ðîçë³òàëàñÿ â íàéð³æí³ø³ ñòî­ðîíè, ÿê íàäãíèë³ äåðåâà â ñòàð³ì ë³ñ³.

 øóì, ãàì³ð, ³ çîéêè, ³ â æàë³ñíó âåñåë³ñòü ñêðèïêè âð³çóâàâñÿ ñï³â \ ²âàíà ³ ñòàðîãî Ìèõàéëà. Òîé ñï³â, ùî éîãî íå ðàç ÷óòè íà âåñ³ëëÿõ, ÿê | ñòàð³ õëîïè äîáåðóòü îõîòè ³ çàâåäóòü ñòàðîäàâí³õ ñï³âàíîê. Ñëîâà ñï³âó; éäóòü ÷åðåç ñòàðå ãîðëî ç ïåðåøêîäàìè, ÿê êîëè áè íå ëèø íà ðóêàõ ó íèõ, ³ àëå ³ â ãîðë³ ìîçèë³ ïîíàðîñòàëè. ²äóòü ñëîâà òèõ ñï³âàíîê, ÿê æîâòå îñ³ííº. ] ëèñòÿ, ùî íèì â³òåð ãîíèòü ïî çàìåðë³é çåìë³, à âîíî ðàç íà ðàç çóïèíÿ­ºòüñÿ íà êîæí³ì ÿðî÷êó ³ äðîæèòü ïîäåðòèìè áåðåãàìè, ÿê ïåðåä ñìåðòþ.;

²âàí òà é Ìèõàéëî îòàê ñï³âàëè çà ìîëî䳿 ë³òà, ùî ¿õ íà êåäðîâ³ì ²
ìîñò³ çäîãîíèëè, à âîíè âæå íå õîò³ëè íàçàä âåðíóòèñÿ äî íèõ íàâ³òü ³
ó ãîñò³.!

1 Íå ïîðóíòàëè — òóò: íå âçÿëè, íå ïðèâëàñíèëè.

2 ³ïóöóâàâ — â³äïîë³ðóâàâ.

3 Ñåêâåðòàíò — çáèðà÷ ïîäàòê³â.


ßê äå ï³äòÿãàëè âãîðó ÿêó íîòó, òî ñòèñêàëèñÿ çà ðóêè, àëå òàê êð³ïêî, àæ ñóñòàâè õðóïîò³ëè, à ÿê ïîäèáóâàëè äóæå æàë³ñëèâå ì³ñöå, òî íàõèëþâàëèñÿ äî ñåáå ³ òóëèëè ÷îëî äî ÷îëà ³ ñóìóâàëè.. Ëîâèëèñÿ çà øèþ, ö³ëóâàëèñÿ, áèëè êóëàêàìè â ãðóäè ³ â ñò³ë ³ òàêî¿ ñîá³ ñâî¿ì çàðæàâ³ëèì ãîëîñîì òóãè çàâäàâàëè, ùî âðåøò³ íå ìîãëè æàäíîãî ñëîâà âèìîâèòè, ëèø: «Îé ²âàíêó, áðàòå!», «Îé ̳õàéëå, ïðèÿòåëþ!»

VI

— ĺäþ, ÷óºòå, òî âæå ÷ºñ â³õîäèòè äî êî볿, à âè ðîçñï³âàëèñÿ ÿê
çàäîáðî-ìèðó.

²âàí âèòð³ùèâ î÷³, àëå òàê äèâíî, ùî ñèí ïîá³ë³â ³ ïîäàâñÿ íàçàä, òà é ïîêëàâ ãîëîâó â äîëîí³ ³ äîâãî ùîñü ñîá³ íàãàäóâàâ. Óñòàâ ³ç-çà ñòîëà, ï³ä³éøîâ äî æ³íêè ³ âçÿâ ¿¿ çà ðóêàâ.

— Ñòàðà, ãàé, ìàø³ð — ³íö, öâàé, äðàé! Õîäè, óáåðåìîñÿ ïî-ïàíöüêè
òà é ï³äåìî ïàíóâàòè.

Âèéøëè îáîº.

ßê óõîäèëè íàçàä äî õàòè, òî ö³ëà õàòà çàðèäàëà. ßê áè õìàðà ïëà÷ó, ùî íàâèñëà íàä ñåëîì, ïð³ðâàëàñÿ, ÿê áè ãîðå ëþäñüêå äóíàéñüêó çàãàòó ðîç³ðâàëî — òàêèé áóâ ïëà÷. Ƴíêè çàëîìèëè ðóêè ³ òàê ñïëåòåí³ äåð­æàëè íàä ñòàðîþ ²âàíèõîþ, àáè ùîñü ³çãîðè íå âïàëî ³ ¿¿ íà ì³ñö³ íå ðîçäàâèëî. À Ìèõàéëî éìèâ ²âàíà çà áàðêè, ³ øàëåíî òåðìîñèâ íèì, ³ âåðåùàâ ÿê ñòåêëèé.

— Ìîé, ÿê-ºñ ´àçäà, òî ôóðíè òîòî êàòðàíå ç ñåáå, áî ò³ â³ïîëè÷êóþ1
ÿê êóðâó!

Àëå ²âàí íå äèâèâñÿ â òîé á³ê. Éìèâ ñòàðó çà øèþ ³ ïóñòèâñÿ ç íåþ â òàíåöü.

— Ïîëüêè ìåí³ ãðàé, ïî-ïàíöüêè, ìàì ãðîø³!

Ëþäè çàäåðåâ³ëè, à ²âàí òåðìîñèâ æ³íêîþ, ÿê áè íå ìàâ óæå ãàäêè ïóñòèòè ¿¿ æèâó ç ðóê.

Âá³ãëè ñèíè ³ ñèëîì³öü âèíåñëè îáî¿õ ³ç õàòè.

Íà ïîäâ³ð'þ ²âàí òàíöþâàâ äàëüøå ÿêî¿ñü ïîëüêè, à ²âàíèõà îá÷å-ïèëàñÿ ðóêàìè ïîðîãà ³ èðèïîâ³äàëà:

— Îòî-ñìè ò³ â³õîäèëà, îòî-ñìè ò³ â³ãðèçëà îöèìè íîãàìè!

² âñå ðóêîþ ïîêàçóâàëà â ïîâ³òðþ, ÿê ãëèáîêî âîíà òîé ïîð³ã âèõîäèëà.

VII

Ïëîòè ïîïðè äîðîãè òð³ùàëè ³ ïàäàëè — âñ³ ëþäè âèïðîâàäæóâàëè ²âàíà. Â³í ³øîâ ç³ ñòàðîþ, çãîðáëåíèé, â öàéãîâ³ì2, ñèâ³ì îä³ííþ ³ ùî-õâèëÿ òàíöþâàâ ïîëüêè.

Àæ ÿê óñ³ çóïèíèëèñÿ ïåðåä õðåñòîì, ùî ²âàí éîãî ïîêëàâ íà ãîðá³, òî â³í òðîõè ïðî÷óíÿâ ³ ïîêàçóâàâ ñòàð³é õðåñò:

— Âèäèø, ñòàðà, íàø õðåñòèê? Òàì º â³äáèòî ³ òâîº íàìåíî. Íå á³éñè,
º ³ ìîº, ³ òâîº...

1 ³ïîëè÷êóþ — â³ä÷èòàþ, âèëàþ.

2 Öàéãîâèé — ³ç äåøåâî¿ ôàáðè÷íî¿ øåðñòÿíî¿ òêàíèíè.


ÌÈÊÎËÀ ÂÎÐÎÍÈÉ (1871-1938)

Íàðîäèâñÿ íà Êàòåðèíîñëàâùèí³ (íèí³ Äí³ïðîïåòðîâñüêà îáëàñòü) ó ðîäè­í³ ðåì³ñíèêà» ì³ñöå ñìåðò³ äîñòåìåííî íåâ³äîìå.

Ïîåò, ïåðåêëàäà÷, òåàòðàëüíèé êðèòèê.

Íàéâ³äîì³ø³ òâîðè: ïîåìà «ªâøàí-ç³ëëÿ», â³ðø³ «Áëàêèòíà ïàííà», «²íôàíòà», «²âàíîâ³ Ôðàíêîâ³».

ÁËÀÊÈÒÍÀ ÏÀÍÍÀ

Ìຠêðèëàìè Âåñíà

Çàïàøíà, Ëèíå âñÿ â ïðîçîðèõ øàòàõ, Ó ñåðïàíêàõ ³ áëàâàòàõ...

Ñÿº óñì³õîì ïðèìàð

Ç-ïîçà õìàð, -.»

Ïîïåëÿñòèõ, ïåëåõàòèõ. *

Îñü âîíà âæå êð³çü áëàêèòü

Ìàéîðèòü, Äîâãîæäàíà, íåçäîëàííà... Îñü âîíà — Áëàêèòíà Ïàííà!.. Ãîðè, ãàé, ëóãè, ïîëÿ, -

Âñÿ çåìëÿ ¿é âèñï³âóº: «Îñàííà!»

À âîíà, ÿê ìð³ÿ ñíà

×àð³âíà, Ñÿº âðîäîþ ñâÿòîþ, Íåçåìíîþ ÷èñòîòîþ,

Ñì³þ÷èñü íà ïåëþñòêàõ, Íà êâ³òêàõ Ïðîìåíèñòîþ ðîñîþ.

² óæå â äóø³ ìî¿é

 ñÿéâ³ ìð³é Â'þòüñÿ õìåëåì àðàáåñêè, Ìèãîòÿòü êàìå¿, ôðåñêè,

Ãîìîíÿòü-áðèíÿòü ï³ñí³ Ãîëîñí³ ² ñïë³òàþòüñÿ â ãðîòåñêè.


ÎËÅÊÑÀÍÄÐ ÎËÅÑÜ (1878-1944)

Íàðîäèâñÿ íà õóòîð³ á³ëÿ ì. Á³ëîï³ëëÿ (íèí³ Ñóìñüêà îáëàñòü) ó ðîäèí³ äð³áíîãî ñëóæáîâöÿ, ïîìåð ó ì. Ïðàç³, äå é ïîõîâàíèé.

Ïîåò.

Íàéâ³äîì³ø³ òâîðè: çá³ðêà «Ç æóðáîþ ðàä³ñòü îáíÿëàñü», «Êíÿæà Óêðà¿íà», äðàìàòè÷íèé åòþä «Ïî äîðîç³ â Êàçêó».

×ÀÐÈ ÍÎײ

ßê ³ñêðà ùå â òîá³ ãîðèòü ² çãàñíóòè íå âñï³ëà, — Ãîðè! Æèòòÿ — ºäèíà ìèòü, Äëÿ ñìåðò³ æ — â³÷í³ñòü ö³ëà. ×îìó æ ñòî¿ø áåç ðóõó òè, Êîëè ââåñü ñâ³ò ñï³âàº? Íàëàãîäü ñòðóíè çîëîò³: Áåíêåò âåñíà ñïðàâëÿº. ² ñì³ëî éäè ï³ä äçâ³í ÷àðîê Ç âîãíåì, ç ï³ñíÿìè â ãîñò³, Íà ñâÿòî ðàä³ñíå êâ³òîê, Êîõàííÿ, ñí³â ³ ìëîñò³. Çàãèíå âñå áåç âîðîòòÿ; Ùî â³çüìå ÷àñ, ùî ëþäè, Ïîãàñíå â ñåðö³ áàãàòòÿ, ² çàõîëîíóòü ãðóäè. ² ñõî÷åø òè âåðíóòü ñîá³, ßê Ôàóñò, äí³ ìèíóë³... Òà çíàé: íàä íàñ — áîãè ñêóï³, Íàä íàñ — ãëóõ³ é íå÷óë³...» Ñì³þòüñÿ, ïëà÷óòü ñîëîâ'¿ ² á'þòü ï³ñíÿìè â ãðóäè: «Ö³ëóé, ö³ëóé, ö³ëóé ¿¿: Çíîâ ìîëîä³ñòü íå áóäå!»

Ñì³þòüñÿ, ïëà÷óòü ñîëîâ'¿ ² á'þòü ï³ñíÿìè â ãðóäè: «Ö³ëóé, ö³ëóé, ö³ëóé ¿¿, — Çíîâ ìîëîä³ñòü íå áóäå!

Òè íå äèâèñü, ùî áóäå òàì, ×è çàáóòòÿ, ÷è çðàäà: Âåñíà ³äå íàçóñòð³÷ âàì, Âåñíà â ñåé ÷àñ âàì ðàäà.

Íà ìåíò ºäèíèé çàëèøè Ñâ³é ñóì, äóìêè ³ ãîðå — ² ñòðóì³íü âëàñíî¿ äóø³ Óëèé â øóìëÿ÷å ìîðå.

Ëîâè ëåòþ÷ó ìèòü æèòòÿ! ×àðóéñü, õìåë³é, âïèâàéñÿ ² ñåðåä ìð³é ³ çàáóòòÿ  ðîçêîøàõ çàêîõàéñÿ.

Ïîãëÿíü, óñÿ çåìëÿ òðåìòèòü  ïàëêèõ îá³éìàõ íî÷³, Ëèñò êâ³òö³ ðâ³éíî øåëåñòèòü, Òðàâ³ ñòðóìîê âîðêî÷å.

³äáèëèñü çîð³ ó âîä³, Ëåòÿòü äî õìàð òóìàíè... Òóò ëëþòüñÿ ïàõîù³ ãóñò³, Òàì ãíóòüñÿ âåðáè ï'ÿí³.


***

Î, ñëîâî ð³äíå! Îðëå ñêóòèé! ×óæèíöÿì êèíóòå íà ñì³õ! Ñï³âî÷èé ãð³ì áàòüê³â ìî¿õ, ijòüìè áåçïàì'ÿòíî çàáóòèé.

Î, ñëîâî ð³äíå! Øóì äåðåâ! Ìóçèêà çîðü áëàêèòíîîêèõ, Øîâêîâèé ñï³â ñòåï³â øèðîêèõ, Äí³ïðà ì³æ íèìè ëåâ³é ðåâ...

Î, ñëîâî! Áóäü ìå÷åì ìî¿ì! ͳ, ñîíöåì ñòàíü! Âãîð³ ñïèíèñÿ, Îñÿé ì³é êðàé ³ ðîçëåòèñÿ Äîùàìè ñóäíèìè íàä íèì.



ÂÎËÎÄÈÌÈÐ ÂÈÍÍÈ×ÅÍÊÎ (1880-1951)

Íàðîäèâñÿ â ì. ªëèñàâåòãðàä³ (íèí³ Ê³ðîâîãðàä) ó ñåëÿíñüê³é ðîäèí³, ïîìåð ó ì. Êàííàõ (Ôðàíö³ÿ), äå é ïîõîâàíèé.

Ïèñüìåííèê, õóäîæíèê, ïîë³òè÷íèé ä³ÿ÷.

Íàéâ³äîì³ø³ òâîðè: çá³ðêà «Êðàñà ³ ñèëà», ðîìàíè «Çàïèñêè Êèðïàòîãî Ìå-ô³ñòîôåëÿ», «Ñîíÿ÷íà ìàøèíà», íîâåëà «Ìîìåíò», äðàìè «×îðíà Ïàíòåðà ³ Á³­ëèé Âåäì³äü», «Ãð³õ».

ÌÎÌÅÍÒ

²ç îïîâ³äàíü òþðåìíî¿ Øåõåðåçàäè

² ðàç Øåõåðåçàäà òàê ïî÷àâ ñâîº îïîâ³äàííÿ:

— Ñëóõàéòå. Áóëî öå íàâåñí³. Âè ùå ïàì'ÿòàºòå, ùî òî òàêå âåñíà?
Ïàì'ÿòàºòå íåáî, ñèíº, ãëèáîêå, äàëåêå! Ïàì'ÿòàºòå, ÿê ëÿæåø ó òðàâó
äåñü, çàêèíåø ðóêè çà ãîëîâó ³ ãëÿíåø ó öå íåáî, íåáî âåñíè? Å!.. Íó,
ñëîâîì, áóëî öå íàâåñí³. Êðóã ìåíå êîõàëîñÿ ïîëå, øåïîò³ëî, ö³ëóâà­
ëîñü... Ç êèì?

À ç íåáîì, ç â³òðîì, ³ç ñîíöåì. Ïàõëî ðîñòîì, íàðîäæåííÿì, ùàñòÿì ðóõó ³ æèòòÿ, çì³ñòîì ñóùîãî... Ñëîâîì, êàæó âàì, áóëî öå íàâåñí³.

À ÿ, ìî¿ ïàíîâå, ¿õàâ ç ìî¿ì êîíòðàáàíäèñòîì Ñåìåíîì Ïóñòóíîì äî êîðäîíó. ² òîé êîðäîí ÿ ìóñèâ íåîäì³ííî ó òîé æå äåíü ïåðåéòè, íå æäó÷è íàâ³òü íî÷³. Àëå êîëè ÿ ñêàçàâ öå Ñåìåíîâ³, â³í ìîâ÷êè-ïîíóðî îçèðíóâ ìåíå, çíåõîòÿ ïîñì³õíóâñÿ é, îäâåðíóâøèñü äî êîíÿêè, ñåðäèòî êðèêíóâ:

— Âéî! Òè!

À Ñåìåí öåé, òðåáà âàì ñêàçàòè, íå äèâëÿ÷èñü íà ñâîº ïóñòîòëèâå ïð³çâèùå, áóâ ÷îëîâ³ê ïîâàæíèé ³ âèïóñêàòè ç ñåáå ñë³â áåç ïîòðåáè íå ëþáèâ. Ñàì áóâ «ïàðíèøêà» äåáåëèé, «òâàðä³éîíåöü», ÿê êàçàëè éîãî îäíîñåëü÷àíè, ³ íà âñ³õ ÷åðåç òå äèâèâñÿ çàâæäè çãîðè âíèç. Ñòóïàâ ïîìàëó, âàæêî, ñåðéîçíî ³ íàâ³òü, êîëè ëîâèëè éîãî «õàðöèçíèêè» õ, íå ì³íÿâñÿ, ò³ëüêè ùå á³ëüø íàñóïëþâàâñÿ, î÷³ ðîáèëèñü ùå ìåíøèìè, êîëþ÷èìè ³ ñòðàøíî ÿêîñü á³ë³ëè ãóáè.

— Ñïðàâä³, Ñåìåíå, ÿ íåîäì³ííî ìóøó áóòè ñüîãîäí³ íà ò³ì áîö³. Öå
ÿê ñîá³ çíàºòå! — ç íàòèñêîì ïîâòîðèâ ÿ.4


1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |

Ïîèñê ïî ñàéòó:



Âñå ìàòåðèàëû ïðåäñòàâëåííûå íà ñàéòå èñêëþ÷èòåëüíî ñ öåëüþ îçíàêîìëåíèÿ ÷èòàòåëÿìè è íå ïðåñëåäóþò êîììåð÷åñêèõ öåëåé èëè íàðóøåíèå àâòîðñêèõ ïðàâ. Ñòóäàëë.Îðã (0.028 ñåê.)