Тест тапсырмалары 5 страница

5) Ме(НСО₃)_y

4. Қай оксид азот қышқылының ангидриді?

1) N₂O₅

2) N₂O₃

3) NO₂

4) N₂O

5) NO

5. Күкірт қышқылының ангидридін көрсетіңіз:

1) Н₂S

2) SO₂

3) SO₃

4) SО₄^2-

5) SО₃^2־.

6. Азотты қышқылдың ангидридіне қай формула сәйкес келеді:

1) N₂O₅

2) NO

3) N₂O

4) N₂O₃

5) NO₂

7. Қай оксидке негіз сәйкес келеді?

1) SO₃

2) N₂O

3) СО₂

4) Na₂О

5) Р₂О₅

8. Тұз түзбейтін оксидті көрсетіңіз:

1) СО

2) SіО₂

3) СuO

4) K₂O

5) SO₃

9. Тұз түзетін оксидті көрсетіңіз:

1) NO

2) СО₂

3) SіO

4) СO

5) N₂O

10. Зертханада көміртек (IV) оксидін қандай реакция көмегімен алады?

1) C + H₂O →

2) C + O₂ →

3) CO + O₂ →

4) СаСО₃

5) СаСО₃ + НСl →

11. Амфотерлік оксидтер орналасқан қатарды көрсетіңіз:

1) Аl₂O₃, ZnO

2) СО₂, SіO

3) K₂O, Р₂О₅

4) N₂O, SO₃

5) NO, Na₂О

12. Қай формула темір қағының формуласы?

1) FeО

2) Fe₂О₃

3) Fe₃О₄

4) Fe(NO₃)₃

5) Fe(СО)₅

13. Қышқылдардың жалпы формуласын көрсетіңіз:

1) Ме(НСО₃)_y

2) Ме(ОН) _y

3) Э_xO_y

4) Ме_х(Ас)_y

5) Н_х(Ас)

14. Күкірт қышқылындағы қышқыл түзуші элементтің валенттілігі нешеге тең?

1) V

2) VI

3) IV

4) III

5) II

15. Көмір қышқылындағы қышқыл қалдығының валенттілігі қанша?

1) IV

2) I

3) III

4) II

5) V

16. Азот қышқылы неше негізді қышқылға жатады?

1) 1

2) 5

3) 4

4) 3

5) 2

17. Метилқызғылтсары (метилоранж) және лакмус индикаторлары қышқыл ортада қандай түске боялады?

1) сары, көк

2) қызыл, көк

3) қызыл, қызыл

4) сары, түссіз

5) қызғылтсары, сары

18. Тек сілтілер орналасқан қатарды көрсетіңіз:

1) NH₄OH, AgOH

2) Cа(ОН)₂, Сu(OH)₂

3) Zn(OH)₂, Fe(OH)₃

4) NaOH, KOH

5) Cа(ОН)₂, NH₄OH

19. Қай қосылысты қыздырғанда оксид және су түзіледі?

1) KOH

2) Сu(OH)₂

3) NaOH

4) NH₄OH

5) LiOH

20. Қышқыл тұздың формуласын көрсетіңіз:

1) NaNO₃

2) FeОНСO₃

3) Na₂СO₃

4) Fe(NO₃)₃

5) NaНСO₃

21. Қай формула негіздік тұзға сәйкес келеді?

1) СаНРО₄

2) КНСO₃

3) ZnSО₄

4) КNO₃

5) АlОНСO₃

22. Темірдің (ІІІ) дигидроксосульфатының формуласын көрсетіңіз:

1) FeОНS

2) [Fe(OH)₂]₂SО₃

3) FeОНЅO₃

4) FeОНSO₄

5) [Fe(OH)₂]₂SО₄

23. Мыс, темір, барий, күміс, магний, мырыш, сынап металдары берілген. Осы металдардың қаншауы тұз қышқылымен әрекеттеспейді?

1) 3

2) 4

3) 5

4) 2

5) 1

24. Қай тұз сілтімен әрекеттескенде негіз түзіледі?

1) NaСl

2) СuSO₄

3) К₂СО₃

4) СаSiО₃

5) LiNO₃

25. Қай тұз қышқылмен әрекеттескенде суда ерімейтін қышқыл түзіледі?

1) Na₂SiО₃

2) СuSO₄

3) КNO₃

4) Na₂SО₄

5) Na₂СO₃

26. Қай тұз күкірт қышқылымен әрекеттескенде газ бөлінеді?

1) КН₂РО₄

2) К₂SiО₃

3) Na₂СO₃

4) Zn₃(РО₄)₂

5) ВаSO₄

27. Бейтараптану реакциясының теңдеуін көрсетіңіз:

1) КОН + SO₃ →

2) КНСO₃ + Н₂SO₄ →

3) СuSO₄ + 2NaОН →

4) СаО + СО₂ →

5) Са(ОН)₂ + 2НСl →

28. Сілтімен қай қосылыс әрекеттеседі?

1) NaОН

2) КОН

3) Са(ОН)₂

4) Zn(ОН)₂

5) Сu(ОН)₂

29. Берілген К + Н₂О → реакция реакцияның қай түріне жатады?

1) айрылу

2) алмасу

3) қосылу

4) орынбасу

5) қайта топтасу

30. Қай реакция нәтижесінде тұнба түзіледі?

1) СаО + SiО₂ →

2) Н₂SО₄ + Zn →

3) Na₂СO₃ + 2НСl →

4) СuО + 2НNO₃ →

5) Са(ОН)₂ + СО₂ →

3 дәріс. Атом құрылысы

1. Дәрістің мақсаты:

Атомныѕ кванто-механикалыќ моделін ќарастыру, атомдыќ орбитальдар, Бор постулаттары туралы білімді ќамту Клечковский, Гунд ережелерi мен Паули принциптерін пайдалана отырып, студенттерге атомның электрондыќ, электрондық-графикалыќ формулаларын ќўрастыруды їйрету

1. Дәрістің жоспары:

1. Ядро және электрон қауызы. Атомдық ядро құрамы

2. Атомның планетарлық моделі және Бор постулаттары

3. Сутек атомы. Атомныѕ кванто-механикалыќ моделі

4. Квант сандары. Атомдық орбитальдар және атомдық орбитальдар түрлері

5. Атомның электрон қауыздарын толтыру ережелері. Паули принципі, Клечковский, Гунд ережелері

2. Дәрістің мазмұны:

ßäðî æәíå ýëåêòðîí қàóûçû. Àòîìäûқ ÿäðî құðàìû.

XIX ғàñûðäûң àÿғû ìåí XX ғàñûðäûң áàñûíäà àøûëғàí ôèçèêà ìåí õèìèÿíûң ұëû æàңàëûқòàðû: êàòîä ñәóëåëåðiíiң, ýëåêòðîëèç құáûëûñûíûң, ðàäèîàêòèâòiліêòiң àøûëóû àòîì құðûëûñûíûң êүðäåëi åêåíií æәíå îíûң құðàìûíà ýëåêòðîíäàð êiðåòiíií êөðñåòòi. Ýëåêòðîí çàðÿäû òåðiñ, ìàññàñû ïðîòîí ìàññàñûíûң 1/1840 áірëiãiíå òåң áөëøåê. Àòîì ýëåêòðîáåéòàðàï áөëøåê áîëғàíäûқòàí ýëåêòðîíäàðäûң òåðiñ çàðÿäòàðûí áåéòàðàïòàíäûðûï òұðàòûí àòîì құðàìûíà êiðåòií îң çàðÿäòàð áîëóғà òèiñ.

Àòîì құðàìûíдà îң çàðÿäòû áөëøåêòåðдің болатындығын 1911 æûëû àғûëøûí ғàëûìû Ý.Ðåçåðôîðä òәæiðèáå àðқûëû äәëåëäåäi.

Îñû òәæiðèáå íåãiçiíäå Ý.Ðåçåðôîðä àòîìíûң ïëàíåòàðëûқ òåîðèÿñûí ұñûíäû. Áұë òåîðèÿ áîéûíøà àòîìíûң îðòàñûíäà îң çàðÿäòàëғàí ÿäðî áîëàäû, îíû ýëåêòðîíäàð îðáèòàëäàð áîéûíøà àéíàëûï æүðåäi.

Àòîì ýëåêòðîáåéòàðàï áîëғàíäûқòàí ÿäðîäàғû îң çàðÿäòàðäûң ñàíû, îíû àéíàëûï æүðãåí ýëåêòðîíäàð çàðÿäòàðûíûң ñàíûíà òåң. Ýëåêòðîíäàðдың ìàññàñû өòå àç øàìà áîëғàíäûқòàí àòîìíûң áàðëûқ ìàññàñû ÿäðîғà øîғûðëàíғàí. ßäðîíûң êөëåìi àòîìғà қàðàғàíäà өòå êiøêåíòàé. Åãåð àòîì, ÿäðî, ýëåêòðîí øàð òәðiçäi пішінде болады äåñåê, онда àòîìíûң äèàìåòði 10^-10 ì, àë ÿäðîíûң äèàìåòði 10^-15 ì áîëàäû, ÿғíè ÿäðî àòîìûíàí 100 000 åñå êiøi áîëàäû.

Áұäàí áûëàé çåðòòåóëåð ÿäðîäàғû îң çàðÿäòàðäûң ñàíû Ä.È. Ìåíäåëååâòiң ïåðèîäòûқ æүéåñiíäåãi ýëåìåíòòiң ðåòòiê íөìiðiíå òåң åêåíií êөðñåòòi.

Ñîíûìåí, ýëåìåíò àòîìû ÿäðîñûíäàғû îң çàðÿäòàðäûң ñàíû æәíå îíû àéíàëûï æүðåòií ýëåêòðîíäàðäûң ñàíû ýëåìåíòòiң ðåòòiê íөìiðiíå òåң. Ìûñàëû, êàëüöèéäiң ïåðèîäòûқ æүéåäåãi ðåòòiê íөìiði 20. Áұäàí êàëüöèé àòîìûíûң ÿäðîñûíäà 20 îң çàðÿä áàð åêåíií æәíå îíû 20 ýëåêòðîí ýëåêòðîíäûқ қàáàòòàðäà àéíàëûï æүðåòiíií áiëóãå áîëàäû.

Àòîìíûң ïëàíåòàðëûқ ìîäåëi æәíå Áîð ïîñòóëàòòàðû

Ý. Ðåçåðôîðäòың àòîì құðûëûñûíûң ïëàíåòàðëûқ òåîðèÿñû àòîìíûң îң çàðÿäòû áөøåêòåði ìåí íåãiçãi ìàññàñû êөëåìi өòå êiøêåíòàé ÿäðîғà æèíàқòàëғàíûí, àë ýëåêòðîíäàð ýëåêòðîíäûқ қàáàòòàðäà ÿäðîíû àéíàëûï æүðåòiíií êөðñåòòi. Ý. Ðåçåðôîðä òåîðèÿñûíûң ìûíàäàé êåìøiëiêòåði áîëäû: áiðiíøiäåí, ýëåêòðîäèíàìèêà çàңäàðûíà ñәéêåñ, ÿäðîíû àéíàëûï æүðãåí ýëåêòðîí үçäiêñiç ýíåðãèÿ áөëóäiң íәòèæåñiíäå ýíåðãèÿ қîðûí òàóûñûï ÿäðîғà құëàï òүñåð åäi, àòîì æîéûëàð åäi, áiðàқ àòîì æîéûëìàéòûí òұðàқòû æүéå. Åêiíøiäåí, ýëåêòðîí ñïèðàëü áîéûíøà қîçғàëғàíäà àòîì ýíåðãèÿñû äà үçäiêñiç àçàéûï, àòîìíûң ñïåêòði äå үçäiêñiç áîëó êåðåê, áiðàқ òәæiðèáå áàðëûқ àòîìäàðäûң ñïåêòðëåðiíiң ñûçûқøà òәðiçäåñ åêåíií äәëåëäåï îòûð. Áұë àéòûëғàíäàðäàí êëàññèêàëûқ ôèçèêàíûң çàңäàðû àòîì құðûëûñûíûң құáûëûñòàðûí òүñiíäiðå àëìàéòûíûí êөðñåòòi.

1913 æûëû Äàíèÿ ғàëûìû Íèëüñ Áîð ñóòåê àòîìû құðûëûñûíûң òåîðèÿñûí ұñûíäû. Áұë òåîðèÿíû æàñàóäà îë Ý. Ðåçåðôîðäòûң ïëàíåòàðëûқ ìîäåëií æәíå Ì. Ïëàíêòûң ñәóëå øûғàðóäûң êâàíòòûқ òåîðèÿñûí íåãiçãå àëäû. Êâàíòòûқ òåîðèÿ áîéûíøà çàòòàð ýíåðãèÿíû æåêå-æåêå ïîðöèÿëàð-êâàíòòàð òүðiíäå ñiңiðåäi íåìåñå áөëiï øûғàðàäû:

Áîðäûң I ïîñòóëàòû. Ýëåêòðîí ÿäðîíûң ìàңàéûíäà êåç êåëãåí îðáèòàëàð áîéûíøà åìåñ, òåê òұðàқòû îðáèòàëàð áîéûíøà àéíàëàäû. Áұë îðáèòàëàð áîéûíøà àéíàëғàíäà ýëåêòðîí ýíåðãèÿ áөëiï øûғàðìàéäû.

Áîðäûң II ïîñòóëàòû. Ýëåêòðîí áið òұðàқòû îðáèòàäàí åêiíøi òұðàқòû îðáèòàғà êөøêåíäå àòîì êâàíò òүðiíäå ýíåðãèÿ ñiңiðåäi íåìåñе áөëiï øûғàðàäû:

ìұíäàғû - òåðáåëiñ æèiëiãi.

Ýëåêòðîí æàқûí îðáèòàäàí àëûñ îðáèòàғà êөøêåíäå àòîì êâàíò òүðiíäå ýíåðãèÿ ñiңiðåäi, àë ýëåêòðîí àëûñ îðáèòàäàí æàқûí îðáèòàғà өтêåíäå àòîì ýíåðãèÿ áөëiï øûғàðàäû.

Ñóòåê àòîìû үøií áîëñà, îíû àòîìíûң қàëûïòû êүéi äåéäi, àë áîëғандà, àòîìíûң қîçғàí êүéi äåéäi.

Қîçғàí êүéäå ýëåêòðîí өòå àç óàқûò áîëàäû äà êâàíò òүðiíäå ýíåðãèÿ áөëiï øûғàðûï, қàéòàäàí қàëûïòû (òұðàқòû) êүéãå êөøåäi. Áîð ýëåêòðîí òåê ìàòåðèàëäûқ áөëøåê, îë ÿäðîíû áåëãiëi îðáèòà áîéûíøà àéíàëûï æүðåäi äåï åñåïòåäi. Áұë Áîð òåîðèÿñûíûң êåìøiëiêòåði åäi.

Поиск по сайту: