Кемшіліктері:

-дәріг/ң қолында рентг/к протоколдан басқа документ жоқ

- ауруды анқытау мүмкн.төмен

-ауырған адам рентг/к сәулені көп алады

-қолда документ жоқ болғаннан өкпедегі аурудың өзг.анық табуға мүмк.жоқ.

Артықшылығы:

-ауру мен дәрігер арас.тікелей қатынас бар

-адамның кеуде қуыс/ғы мүмк/ң жұмысын толық білуге мүмк.бар

-өкпенің қыз.толық текс.мүмк.бар

-арзан тәсіл

-текс.аз уақыт алады.

-рентгенологиялық (рентген арқ.мүшенің суретін түсіру)

-флюрографиялық (өкпенің көлемі кіші суретке түсіру)

2. қосымша:

-томографиялық (өкпенің әртүрлі қабатын сур.түс) өкпеде тесік каверна бары анықт.ошақтың орн.жерін,қандай екендігін,қан тамырын,кеңірдек тамырын толық сипаттауға болады. Өкпе туб/ң өршіп бара жатқанын не болмаса жазылып келе жатқанын анық.болады.томограмма өкпені ұзыннан,көлд.ж/е ауру бар жерді ғана түс.болады.

Жалпылай томограмма жасағанда:

- 1 ші қабат адамның арқа терісінен 3-4см терең.жасал.

-содан кейнгілері әрбір 1-2см тереңд кейін

-алд.қабат адамның кеуде сүйегінен 2-3см тереңд.жүрг.

-КТ (өкпенің әртүрлі тереңдікте қабаттарын көлденең сур.түс)

-ангиопульмонологиялық (қан тамыр дәрі жіберіліп,сур түс)

-бронхографиялық (тыныс жолд.5-10мл пропилодон жіберіп,сур түс)

-плеврографиялық (плевра қуысқа 30-40мл көлемінде жылы сұйық зат жіберіп,сур.түс)

-фистулографиялық (кеуде қуысына тесікке шприцпен йодолипол жіберіп,әртүрлі қырынан сур.түсіру)

Рентгенографиялық тәсіл: рентг/к пленкаға кеуде қуыс/ғы орган/ң сур.түсіріледі.

Артықшылығы:

- Документті талап етеді

- Өкпенің рентген сур.қарау уақыты щектелмеген

- Өкпенің ауруын өткендегі рентг.сур.салыстырып қарауға ж/е өзг бақылауға болады.

- Ауруды анықтау мүмкн.өте жоғары

- Ауру адам рентген.сәулесін аз алады.

Кемшілігі:

- Дәріг/ң ауру адаммен тік.қатынас жоқ

- Өкпеге қабаттасып кеуде сүйектері,жүрек,қолқа т.б сур.түс.

- Өкпенің қызм.толық текс.мүмк.жоқ

- Қымбат

- Көп уақыт өтеді

Рентген сәулеснің мөлш.қарай өкпе суретін әртүрлі мөлш.шығарады:

-қалыпты – тек 3 соңғы желке омыртқ.көрінеді

- қатты – барлық желке ж/е омыртқа көрінеді

- жұмсақ – ешқандай омыртқа көрінбейді.

Өкпені рентгендік сур.дұрыс түсіру үшін мына төм.көрсеткіштер орындалу керек:

-түсіру уақыты 1-10сек

-кеуде қуысы толық қамтылу керек

-рентгенге түс.ауру дұрыс тұру керек

-рентг/к сурет анық болу керек

- қалыпты болып түсіру керек,жұмсақта,қатты да болмау керек.

Сонымен рентген арқ.өкпе туб.клиникалық түрін,орн.жерін,кезеңін,қаншалықты жайылғанын,аурудың кейбір асқыну белгілерін анық.болады. рентген арқ.аурудың өздерін бақылап отырып ж/еаурудың қалдрған іздерін,өкпедегі дақтарын анықт.өкпенің жалпы рентген сур/гі бөліктері схема түрінде мынандаЙ: 1.Жоғ бөлік 2.ортанғы бөлік 3.төм.бөлік

Аурудың рентгендегі негізгі белгілері:

Қараю: 1. Егер өкпемен оның сірі қабаты арас.су жиналса

2.егер кеуде қуыс/ң еттері өте жақсы шектелген болса

Ағару:1.егер өкпенің өзіне оның бөліктері керіліп тұрса

2.егер өкпе жоқ болса

Маңызды рентгендік синдромдар:

- Жалпы қараю

- Жарт.қараю

- Өкпе дағы

- шектелген қараю

- жайылған ағару

- өкпедегі тесік

- өкпедегі ошақтар

- өпедегі шашылған әртүрлі көлемдегі ж/е әрт.қаттылықтағы қара дақтар.

Өкпені рентгенге адамның алд, артынан,оң жақ,сол жақ бүйірден, екі жағына қисық етіп түсіруге болады.

Антибактериалды терапия:

А тобына жататындар:рифампицин,изониазид(тубазид) ең күшті дәрілер тобы.

В тобына жататындар:этамбутол,протионамид(этионамид) пиразинамид,циклосерин,стрептомицин,канамицин,флоримицин орташа күшті дәрілер.

С тобына жататындар: ПАСК ж/е тибол ең күшті аз дәрілер.

3. Негізгі эпидемиологиялық көрсеткіштер, олардың түсіндірмесі және есептемесі. Барлық елде, жерде адамдардың ауру жиілігі бірдей емес. Сонымен қатар басқа ағзаларға қарағанда туберкулезбен өкпенің неге жиі жарақаттануын айта кету керек: 1)өкпенің туб.қоздырғышына сезімталдығы өте жоғары; 2)оттегі бар жерде туб.қозд көпке дейін өмір сүре алады. Жұқпалы аурудың қаншалықты жұқпалы екенін ж/е жиілігін білу үшін сол аурудың эпидемиологиялық көрсеткішін болу керек: Туб.эпидемиологиялық көрсеткіші – инфицирленген (%) 2 туберкулин Манту реакциясы бар оң реакция берген адамдардың,зерттелген адамдарға проценттік қатынасы.

(2 туберкулин + реакцияға жауап берген адам саны) /

реакцияға жауап берген адам саны

Оң / теріс * 100 %

Аурушаңдық – белгілі бір аймақта 100000 адамға шаққанда 1 жыл ішінде алғашқы ауырған адамдар саны.

Сырқаттанушылық – 100000 адамға шаққанда жыл аяғында есепте болған,туб ауыратындар саны.

Өлімділік – 100000 адамға шаққанда 1 жыл ішінде қайтыс болған адамдар саны.

2 туберкулин бірлігі бар Манту реакциясына оң жауап берген ересектер 90%,Голандияда 20-25%. Туберкулез қозд.адам денесіне түскен адамдар бірдей ауыра бермейді, өмір бойы ауыруы мүмкін. ВОЗ бойынша жылына туберкулезбен 10млн адам,ал дүние жүзінде 20 млн адам аурады екен.дүние жүзінде 3 млн.қайтыс болады. Соңғы жылдары ғалымдар айтады, егер 14 жасқа толмаған инфицирленгендердің саны азайса, онда туберкулезді азайтуға болады деп саналады. Семей аймағында аурушаңдық - 2009ж 138,2 болса,Респуб б/ша 105 болды, сырқаттанушылық – семей 124,4, респуб 95,5, өлімділік – семей 22,5, респуб 10,3 болған. Туберкулез халық арасында біркелкі таралмаған. БЦЖ вакцинасы егілмеген балалар мен жасөспірімдер,2туб Манту реакц оң, гиперергиялық реакция берген балалар, ауру адаммен бірге тұрған кісілер, малдармен жұмыс істеген,эксудативті плевритпен ауырған,пневмококкоз, асқанда жара бар, өкпенің өзіндік емес созылмалы қабынуы бар, наркоман, алкаголик, жас босанған әйелдер.

Қазақстандағы ерекшеліктері:

- Таратушы көп (адам,мал саны)

- Әлеуметтік жағдайдың төмендеуі

- Қонақжайлық, мал шаруашылығында көп жұмыс істейтіндер

- Тұқымқуалаушылық

- Инфицирленген 1%

- Аурушаңдық 10 %

- Сырқаттанушылық 20%

- Өлімділік 2 % аспау керек.

4. ТМБ-ге Циль-Нельсен әдісі бойынша патологиялық материалдың препараттар микроскопиясы. Аурудан алынған қақырық тексеріледі. Бұл тәсілмен қақырықты тексеру ТҚ-нан басқа да клеткалар элементтер,лейкоциттер,эритроциттер,эпит.клеткаларын, холестерин кристалын, эластикалық талшықтарды көруге болады. Ауру адамнан алынған белоктық заттан туберкулез құртын бактериоскопиялық тәсілмен табу үшін Циль-Нильсон бояу тәсілі қолданылады. Бұл бояу тәсілі былай жүргізіледі, зерттеуге алынған заттың үстіне карбол фуксинін құяды, содан кейін ол затты бу пайда болғанша қыздырады.қыздырған заттың үстін түссіздендіру үшін 5 проц,күкірт қышқылы н/е 3 проц.тұз қышқылы құйылады.Будан кейін зерт.затқа 0,25проц.метилен тамызады. Осы тәсілмен бояғанда туб.құрты қызыл түске боялады,ал оның жан жағы көк түске боялады. Микроскоппен қарағанда жіңішке,қысқа түзу н/е иілген таяқшалар көреміз. Бұл тәсілмен ТҚ табу үшін мл қақырықта 100000 құрт болу керек.

5. Туберкулин түрлері және оның ерекшеліктері.

Туберкулин – бұл автоклавтанған культура фильтраты,4 проц,глицерин ерітіндісі қосылып залалсыздалған, бактериалды денелерден сүзу арқылы тазартылған,90градус темп.да буланып,етпептонды сорпада 6-8 жұма бойы өсірілген,адамда ж/е малда кезігетін ТМБ/ның өскен ортасының сулы глицеринді сығындысы.Құрамында тірі немесе өлген МБТ емес, тек олардың өмір сүру өнімдері, микро клетканың элементтері және ТМ-сы өскен орта қалдықтары бар. 2ТБ Манту пробасы туберкулез ауруларының қауіп-қатер тобына жататын балаларды тексеру, клиникалық практикада және туберкулезге қарсы 6-7 жаста ревакцинация жасау алдында қолданылады. Арнайы диагностикалық тест 1899 ж Кох туберкулинді алған. Елде туберкулиннің 2 түрі шығарылады:

1.Стандартты тазартылған – дайын станд.араласқан таза туберкулин қолдануға препарат құрамында туберкулин ертіндісінің 0,85% NaCl ж/е твин 80 (стабилизатор) фенол (консервант). Ерітінді түссіз мөлдір сұйықтық болып табылады. Препаратты ампулада 3 мл/л, 0,1 мл 2туб. шығарылады. ж/е станд.туб ерітінд:0,1 мл препарат 5 ТБ,10 ТБ т.б.

2.құрғақ туберкулин – компактты масса ж/е порошок түрінде ампулада карболизирленген физиологиялық ерітіндімен араласқан 50000 ТБ.

6. Туберкулинді Пирке, Манту, Кох сынамасын өткізу үшін көрсеткіштер.

Кохтың тері асты байқауы 1890ж, Пиркенің тері үсті байқауы 1907ж,Мантудың тері іші байқауы 1909ж. 2ТБ Манту реакциясы тұрғындарға жалпылама тубрекулезге тексергенде қолданылады, Кох пен Пирке реак-лары туберкулезге қарсы диспансерлер мен емханаларда клиникалық диагноз қою мақсатында қолданылады.Манту реак/н балалар мен жасөспірімдер арасында туберкулез ауруына бейімділігі бар балаларды ертерек н/е уақытында анықтау үшін жүргізеді.Жылын 1 рет,бала 1жасқа толғаннан бастап алдыңғы байқаулардың нәтижесіне қарап қойылады.

7. Теріс, оң және гиперергиялық туберкулинді реакция және оның диагностикалық маңызы: “оң” реакция инфильтрат мөлшері 5 мм ж/е одан да жоғары, “гиперергиялық” реакция балаларда 15мм ж/е одан жоғары,жасөспірімдерде 17мм ж/е одан жоғары, ересектерде 21 мм одан жоғары. “теріс” егер із қалмаса н/е иненің ізі қалса 0-1мм.

8. Туберкулинді вираж, оның диагностикалық маңызы – бір жыл ішінде организмі алғаш рет ТМБ/ын нәтижесінде бірінші рет оң реакцияның пайда болуын туберкулинді реакцияның виражы деп атаймыз.ТМБ/ын жұқтырған балалар мен жасөспірісдерге жылда гиперергиялық н/е көмескі же оң реакция/ң күшеюін анықтау үшін Манту реакциясы қойылады. Бұрынғы реакцияның сақталуы н/е көмескі ж/е оң еакциялардың пайда болуы инфильтраттың диаметрінің 6мм болуы н/е одан да үлкеюі. БЦЖ вакцинасын қабылдамағандарда туберкулиндік реакцияның виражы пайда болуы ТМБ жұқтырған адамдар санын анықтауға көмектеседі. Үлкендерде ТМБ/ын жұқтыру кезеңін Манту байқауын 3 жылда 1 рет қою арқылы анықтайды.

9..Постинфекционды мен поствакционды туберкулинді реакция 2ТБ Манту айырмашылығы. Поствакционды аллергия–туберкулин реакциясы 1 жылда пайда болады,БЦЖ дан кейін инфильтраттың орташа көлемі 2-11мм ұлғаюы мүмкін,постинфекционды аллергия – кеш мерзімде Манту (+) болуы мүмкін,БЦЖ дан кейін 12мм жоғары болады.

10.БЦЖ вакцинасының сипаттамасы,БЦЖ штамы– бұл өт (желчь) қосылған ортада (тамақ)өсірілген туб.құртының ірі қара малда кездесетін әлсіз,бірақ тірі түрінен дайындалған микроб дәрі. Бұл дәріні адам денесіне инемен сол жақ иықтың жоғары жағына тері ішіне 0,1 мл көлемде жібереді. 1921ж Кальметт ж/е Герен алғаш рет БЦЖ вакцинасын бациллярлы ортадан жаңа туған бала қолданған.Қазіргі уақытта арнайы профилактика үшін қажетті тірі ТҚ/ның керекті санын ұзақ сақтайтын ең тұрақты құрғақ БЦЖ/ы вакцинасы қолданылады. Қайтара егу 5-7 ж кейін қайталап отырады. Қайтара егу 6 жас(1класс). Балалар мен жасөспірімдер БЦЖмен қайтара егіледі, егер 2ТБ Манту реакциясы теріс, яғни сезімтал емес болып шықса. БЦЖ вакцинасының 2 түрі бар:

a. бұл дәрінің 0,1 мл ерітіндіде 0,05 мг құрғақ вакцина бар

b. бұл дәрінің 0,1 мл ерітіндіде 0,025 мг құрғақ вакцина бар.

Егуден кейн түзілген иммунитеттің ұзақтығымен тұрақтылығы адам иммуноморфологиялық өзгерістермен ж/е БЦЖ вакц.штаммының егілген адам организмінде өсіп-өну уақытымен байланысты.туб.қоздырғышының БЦЖ штаммы жануар организмінде тұрақталып тарап ж/е өсіп өнуі арқылы туб.қарсы иммунитетті ұдайы күшейтіп қарсы егуден кейін екі аптадан соң форма түрінде тасымалданатыны анықталған.мұндай күйде ТМБ/ның БЦЖ штаммы ұзақ сақталып,егудің иммунологиялық әсерін қолдайды.

11.БЦЖ вакцинасымен ревакцинациясы мен вакцинациясының қарсы көрсеткіштері: Вакцинациясына көрсеткіштер: - миға қан құйылумен қоса жүретін босану жарақаттары; - туа біткен лейкоз; - фебрильді темп н/е жалпы жағдайдың ауыр бұзылыстарымен бірге өтетін орташа ауырлықты ж/е ауыр сырқаттар; - шала туылған (салм 2000 гр н/е гестациялық жасы 33 апта аз); - жанұяда балада генерализденген БЦЖит (туа біткен имунодефицит болу мүмкін. Ревакцинация көрсеткіштері: - фебрильді темп н/е жалпы жағдайының ауыр бұзылыстарымен бірге орташа ауырлықты ж/е ауыр сырқаттар; - жанұяда балада генерализденген БЦЖит (туа біткен имунодефицит болу мүмкін; - туберкулезбен ауырған болса; - БЦЖ вакцинасымен асқынған; - АИТ инфекциялық клиникалық көріністері

12.БЦЖ егпесін өткізу туралы мәліметтері қай есеп формасында бекітіледі - № 63 формасы – профилактикалық егу картасы; №112 – балалардың өсу картасы; № 026 – балалардың медициналық картасы.

13.Егу реакциясы. Иммунитеттің ұзақтығы- - БЦЖ дәрісі егілгеннен кейін сол адамның денесінде тіб/ге деген сезімталдығымен (аллергия) бірге, туб.құртына қарсы тұра алатын зат Антидене түзіле бастайды, себебі егілген жерден денеге туб.құрты өсіп-өне бастайды. Мұндай адам денесіндегі өзгерістер 6-8 жұмадан кейін аяқталады. Іс жүзінде бұл өзгерістер былай болады: БЦЖ дәрісі егілген жерде алдымен тері қызарады, содан кейін ісік пайда болады, одан ары әлгі ісік күлдіреп, ісиді ж/е жарылады, ал жазылған соң орнында тыртық қалады. БЦЖ вакцинасын туберкулин толық сақтай алмайды, сондықтан туберкулезді иммунитетті организмдердің жұқпалы ауруды қабылдай алмаушылығы, тұрақсыз, уақытша ж/е таза емес болып саналады. Таза емес дегеніміз біз оны сау адам денесіне әлсізденген, тірі туб. құртын егу арқылы жасаймыз. Егерде БЦЖ вакц.егілсе, организм илеминизацияау 96-97% көтеріледі. Асқыну жағдайы өте сирек кездеседі.

БЦЖ вакцинасы тек 0,1 мл суспензия,яғни 0,05мг мөлшерінде тері ішіне жіберіледі.Ертілген БЦЖ вакцинасын шприц көмегімен алдын ала алмастырып 1 гр шприцке 0,2мл вакцина алып,оның жартысын ине арқылы ауаға шығарып жіберіп шприцке 0,1мл қалдырамыз.БЦЖ вакцинасын иықтың үш бөлігінің үстіңгі ж/е ортаңғы бөлігінің арасының сыртқы бетіне,алдын ала теріні 70проц.этил спиртімен сүрткеннен кейін тері ішіне енгізеді. Мұнда ине тесігі жоғары қарау керек.ине тесігі тері астында жоғалғаннан кейін,тек тері ішіне 0,1мл БЦЖ вакцинасының ерітіндісі енгізіледі. Дұрыс енгізілген жерде диаметрі 5-6мм болатын ақ түсті папула п.б. п.б папула 15-20мин кейін жоғалады.вакцина енгізілгеннен кейін осы жерді дезинфекциялық затпен сүрту ж/е таңуға рұқсат етілмейді.вакцинді тері астына енгізуге болмайды,себебі сол жерде суық асбцесс пайда болуы мүмкін.Жаңа туған балада қалыпты жағдайда егу реакциясы 4-6 аптадан кейін пайда болып,кейн қайтуы 2-4айға,кейде одан да ұзақ уақытқа созылады.Дұрыс жүргізілген егуде диаметрі 2-10ммболатын,тері бетіне тыртық пайда болады.

14.Поствакцинальды асқынулар және олардың емі:

-тері асты суық абсцесс

-10 мм ж/е одан үлкен жаралар

-регионарлы лимфаденит(лимфа түйіні 1,5см ж/е одан үлкен)

-10мм ж/е одан үлкен каллоидты тыртықтар.

Асқынуы бар барлық балалар мен жасөспірімдерді туберкулезге қарсы күресетін диспансерге тексеруге жібереді.

15.Туберкулездің сәулелі диагностикасының негізі мен қосымша әдісін атаңыз.

Рентген сәулесі арқыл анықтау: адамның денесіне рентген сәулесі жіберіледі осы сәуле арқ.әртүрлі мүшелер мен жүйенің ж/е қызм/ңатқару қабілеттері текс. Рентгендік текс.тәсілі арқ.адамдарда өкпе туб/н анықтауға болады ж/е оны басқа өкпе ауруларынан ажыратуға болады.рентг/к текс.тәсілін қолдану арқ.өкпе туб/ң түрін ғана анықтап болад. Осыған жету үшін 2 түрлі рентг/к тәсіл қолд:

2. Негізгі:

-рентгеноскопиялық т.(рентгенмен мүшені текс)адамның кеуде қуысындағы мүше/ң көлеңке суреттері экранға түс ж/е олардың қызм.атқ.қабілетері жан жақты теск. Бұл тәслде дәрігердің ауру адаммен сөйлесуге мүмк.бар.

Поиск по сайту: