Тест тапсырмалары 37 страница

4Fe(OH)₂ + О₂ + 2Н₂О = 4Fe(OH)₃

Îòòåêòiң òîòûқñûçäàíóû àðқûëû æүðåòií ìåòàëäàðäûң êîððîçèÿñû àóàäà, ñóäà, òîïûðàқòà æүðåäi.

Ñîíûìåí, ýëåêòðîõèìèÿëûқ êîððîçèÿ êåçiíäå ýëåêòðîíäàð àғûíû áåëñåíäi ìåòàëäàí áåëñåíäiëiãi êåì ìåòàëғà қàðàé àóûñàäû äà, áåëñåíäi ìåòàëë êîððîçèÿëàíàäû:

2Fe - 2 ®2Fe²⁺ (àíîäòà)

2Í⁺+2 ®Í₂ (êàòîäòà)

2Í₂Î + Î₂+ 4 ®4ÎÍ^- (êàòîäòà)

Êîððîçèÿäàí қорғау æîëäàðû. Ìåòàëäàðäû êîððîçèÿäàí қорғàóдың æîëäàðû êөï. Åң áàñòûëàðû ìûíàëàð:

Ìåòàëäàðäûң áåòií қàïòàó. Ìåòàëäàðäû êîððîçèÿäàí ñàқòàóäûң áàñòû æîëäàðûíûң áiði – îëàðäû әðòүðëi çàòòàðìåí (ëàê, áîÿó, ýìàëü және ò.á.) қàïòàó àðқûëû сырқы îðòàíûң әñåðiíåí қîðғàó. Лàê, áîÿó, ýìàëü сияқты заттармен қаптауды бейметалдық қаптау дейді. Êөï æàғäàéäà ìåòàëäàí æàñàëғàí çàòòû êîððîçèÿғà òөçiìäi áàñқà ìåòàëìåí (ìûðûø, қàëàéû, íèêåëü, õðîìмен) қàïòàéäû. Бұндай қаптау металдық қаптауға жатады. Тåìiðді ìûðûøïåí қàïòàғàíда ìûðûøòûң áåòiíäåгі áåðiê îêñèäтi қабаты мырышты да темірді де áүëiíóäåí ñàқòàï òұðàäû. Îêñèäті қабат áұçûëғàí æàғäàéäà мырыш-темір гальваникалық жұбы пайда болады. Мûðûø (анод ролін атқарады) áåëñåíäi áîëғàíäûқòàí àëäûìåí åðè áàñòàéäû да, катод ролін атқаратын òåìiðäi áүëiíóäåí ñàқòàéäû.

Òåìiðäiң áåòií õðîì íåмесе íèêåëüìåí қàïòàó îғàí êîððîçèÿғà áåðiêòiê áåðеді, сонымен қàòàð оның бетін өòå æàқñû æûëòûðàòàäû.

Êîððîçèÿғà áåðiê құéìàëàðäû àëó. Åãåð áîëàòòûң құðàìûíäà 12 ïàéûçғà äåéií õðîì áîëñà, онда îë êîððîçèÿғà өòå áåðiê áîëàäû. Ñîíûìåí қàòàð íèêåëü, ìûñ, êîáàëüò ñèÿқòû ìåòàëäàð äà - құéìàíûң êîððîçèÿғà áåðiêòiліãií àðòòûðàäû.

Ïðîòåêòîðëûқ қîðғàó. Åãåð êîððîçèÿғà ұøûðàéòûí áұéûìäàð ýëåêòðîëèòтік îðòàäà áîëñà (æåðàñòû òåìið құáûðëàðû, êåìåëåð ò.á.), онда оларға ïðîòåêòîðëûқ қîðғàóды қîëäàíóғà áîëàäû. Îíûң ìәíi ìûíàäà: қîðғàéòûí áұéûìғà áåëñåíäi ìåòàëëäû – ïðîòåêòîðäû қîñàäû. Ïðîòåêòîð ðåòiíäå, êөáiíåñå, ìàãíèé, àëþìèíèé, ìûðûø және олардың құймаларын қолданàäû. Ïðîòåêòîð àíîä ролін атқарып, àëäûìåí áұçûëàäû äà, íåãiçãi áұéûì ñàқòàëûï қалады.

Îðòàíûң құðàìûí өçãåðòó. Êîððîçèÿíû òåæåó үøií ýëåòêðîëèòêå êîððîçèÿíû òåæåãiøòåð íåìåñå èíãèáèòîðëàð äåï àòàëàòûí àðíàéû çàòòàðäû қîñàäû. Áұë әäiñòi қûøқûëäàðды òàñûìàëäàéòûí ûäûñòàðдың êîððîçèÿñûí áîëäûðìàó үøií қîëäàíàäû. Êåéiíãi êåçäå ×Ì, ÏÁ маркалы èíãèáèòîðëàð òàáûëäû. Îëàð металдың қышқылдық ортада еруін жүздеген есе баяулатады. Ингибиторлар êөáiíåñå îðãàíèêàëûқ çàòòàð болып келеді.

Метал бұйымдарын коррозиядан қорғау үшін ұшқыш (немесе атмосфералық) ингибиторларды да қолданады. Ол үшін ұшқыш ингибиторды қағазға сіңдіртіп бұйымды орайды. Сонда ингибитор ұшып металл бетіне адсорбцияланады да қорғаныш қабыршақ (пленка) түзіп оны коррозиядан қорғайды.

Ингибиторларды бу қазандықтарын, бұйымдардың бетіндегі таттарды кетіріп химиялық тазалау үшін, сонымен қатар, болат ыдыстарда тұз қышқылын сақтау және тасымалдау үшін кең түрде қолданады. Бейорганикалық ингибиторларға нитриттер, хроматтар, фосфаттар мен силикаттар жатады. Олардың әсер ету механизмін химиктер осы күнге дейін зерттеу үстінде.

Ìåòàëäàðäû àëó. Ýëåêòðîëèòòiê ðàôèíàäòàó. Çîíàëûқ áàëқûòó

Êåííåí ìåòàëäû àëó үøií îíû áîñ æûíûñòàðäàí áөëiï áàéûòàäû.

Ìåòàëëóðãèÿ өíåðêәñiáiíäå êåííåí ìåòàëë өңäiðóäiң ìûíàäàé òәñiëäåðií қîëàäàíàäû: ïèðîìåòàëëóðãèÿ, ãèäðîìåòàëëóðãèÿ, ýëåêòðîìåòàëëóðãèÿ.

Ïèðîìåòàëëóðãèÿ әäiñi áîéûíøà êåíäi æîғàðû òåìïåðàòóðàäà òîòûқñûçäàíäûðó àðқûëû ìåòàëë àëàäû.

Ãèäðîìåòàëëóðãèÿ әäiñi áîéûíøà әð òүðëi çàòòàðìåí әðåêåòòåñтірiï êåíäåãi ìåòàëäû åðiòiíäiãå êөøiðåäi, îдàí êåéií ìåòàëäû áàñқà áåëñåíäi ìåòàëìåí ûғûñòûðó àðқûëû íåìåñå ýëåêòðîëèç æîëûìåí áөëiï àëàäû.

Ýëåêòðîìåòàëëóðãèÿ әäiñi áîéûíøà ýëåêòð òîãûíûң æәðäåìiìåí өòå áåëñåíäi ìåòàëäàðäû êàòîäòà áөëiï àëàäû.

Æàңà өíäiðiñòiң äàìóûíà áàéëàíûñòû өòå òàçà ìåòàëäàðғà қàæåòòiëiê òóäû. Ìûñàëû, àðíàéû ûñòûққà òөçiìäi құéìàëàðды, ÿäðîëûқ ðåàêòîðëàðäû æàñàғàíäà, сонымен қатар, ýëåêòðîíäûқ òåõíèêàäà ìåòàëäàð òåê қàíà òàçà êүéiíäå қîëäàíылàäû. Ñîíäûқòàí, қàçiðãi çàìàí ìåòàëëóðãèÿñûíûң àëäûíäà тұрған негізгі ìiíäåò êåéáið ìåòàëäàðäû өòå òàçà êүéiíäå àëó әäiñòåðií òàóûï iñ æүçiíäå өндіріске åңãiçó болатын. Óàқûò òàëàáûíà ñәéêåñ áұë міндет орындалды.

Ìåòàëäàðäû жоғары дәрежеде òàçàðòó үшін әðòүðëi әäiñòåðді қîëäàíàäû. Тазартудың êåң òàðàғàí òүðëåði: ýëåêòðîëèòòiê ðàôèíàäòàó, қàéòà қàéíàòó æәíå қàéòà áàëқûòó, çîíàëûқ áàëқûòó әäiñòåði

Âàêóóìäе æүðãiçiëåòií қàéòà қàéíàòó æәíå қàéòà áàëқûòó әäiñòåði ìåòàëäûң áóëàíó қàáiëåòiíäå íåãiçäåëãåí. Áåëãiëi áið òåìïåðàòóðàäà жеңіл áóëàíàòûí ìåòàë íàøàð áóëàíàòûí ìåòàëäàí àæûðàòûëàäû. Áóëàíàòûí қîñûëûñòàðäûң òåðìèÿëûқ äèññîöèàöèÿëàíó әäiñi ìåòàëäàðäûң êåéáið қîñûëûñòàðûíûң æîғàðû òåìïåðàòóðàäà îíàé ûäûðàóûíäà íåãiçäåëãåí. Ìûñàëû, êåéáið ìåòàëäàð èîäïåí òөìåíгі òåìïåðàòóðàäà áóëàíàòûí қîñûëûñòàð (èîäèäòåð) òүçåäi. Îñû қîñûëûñòàð қîñпаëàðäàí îíàé àæûðàéäû. Òåìïåðàòóðàны æîғàðыëàтқандà èîäèäòåð áóëàнûп òàçà ìåòàëë ìåí èîäқà ûäûðàéäû.

Çîíàëûқ áàëқûòó әäiñi қîñûíäûëàðäûң қàòòû æәíå áàëқûғàí ìåòàëäà åðiãiøòiãiíå áàéëàíûñòû. Îñû ïðîöåñòi æүðãiçó үøií æîғàðû òåìïåðàòóðàëûқ çîíà àðқûëû òàçàðòûëàòûí ìåòàëäàí æàñàëûíғàí ñûìäû áàÿó æûëæûòàäû. Ñîë êåçäå ñûìíûң ìåòàëû áàëқèäû. Ñûì æûëæûғàí ñàéûí îíûң iøiíäå òүçiëãåí ñұéûқ қîñûíäûëàð қàðàìà-қàðñû æàққà қàðàé ûғûñàäû. Қîñûíäûëàð æèíàëғàí ñûìíûң òүái òàçà ìåòàëäàí àæûðàòûëàäû.

Өòå òàçà êүéiíäå àëûíғàí ìåòàëäàð êәäiìãi ìåòàëäàðäàí өçäåðiíiң ôèçèêàëûқ қàñèåòòåðiìåí өçãåøåëеíåäi. Ìûñàëû îëàðäûң ñîçûëғûøòûғû, ýëåêòð æәíå æûëó өòêiçãiøòiãi өòå æîғàðû áîëàäû.

Ýëåêòðîëèòòiê ðàôèíàäòàó. Ìåòàëäàðäûң êàòîäòûқ òîòûқñûçäàíóû өíдірісòiê àëó әäiñòåði æәíå ðàôèíàäòàó үøií ïàéäàëàíûëàäû. Áұë æàғäàéäà ýëåêòðîëèç ýëåêòðîëèòòåðäiң åðiòiíäiëåðiíäå íåìåñå құéìàëàðûíäà æүðãiçiëåäi.

Ýëåêòðîëèç àðқûëû æүðåòií ìåòàëäàðды òұíäûðó үрдісi åêi òîïқà áөëiíåäi: ãàëüâàíîñòåãèÿ æәíå ãàëüâàíîïëàñòèêà болып. Ãàëüâàíîñòåãèÿ дегеніміз ìåòàëäûқ äåòàëüäûң áåòiíå îíûìåí ìûқòû áàéëàíûñàòûí áàñқà ìåòàëäû қîíäûðó. Ãàëüâàíîïëàñòèêà – ìåòàëäûқ çàòòàðäың íàқòû êөøiðìåëåðií æàñàó.

Поиск по сайту: