Тест тапсырмалары 26 страница

3. Ýëåêòð òîãûíûң әñåðiíåí îң çàðÿäòàëғàí èîíäàð êàòîäқà, òåðiñ çàðÿäòàëғàí èîíäàð àíîäқà æûëæèäû.

4. Ýëåêòðîëèòòåðäiң èîíäàðғà ûäûðàóû қàéòûìäû үрдіñ. Ìұíûң ìәíiñi ìîëåêóëàëàð èîíäàðғà ûäûðàóìåí қàòàð èîíäàð әðåêåòòåñiï ìîëåêóëàëàð òүçiï æàòàäû. Ñîíäûқòàí äèññîöèàöèÿ òåңäåóií æàçғàíäà òåңäiê áåëãiñiíiң îðíûíà қàðàìà-қàðñû áàғûòòûëғàí бағдаршаëàð қîÿäû:

.

Ýëåêòðîëèòòiê äèññîöèàöèÿ åðiãåí çàò ïåí åðiòêiø ìîëåêóëàëàðûíûң әðåêåòòåñóiнің íәòèæåñiíäå æүðåäi. Äèññîöèàöèÿ үрдісінің æүðóі үøií åðiãåí çàò ïåí åðiòêiø ìîëåêóëàëàðûíäàғû õèìèÿëûқ áàéëàíûñ òүрлеðiíiң ìàңûçû өте çîð.

Ïîëþñòi ñó ìîëåêóëàëàðû өçiíå ұқñàñ èîíäû æәíå ïîëþñòi ìîëåêóëàëàðäû æàқñû åðiòiï, èîíäàðғà ûäûðàòàäû.

Èîíäûқ байланысы бар ìîëåêóëàíûң ìûñàëû ðåòiíäå íàòðèé õëîðèäií àëóғà áîëàäû. Åãåð íàòðèé õëîðèäiíiң êðèñòàëûí ñóғà ñàëñà, онда ñó ìîëåêóëàëàðû өçiíiң òåðiñ заряды бар жағымен íàòðèéäiң îң èîíûìåí, àë îң заряды бар жағымен õëîðäûң òåðiñ èîíûìåí áàéëàíûñàäû. Îñû әðåêåòòåñóäiң æәíå ñó ìîëåêóëàëàðûíûң қîçғàëóûíûң íәòèæåñiíäå íàòðèé ìåí õëîð èîíäàðûíûң àðàñûíäàғû òàðòûëûñ күштері әëñiðåï, îëàð ãèäðàòòàëғàí æåêå æәíå èîíäàðûíà àéíàëàäû.

Ïîëþñòi ìîëåêóëàëàðғà õëîðñóòåê молекуласы æàòàäû. Áұë çàòòûң ìîëåêóëàñûíäà äàéûí èîíäàð æîқ. Áiðàқ ñóòåê ïåí õëîð атомдарының àðàñûíäàғû байланысты түзіп тұрған қîñ ýëåêòðîí õëîðғà æàқûí æàòқàíäûқòàí ìîëåêóëàíûң õëîð æàғû жартылай òåðiñ çàðÿäòû, ал сутек жағы жартылай оң зарядты áîëàäû. Ñîíäûқòàí ñó ìîëåêóëàсû өçiíiң òåðiñ ïîëþñi àðқûëû ñóòåêïåí, îң ïîëþñi àðқûëû õëîðìåí áàéëàíûñàäû. Ñó ìîëåêóëàсыìåí әðåêåòòåñóäiң íәòèæåñiíäå ñóòåê ïåí õëîð атомдарының àðàñûíäàғû áàéëàíûñ әëñiðåï қîñ ýëåêòðîí òîëûғымен õëîðғà êөøiп кетеді, сөйтіп ñóòåê îң èîíғà, àë õëîð òåðiñ èîíғà àéíàëàäû.

Ïîëþññiç êîâàëåíòòi байланысы бар ìîëåêóëàëàðäûң ìûñàëû ðåòiíäå ñóòåê молекуласын (Í₂) êåëòiðóãå áîëàäû. Áұë ìîëåêóëàäàғû қîñ ýëåêòðîí åêi àòîìíàí áiðäåé қàøûқòûқòà æàòàäû және åêi àòîìíûң åøқàéñûñûíà àóûñïàéдû. Сондықтан ìұíäàé ìîëåêóëàëàðäà иондар òүçiëìåéäi. Сóäà èîíäûқ æәíå êîâàëåíòòi ïîëþñòi байланыстары бар ìîëåêóëàëàð ғàíà èîíäàðғà ûäûðàéäû.

Ýëåêòðîëèòòåðäiң èîíäàðғà ûäûðàó қàáiëåòií ñàí æàғûíàí äèññîöèàöèÿëàíó äәðåæåñi – a àðқûëû êөðñåòåäi.

Äèññîöèàöèÿëàíó äәðåæåñi – äåãåíiìiç èîíäàðғà ûäûðàғàí ìîëåêóëàëàð ñàíûíûң æàëïû åðiòiëãåí ìîëåêóëàëàð ñàíûíà қàòûíàñû. Äèññîöèàöèÿëàíó äәðåæåñi åðiòiëãåí ìîëåêóëàëàðäûң íåøå ïàéûçû èîíäàðғà ûäûðàғаíûí êөðñåòåäi æәíå îíû ìûíà ôîðìóëà áîéûíøà åñåïòåéäi:

ìұíäàғû – èîíäàðғà ûäûðàғàí ìîëåêóëàëàð ñàíû – æàëïû åðiòiëãåí ìîëåêóëàëàð ñàíû.

Åãåð àëûíғàí 100 ìîëåêóëàíûң 80-íi èîíäàðғà ûäûðàñà, îíäà áұë ýëåêòðîëèòòiң äèññîöèàöèÿëàíó äәðåæåñi () áîëàдû.

Әëñiç ýëåêòðîëèòòåð èîíäàðғà өòå àç ûäûðàéäû. Îëàðғà áàðëûқ îðãàíèêàëûқ қûøқûëäàð, êåéáið ìèíåðàëäûқ қûøқûëäàð, ìûñàëû, және áàðëûқ åðiìåéòií íåãiçäåð æàòàäû.

Êүøòi ýëåêòðîëèòòåð èîíäàðғà òîëûқ ûäûðàéäû. Îëàðғà áàðëûқ åðèòií òұçäàð, ñiëòiëåð, êåéáið ìèíåðàëäûқ қûøқûëäàð, ìûñàëû, және ò.á. æàòàäû.

Äèññîöèàöèÿ қàéòûìäû үрдіñ áîëғàíäûқòàí, әëñiç ýëåêòðîëèòòåð үøií әñåð етуші ìàññàëàð çàңûí қîëäàíóғà áîëàäû.

Әëñiç ýëåêòðîëèò – ñiðêå қûøқûëûның äèññîöèàöèÿëàíó òåңäåóií æàçàéûқ:

СН₃СООН = СН₃СОО^- + Н⁺

Áұл теңдеуге әñåð етуші ìàññàëàð çàңûí қîëäàíàмыз:

мұíäàғы Ê – äèññîöèàöèÿëàíó òұðàқòûñû, [CH₃COOH], [CH₃COO^-] æәíå [H⁺] – ñәéêåñ êîíöåíòðàöèÿëàð.

Äèññîöèàöèÿëàíó òұðàқòûñû Ê ýëåêòðîëèòòiң èîíäàðғà ûäûðàó қàáiëåòií êөðñåòåòií øàìà. Îíûң ìәíi æîғàðû áîëñà, åðiòiíäiäå èîíäàð êөï áîëàäû. Äèññîöèàöèÿëàíó òұðàқòûñû ýëåêòðîëèò ерітіндісінің êîíöåíòðàöèÿñûíà òәóåëäi åìåñ. Îë ýëåêòðîëèò ïåí åðiòêiøòiң òåãiíå æәíå òåìïåðàòóðàғà òәóåëäi болады.

Êүøòi ýëåêòðîëèòòåð òåîðèÿñû. Èîíäûқ àòìîñôåðà. Áåëñåíäiëiê

Êүøòi ýëåêòðîëèòòåð òåîðèÿñûí Äåáàé æәíå Õþêêåëü ұñûíäû. Бұл òåîðèÿ áîéûíøà êүøòi ýëåêòðîëèòòåð òүãåëäåé èîíäàðғà ûäûðàéòûí-äûқòàí îëàðäûң êîíöåíòðàöèÿñû åðiòiíäiäå áiðøàìà æîғàðû áîëàäû. Әð àòòàñ èîíäàð àðàñûíäà ýëåêòðîñòàòèêàëûқ òàðòûëûñ êүøi òóàäû. Íәòèæåñiíäå әð èîí қàðàìà-қàðñû çàðÿäòû èîíìåí “èîíäûқ àòìîñôåðà” құðûï қîðøàëûï òұðàäû. Ìыñаëы êàëèé õëîðèäi åðiòiíäiñiíäå әðбір Ê⁺ ионы áiðíåøå Cl^- èîíûìåí, àë әрбір Cl^- èîíû áiðíåøå Ê⁺ èîíûìåí қîðøàëàäû. Áұë èîíäàðäûң қîçғàëғûøòûғûí òåæåéäi.

Åðiòiíäiäåãi èîíäàð àðàñûíäàғû әñåð ету êүøi òүãåë ýëåêòðîëèòêå òàðàëàäû. Ñîíûң ñàëäàðûíàí åðiòiíäiäåãi èîíäàð áåëñåíäiëiãi êåìèäi. Èîíäàð әðåêåòòåñêåí êåçäå øûíàéû êîíöåíòðàöèÿñûíàí êåì ìөëøåðäå өçàðà әñåð åòåäi. Äåìåê, әðåêåòòåñóøi èîíäàð êîíöåíòðàöèÿñû åðiòiíäiäåãi ýëåêòðîëèòòiң øûíàéû êîíöåíòðàöèÿñûíàí êåì áîëûï êөðiíåäi. Îñû әñåðäi åñåïêå àëó ìàқñàòûìåí “áåëñåíäiëiê” ұғûìû åíãiçiëãåí.

Õèìèÿëûқ ðåàêöèÿғà êiðåòií êîíöåíòðàöèÿғà ñәéêåñ êîíöåíòðàöèÿíû èîííûң íåìåñå ìîëåêóëàíûң áåëñåíäiëiã i äåéäi.

Áåëñåíäiëiê (à) êîíöåíòðàöèÿ (Ñ) ìåí áåëñåíäiëiê êîýôôèöèåíòiнің (f) êөáåéòiíäiñiíå òåң болады

а = C×f

Áåëñåíäiëiê êîýôôèöèåíòií òәæiðèáå æүçiíäå òàáàäû. Åãåð f < 1 áîëñà, îíäà áåëñåíäiëiê êîíöåíòðàöèÿäàí êөï болады: à > Ñ. Åãåð f = 1 áîëñà, îíäà áåëñåíäiëiê ïåí êîíöåíòðàöèÿ òåң áîëàäû: à = Ñ. Бұл кезде èîíäàð áið-áiðiíiң қîçғàëûñûí òåæåéäi. Ìұíäàé æàғäàé өòå ñұéûлòûëғàí êүøòi ýëåêòðîëèò åðiòiíäiëåðiíäå æәíå ñұéûқ әëñiç ýëåêòðîëèò åðiòiíäiëåðiíäå áîëàäû.

Ãèäðîëèç

Òұç èîíäàðû ìåí ñó èîíäàðûíûң әðåêåòòåñói íәòèæåñiíäå әëñiç ýëåêòðîëèòòåðдің òүçiëói æәíå åðiòiíäi îðòàñûның өçãåðó àðқûëû æүðåòií õèìèÿëûқ ðåàêöèÿëàðäû òұçäàðäûң ãèäðîëèçi äåп атайды. Ãèäðîëèç êåçiíäå òұç èîíäàðûìåí íå ñóòåê èîíäàðû, íå ãèäðîêñèä èîíäàðû íåìåñå ñóòåêòiң äå, ãèäðîêñèäòiң äå èîíäàðû áàéëàíûñадû.

Поиск по сайту: