Мінез – адам сыны

Мінездің мәні мен мағынасы кең ұғымды. Ол – адамның бар болмысын, сезімін, көзқарасын қаз қалпында елестетеді.

Адамның мінезі өзгере ме?

Ел ішінде «мінез өзгермейді» деген ұғым бар. Мінез сәбилік пен кәмелеттік жас аралығында отбасының қасиеттеріне сәйкес, ата-ананың үлгісімен, отбасының мәдени-тұрмыстық, әлеуметтік жағдайларында негізін қалайды.

Одан соңғы кезеңде адамдармен қарым-қатынас, қоғам мен орта, еңбек, тіршілік, ізденіс пен талпыныс, сәттілік пен сәтсіздіктің әсерімен тұрақты мінез қалыптасады. Кейде, әсіресе жастық шақта, үлгі тұтқан азаматтарға еліктеп немесе тағдыр тәлкегімен тектілік мінезде жасандылықтың пайда болуы мүмкін. Бірақ ол табиғи бітімге терең сіңбейді. Мінез бұрынғы қалпына тез түседі.

Мінездің көрінісі өте көп. Адамды әр қырынан танытатын мінез екі бағытты: ақылмен астарлас келісті мінез және қым-қиғаш қылықты теріс мінез.

Көңіл шалқытар жадыралық, шабыт шақырар жарқындық, адами ажарды ашу, асаулықты басу – келісті мінез. Ал, тұрлаусыз ауытқымалы, ала көңілді, шиелі, кінәмшіл, қырсыз, қыңыр – теріс, жағымсыз мінез.

Жәрдем Кейкін

4.1.1.Жаңа сөздерді біліп алыңыз.

Мінез – характер ата –ана үлгісімен – по примеру родителей

Мәдени –тұрмыстық – культурно–бытовой әлеуметтік – социальный

ізденіс, талпыныс – здесь: творчество сәттілік – удача

тағдыр тәлкегімен – по велению судьбы

келісті мінез – безупречный характер теріс мінез –

4.1.2. Сөйлемдерді толықтырыңыз.

· Мінез – адамның (ойы, намысы, болмысы).

· Адамның мінезі (өзгереді, өзгермейді).

· Мінез (сәбилік шақта, ержеткенде) негізін қалайды.

· Мінез қарым-қатынас, қоғам мен орта, еңбек, тіршілік, ізденіс пен талпыныс, сәттілік пен сәтсіздіктің әсерімен (өзгереді, тұрақтвнады).

· Жастық шақта тектілік мінезде (жасандылықтың, тұрақтылықтың) пайда болуы мүмкін.

· Жарқын мінез – (келісті, келіссіз) мінез.

4.1.3. Етістіктерді тиісті шақ формасына қойыңыз.

Інімнің мінезі өзгер.... Мен жұмысымды тиянақты атқарып жүр....Анам қарындасыма сабақ оқытып жатыр....Біздің үй қонақ күтуге дайындал....Біз көршілермен тату тұрып жатыр....Өмірімде сәттілік пен сәтсіздік жиі болып тұр.... Әкемнің келісті мінезі көп адамға үлгі бол....Ағам ешкімге теріс мінез көрсетпе....Жағымсыз мінез оған абырой әпермей жүр....

4.1.4. Үлгі бойынша сөйлем құраңыз.

Үлгі: Оның мінезі қатал болды, бірақ қайырымсыз емес.

Ашушаң ------------------------- тез қайтады

Ашық-жарқын -------------------------- көп сөйлейді

Ерке --------------------------------------- кінәмшіл

Пысық ------------------------------------- қыңыр

4.1.5. Төменде берілген сөздер мен сөз тіркестерін қатыстырып, сөйлемдер құраңыз.

Кәмелеттік жас + мінез;

Ата-ана + үлгі;

Сәтсіздік - + ашу;

Еліктеу + жасандылық;

Табиғи бітім + сақталу;

Теріс мінез + жағымсыз.

4.1.6. Мәтінді оқып, өз ойыңызды айтыңыз.

Көркем мінез қалай қалыптасады?

Көркем мінез – адамның эстетикалық-этикалық сәні мен мәні. Бұл ретте әдептілікті, ұяттылықты, намыстылықты ерекше атаған жөн. Жан жақты дамыған, жарасымды, көркіне ақылы сай жастар арамызда жүр.

Алаштың ардагері Жүсіпбек Аймауытов былай деген: «Мектеп бітіріп шыққан соң бала бүкіл әлемге, саналы ақыл көзімен қарай білсе, міне, білім берудің көздейтін түпкі мақсаты – осы. Мектеп осы бағытта баланың келешекте жетілуіне мықты негіз салуы керек».

Бала бидің сөзін есте сақтаңыз.

Жерден ауыр дегенім – ақыл-білім,

Судан терең дегенім – оқу-ғылым,

Оттан ыстық дегенім – адамның өмірі,

Көктен биік дегенім – шәкірттің көңілі.

Егер, шын мәнінде, жас азаматпен үйлесімді жұмыс жүргізілсе, сол тәлім-тәрбие де, білім де нәтижелі болмақ. Бұл - адам бойындағы көркем мінездің қалыптасу жолы.

4.1.7. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Көркем мінезге нелер жатады?

2. Арамызда жарасымды жастар бар ма?

3. Ж.Аймауытов мектеп тәрбиесіне қандай баға берген?

4. Бала бидің сөзінен не ұқтыңыз?

5. Жас азаматпен қалай жұмыс істеген дұрыс деп ойлайсыз?

4.1.8. Мәтіннен негізгі және туынды сын есімдерді тауып жазыңыз.

Үлгі: негізгі туынды

Көркем эстетикалық

4.1.9. Жағдаяттық тапсырманы орындаңыз.

А) Алыстан әжеңіз келді, ініңіздің мінезі жайлы айтыңыз.

Ә) Әріптесіңізге сипаттама беріңіз..

Б) Курстас құрбыңызды анаңызға таныстырыңыз.

4.1.10. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.

Ұят – адамның рухани өміріндегі реттеуші күш.

Ол ағаттықтан қорғайды,

ізеттілікке жетелейді,

қателікке жол бермейді,

имандылықтың тетігі,

адалдықтың сақшысы.

Ұялу мене ұялту - қосақты ұғым. Бірі – ішкі әсердің қысымы, екіншісі – сыртқы әсердің дүмпуі.

Ұялу – аңғалдықтан, қызбалықтан туған ерсі әрекеттің салдары. Арлы кісі ұятына кешірім сұрап, қайталамауға бекінеді.

Ұялту – ұят қағидасын бұзған, әдептен аттаған, кісі намысын қорлаған, жала жапқан, өсек таратқан адамды өрескелдігін, жағымсыздығын түсіндіріп, айыбын бетіне басу.

Жәрдем Кейкін

4.1.11. Мәтіннен сын есімдерді табыңыз.

Үлгі: рухани,...

4.1.12. Сұраққа жауап беріңіз.

Неліктен адамдарды «ұяты бар адам» немесе «ұяты жоқ адам» деп айтамыз? Мысал келтіріңіз.

4.1.13. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.

Әдеп жайлы біліп алыңыз.

Әдеп – мінездің анасы. Дүниедегі барлық имандылық анадан тарайды, ал, рухани мінез әдептен туады.

Әдептілік – ана сүтімен санаға сіңетін уыз мінез. Әдеп адамда есі кіргеннен-ақ, жастайынан дариды, ешкімнің ақыл-кеңесінсіз жамандықтан алыс қасиет.

Әдеп – мәдениеттіліктің,

зиялылықтың,

кісіліктің көркі,

әсемдіктің өрнегі,

адамның асқақ абыройы.

Әдептіліктің бір үлгісі – биязы сыпайылық, қарапайымдылық. «Сары майдан қыл суырған» тазалық, пәктік.

«Сырлы аяқтың сыры кетсе де, сыны кетпеген» деп аса әдепті адам жайлы айтады.

4.1.14. Берілген сөздерді құрамына қарай талдаңыз.

Әдептілік, мәдениеттілік, жамандық, зиялылық, кісілік, әсемдік, сыпайылық, қарапайымдылық, тазалық, пәктік.

Үлгі: әдеп – ті – лік,

4.1.15. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Анадан не тарайды, әдептен не туады?

2. «Уыз мінез» дегенді қалай түсінесіз?

3. Әдептілік адамда қай кезден бастап пайда болады?

4. Әдеп ненің белгісі?

5. «Сырлы аяқтың сыры кетсе де, сыны кетпеген» деп қандай адамды айтады?

4.1.16. Сұхбатты оқып, өзара сөйлесіңіз.

- Апай, мына орындыққа отырыңыз да, демалып алыңыз.

- А-а-а, жарайды.

- Сіздің баратын жеріңіз алыс па, апа? Қандай көлікке отыратын едіңіз?

- Вокзал жақта қызымның үйі бар еді, соған бармақшы едім.

- Вокзалға тікелей баратын автобус бұл жерге тоқтамайды, апа. Сізге басқа автобусқа ауысасыз. Оны білетін бе едіңіз?

- Жоқ, білген емеспін. Осы жерден оныншы автобус жүреді деген еді біреу.

- Онда мен сізді сол оныншы автобусқа ауыстырып отырғызып жіберейін, жүріңіз, апа.

- О, айналайын, бақытты бол, қалқам. Көмектесіп жіберсең болар еді.

- Жарайды, апа, жүріңіз, мына автобусқа отырайық.

- Иә, иә, жүре ғой, барайын, отырайын. Өзің бір әдепті бала екенсің, қарағым. Сені осылай тәрбиелеген анаңа мың алғыс!

4.1.17. Төмендегі фразеологиялық тіркестермен танысып, олармен сөйлем құраңыз.

Көзінің ағы мен қарасындай – аса қымбат (бала)

Көзді ашып-жұмғанша – өте тез арада

Көзімнің нұры – қуанышым (бала)

Қас пен көздің арасында – өте жылдам уақытта

Көзіңді салып жүр – байқап, қарап жүр

Көзіңді құрт – бұл жерден кет, тұрма, жоғал

Көз көрген – бірін-бірі жас кезінен білетін

4.1.18. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.

Намыс – мінездің айбыны.

Ол – абыройға дақ түсірмеудің жолы;

адам құқы мен еркіндігінің оққағары;

өмір мәнділігінің өзегі;

адамгершіліктің соты, айыптаушысы, қорғаушысы;

жігерсіздікке ызалану;

адамның абыройын түсірер жалалы әрекеттерге кешірімсіздік.

Мұхаммед пайғамбар: «Ер жігіттің үш намысы бар: бірі – иманы, екіншісі – Отаны, үшіншісі - отбасы» деген.

Намыс бір сырлы, көп қырлы: жеке бастық намыс, құқықтық намыс, кәсіптік намыс, азаматтық намыс, ұлттық намыс. Аталуы әртүрлі болғанмен, бәрі абырой мен беделді қорғайды.

Жәрдем Кейкін

4.1.19. Берілген сөздердің антонимдік қатарын табыңыз.

Айбынды жасықтық

Абыройлы бостандық

Еркіндік адалдық, имандылық

Жігерсіздікдік беделді

Адамгершілік қаһарлы

4.1.20. Намыстың түрлерін талдап, сөйлемдерді аяқтаңыз.

Жеке бастық намыс дегеніміз...

Құқықтық намыс дегеніміз...

Кәсіптік намыс дегеніміз...

Азаматтық намыс дегеніміз...

Ұлттық намыс дегеніміз....

4.1.21. Халық мақалдарын біліп алыңыз.

· Малым – жанымның, жаным – арымның садағасы.

· Малсыз болсаң да, арсыз болма.

· Ар жазасы - бар жазадан ауыр жаза.

· Ер жігіт елінің ұлы, намысының құлы.

4.2. Замандас келбеті. Адам сәні

Грамматика. Сын есімнің шырайлары

4.2.1. Төмендегі сын есімдерді төрт шырайда түрлендіріп жазыңыз, олармен сөйлем құраңыз (ауызша)

Жай салыстырмалы күшейтпелі асырмалы

Қызыл қызылырақ қып-қызыл шымқай қызыл

Сары

Көк

Жасыл,

Қара

Бұзық

Сұлу

4.2.2. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен мазмұнын ұғып алыңыз.

Сұлулық жайлы

Сұлулық – адам жанын қуанышқа бөлейді, тамсантады, сүйсіндіреді. Қоғам мен табиғаттың ерекше перзенті – адам, соның сұлулығы.

Адам анадан сырт бейнесі, пішіні сұлу болып тууы мүмкін, ал, бірақ, ондағы басты сұлулық – ішкі жан дүниесі, мінезі, қалыптасқан әдептілігі. Ал, адамның сыртқы сұлулығы ішкі рухани сұлулығымен сәйкес келсе, нағыз сұлулық сол болмақ.

Асыл дініміз қарапайым киімді құптайды. Ардақты Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбарымыздың киімінің қарапайымдылығы сондай, жиылысқа жиналған сахабалары оның ортаға қалай келіп отырғанын да сезбей қалады екен.

Сұлулық жайлы айтылған халық сөзіне тоқталайық:

«Сұлу – сұлу емес, сүйген - сұлу»; «Сөзі шырайлының – жүзі шырайлы»; «Жаманның сөзі түйеден түскендей»; «Жылтырағанның бәрі алтын емес»; «Адамның жылтыраған сыртына емес, сұлу ішіне қызық».

Нұрлан Асанов

4.2.3. Жаңа сөздердің баламасын сөздіктен қарап, жазыңыз, біліп алыңыз.

Сұлулық –

Тамсантады –

Сүйсіндіреді –

Пішін –

құптайды –

қарапайым –

шырайлы –

жылтыраған –

4.2.4. Сұрақтарға жақша ішіндегі сөздерді пайдалана отырып жауап беріңіз.

Адамды несіне қарап бағалауға болады? (мінез)

Сұлулық ненің сыйы? (табиғат пен қоғам)

Кімнің сыртқы және ішкі сұлулығы сай болуы керек? (адам)

Кімнің сөзі түйеден түскендей? (жаман)

Қандай адам қарапайым киінеді? (ақыл)

Ненің бәрі алтын емес? (жылтыраған)

Адамның несіне қызығу керек? (сұлу іші)

4.2.5. Жағдаяттық тапсырманы орындаңыз.

Көшеде бір бейтаныс адам келе жатады. Оған қарсы тағы бір адам ұшырасады да:

- Айтып жіберіңізші, Абылай хан көшесіне қалай баруға болады?- деп сұрайды.

Кісі (тоқтайды, күлімсірейді):

- Е, ол жап-жақын. Осы бетіңізбен тура жүріңкіреп барып, оңға бұрылыңыз.

Әлгі кісі:

- Сізге көп рахмет!

- Оу, оның не қиындығы бар! (Тағы да күлімсірейді).

Тапсырма: Міне, осы сәттен не байқадыңыз? Жол көрсеткен адамның ізгі қасиеті қандай?

4.2.6. Оқыңыз, қызық! Табиғат пен тағам арасындағы байланысты оқып, сын есімдерге мән беріңіз.

1. Көк – көктемде тасыған су жер-дүниені көк толқын етеді.

2. Қызыл – қарындары тойғанда қазы-қартаға да қарамай қалатын халқымыз 3 күн ет жемесе тістері қышып, қызылсырайтыны тағы бар. Ендеше барлық ет тағамын қызылға балайды.

3. Жасыл – жерден өсетін өнімдердің бәрін жасыл өсімдіктің дәні деп түсінеміз.

4. Ақ – барлық сүт тағамдарын ақ сүтке теңеу орынды.

5. Сары – май өзінің түсінің сарылығымен бірге, қазақ ең асылын «сары майдай» сақтаған.

6. Қоңыр – бидайдың, тарының талқанын көжеге қосатын ұнды, кеспені қоңыр түске теңейді.

7. Қара – тұзды қасиетті қара дәм, қара бас тұз дейді.

Осы жеті түс белгілі тәртіппен орналастырылғанда, қайтадан ақ сәуле түзеді. Осы түстерден неліктен басқа емес, ақ сәуле пайда болады?

Ақ сәуле дегеніміз - Күн Ананың нұры, шуағы, жылуы. Қонақ келсе ақ дастарқан жайылып, ақ тілектер айтылып, ақ пейілді аталар ақ баталарын беретін уақыт емес пе!?

4.2.7. Есте сақтаңыз.

Эстетикалық және этикалық тәрбиеге жете мән беріп, адам бойындағы әсемдік және әдептілікті қалыптастыратын - отбасы мен мектеп.

Тәрбиедегі кемістіктер: әсіре бояну;

әсіре сылану

өз бойын күтпеу

олпы-солпы киіну

сақал-шашын уақтылы алмау

аяқ киімін тазартып кимеу

шетелдік сән үлгісіне еліктеп, ашық-шашық киіну;

ата-анасының алдында әдепсіз киім киініп жүру.

4.2.8. Сөйлемдерді сын есімдермен толықтырыңыз.

1. Адамның бет келбетінің... болғаны мақтаныш емес, жан дүниесінің... болғаны – мақтаныш.

2. Жан дүниесі сұлу адам -...... адам.

3. Әсіре бояну жастарға... емес.

4. Қарапайым болу да -... қасиет.

5. Мінезі... адам да әрдайым сұлу көрінеді.

6. Әкем әрдайым аяқ киімін... ұстауды ұнатады.

7. Оның көйлегі менің көйлегіме қарағанда....

Керек сөздер: ескілеу,, нағыз сұлу, жзарасымды, таза, сұлу.

4.2.9. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен мазмұнын ұғып алыңыз.

Замандастарымыз арамызда жүр

Қап-қара киініп, бет-жүзін қарамен бояп, үсті-басына темір-терсектерді жалтыратып іліп, денесіне сурет салдырып алған немесе басқа да ерекше тұстары бар, өзгелерге ұқсамайтын жастарды көрсеңіз, шошымаңыз. Оларды бір топ бейформальды бірлестіктің өкілдері деп қабылдаңыз.

Шынымен де, бұл қызықты құбылыс болғанмен, оның астарында үлкен мән бар. Жұрт назарын өздееріне аударуға тырысатын бұл «ерекше адамдар» - субмәдениет өкілдері. Субмәдениет – жастардың өзіндік қоғам құрып, қоғамнан бөлек бірлестік жасауы. Неше түрлі рок, гот, эмо, рэп т.б. сияқты субмәдениеттер кең етек жаюда. Олар өздеріне тән шаралар да ұйымдастырады. Мысалы, Павлодар қаласында үш жыл қатарынан Естай атындағы қалалық мәдениет сарайында бейформальды жастар фестивалі өткізіліп тұрды. Оған республикамыздың түкпір-түкпірінен бейформальды жастар – рок музыканттар, брейкер бишілері, граффити суретшілері...

«Готика» - абсолютті индивидуализм және ерекше романтика. Олар өмірлерінің әр сәтін музыка, имидж сияқты мәдениет құралдары арқылы ерекшелейді. Готтардың символы қара түнек іспеттес болса, эмолар тек қара мен алқызыл түсті мойындайды.

Қазақ жастарының біразы беттері мен құлақтарына, тілдері мен мұрындарына, қастарына түрлі пирсинг-сырғаларын іліп алып, рок пен гот атануда. Бұл олардың болашақ жолына кедергі болуы әбден мүмкін.

Ақмарал Есімханова

4.2.10. Жаңа сөздер.

Шошу – пугаться

Қызықты құбылыс – интересное явление

Етек жайды – распросроняется

Ешкімге ұқсамау – не быть похожим ни на кого

Кедергі – препятствие

4.2.11. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Сіз өз қалаңызда «бейформальды» жастарды көрдіңіз бе?

2. «Бейформальды» жастар қалай киінеді?

3. «Субмәдениет» деген ұғымды қалай түсінесіз?

4. Қазір қоғамымызда қандай субмәдениет түрлері бар?

5. Павлодарда өткен бейформальды жастар фестиваліне қандай жастар қатысты?

6. «Бейформальды» жастардың дүниетанымы қандай?

7. Қазақ жастарының арасында осындай жастар кездесе ме?

4.2.12.Мәтіннен сын есімдері бар сөйлемдерді теріп жазыңыз, сын есімдердің түрлерін ажыратыңыз.

Үлгі:

Қап-қара (күшейтпелі) киініп, бет-жүзін қарамен (жай) бояп, үсті-басына темір-терсектерді жалтыратып іліп, денесіне сурет салдырып алған немесе басқа да ерекше тұстары бар, өзгелерге ұқсамайтын жастарды көрсеңіз, шошымаңыз.

4.2.13. Пікірталас өткіземіз.

Тыңдаушылар бірнеше топтарға бөлінеді. Әр топ өз позициясын дәлелдейді, өмірден мысалдар келтіреді, топтар бір-біріне сұрақтар даярлайды.

1-ші топ. – «Әркім өз қалауынша киінуге құқы бар»

2-ші топ. – «Адам аласы ішінде» дегендей, адамға киіміне қарап баға беруге бьолмайды.

3-ші топ. – «Субмәдениетті де қолдауға болады».

4-ші топ. – «Киім кию этиксын берік ұстанған жөн деп ойлаймын».

4.2.14. Мәтінді оқып, мағынасын есте сақтаңыз.

Адамды тани аласың ба?

Бұл өмірде кімнің кім екенін кескін-келбетіне қарамай-ақ, ісінен де білуге болады. Данагөй қазақтың мына сөзін еске алайық.

Туыстың кім екенін, басыңа іс түсіп, жалалы болғанда білерсің,

Бауырдың кім екенін, жаның күйзеліп, жаралы болғанда білерсің,

Достың кім екенін, өмір өткелдерінен өтіп, саналы болғанда білерсің,

Жолдастың кім екенін, басыңнан бақ тайғанда білерсің,

Баланың кім екенін, күш-қуатың кетіп, қартайғанда білерсің,

Келіннің кім екенін, жағдайың кетіп, жантайғанда білерсің,

Әйелдің кім екенін, шаңырағың шайқалғанда білерсің,

Адам тану – даналықтың қайнар көзі. Жүсіп Баласағұни айтқан екен: «Кісі танымақ болсаң, ісіне қара», - деп.

Мақсұтбек Сүлеймен.

4.2.15. Жаңа тіркестерге сұрақ қойыңыз, сөздіктің көмегімен орыс тіліне аударыңыз.

Жала лы (клевета) болғанда –

Жара лы (рана) болғанда -

Сана лы (сознание) болғанда –

Бақ тай ғанда (несчастье) –

Қартай ғанда (стареть) –

Жантай ғанда (быть беспомощным) –

Шаңырағың шайқал ғанда (раставание, беспокойствие) -

4.2.16. Өзара сөйлесіңіз.

- Асан, сен білесің бе, туыс қандай жағдайда жаныңда болу керек?

- Туыс адам басыңа іс түскенде жәрдем беруі керек.

- Бауырың ше?

- Бауырың жаның қиындыққа ұшырағанда қасыңда болуы керек.

- Досыңның қандай екенін қашан анық білесің?

- Досыңның қандай екенін ақылың толып, санаң оянғанда білесің.

- Бала қандай жағдайда қажет болады?

- Бала ата-ана қартайып, күші тайғанда қажет.

- Келін ше?

- Келін ата-ене қартайып, аурушаң болғанда, оларға жағдай жасауы керек.

4.2.17. Берілген сөздердің антонимдерін табыңыз.

Туыс –

Бауыр –

Дос –

Қартаю –

Шаңырағы шайқалу –

Жағдайы кету -

4.2.18. Фразеологиялық тіркестерді біліп алыңыз.

Тайға таңба басқандай (сұрағы: қандай?) – анық

.Сөзі мірдің оғындай (сұрағы: қандай?) - өткір

Сөзі түйеден түскендей (сұрағы: қандай?) – дөрекі

Судай жаңа (сұрағы: қандай?) – жап-жаңа

Сүттен ақ, судан таза (сұрағы: қандай?) - безвинный

4.2.19. Тест тапсырмаларын орындаңыз.

1. Адамның сырт келбетін сипаттауға арналған сын есімдерді көрсетіңіз.

А. жігерлі, салқын. Қанды, қарапайым

В. тым биік, табанды, еңбекқор

С. дөңгелек жүзді, орта бойлы, қыр мұрынды

Д. ақылды, көпшіл, ұзын бойлы

2. Күрделі сын есімді анықтаңыз.

А. Ақ сақалды адамды сыйлау – парыз.

В. Ауылдағы адамға жұмыс табылады.

С. Қысқа мерзімде аяқтады.

Д. Көгілдір түс – еркіндік белгісі.

3.Баяндауыш қай шақта тұр?

Халықтың ең таңдаулы өкілдерінің бірі ретінде біз оны сыйлыққа ұсынып отырмыз.

А. өткен шақ

В. ауыспалы осы шақ

С. келер шақ

Д. нақ осы шақ

4.Сөйлемді толықтырыңыз. Менің әжем... киінеді.

А. ұзын

В. сәнді

С. ерекше

Д. қысқа

4.2.20. Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы және бір-бірімен мағыналас тұрақты тіркестерді ажыратып жазыңыз.

Кездесуде

Дәрігер: Стрестен қорғанудың ең басты әдісі – қызғылықты, өзіңіз қалағандай өмір сүруге тырысу. Жақсы дем алу, спортпен айналысу, денсаулықты күту. Күнделікті тірлік қана емес, өмірдің көптеген жағына қызығушылық таныту, ақыл-ой көкжиегін кеңейту, көп оқу, көп іздену, күйгелек болмау – өзге жол жоқ.

1-студент: Дене жаттығуларының денсаулыққа әсері қандай?

Дәрігер: Біз дене жаттығуларымен айналысқанда ағзаның оттегімен жабдықталуы артады. Нәтижесінде ағзаның барлық мүшелерінің өміршеңдігі артады, тері, денсаулық жақсарады.

Бұлшық еттер шынығады, жақсы демалады, қатаяды, нәтижесінде сымбатты да ширақ дене мүсіні, жеңіл де әдемі жүріс, жақсы көңіл-күй пайда болады. Дене жүктемесі арқылы тамаққа деген тәбетті де реттеуге болады. Дене жаттығулары арқылы адам бойына күш, ширақтық, шыдамдылық сияқты қасиеттер жинақтай алады.

Дене шынықтырумен айналысуды ғылыми тұрғыдан ұйымдас-тырудың маңызы зор. Мұндағы ұстанатын басты принциптер: тұрақтылық (аптасына 2-3 рет), жүйелілік (спорттың бір түрінен екіншісін

Поиск по сайту: