Глоссарий 6 апта 3б

1. Кейнс тұтыну теориясы

2. Ұлттық табыс

3. Жеке табыс

4. ТҰӨ

5. Салықтар

ОБСӨЖ 19

Тақырыбы: Ұлттық табыс

Жоспар:

1. Инвестиция және салым түрлері

2. Тауарлы материалдық қорлар инвестициясы

Инвестиция деп өнеркәсіптің, құрылыстың ауыл шаруашылығының және экономиканың басқада салаларының кәсіпорындарында капитал түрінде салынып жұмсалатын шығындардың жиынтығын айтамыз.

Инвестициялық қызметтің мақсаты-түпкі нәтижесінде кәсіпкерліктен табыс немесе процент алу болып табылады.

Инвестицияның көзі болып жаңадан қалыптасқан құн немесе таза табыстың жинақталған бөлігі саналады. Кәсіпкерлер (кәсіпорындар) оны өзінің табысының (таратылған) қаражаттарының есебінен жұмылдырады. Негізгі капиталды жаңартуға арналған инвестиция көзі болып кәсіпорынның меншігінде қалған табысы саналады. Бағалы қағаздардың көп түрлілігі инвестицияны жіктеудің көптеген критерийлерін алдын ала айқындайды.

Инвестиция өзінің арналымы немесе алынған мақсаты бойынша:қаржылық, нақты және интеллектуалды инестициялар болып бөлінеді.

Экономикалық теорияда “инвестиция термины” күнделікті өмірде қолдануына қарағанда тар мағынада түсінеді. Кәдімгі әр қандай-да активтерді сатып алу. Мысалы, фирманың акция немесе ескі жабдықтарды сатып алу инвестиция деп есептелсе, ал экономикалық мәнде, бұлар инвестиция деп есептелбейді. Өйткені, олар тауарлық қорлардың жиынтық мөлшеріне немесе жалпы қаржы игілік қорларына ештеңе қоспай, бұлар активтердің қарапайым аудармалары болып есептелінеді.Инвестиция – бұл табыс алу мақсатында елдің ішіндегі жеке салаларға және шетелге ұзақ мерзімге мемлекеттің капитал салымдарын айтады.

Инвестиция бағыттары:

- жаңа өндіріс ғимараттары құрылысын салуға;

- жаңа техника және технология, жаңа жабдықтар сатып алуға;

- шикізат пен материалдарды қосымша алуға;

- әлеуметтік нысанмен пәтер құрылысына;

Осы бағыттарға байланысты:

- негізгі капитал инвестициясы;

- товарлы – материалдық қорлар инвестициясы;

- адам капиталы инвестициясы болып бөлінеді;

Бұдан басқа инвестиция жалпы және таза инвестицияларға бөлінеді.

Жалпы инвестициялар ескі жабдықтың орнын басуға кеткен шығындар + өндірісті ұлғайтуға кеткен инвестицияларын өсуі кіреді.

Таза инвестиция – негізгі капиталмен амортизация қосындысын шегергендегі есептелген жалпы инвестиция. Егер таза инвестиция мөлшері тұрақты болса, экономика өседі, дамиды. Егер таза инвестиция теріс мөлшерді құраса, онда іскерлік белсенділіктің төмендеуін көрсетеді. Инвестиция сұраныс факторына жатады:

- табыс мөлшерінің күтмі;

- банктік процент ставкасы;

Бұл жердегі тәуелділік табыс мөлшерінің күтімі жоғары болса, онда инвестиция өседі. Проценттік ставка – бұл фирманың қарызға ақша капиталын алғанда төлейтін бағасы. Егер табыстың мөлшер күтімі процент ставкасынан болса, онда инвестициялар табысты болады және керісінше.

Ұлттық табыс

Жазбаша бақылау 7 апта 3б

1. Мемлекеттің кірісі мен шығысы

2. Салықтар

3. Мемлекеттік бюджет

Екінші аралық бақылау

ОБСӨЖ 21 Тақырыбы: Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс

Жоспар:

1. Жиынтық сұраныс

2. Ақшаның сандық теориясының теңдеуі

Экономиканыњ ќысќа мерзімдік тербелісініњ ‰лгісін ќ±ру ‰шін, ењ алдымен оныњ классикалыќ ±заќ мерзімдік ‰лгіден несімен ерекшелетіндігін шешу керек. Макроэкономистердіњ кµпшілігініњ ойы бойынша, экономика дамуыныњ ќысќа жєне ±заќ мерзімдік кезењдеріндегі сипаты, т‰пкілікті µзгешеліктері баѓалардыњ єр т‰рлі динамикасына байланысты болады. ¦заќ мерзімдік кезењде баѓалар с±раныс пен ±сыныстыњ µзгерунеєсер етеді. Ал ќысќа мерзімдік кезењде кµп тауарлардыњ баѓалары белгілі бір дењгейде т±раќты болып табылады. Баѓалардыњ єр т‰рлі болу экономика саясатынњ нєтижесі уаќытќа байланысты болатынын кµрсетеді.

Жиынтық сұраныс дегеніміз-сатып алушының сұранысы, өндірілген өнім саны мен бағаның жалпы деңгейінің арасындағы тәуелділік.

Басқа сөзбен айтқанда,жиынтық сұраныс қисығы әрбір берілген баға деңгейінде сатып алатын тауарлар мен көрсетілген қызметтер санын көрсетеді.

Біз жиынтық сұранысының сандық ақша теориясының базасында қарапайым теңдеуін құра аламыз.

МV=РҮ

Мұнда: М - ақша ұсынысы;

V - ақша айналымының жылдамдығы;

Р - баға деңгейі;

Ү - өндірілген өнім және көрсетілген қызмет саны.

Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс

Жазбаша бақылау 8 апта 3б

1. Жиынтық ұсыныстағы классикалық көзқарас

2. Икемді еңбекақы

3. Жиынтық сұраныс

ОБСӨЖ 23

Тақырыбы: Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс

Жоспар:

1. Жиынтық ұсыныстағы кейнсиандық көзқарас

2. Икемсіз еңбекақы

Жиынтық сұраныс қисығы өз бетінше баға деңгейін немесе өндіріс көлемін анықтамайды, ол тек қана осы екі айнымалылар арасындағы мүмкін болатын қатнастарды көрсетеді. Жиынтық сұраныс қисығын толықтыру үшін бізге

Р және Ү арасындағы тәуелділікті енгізу керек.

Жиынтық сұраныс және жиынтық ұсыныс қисықтары баға деңгейінің және өнім өндірісі көлемінің мәндерән анықтауға мүмкіндік туғызады.

Жиынтық ұсыныс- бұл сатушылардың әр түрлі баға деңгейінде ұсынатын тауарлар саны мен көрсетілетін қызметтер мөлшерін көрсетеді. Бұл қатнастың түрі біздің уақыт аралығының қай жерінле өз көңілімізді аударатындағымызға тәуелді. Бұл қатынастың түрі біздің уақыт аралығының қай жерінде өз көңілімізді аударатындағымызға тәуелді. Сондықтан жиынтық ұсыныс қисығының екі түрін ажырата білу қажет:ұзақ мерзімдік және қысқа мерзімдік жиынтық ұсыныстар.

Ұзақ мерзімдік кезеңде экономиканың функциясы классикалық үлгімен сипатталатындықтан, жиынтық ұсыеыс қисығы соның негізінде, оедірілген өнімнің, көлемінің, еңбектің және классикалық теория бойынқша тұрғызылады,

- өнім өндіру көлемі тек қана қолданылатын факторлар санына, яғни капиталмен еңбекке, технологияға байланысты, ал баға деңгейіне байланысты емес;

- өндіріс факторы мен технологиядағы өзгерістер баяу болады;

- экономикадағы барлық өндіріс факторлары қолданылады, яғни өнім шығару көлемі әлуетті өнім көлеиіне тең;

баға және атаулы еңбекақы икемді және олардың өзгеруі нарықтағы теңдікті қаитамасыз етіп отырады.

Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс

Жазбаша бақылау 8 апта 3б

1. Жабық экономикадағы тепе-теңдік

2. Макроэкономикалық тепе-теңдік

3. AD-AS үлгісі

ОБСӨЖ 25

Тақырыбы: Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс

Жоспар:

1. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстағы тітіркену

2. Тұрақтандыру саясаты

Эк ономикадағы тербелістер жиынтық ұсыныстың немесе жиынтық сұраныстың өзгеруінен басталады. Экономистер ішкі әсер нәтижесінде болатын жиынтық сұраныс және жиынтық ұсыныс қисықтарының қозғалысые экономикалық сілкініс немесе талықсытпа (шок) деп атайды.

Сілкіністің экономикаға әсері өндіріс көлемініңжәне жұмыспен толық қамтамассыздандырудың табиғи деңгейі ауытқуынан көрінеді. Жиыетық сұраныс және жиынтық ұсыныс үлгісі осындай шок әсерінен экономикалық тербелістердің пайда болу механизмін анықтайды.

Сонымен қатар үлгі шоктың бейтараптануына және эконоииканың тербелістерін жоюға бағытталған макроэкономика саясатының нәтижетін бағалау үшін қолданылады.

Тұрақтандыру саясаты дегеніміз өндіріс көлемін және жұмыспен толық қамтамасыз етуді табиғи деңгейінде ұстап тұруға бағытталған мемлекеттік саясат. Ақша ұсынысы жиынтық сұранысқа айтарлықтай ететіндіктен, несие саясаты тұрақтандыру саясатының маңызды құраушысы болып табылады. Қысқа мерзімдік кезеңде жиынтық сұраныстың өсуі көлемінің өсуін туғызады, яғни экономикалық өсу. Фирмалар өнімін ескі бағамен көбірек сатады. Сондықтан олар көп мөлшерде жұмысшыларды жалдайды, жұмыс сағатын көбейтеді және кәсіпорындар мен құрал- жабдықты көбірек қарқынмен пайдаланады. Біраз уақыт өткеннен кейін жиынтық сұраныстың жоғары деңгейі баға мен жалақының көбеюіне әкеледі. Баға өскен сайын тауарларға деген сұраныс азаяды, ал өнім шығару деңгейі біртіндеп табиғи деңгейге жақындайды...бірақ неғұролым тауарлар мен қызметтер көлемі жоғарылаған сайын өндірілетін өнім көлемі табиғи деңгейден төмен болады. Бұл өсуді бейтараптандыру үшін және өндірісті қстап тұру үшін, ақша айналысының жылдамдығы кемшіліктерін бейтараптандыру үшін Ұлттық банк ақша ұсынысын азайта алады. Бұл жиынтық сұранысты тұрақтандыруға мүмкіндік береді. Ұлттық банк сұраныс жағынан өнім көлеиміне және толық жұмыспен қамтамасыз етілуге болатын сілкіністердің әсерін ақша ұсынысына қатаң бақылау жасау арқылы ж ою және қысқарту мүмкіндігіне ие.

Жиынтық ұсыныстағы күрт өзгерістер

Жиынтық сұраныс жағынан болатын сілкіністер экономикалық тербелістердің жалғыз қайнар көзі емес. Олардың тағы бір себебі жиынтық ұсыныс жағынан болатын сілкіністер. Ұсыныс жағынан болатын сілкіністер. Ұсыныс жағынан болатын сілкіністер - бұл тауар өндірісін тоқтату салдарынан фирмалардың бағаны орнатуын қозғайтын экономикалық жағдайнардың күрт өзгеруі. Ұсыныс жағынан болатын сілкіністер баға деңгейіне тікелей әсер еткендіктен, кейде оларды баға сілкіністері деп атайды. Баға сілкіністерінің біанеше мысалдарын келтірейік:

- µнімді жоятын ќ±рѓаќшылыќтар азыќ- т‰лікке деген ±сыныстыњк‰рт тµмендеуі оларѓа деген баѓыныњ µсуін туѓызады.

- ќоршаѓан ортаны ќорѓау бойынша жања зањ фирмалардан зиянды заттардыњ ќалдыќтарын ќысќартуды талап етеді- фирмалар баѓаны жоѓарылату арќылы µндірістіњ ќосымша шыѓырдарын т±тынушыларѓа ж‰ктейді.

- кєсіподаќ к‰ресі - шыѓарылатын тауарларѓа деген баѓаныжєне ењбек аќыныњ жоѓарылауына єкеп соќтырады.

- халыќаралыќ м±най картельдерініњ ±йымы негізгі м±най µндірушілерге м±найѓа деген єлемдік баѓаны кµтеруге м‰мкіндік беретін бєсекелестіктіњ шектелуі.

С±раныс пен ±сыныс жиынтыѓыныњ µзгерісін мынадай т‰рде ќорытындылауѓа болады:

1. Баѓаныњ ±заќ мерзімдік кезењде икемді болуы, ал ќысќа мерзімді кезењінде икемсіз болуы ±заќ жєне ќысќа табылады. Жиынтыќ с±раныс жєне жиынтыќ ± мерзімдік кезењдердіњ арасындаѓы басты айырмашылыќ болып сыныс ‰лгісі экономикалыќ тербелістер жєне экономикалыќ тербелістер жєне экономикалыќ саясаттыњ нєтижесінде болатын єр т‰рлі ќайшылыќтарды баѓалау ‰шін ќолданылатын талдау негізін ќамтамасыз етеді.

2. Жиынтыќ с±раныс ќисыѓы, неѓ±рлым баѓа дењгейі тµмен болса, соѓ±рлым тауарлар мен ќызметтерге деген жиынтыќ с±раныс µлшемініњ жоѓары болатындыѓын кµрсетеді.

3. ¦заќ мерзімдік кезхењде жиынтыќ с±раныс ќисыѓы тік, µнім шыѓару кµлемі ењбектіњ жєне ќолда бар технологиямен аныќталады. Сондыќтан да, жиынтыќ с±раныстыњ µзгеруі баѓа дењгейіне єсер етеді, µнім шыѓару кµлемі мен ж±мыспен ќамтамасыз етуге єсер етпейді.

4. Ќысќа мерзімдік кезењде жиынтыќ ±сыныс ќисыѓы кµлденењ, себебі ењбек аќы мен баѓа тіркелмеген. Сондыќтанда жиынтыќ с±ранысыныњ µзгеруі µнім шыѓару кµлеміне жєне ж±мыспен етілу дењгейіне єсер етеді.

Жиынтыќ с±раныс пен жиынтыќ ±сыныс жаѓынан болатын сілкіністер экономикалыќ тербелістерді туѓызады. ¦лттыќ банк саясаты жиынтыќ с±раныс ќисыѓыныњ жылжуына єкеліп соќтыратындыќтан осы сілкіністер ќайшылыќтарын жоюѓа, сµйтіп µнім шыѓару кµлемін жєне толыќ ж±мыспен ќамтуды µз табиѓи дењгейінде ±стап т±ратындай м‰мкіндік туѓызады.

Тауарлар мен ақша нарығындағы макроэкономикалық тепе-теңдік

Поиск по сайту: