Тест тапсырмалары 32 страница

Ýëåêòð òоғûíың õèìèÿëûқ êөçi åêi æàðòû ýëåìåíòåí òұðàäû. Әðáið æàðòû ýëåìåíò өçiíiң ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëûìåí ñèïàòòàëàäû.

Ñóòåê ýëåêòðîäûíà áàñқà ìåòàëë ýëåêòðîäòû æàëғàó àðқûëû îëàðäûң ñòàíäàðòòû ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëäàðûí òàáàäû. Ìåòàëäàðäû îñû ïîòåíöèàëäàðûíûң өñóiíå қàðàé îðíàëàñòûðñà, онда îëàðäûң ýëåêòðîõèìèÿëûқ êåðíåó íåìåñå ìåòàëäàðäûң ñòàíäàðòòû ýëåêòðîäòûқ қàòàðû àëûíàäû:

Li, Rb, К, Ва, Sr, Ca, Na, Mg, Al, Mn, Zn, Cr, Fe, Cd, Со, Ni, Sn, Pb, H, Sb, Bi, Cu, Hg, Ag, Pd, Pt, Аи

Ìåòàëäàðäûң ñòàíäàðòòû ýëåêòðîäòûқ қàòàðû îëàðäûң õèìèÿëûқ қàñèåòií êөðñåòåäi:

1. Ìåòàëäûң ñòàíäàðòòû ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëûíûң ìәíi íåғұðëûì êiøi áîëñà, îíûң ñîғұðëûì òîòûқñûçäàíäûðғûø қàñèåòi æîғàðû, òîòûқòûðғûø қàñèåòi òөìåí áîëàäû.

2. Қàòàðäà ñîë æàқòà îðíàëàñқàí әð ìåòàëë өçiíің îң жағында òұðғàí ìåòàëäû òұçäàðûíàí ûғûñòûðà àëàäû

3. Қàòàðäà ñóòåêêå äåéií îðíàëàñқàí ìåòàëäàð îíû қûøқûëäàðäûң ñóäàғû åðiòiíäiñiíåí ûғûñòûðà àëàäû. Àë ñóòåêòiң îң æàғûíäàғû ìåòàëäàð îíû қûøқûëäàí ûғûñòûðà àëìàéäû.

Әð ýëåêòðîäòûң ïîòåíöèàëû ìåòàëäûң òåãiíå, îíûң èîíäàðûíûң áåëñåíäiëiãiíå æәíå òåìïåðàòóðàғà òәóåëäi болады. Áұë Íåðíñò òåңäåói àðқûëû êөðñåòiëåäi:

,

ìұíäàғы, Å – ìåòàëäûң ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëû Å⁰ – èîí áåëñåíäiëiãi áiðãå òåң áîëғàíäàғû ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàë ï – ìåòàëë èîíûның çàðÿäû Ñ – ìåòàëë èîíäàðûíûң åðiòiíäiäåãi ìîëü/ë өëøåíåòií êîíöåíòðàöèÿñû.

Îñû Íåðíñò òåңäåói áîéûíøà åãåð Ñ=1 ìåòàëäûң ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëû ñòàíäàðòòûқ ïîòåíöèàëғà òåң áîëàäû. Ìåòàëë èîíäàðûíûң åðiòiíäiäåãi êîíöåíòðàöèÿñûí êөáåéòñå ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàë îң æàққà қàðàé, àë àçàéòñà – òåðiñ æàққà ûғûñàäû. Ñîíûìåí, áið ìåòàëäûң ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëû өз èîíäàðының êîíöåíòðàöèÿñûíà áàéëàíûñòû әðòүðëi áîëàäû. Îñû ïðèíöèï áîéûíøà êîíöåíòðàöèÿëûқ ãàëüâàíèêàëûқ ýëåìåíòòåð құðàñòûðûëғàí. Îëàðäûң құðàìûíà áið ìåòàëäàí æàñàëғàí, îñû ìåòàëäàð òұçäàðûíûң êîíöåíòðàöèÿñû әðòүðëi åðiòiíäiëåðiíå ñàëûíғàí ýëåêòðîäòàð êiðåäi.

Ãàëüâàíèêàëûқ ýëåìåíòòåð. Ýëåêòð қîçғàóøû êүø (ÝҚК) æәíå îíûң өëøåìi.

Åãåð ðåàêöèÿның åêi ñàòûñûí – áåëñåíäi ìåòàëäûң òîòûғûóûí және áåëñåíäiëiãi òөìåí ìåòàëäûң òîòûқñûçäàíóûí æåêå-æåêå áөëiï, ýëåêòðîíäàðäûң áåðiëóií ñûðòқû өòêiçãiø ñûì àðқûëû æүðãiçóäi iñêå àñûðñàқ, онда өòêiçãiø ñûì áîéûíàí ýëåêòð òîғû æүðåäi. Ñîíûìåí, îñû үрдісòå òîòûғó-òîòûқñûçäàíó ðåàêöèÿсыíûң ýíåðãèÿñû ýëåêòð ýíåðãèÿсына àéíàëàäû. Ýëåêòð òîғûíûң ïàéäà áîëóû ìåòàëäàðäàғû åðêií ýëåêòðîíäàð ñàíûíûң òåңåñóiíåí áîëàäû.

Ãàëüâàíèêàëûқ ýëåìåíò äåï òîòûғу-òîòûқñûçäàíó ðåàêöèÿëàðû íåãiçiíäå åêi ïëàñòèíêàäàí òұðàòûí àñïàïòû àòàéäû.

Ìåòàëäàðäûң ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëûí áiëå îòûðûï ãàëüâàíèêàëûқ ýëåìåíòòiң ýëåêòð қîçғàóøû êүøií àíûқòàóғà áîëàäû. Áұë үøií îң ýëåêòðîä ïîòåíöèàëûíàí òåðiñ ýëåêòðîä ïîòåíöèàëûí àëûï òàñòàéäû:

ÝҚК=Å₁-Å₂

Áiðiíøi ãàëüâàíèêàëûқ ýëåìåíòòi À. Âîëüò құðàñòûðғàí. Îë ìûðûø ïåí ìûñòàí æàñàëûíғàí ïëàñòèíêàëàðäû ñұéûлòûëғàí ñiðêå қûøқûëûíà ìàëûíûï àëынғàí ìàòàìåí áөëãåí. Ìûðûøòûң ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëû òөìåí áîëғàíäûқòàí, îë ýëåêòðîíäàðûí беріп жіберіп òîòûғàäû:

Zn - 2 = Zn²⁺

Áөëiíiï øûққàí àðòûқ ýëåêòðîíäàð ñûðòқû òiçáåêïåí ìûñ ýëåêòðîäына æåòiï, åðiòiíäiäåãi Í⁺ èîíäàðûí òîòûқòûðàäû.

Îñû ìåòàëäàðäûң ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëäàðûí áiëiï ãàëüâàíèêàëûқ ýëåìåíòòåðäiң ÝҚÊ àíûқòàóғà áîëàäû:

Å=+0,34 –(-0,76)=1,10Â

Ìåòàëäàðäûң ñòàíäàðòòûқ ýëåêòðîäòûқ ïîòåíöèàëäàðының àðàñûíäàғы àéûðìàøûëûғû íåғұðëûì æîғàðû áîëñà, ñîғұðëûì электр қозғаушы күштің (ÝҚÊ-ң) ìәíi äå æîғàðû áîëàäû.

Áàòàðåÿëàð ìåí àêêóìóëÿòîðëàð

Áàòàðåÿëàð ðàçðÿдòàëғàí êåçäå iñòåí øûғàäû, îäàí êåéií îëàðäû ïàéäàëàíóғà áîëìàéäû. Îñûғàí қàðàìàñòàí îñû êiøêåíå ғана êөëåì àëàòûí òîê êөçäåðiíiң áið àðòûқøûëûғû – îíûң құðàìäàñ áөëiêòåði áåëãiëi ûäûñқà ñàëûíғàí қîþ æәíå қàòòû çàòòàð. Ìàðãàíåö-ìûðûøòû ýëåìåíòòiң àíîäû ðåòiíäå ìûðûøòàí æàñàëғàí öèëèíäð қîëäàíûëàäû. Áұë öèëèíäð ûäûñ iøiíäå ãðàôèòòåí æàñàëғàí ýëåêòðîä (êàòîä) êүéå ìåí ìàðãàíåö òîòûғû ұңòàқòàðûíûң қîñïàñûíà áàòûðûëàäû. Áұë қîñïà àãëîìåðàò äåï àòàëàäû æәíå îë ãðàôèò ýëåêòðîäûíûң êàòîäòûқ æұìûñûí iñêå àñûðàäû. Ýëåêòðîëèò ðåòiíäå àììîíèé õëîðèäi æәíå ñó қîñïàñû àëûíàäû, ìұíû қîéûëòó үøií îғàí êàðòîï íå äән ұíû қîñûëàäû. Ìұíäàé ïàñòàìåí àãëîìåðàò æәíå ìûðûø ûäûñûның àðàëûғû òîëòûðûëàäû.

Îñû áàòàðåÿíûң ñûçáàíұñқàñûí ìûíà òүðäå êөðñåòóãå áîëàäû:

Zn/ Zn²⁺//Mn⁴⁺/Mn³⁺

Ìұíäàé ýëåìåíò êөìåãiìåí 1,25-1,50 Â ìөëøåðiíäå êåðíåó àëà àëàìûç.

Àêêóìóëÿòîðëàðäà ðåàêöèÿ åêi áàғûòòà æүðåäi: ðàçðÿäòàíó æәíå çàðÿäòàíó: àêêóìóëÿòîðлàðäû ðàçðÿäòàëғàííàí êåéií çàðÿäòàíäûðó êåðåê. Åãåð îñû үрдіñòi æүðãiçáåñå, îíäà àêêóìóëÿòîð òåç iñòåí øûғàäû. Àêêóìóëÿòîðëàð қолдàíûëàòûí ýëåêòðîëèòòåðãå áàéëàíûñòû қûøқûëäûқ íåìåñå ñiëòiëiê áîëàäû.

Қûøқûëäûқ àêêóìóëÿòîðëàðäà àíîä ðåòiíäå қîðғàñûí, àë êàòîä ðåòiíäå îíûң äèîêñèäi PbO₂, àë ýëåêòðîëèò áîëûï êүêiðò қûøқûëûíûң åðiòiíäiñi ïàéäàëàíûëàäû. Îñû ýëåìåíòòiң ñûçáàíұñқàñû:

Pb/Pb²⁺//Pb⁴⁺/Pb²⁺

4. Бақылау сұрақтары:

1. Металдардың электрохимиялық кернеу қатары дегеніміз не?

2. Стандартты электродтық потенциал дегеніміз не?

3. Сутек электродының стандартты потенциалы нешеге тең?

4. Неліктен калий атомы натрий атомына қарағанда үлкен химиялық белсенділік көрсетеді?

5. Электр қозғаушы күш (ЭҚК) дегеніміз не? Ол қалай анықталады?

6. Қорғасынды аккумулятордың электр қозғаушы күші (ЭҚК) нешеге тең?

7. Сілтілік аккумулятордың электр қозғаушы күші (ЭҚК) нешеге тең?

8. Электрохимиялық жүйе қалай құрастырылады?

5. Тест тапсырмалары:

1. Гальваникалық элемент деп нені айтады?

1) тотығу-тотықсыздану реакциясына қатысатын элементті

2) электролиз процесін жүргізуге арналған аспапты

3)химиялық тотығу-тотықсыздану реакциясының энергиясын электр энергиясына айналдыратын қондырғыны

4) заттардың электролит немесе электролит емес екендігін анықтайтын аспапты

5) біржақты диффузия құбылысын жүргізетін қондырғыны

2. Гальваникалық элемент дегеніміз не?

1) бейэлектролит ерітіндісіне батырылған электр тогын өткізетін метал қондырғы

2) өз тұзының ерітіндісіне батырылған бір металдан тұратын жүйе

3) тұздары иондарға ыдырайтын элементтен құрылған құрылғы

4) ас тұзы ерітіндісіне батырылған металдан тұратын жүйе

Поиск по сайту: