Тест тапсырмалары 20 страница

1) υ = k[НСl]²

2) υ = k[НСl]² [Zn]

3) υ = k[Н₂] [ZnCl₂]

4) υ = k[Cl₂] [Н₂]

5) υ = k[Н₂][Cl₂]//[Zn]

24. Температуралық коэффициент 2 – ге тең болғанда температураны 20⁰С – қа көтергенде реакция жылдамдығы неше есе артады?

1) 2 есе

2) 8 есе

3) 16 есе

4) 4 есе

5) 6 есе

25. Қай уақытта реакция жылдамдығы жылдамдық константасына тең болады?

1) әрекеттесуші заттардың концентрацияларының мәні нолден үлкен болғанда

2) әрекеттесуші заттар бірдей агрегатты күйде болғанда

3) А затының концентрациясы 1 моль/л, ал В затының концентрациясы нолге тең болғанда

4) реакцияға түсуші заттардың концентрациясы 1 моль/л болғанда

5) әрекеттесуші заттардың концентрацияларының мәні нолден кіші болғанда

26. Жылдамдық тұрақтысы неге тәуелді болады?

1) заттардың табиғатына, температураға

2) заттардың табиғатына, концентрацияға

3) температураға, концентрацияға

4) концентрацияға

5) тек температураға

27. Катализ қандай түрге бөлінеді?

1) нуклеофильді, гомогенді

2) гомогенді, біртекті

3) гетерогенді

4) электрофильді

5) гомогенді, гетерогенді

28. Берілген СаСО₃ → СаО + СО₂ реакцияның жылдамдығына әсер етпейтін фактор?

1) концентрация

2) қысым

3) температура

4) заттың табиғаты

5) заттың мөлшері

29. Температуралық коэффициентке қандай формула сәйкес келеді?

1)

2)

3)

4)

5)

30. Температуралық коэффициент 2 – ге тең болғанда реакция жылдамдығын 8 есе арттыру үшін температураны неше градусқа көтеру керек?

1) 40⁰С

2) 20⁰С

3) 30⁰С

4) 50⁰С

5) 35⁰С

№ 8 дәріс. Химиялық тепе-теңдік

1. Дәрістің мақсаты:

Химиялыќ тепе-тендіктіѕ ыєысуына температура, ќысым және заттардың концентрациясыныѕ јсер етуін ќарастыру

2. Дәрістің жоспары:

1. Химиялық тепе-теңдік шарттары. Қайтымды және қайтымсыз реакциялар

2. Тепе-теңдік тұрақтысы және оның термодинамикалық функциялармен байланысы

3. Ле-Шателье принципі. Реакцияның жүру шарттарының өзгеруіне байланысты тепе-теңдіктің ығысуы

3. Дәрістің мазмұны:

Õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiê øàðòòàðû. Қàéòûìäû æәíå қàéòûìñûç ðåàêöèÿëàð

Õèìèÿëûқ ðåàêöèÿëàð қàéòûìñûç æәíå қàéòûìäû áîëûï åêi òîïқà áөëiíåäi.

Ðåàêöèÿғà қàòûñàòûí çàòòàðäûң áiðåói íåìåñå áàðëûғû òàóñûëғàíøà áið áàғûòòà æүðåòií ðåàêöèÿëàðäû қàéòûìäû ðåàêöèÿ äåéäi. Íәòèæåñiíäå òұíáà òүñåòií, íåìåñå ãàç áөëiíåòií, íåìåñå ñó òүçiëåòií ðåàêöèÿëàð қàéòûìñûç ðåàêöèÿëàðғà æàòàäû. Қàéòûìñûç ðåàêöèÿëàðғà ìûíàäàé ìûñàëäàð êåëòiðóãå áîëàäû:

Êөïòåãåí õèìèÿëûқ ðåàêöèÿëàð қàéòûìäû болып êåëåäi. Ìұíäàé ðåàêöèÿëàð áið ìåçãiëäå åêi áàғûòòà æүðåäi. Қàéòûìäû ðåàêöèÿëàð òåңäåóëåðiíäåãi әðåêåòòåñóøi çàòòàð ìåí ðåàêöèÿ íәòèæåñiíäå øûққàí çàòòàðäûң àðàñûíà қàðàìà-қàðñû бағдарша қîÿäû. Îңғà қàðàé áàғûòòàëғàí бағдарша → òóðà ðåàêöèÿ áàғûòûí, ñîëғà қàðàé áàғûòòàëғàí бағдарша ← êåði ðåàêöèÿ áàғûòûí êөðñåòåäi.

Қàéòûìäû ðåàêöèÿëàðäûң ìûñàëû ðåòiíäå ñóòåê ïåí èîäòûң әðåêåòòåñóií êåëòiðóãå áîëàäû:

Ðåàêöèÿ áàñòàëғàíäà әðåêåòòåñóøi ñóòåê ïåí èîäòûң êîíöåíòðàöèÿëàðû êөï áîëғàíäûқòàí òóðà ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûғû áàñûì áîëàäû. Óàқûò өòêåí ñàéûí ñóòåê ïåí èîäòûң êîíöåíòðàöèÿëàðû êåìiï, èîäñóòåêòiң êîíöåíòðàöèÿñû àðòàòûíäûқòàí êåði ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûғû æîғàðûëàï, òóðà ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûғû êåìè áåðåäi. Áið êåçäå òóðà ðåàêöèÿ ìåí êåði ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûғû áið-áiðiíå òåң áîëàäû.

Òåïå-òåңäiê òұðàқòûñû æәíå îíûң òåðìîäèíàìèêàëûқ ôóíêöèÿëàðìåí áàéëàíûñû

Òóðà ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûғû êåði ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûғûíà òåң áîëàòûí қàéòûìäû ðåàêöèÿíûң êүéií õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiê äåéäi.

Әðåêåòòåñóøi ìàññàëàð çàңûí қîëäàíà îòûðûï æîғàðûäàғû қàéòûìäû ðåàêöèÿäàғû òóðà æәíå êåði ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûқòàðûí áûëàé æàçóғà áîëàäû:

және

Õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiê êåçiíäå òóðà ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûғû êåði ðåàêöèÿíûң æûëäàìäûғûíà òåң áîëàäû:

немесе

Òóðà æәíå êåði ðåàêöèÿ æûëäàìäûқòàðының òұðàқòûëàðû Ê₁ æәíå Ê₂ áåðiëãåí òåìïåðàòóðàäà òұðàқòû øàìàëàð áîëғàíäûқòàí, ñîғàí ñәéêåñ îëàðäûң қàòûнаñû äà òұðàқòû болады, îíû Ê_t -ìåí áåëãiëåï, òåïå-òåңäiê òұðàқòûñû äåï àòàéäû.

Òåïå-òåңäiê òұðàқòûñû әðåêåòòåñóøi çàòòàð ìåí ðåàêöèÿ өíiìiíiң òåïå-òåңäiê æàғäàéäàғû êîíöåíòðàöèÿëàðìåí àíûқòàëàäû.

Åãåð Ê_t >>1 áîëñà, онда өíiìäåð øûғûìû æîғàðû, àë åãåð Ê_t <<1 болса, онда өíiìäåð øûғûìû àç áîëàäû.

Õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiê êåçiíäå ðåàêöèÿ òîқòàï қàëìàéäû, òåê òóðà æәíå êåði ðåàêöèÿëàð áiðäåé æûëäàìäûқïåí æүðåòiíäiêòåí áàñòàïқû àëûíғàí æәíå òүçiëãåí çàòòàðäûң êîíöåíòðàöèÿëàðû òұðàқòû áîëàäû.

Әñiðåñå òәæiðèáåëiê ìàқñàòòàð үøií òåïå-òåңäiê òұðàқòûñû ìåí Ãèááñòiң áîñ ýíåðãèÿñû àðàñûíäàғû áàéëàíûñòûң ìàңûçû өòå çîð. Åãåð әðåêåòòåñóøi çàòòàð ìåí өíiìäåð êîíöåíòðàöèÿñûí 1 ìîëü/ë äåï алсақ және ñòàíäàðòòû æàғäàéäû åñêåðñåê: Ò=298Ê, ð=1àòì, îíäà Ãèááñòiң áîñ ýíåðãèÿñûíûң өçãåðiñi төмендегідей болып өрнектеледі:

DG = – R•T•lnK

Áұë теңдеу ãàçды ôàçàëûқ ðåàêöèÿëàð үøií òåïå-òåңäiê òұðàқòûñûí àíûқòàéòûí ìàңûçäû òåңäåó болып табылады. DG -äiң өòå үëêåí òåðiñ ìәíiíäå, òåïå-òåңäiê реакция өíiìäåðінiң òүçiëó æàғûíà қарай ûғûñàäû және ðåàêöèÿ өнімінің øûғûìû àðòàäû. Êåрiñiíøå, DG - êiøi òåðiñ íåìåñå îң ìәíäåðiíäå òåïå-òåңäiê әðåêåòòåñóøi çàòòàð æàғûíà қарай ûғûñàäû.

Ëå-Øàòàëüå ïðèíöèïi. Реакцияның жүру øàðòòàðының өçãåðóiíå áàéëàíûñòû тåïå-òåңäiêòiң ûғûñóû

Ëå-Øàòåëüå ïðèíöèïi íåìåñå õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiêòiң ûғûñó ïðèíöèïi ñûðòқû æàғäàéëàðäûң өçãåðóiíiң òåïå-òåңäiêêå òèãiçåòií әñåðií êөðñåòåäi. Áұë ïðèíöèïті 1847 æûëû ôðàíöóç ғàëûìû Ëå-Øàòåëüå áûëàé äåï òұæûðûìäàäû:

Åãåð æүéå òåïå-òåңäiê êүéäå òұðғàí æàғäàéäà îíûң ñûðòқû æàғäàéëàðûíûң áiðåóií, ìûñàëû, êîíöåíòðàöèÿíû, òåìïåðàòóðàíû íåìåñå қûñûìäû өçãåðòñå, îíäà òåïå-òåңäiê îñû өçãåðiñêå қàðñû òұðàòûí ðåàêöèÿíûң áàғûòûíà қàðàé ûғûñàäû.

Õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiêтің ûғûñóûíà êîíöåíòðàöèÿíûң, òåìïåðàòóðàíûң æәíå қûñûìíûң әñåðií мысал келтіріп қàðàñòûðàéûқ. Мысал ретінде аçîò ïåí ñóòåêтің әðåêåòòåñó реакциясын аламыз. Реакция нәтижесінде àììèàê òүçiëеді:

êÄæ

Êîíöåíòðàöèÿíûң òåïå-òåңäiêêå әñåði. Òұðàқòû òåìïåðàòóðàäà æәíå тұрақты қûñûìäà àçîòòûң íåìåñå ñóòåêòiң êîíöåíòðàöèÿñûí êөáåéòñå, онда осы çàòòàðäûң êîíöåíòðàöèÿñûíûң êåìóі æàғûíà қàðàé, ÿғíè àììèàêтың òүçiëó áàғûòûíà қàðàé õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiê ығûñàäû. Åãåð àçîòòûң íåìåñå ñóòåêòiң êîíöåíòðàöèÿñûí àçàéòñà, õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiê áұë çàòòàðäûң êîíöåíòðàöèÿëàðûíûң êөáåþ æàғûíà қàðàé, ÿғíè àììèàêòûң ñóòåê ïåí àçîòқà ûäûðàó áàғûòûíà қàðàй ығысады. Òåõíèêàäà àììèàêòû æүéåäåí áөëiï àëó àðқûëû õèìèÿëûқ òåïå-òåңäiêòi àììèàêòûң òүçiëó áàғûòûíà қàðàé ығûсòûðàäû.

Поиск по сайту: