Реферат 5апта 3б

ОБСӨЖ 15

Тақырыбы: Ұлттық табыс

Жоспар:

1. Өндіріс факторлары

2. Өндірістік функция

Экономика ресурстардыњ ќаншалыќты жаќсы ќолданылатынына баиланысты сипатталады. Негізгі экономикалыќ ресурс ж±мысбастылыќты ќолдаитын ж±мыс к‰ші болады – б±л экономикалыќ саясаттыњ мањызды маќсаты.

Ж±мыссыздыќ дењгеиі – б±л ж±мыс істеуді ќалаитындардыњ жалпы саныныњ ішінде ж±мысы жоќ азаматтардыњ статистикалыќ кµрсеткіші (паиыз т‰рінде). Статистика агенттігі аи саиын ж±мыссыздыќ дењгеиі мен экономикалыќ саясаттаѓы ењбек нарыѓыныњ жаѓдаиын баѓалаиды.

Статистикалыќ деректер ‰и шаруашылыѓына зерттеу ж‰ргізу негізінде жиналады. Анкета с±раќтарына баиланысты, єрбір адам 3т‰рлі санаттыњ біреуіне жатады. Ж±мыс істеитін, ж±мыссыз жєне ж±мыс к‰шіне кірмеитіндер. Ж±мыс істеитін адам деп – ‰и шаруасымен немесе оќумен ш±ѓылданбаитын, апта боиы ж±мыс істеитін адамдарды осы топќа кіргіземіз. Егерде азамат жања ж±мысќа шыѓуды к‰тіп ж±мыс істемесе, яѓни уаќытша босатылса немесе ж±мыс іздеп ж‰рсе, онда ол – ж±мыссыз деп саналады. Алѓашќы екі санатќа жатпаитын азаматтар (мєселен, студенттер жєне ‰и шаруасындаѓы єиелдер), ж±мыс к‰ші ќ±рамына кірмеиді: олар ж±мыс істемеиді, іздемеиді жєне жања ж±мысќа кµшу кезењін к‰тпеиді.

Ж±мыс к‰ші – ж±мыссыздар мен ж±мыс істеитіндердіњ жиынтыѓы, ал ж±мыссыздыќ дењгеиі – б±л ж±мыс к‰шініњ жалпы санындаѓы ж±мыссыздардыњ паиыз т‰ріндегі аныќталуы. Демек,

Ж±мыс к‰ші = ж±мыс істеитіндер саны + ж±мыссыздар саны

Ж±мыссыздар саны x 100

Ж±мыссыздыќ дењгеиі =

Ж±мыс к‰шініњ жалпы саны

Статистика агенттігі есептеитін таѓы бір статистикалыќ кµрсеткіш, б±л паиыз т‰ріндегі, жасы ‰лкен т±рѓындар саныныњ жалпы ж±мыс к‰шіндегі ‰лесі:

Жасы ‰лкен т±рѓындар саныныњ ‰лесі =

Ж±мыс к‰шініњ жалпы саны x 100

Жасы ‰лкен т±рѓындар саны

Б±л статистикалыќ кµрсеткіш барлыќ т±рѓындар ‰шін есептеледі, сонымен ќатар жеке топтар ‰шін де ќолданылады, ерлер мен єиелдер ‰шін, кєрі мен жас адамдар ‰шін де есептеледі.

Мысалы, тµменде1989 жылѓы 3 санатќа бµлінген т±рѓын халыќ саны кµрсетілген. Б±л жылы кµрсеткіштер мынандаи болады:

- ж±мыс к‰шініњ жалпы саны – 119,0 + 6,5 = 125, 5 млн

- ж±мыссыздыќ дењгеиі – (6,5 125, 5) x 100 = 5,2 %

- жасы ‰лкен т±рѓын халыќтыњ жалпы саныныњ ж±мыс к‰ші ‰лесі = (125,5 188,1) x 100 = 66,7 %

Сол себепті жасы ‰лкен т±рѓындардыњ ² ₃ бµлігі ж±мыс к‰ші ќ±рамына кіреді, ал ж±мыс к‰шініњ 5 % -ѓа жуыѓы ж±мыссыздыќты ќ±раиды.

Т±рѓын халыќ – 188,1 млн. (16 жас жєне одан жоѓары).

Халыќтыњ 3 тобы.

Статистика агенттігі халыќты зерттеу ж±мыстарын ж‰ргізгенде, єрбір адамды бір топќа бµліп зерттеиді: ж±мыс істеитіндер,ж±мыссыздар жєне ж±мыс к‰шініњ ќ±рамына кірмеитіндер.

Толыќ ж±мысбастылыќ ±ѓымына аныќтама берудіњ алдында біз ж±мысбастылыќтыњ 3 т‰рімен танысуымыз керек: уаќытша, ќ±рылымдыќ жєне циклдік.

Уаќытша деген аныќтама б±л ќ±былыс мєнін наќты кµрсетеді: ењбек нарыѓында ж±мыс орны мен ж±иыс к‰ші арасында сєйкестілік орнамайды. Уаќытша ж±мыссыздар ењбек нарыѓына ±сынатын “білімдері” бар деп есептелінеді.

Уаќытша ж±мыссыздыќ міндетті жєне ерікті болып бµлінеді. Ж±мысшылардыњ кµпшілігі ж±мысаралыќ жаѓдайѓа µз еркімен т‰седі, олар- µздерініњ тµмен жалаќылы ж±мысќа ауыстырады. Б±л ж±мысшылардыњ -µздеріне ‰лкен табыс єкеледі жєне ењбек ресурстарыныњ ±тымды пайдасын арттыру дегенді дегенді білдіреді. Яѓни, жалпы экономикадаѓы наќты µндіріс кµлемініњ ±лѓаюы.

Ќ±рылымдыќ ж±мыссыздыќ

Экономистер “ќ±рылымдыќ” терминіњ ќ±рамдыќ деген маѓынада ќолданылады. Уаќыт µте келе технология мен с±раныс ќ±рылымында µзгерістер болады, олар µз алдына ењбек к‰шіне жиынтыќ с±раныс ќ±рылымын µзгертеді. Осы µзгерістердіњ нєтижесінде кейбір мамандыќтарѓа деген с±раныс азаяды немесе м‰лде жойылады. Басќа мамандыќтарѓа, соныњ ішінде жањаларына с±раныс кµбейеді. Б±л жаѓдайда ењбек к‰ші ењбек орындарыныњ ќ±рылымындаѓы жања µзгерістерге бірден жєне толыќ жауап бере алмаѓандыќтан ж±мыссыздыќ пайда болады. Кейбір ќызметкерлердіњ µздерініњ мамандыќ тєжірибелері нарыќ с±ранысына сєйкес келмейтініне кµздері жетеді; олардыњ тєжірибесі мен іскерліні технология мен с±раныс сипатында болѓан µзгерістерге байланысты ескіріп, керексіз болып ќалады. Сонымен ќатар ж±мыс бастылыќ географиялыќ ќ±рылымы єрдайым µзгеріп отырады. Б±ѓан соњѓы он жылда байќалѓан ж±мыс орындарыныњ “ќысќа белдеуден” - “жазѓы белдеуге” миграциясы мысал бола алады.

Уаќытша жєне ќ±рылымдыќ ж±мыссыздыќ арасындаѓы айырмашылыќ аныќ емес. Уаќытша ж±щмыссыздарда “сатуѓа” болатын тєжірибе бар, ал ќ±рылымдыќ ж±змыссыздар жања ж±мыс орнына орналасуы ‰шін арнайы оќу курсын µту керек, ал кейде т±рѓын жерін де ауыстыруы керек. Уаќытша ж±мыссыздыќ ќысќа мерзімді, ал ќ±рылымдыќ ж±мыссыздыќ ±заќ мерзімді,сондыќтан ол ќауіпті болып саналады.

Циклдік ж±мыссыхдыќ ќ±лдырау кезінде, яѓни жалпы немесе жиынтыќ жиынтыќ шыѓындардыњ жетіспеушілігі мен сипатталатын кезінде пайда болады. Тауарлар мен ќызметтерге жиынтыќ с±раныс азайѓанда, ж±мысбастылыќ тµћмендейді, ж±мыссыздыќ µседі. Сол себепті циклдік ж±змыссыздыќты кейде “с±раныс тапшылыѓына байланысты” деп атайды

Ұлттық табыс

Поиск по сайту: