Тест тапсырмалары 10 страница

Êiøi ïåðèîäòàðäà ÿäðî çàðÿäòàðûíûң өñóiíå áàéëàíûñòû ýëåêòðîíäàðäûң ñàíû àðòàäû äà (1-ïåðèîäòà 1-äåí 2-ãå äåéií, 2, 3-ïåðèîäòà 1-äåí 8-ãå äåéií) îñûғàí ñәéêåñ ýëåìåíòòåðäiң қàñèåòòåði өçãåðåäi. Ïåðèîäòûң áàñûíäà ñûðòқû электрондық қàáàòûíäàғû ýëåêòðîíäàðäûң ñàíû åң àç болатын ýëåìåíò - ñiëòiëiê ìåòàëë орналасқан, àë ýëåêòðîíäàðûíûң ñàíû өñêåí ñàéûí ñîëäàí îңғà қàðàé ìåòàëäûқ қàñèåò áiðòå-áiðòå êåìiï, áåéìåòàëäûқ қàñèåò àðòà áåðåäi äå ïåðèîä èíåðòòi ãàçáåí àÿқòàëàäû. Ïåðèîäòà ñîëäàí îңғà қàðàé ýëåìåíòòåðäiң ìåòàëäûқ қàñèåòòåði êåìiï áåéìåòàëäûң қàñèåòòåðiíiң àðòóû байқалады. Оñû áàғûòòà элементтер àòîìäàðûíûң ðàäèóñòàðû да êiøiðåйедi. Бið ïåðèîäòàғû ýëåìåíòòåðäiң ýëåêòðîíäûқ қàáàòòàðûíûң ñàíû áiðäåé áîëàäû, àë îëàðäûң ñîëäàí îңғà қàðàé ÿäðî çàðÿäòàðûíûң өñóiíå áàéëàíûñòû âàëåíòòiëiê ýëåêòðîíäàðû ÿäðîғà êүøòi òàðòûëàäû äà атомның ðàäèóñû êiøiðåéåäi. Ðàäèóñû êiøiðåéãåí ñàéûí ïåðèîäòàғû ýëåìåíòòåðäiң ýëåêòðîí áåðó қàáiëåòi әëñiðåéäi, ÿғíè îëàðäûң áåéìåòàëëäûқ қàñèåòòåði àðòàäû.

Үëêåí ïåðèîäòàðäà (4, 5, 6) ñiëòiëiк ìåòàëäàí íàғûç áåéìåòàëäàðғà қарай ýëåìåíòòåð қàñèåòòåðiíiң өзгеруі êiøi ïåðèîäòàðғà қàðàғàíäà áàÿó æүðåäi. Ìåòàëäûқ қàñèåòòiң áәñåңäåói элемент àòîìûíûң ðàäèóñûíà, âàëåíòòiê ýëåêòðîíäàðынûң ÿäðîìåí áàéëàíûñûíà òәóåëäi болады. Үëêåí ïåðèîäòàðäûң æұï қàòàðëàðûíäàғû ýëåìåíòòåðäiң ÿäðî çàðÿäòàðû өññå äå ñûðòқû ýëåêòðîíäûқ қàáàòòàðûíäàғû ýëåêòðîíäàð ñàíû òұðàқòû (1 íåìåñå 2) áîëûï қàëàäû.

Ñûðòқû электрондық қàáàòòàðûíäà áið íåìåñå åêi ýëåêòðîí áîëғàíäûқòàí æұï қàòàðäàғû ýëåìåíòòåð ìåòàëäàð қàòàðûíà æàòàäû. Үëêåí ïåðèîäòàðäûң òàқ қàòàðëàðûíäà ÿäðî çàðÿäòàðûíûң өñóiíå áàéëàíûñòû ñûðòқû қàáàòòàғû ýëåêòðîíäàð ñàíû 1- äåí 8-ãå äåéií àðòàäû. Îñûғàí ñәéêåñ òàқ қàòàðëàðäà êiøi ïåðèîäòàðäàғû ñèÿқòû ìåòàëäûқ қàñèåò áiðòå-áiðòå êåìiï áåéìåòàëäûқ қàñèåò àðòàäû.

Àòîì құðûëûñû òåîðèÿñû ïåðèîäòûқ æүéåíiң íåãå æåòi ïåðèîäòàí òұðàòûíûí äà òүñiíäiðåäi. Әðáið æàңà ïåðèîä æàңà ýëåêòðîíäûқ қàáàòïåí áàñòàëàäû äà ñûðòқû қàáàòûíäàғû ýëåêòðîíäàð ñàíû 8-ãå òåң áîëàòûí èíåðòòi ãàçäàðìåí àÿқòàëàäû. Îñû êåçäåãi áàðëûқ áåëãiëi ýëåìåíòåðäiң åң êөï áîëàòûí ýëåêòðîíäûқ қàáàòòàðûíûң ñàíû (қîçáàғàí æàғäàéäà) 7-ãå òåң. Áұäàí ïåðèîäòûқ æүéåäå æåòi ïåðèîä áîëó êåðåê åêåíií áiëåìiç. Ïåðèîäòûң íөìiði ñîë ïåðèîäòàғû ýëåìåíòòåðäiң ýëåêòðîíäûқ қàáàòòàðûíûң ñàíûí êөðñåòåäi.

Àòîì құðûëûñû òåîðèÿñû ïåðèîäòûқ æүéåíiң íåãå 8 òîïòàí òұðàòûí æәíå әðáið òîïòûң íåãå åêi òîïøàғà áөëiíåòiíií äå òүñiíäiðåäi. Әðáið òîïòûң íөìiði ñîë òîïқà æàòàòûí ýëåìåíòòåðäiң õèìèÿëûқ áàéëàíûñ òүçóãå қàòûñà àëàòûí ýëåêòðîíäàðынûң åң êөï ìөëøåðií êөðñåòåäi. Әðáið òîï íåãiçi æәíå қîñûìøà òîïøàëàðғà áөëiíåäi. Ìұíäàé áөëiíó òîïøàëàðäàғû ýëåìåíòòåðäiң ýëåêòðîíäûқ қàáàòòàðûíäàғû ýëåêòðîíäàðäûң îðíàëàñó òәðòiáiíå áàéëàíûñòû. Áàðëûқ íåãiçãi òîïøàëàðäà ýëåìåíòòåðäiң êåçåêòi ýëåêòðîíäàðû ñûðòқû қàáàòòûң (I æәíå II òîïòàðäа) -íåìåñå (III –VIII òîïòàðäà) -қàáàòøàëàðûíäà îðíàëàñàäû. Ñîíäûқòàí äà I æәíå II òîïòàðäûң íåãiçãi òîïøàëàðûíûң ýëåìåíòòåði -òèïòi ýëåìåíòòåðãå æàòàäû. Íåãiçãi òîïøà ýëåìåíòòåðiíiң âàëåíòòiëiê ýëåêòðîíäàðûның ñàíû òîïòûң íөìiðiíå òåң áîëàäû æәíå олар ñûðòқû қàáàòòà îðíàëàñады. Қîñûìøà òîïøàëàðäàғû ýëåìåíòòåðäiң êåçåêòi ýëåêòðîíäàðû ñûðòòàí ñàíàғàíäà åêiíøi қàáàòòûң -қàáàòøàëàðûíäà îðíàëàñқàíäûқòàí îëàð -òèïêå æàòàäû. Қîñûìøà òîïøà ýëåìåíòòåðiíiң ñûðòқû қàáàòûíäà 1 íåìåñå 2 ýëåêòðîí áîëàäû. Қîñûìøà òîïøà ýëåìåíòòåðiíiң âàëåíòòiëiê ýëåêòðîíäàðû åêi қàáàòòà – ñûðòқû қàáàòòûң -қàáàòøàñûíäà æәíå ñûðòқûäàí êåéiíãi қàáàòòûң -қàáàòøàñûíäà îðíàëàñқàí. Åêi электрондық қàáàòòàғы õèìèÿëûқ áàéëàíûñқà қàòûñàòûí ýëåêòðîíäàðäûң åң êөï ìөëøåði ñîë ýëåìåíò òұðғàí òîïтың íөìiðiíå òåң áîëàäû.

Әðқàéñûñû 14 ýëåìåíòòåí òұðàòûí ëàíòàíîèäòàð ìåí àêòèíîèäòàðäûң êåçåêòi ýëåêòðîíäàðû ñûðòòàí ñàíàғàíäà үøiíøi қàáàòòûң -қàáàòøàñûíäà îðíàëàñқàíäûқòàí олар -òèïòi ýëåìåíòòåð қàòàðûíà æàòàäû. -òèïòi ýëåìåíòòåðäiң õèìèÿëûқ áàéëàíûñқà қàòûñàòûí ýëåêòðîíäàðû ñûðòқû үø қàáàòòà æàòàäû.

Àòîì құðûëûñû òåîðèÿñû òұðғûñûíàí òîïòàðäàғû ýëåìåíòåðäiң ÿäðî çàðÿäòàðûíûң өñóiíå áàéëàíûñòû áåéìåòàëäûқ қàñèåòтерінің êåìiï, ìåòàëäûқ қàñèåòтерінің àðòàòûíäûғûí äà òүñiíäiðóãå áîëàäû.

Òîïòàғû ýëåìåíòòåðäiң ÿäðî çàðÿäòàðû àðòқàí ñàéûí ýëåêòðîíäûқ қàáàòòàð ñàíû äà өсе áåðåäi. ßғíè, элемент атомының ðàäèóñû үëêåéiï ñûðòқû âàëåíòòiëiê ýëåêòðîíäàðûның ÿäðîғà òàðòûëó êүøi êåìèäi. Ñондықтан ýëåìåíòòåðäiң æîғàðûäàí òөìåí қàðàé áåéìåòàëëäûқ қàñèåòтерi êåìiï, ìåòàëäûқ қàñèåòтерi àðòà áåðåäi.

Ìûñàë ðåòiíäå åêiíøi òîï ýëåìåíòòåði - áåðèëèé ìåí áàðèéäi қàðàñòûðàéûқ, îëàðäûң àòîìäàðûíäàғû ýëåêòðîíäàðдың îðíàëàñóû ìûíàäàé: Âå - 2, 2 Âà - 2, 8, 18, 8, 2. Åêåóiíiң ñûðòқû қàáàòûíäà äà åêi ýëåêòðîííàí áîëóû îëàðäûң қàñèåòòåðiíiң ұқñàñòûғûí êөðñåòåäi. Áiðàқ áаðèéäiң ñûðòқû валенттік ýëåêòðîíäàðû áåðèëèéãå қàðàғàíäà ÿäðîäàí àëûñ æàòқàíäûқòàí ÿäðîғà әëñiç òàðòûëàäû. Ñîíäûқòàí áàðèéäiң àòîìû ñûðòқû қабаттағы ýëåêòðîíäàðûí áåðèëèéãå қàðàғàíäà áiðøàìà îңàé áåðiï, íàғûç ìåòàëäûқ қàñèåò êөðñåòåäi.

Ýëåìåíòòåðдің ýëåêòðòåðiñòiëiãi (ÝÒ)

Ýëåìåíòòåðäiң õèìèÿëûқ қàñèåòòåði îëàðäûң èîíäàíó ýíåðãèÿñûíà áàéëàíûñòû болады.

Èîíäàíó ýíåðãèÿñû (I) äåï àòîìíûң åң әëñiç ýëåêòðîíûí үçiï àëûï, îíû îң èîíғà àéíàëäûðóғà æұìñàëàòûí ýíåðãèÿíû àéòàäû.

Поиск по сайту: