Билет №21. 1.Биосфераның шығуы мен дамуы ----4билет

1. Биосфераның шығуы мен дамуы ----4билет

1. Қауымдастықтар экологиясы – синэкология (биогеоценология) дегеніміз не?(ЗАКОНЧИТЬ)

Өзара байланысқан және бірдей жайдайда тіршлік ететін өсімдіктердің, жануарлардың, жәндіктердің ұйымдасқан тобы биоценоз деп аталады (биоценоз – ортақ өмір). Биоценоз ағзадан да жоғары сатыда орналасқан тіршілік етудің ұйымдық түрі. Ал ортақ тіршілік ортасы уақыт пен кеңістікте фауна мен флорасын өзгертпей, жануарларың белгілі бір топтарымен сипатталады. Биоценоз мыналардан құралады: фитоценоз (өсімдіктер), зооценоз (жануарлар), микробоценоз (микроағзалар). Бұл биоценоздың дәл бір шекарасы жоқ, олар кеңістікте бір біріне үзіліссіз өтіп те кетеді.

Қауымдастықтардың қосылу заңдылықтары мен олардың ортақ өмір сүруін зерттейтін экология бөлімі синэкология немесе биоценология деп аталады.

Жалпылай біртекті жағдайларымен сипатталатын биоценоз биотоп деп аталады. Биоценоз бен биотоп бір-бірімен ажырамас ұғымдар. Оның үш принципі бар. Олар: әртүрлілік принципі, жағдайлардың ауытқу принципі, ортаның жайлап өзгеру принципі.

Биоценоз бен биотоп қосыла отырып биогеоценозды құрайды.

2. Тіршіліктің құрылымы

Тіршіліктің құрылымы: қоректену, тыныс алу, өсу және даму.

Қоректену. Ағзалар өмір сүруіне қажетті энергия мен заттарды қоректену арқылы алады. Жануарлар мен саңырауқұлақтар басқа ағзалардағы органикалық заттарды ферменттердің көмегімен ыдыратып қорытады, оны қоректену дейді.

Тынысалу. Ағзалар тыныс алғанда кейбір көп энергиялы қосылыстар ыдырап, соның нәтижесінде энергия бөлінеді. Бұл энергия аденозинтрифосфот (АТФ) молекуласы түрінде сақталады.

Өсу. Өлі табиғат (мысалы, кристалдар) сыртқы қабатына жаңа заттар қосу арқылы өссе, тірі ағзалар қоректік заттардың есебінен өседі.

Даму. Уақыт өткен сайын ағзалар күрделеніп өзгереді. Ондай өзгерсті даму дейді.

3. Табиғатты қорғау және тұрақты даму

Табиғатты қорғай экономика тұрғысынан басқарылуы қажет, яғни іс-әрекетінен көрген пайдасы қоршаған орта мен басқа мекемелерге әсері арқылы есептелініп, құқықтық және нормативтік тұрғыдан зиян келтіруші кәсіпорынға үлкен көлемде салық алуныу керек. Екіншіден, өнеркәсіп орындары зиянды шығарымдарды азайтса, оларға ейбір эономикалық жеңілдіктер қарастырылуы керек.

Әрбір елде табиғатты қорғауға арналған қаржы қоры құрылуы қажет. Осы қор арқылы алдыңғы қатарлы технологияларды пайдалану, сүзгіштердіқолдану және алдыңғы қатарлы құрал-жабдықтар мен механизмдерді сатыпалуға зиянды әсерді азайту жолдатын қарастыратын ғылымды дамытуға болады.

Қазақстандағы тәуелсіздік жылдары экологиялық қаупсіздікті қамтамасыз етудің мүлде жаңа мемлекеттік жүйесінің құрылуының және қалыптасуының, ҚазақстанРеспубликасының қоршаған ортаны қорғау салдарындағы атқарушы органдардың жақсы ұйымдастырылған және аумақтық таралған жүйесін – қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану саласындағы мемлекетті саясатты қалыптастыруды және дәйеті іске асыруды қамтамасыз етеді.

Алайда, Қазақстанда көптеген онжылдықтар бойы қоршаған ортаға төтенше жоғары техногендік салмақ түсіретін, табиғат пайдаланудың көбінесе шикізат жүйесі қалыптасты. Сондықтан әзірге экологиялық экологиялық жағдайдың түбегейлі жақсаруы әзір бол ақойған жоқ әрі ол бұрынғысынша биосфераның тұрақсыздануына, оның қоғамның тіршілік әрекеті үшін қажетті қоршаған ортаның сапасын оның қолдау қабілетін жоғалтуына апаратын табиғи жүйелердің тозуымен сипатталады.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекттік саясаттың негіздері ҚРның Президентінің 1996 жылғы 30 сәуірдегі өкімімен мақұлданған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасына енгізіліп, онда өтпелі кезеңнің экологиялық басымдылықтары, атап айтқанда, жекешелендірудің экологиялық проблемалары, табиғатты қорғау заңнамасының, мемлекетті бақылау және сараптаманың, табиғат пайдланудың экономикалық тетіктерінің, қоршаған орта мониторингінің жүйесін құру қажеттілігінің мәселелері қарастырылған болатын.

Ұлттық экономикалық барлық салаларын реформалау табиғи ресурстарды пайдалануға көзқарастардың өзгеруіне, қоршаған ортаны сақтауды ескере отырып, әлеуметтік-экономикалық дамуды жүзеге асыруға негіз болды.

Аталған Тұжырымдаманы қабылаған сәттен бастап ҚР-нда қоғамдық дамуда ееулі өзгерістер болды. Мемлекет дамыуының стратегиялық құжаттары әзірленді, табиғат қорғау заңнамасының негізі құрылды, қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша бірқатар халықаралық конвенцияларға қол қойылды, табиғат қорғау қызметін басқару жүйесі құрылды. Мысалы, 1997 жылы «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заң қабылданды.

Тұжырымдаманың міндеттерін орындау нәтижсінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік бақылауды күшейту және міндетті эколлогиялық сараптаманы енгізу есебінен 90 жылдармен салыстырғанда қоршаған ортаны ластау едәуір төмендеді.

Жаңа Тұжырымдамада іске асырылатын міндеттер: экологиялық қауіпсіздік пен табиғат пайдаланудың аса маңызда пролемалары бойынша зерттеудің ілгерілемелі дамуын қамтамасыз ету; қоршаған ортаның жай-күйіне мониторингтің бірыңғай жүйесін енгізу; ҚР-ның аумағын экологиялық аудандарға бөлу және арнаулы картографиялау ұсынылады.

Табиғат ресурстарын тиімді пайдаланудың ең басты шарты олардың ақылы болуы және айып төлеу құны артуы қажет. Ол айыптар мынандай жағдайларда төленуі керек:

- Табиғатты пайдаланудағы арендалық, диффернциалдық төлем;

- Табиғат ресурстарының орнын толтыру шығындары;

- Айып төлемдер;

- Табиғат ресурстарын қалпына келтіру шығындары және дифференциалдық рента;

- Кендерді іріктеп өндіргенде, бос жыныстар араластырғанда төленетіп айып;

- Пайдалы компоненттерді толық өндірегені, жоғалтқаны үшін айып төлеу;

- Табиғат қорғау шығындарын қайтару;

- Табиғи ортаны ластағаны үшін төлем;

- Табиғи ортаға келтірілген зиянның орнын толтыру;

- Табиғат ресурстарын пайдалану салығын төлеу.

Табиғат ресурстарының түріне байланысты әмбебап пайдаланатын, арнайы пайдаланатын ресурстарға төлемдер ерекшеленеді. Әмбебап пайдаланатын ресурстарға жер, су, ауа және т.б. ресурстар жатады. Арнайы пайдаланатындар – орман, биоресурстар, минералдыық шикізаттар.

Поиск по сайту: