Беларусь в рисунках Наполеона Орды

НАПОЛЕОН ОРДА (1807-1883) – композитор, пианист, педагог, писатель, художник, деятельность которого связана с Беларусью и Польшей. Родился в д. Варацевичи, Пинского уезда, Минской губернии в семье инженера-фортификата. Закончил Свислочскую гимназию и поступил в Виленский университет, из которого исключен за участие в тайном студенческом товариществе «Заряне». Участник восстания 1830-1831 гг.Часто путешествовал по Беларуси и Литве. Как результат этих путешествий известен своими зарисовками архитектурных памятников и мест, связанных с жизнью и деятельностью знаменитых людей на территории Беларуси, Украины, Польши, Литвы. Эти рисунки он делал карандашом, акварелью, сепией. Его пейзажи отличаются поэтичностью и романтической возвышенностью. Архитектурные зарисовки отмечаются строгой документальностью, поэтому имеют большую ценность для истории архитектуры. Только на Беларуси им сделано больше чем 200 таких рисунков. В этой серии рисунки белорусских городов Гродно (более чем 20), Витебска, Полоцка, Минска, Могилева, Новогрудка, Пинска, Несвижа, Каменца, Сенно, Чашников, Гомеля, Свислочи, Друи, Освеи, Пружан и др.

Три года спустя его смерти в 1886 году племянница передала в народный музей в Краков весь сбор архитектурных пейзажей 977 рисунков. Наполеон был щедрым человеком и многие рисунки сам раздавал друзьям и знакомым.В 1977 г Краковскй музей издал фундаментальную работу,около 1000 репродукций каталог рисунков архитектурных «Рисунки Наполеона Орды».Было издано 8 альбомов тиражом 1000 экземпляров.Каждый уважающий себя польский интеллигент имел в своей коллекции такой альбом.Альбомы были малинового и салатового цвета.Основной отличительный символ рисунков-это дорога,на обратной стороне каждого рисунка был комментарий и описание.Историческую ценность имеют зарисовки памятников, которые не сохранились до наших дней или частично разрушены или перестроены: замки в Креве, Гольшанах,Мире и др. Среди его зарисовок памятники культовой архитектуры: Борисоглебская церковь, Софийский собор и Спасо-_Ефросиньевская церковь, монастыри в Жировичах. В 1997 в городе Иваново открыт памятник Наполеону Орде.В 2001 году создан и выпущен альбом литографий (260 графических рисунков в 8 сериях) «Беларусь в рисунках Наполеона Орды». Большое количество рисунков Н. Орды сохраняется в Национальном музее в Кракове. Напалеон Орда на шматлікіх сваіх малюнках адлюстраваў непаўторную жывапісную панараму Беларусі з яе прыгожымі архітэктурна-ландшафтнымі краявідамі, творамі дойлідства — гарадской, местачковай і вясковай забудовай, храмамі і палацамі. Мастацкая спадчына Орды уяўляе сабой абагульнены вобраз Радзімы, ілюстраваную энцыклапедыю матэрыяльнай культуры.

Нарадзіўся Напалеон Орда 11 лютага 1807 г. у радавым маёнтку Варацэвічы Пінскага павета Мінскай губерні. Вучыўся у Віленскім універсітэце.

Вызначыўся Орда і ў галіне літаратурнай дзейнасці: пісаў артыкулы пра выдатных людзей і цікавыя мясціны, у 1856 г. выдаў польска-французскі падручнік.

У Парыжы Орда атрымоўвае мастацкую адукацыю ў студыі вядомага майстра архітэктурнага пейзажа П'ера Жэрара, які і вызначыў яго мастацкі жанр. Сферай яго мастацкай зацікаўленасці становіцца археалогія і архітэктура. свае малюнкі суправаджае гістарычнай анатацыяй, імкнецца зафіксаваць уладальнікаў сядзіб і палацаў, прыналежнасць культавых будынкаў адпаведнай канфесіі, гады будаўніцтва, фундацыі і інш. У яго творах яскрава прасочваецца жаданне данесці свае знаходкі і ўражанні ад вандраванняў да гледача.

Для сваёй творчасці Н. Орда выбраў тэхніку алоўкавага малюнка, падмаляванага акварэллю, гуашшу ці сепіяй, якой дасканала валодаў.

Серыя малюнкаў Н. Орды з'яўляецца абагульненай ілюстрацыяй беларускай вёскі сярэдзіны XIX ст.

Але найбольш шырока ў творчасці мастака прадстаўлена гарадская архітэктура (больш за 30 малюнкаў). Па шэрагу гарадоў створана шырокая панарама шматстылёвай мураванай забудовы XIX ст. У гэтай серыі малюнкі гарадоў Гродна, Віцебска, Мінска, Магілёва, Полацка, Пінска, Навагрудка, Нясвіжа, Турава, Свіслачы і інш. На малюнках Орда амаль ніколі не абагульняў гарадскую забудову — кожны будынак надзелены вызначанай індывідуальнай характарыстыкай, вулічныя панарамы пададзены з вострых ракурсаў з вылучэннем архітэктурных дамінант.

3 асаблівым замілаваннем перад сівой мінуўшчынай Орда замалёўвае старажытныя замкі, многія з якіх ужо ў той час ляжалі ў руінах мастак адлюстроўвае Стары і Новы замкі ў Гродна, замкавую рэзідэнцыю Ільінічаў у Міры. На малюнках Орды мы бачым старажытныя беларускія замкі ў Крэве, Геранёнах, Лідзе, Навагрудку, Караліне пад Пінскам і іншыя.

Большасць малюнкаў Орды (977 планшэтаў) знаходзіцца ў Народным музеі ў Кракаве,.

БЕЛАРУСКІЯ ВАНДРОЎКІ ЮЗАФА ПЕШКІ

Юзаф Пешка ў нас не вядомы не толькі аматарам мастацтва, але і спецыялістам-мастацтвазнаўцам, хоць ён пражыў у Краі каля 20 гадоў. На Беларусі сёння зберагаецца адзіны ягоны твор, а такая малая спадчына, вядома ж, не спрыяе вывучэнню творчасці мастака. Але і ў Польшчы, на радзіме творцы, няма аб ім ані кніг, ані альбомаў,. Для беларусаў творчасць Пешкі — польскага мастака-вандроўніка — асабліва вартая ўвагі: ён стаў адным з першых партрэтыстаў і хранікёрам своеасаблівага ладу жыцця беларускіх мястэчкаў і гарадоў канца ХVІІІ — пачатку ХІХ стагоддзя.

Юзаф Пешка нарадзіўся ў 1767 г. у Кракаве. Жыццё і творчы лёс Юзафа Пешкі ўкладваецца ў тры перыяды: варшаўскі (1786—1793), «вандроўны» (1793—1813) і кракаўскі (1813—1831).

Партрэты дзеячаў польскага асветніцтва пачатку 1790-х — А.Чартарыйскага, С.Малахоўскага, М.Сабалеўскага і іншых — былі напісаны ў «касмапалітычнай» гладкай манеры модных на той час пры двары аматара мастацтваў Станіслава Аўгуста заходніх майстроў — Бачарэлі і Крафта. Падчас напісання гэтых партрэтаў малады мастак часта сустракаўся з апошнім польскім каралём, што, аднак, ніяк не адбілася на ягоным лёсе.

У кабінеце гравюраў «Ossolenium» у Вроцлаве захоўваецца ягоная невялікая акварэль «Выгляд Гародні з боку Каложы» (1809), На пачатку ХІХ ст. мастак зноў жыве і працуе ў Вільні: піша партрэт-алегорыю «Тры музы» (жанчыны з сям’і мастака, партрэт сямейства Борхаў (1806—1807),

Алегарычныя працы не вельмі даваліся партрэтысту Пешку: складаная заблытаная кампазіцыя з пляскатымі постацямі фігур з цяжкасцю перадае сэнс алегорыі і патрабуе расшыфроўкі.

Язэп Нарцызавіч Драздовіч (1888-1954) – выдатны беларускі мастак, педагог, археолаг., ён стварыў малюнкі старадаўніх замкаў і іншых архітэктурных пабудоў Беларусі. Першым у беларускім мастацтве Язэп Драздовіч пачаў касмічную тэму – карціны “Космас”, серыі “Жыццё на Марсе”, “Жыццё на Сатурне”, “Жыццё на Месяцы”. Мастак таксама аднавіў стварэнне насценных маляваных дываноў, якія сталі ўнікальнай з’явай у мастацтве славянскага свету і Еўропы ўвогуле.

Беларускім “Леанарда да Вінчы” назваў Драздовіча яго сябра – вядомы мастак Пётр Сергіевіч. Ён з’яўляецца аўтарам карцін “Усяслаў Полацкі”, “Каліноўскі сярод паўстанцаў” і інш.

Творчасць Язэпа Драздовіча мае адметны характар: яна ўнікальная і традыцыйная, наіўная і мудрая, рэалістычная і сімвалічная. Ён працаваў у многіх відах выяўленчага мастацтва: кніжнайі станкавай графіцы, жывапісу, скульптуры.

У канцы 1920-х гадоў, падчас вандровак па Заходняй Беларусі, мастак стварае ўнікальныя графічныя альбомы — сотні малюнкаў, прысвечаныя помнікам старажытнага дойлідства Наваградка, Вільні, Крэва, Глыбокага і іншых месцаў. Яго замалёўкі гарадзішчаў, курганаў, замкаў і храмаў, гумнаў і хат і на сёння з'яўляюцца гістарычнай крыніцай для даследчыкаў і этнографаў.

Наполеон Орда – известный художник и музыкант, композитор и педагог, публицист и ученый родился в имени Красный Двор возле Вороцевичей. Много, сто изобразил мастер теперь утрачено, и его рисунки стали бесценным историческими документами.

Белорусское искусство (живопись и графика) ХХ – XIX вв.: Я. Кругер, М. Шагал, М. Манасзон, И. Охремчик, Я. Дроздович, М. Севрук, Я. Зайцев, В. Волков, Я. Тихонович, В. Цвирко, Л. Щемелёв, М. Савицкий, Г. Ващенко, М. Данциг, М. Селещук, А. Кошкуревич, Г. Поплавский, В. Шарамбович.

Поиск по сайту: