Словообразование глаголов

конечность – dobiec,

протяженность – przespać.

Какими из этих смысловых оттенков обладают следующие гла­голы.

błysnąć, ziewnąć, domówić, donieść, zrobić, dospać, zgasić, kichnąć, zapalić, posiedzieć, zakwitnąć, pogawędzić, zabrzęczeć, popatrzeć, zabłysnąć, trzasnąć, zabić?

3*. Глаголы в скобках поставьте в форме настоящего времени.

а) 1. Moje dziecko (biec) drogą, ja (biec) w ślad za nim. 2. Ty (odpocząć) po pracy, a my (zająć się) tą sprawą. 3. Oni (pójść) na spacer, a ty (przyjść) do nas. 4. Ja (brać) rzeczy, ty (nieść) walizkę, a dzieci (przywieźć) zabawki. 5. Piotrek, (móc) to zrobić sam, czy oni ci (pomóc)? 6. Ja nie (jeździć) do pracy autobusem, lecz (chodzić) na piechotę, a ty (twierdzić), że nie mam racji. 7. ((Ja) musieć) wstawać wcześnie, bo codziennie (wozić) dziecko do szkoły.

б) 1. Jak rak (świsnąć), a ryba (pisnąć). 2. Cudza rana nie (boleć). 3. Kto rano (wstawać), temu Pan Bóg (dawać). 4. Kto rano (śmiać się), w wieczór (płakać). 5. Gdzie drwa (rąbić (oni)), tam drzazgi (lecieć). 6. Co było, a nie jest, nie (pisać się) w rejestr. 7. Jedna ręka (głaskać), a druga (policzkować). 8. Nim słońce (wzejść), rosa oczy (wyjeść). 9. Goły rozboju nie (bać się). 10. Kto (dojeść), (dopić), ten w rozum nie (tyć). 11. Chleb (mieć) rogi. 12. Równość nie (znać) pana. 13. Cicha woda brzegi (rwać). 14. Gdzie ogon (rządzić), tam głowa (błądzić). 15. Nic tak nie (ciążyć) jak sekret.

4*. Образуйте формы 1-го и 2-го лица единственного числа на­стоящего времени следующих глаголов I спряжения.

rwać, ssać, dąć, objąć, tłuc, strzec, płynąć, łgać, wziąć, ciąć, gnieść, prać.

5*. Глаголы в скобках поставьте в форме настоящего времени или простого будущего времени, затем измените ее на форму про­шедшего времени.

1. ((Ja, mężczyzna) chcieć) ją zоbaczyć, więc (dowiedzieć się), kiedy będzie w pracy, i (przyjść) pod jej okno. 2. Niekoniecznie ((ty, ko­bieta) musieć) tam iść. Znajomi (opowiedzieć), co (zobaczyć) na wy­stawie. 3. Nauczycielki często (myśleć), że my (dziewczyny) nic nie (rozumieć), a chłopcy nic nie (umięć). 4. Moja koleżanka (zająć) ten pokój i (zamknąć) go na klucz. 5. (Ja, zdjąć) płaszcz, męszczyźni (zdjąć) kapelusze, woźny (wziąć) je od nas. 6. Nie (móc) przyjść wcześnie, bo (czekać) na siostrę, która (przywieźć) naszą matkę. 7. Co ty (jeść)? Zaraz (przynieść) coś do jedzenia.

6. Образуйте возможные формы:

а) прошедшего, настоящего, будущего времени глаголов, сохраняя их лицо и число.

Образец: czytamy – czytaliśmy, czytałyśmy, będziemy czytać /będ­ziemy czytali/czytały.

przedsięwziąłem, wiesz, marzł, wleczecie, będą musiały.

б) единственного и множественного числа следующих глаголов, сохраняя их лицо.

Образец: czytaliście – czytałyście, czytaliśmy, czytałyśmy, czytali, czytały.

umiały, będą kochali, poszedłem, byliście.

7. Заполните таблицу, используя глаголы из текста.

Сo zamierzasz zrobić z Edkiem? Będę z tobą szczery: to wred­na postać. I paznokcie ma brudne, i w ogóle ciężki, co? Jestem prze­konany, że oszukuje w kartach. Siorbie przy jedzeniu, rządzi się tutaj jak u siebie. Gdyby nie Genia, nie podawałbym mu ręki. Czy ty wiesz, co on zrobił wczoraj? Przychodzę do Geni i powiadam:”Słuchaj, siostrzyczko. Ja rozumiem, że pan Edek nie myje zębów, ale jeżeli już używa mojej szczоteczki, to niech chociaż używa jej do mycia zębów, a nie do czyszczenia butów’. A on na to: ”Żeby mam zdro­wie. Jak ugryzę, to odgryzę, a buty mi się kurzą“. Wyrzucił mnie za drzwi. Słuchaj, ja nie chcę ci niczego sugerować, ale ja na twoim miejscu zrobiłbym z nim porządek. Może by go tak zrzucić ze scho­dów, co?

(С. Мрожек)

8*. Вставьте пропущенные глаголы в нужной форме.

a) 1. Moja dziewczyna... według ostatniej mody. 2. Nie mam w co.... 3. Chłopcy... plecaki i szli dalej. 4. Słyszałem, że kobiety... przeważnie dla kobiet. Umyli ją,... nowe buciki i wyprowadzili na spacer.

stroić się, ubierać się, ubrać się, wkładać, włożyć.

б) 1. Uczymy dzieci czytać i dobrze... po polsku. 2. Mój kolega... niegłośno i spokojnie. 3. W złą godzinę... jakoś te słowa. 4. Szlachta... otwarcie swoje sympatie dla króla. 5. Po raz pierwszy Marek... jakieś życenie. 6. Koledzy... ze sobą półgłosem. 7.... w mojego brata, że powinien wyjechać.

mówić, rozmawiać, wmawiać, wymawiać, wymówić, wyrażać, wy­razić.

9*. Глаголы в скобках поставьте в форме повелительного накло­нения (обращайте внимание на лицо и число, обозначенные местоимениями).

1. (Kochać się (my)) jak bracia, (rachować się (my)) jak Żydzi. 2. Wszystkich (radzić się (ty)), a jednego (słuchać (ty)). 3. Nie (przystępować (ty)) do niego z golą ręką. 4. Kiedy mokre role, nie (chodzić (wy)) z pługiem w pole. 5. (Pamiętać (ty)) rozchodzie żyć z przychodem w zgodzie. 6. Nie (pchać (wy)) rzekę, sama płynie. 7. (Wygrać) w polu, wygra pan i w sądzie. 8. Nie (budzić (ty)) licha, kiedy śpi. 9. Z żartami jak z solą, nie (przesadzić (ty)), bo bolą. 10. (Używać (ty)) świata, póki służą lata. 11. (Dać (ty)) kurzę grzę­dę, ona – wyźej siędę. 12. (Siedzieć (ty)), grzybie, poki cię ktoś nie zdybie. 13. Nie (sprzedawać (ty)) niedźwiedzia, póki w lesie. 14. (Uderzyć (ty)) w stół, nożyce się odezwą. 15. Gdy szukasz rady (strzec się (ty)) zdrady.

10. Измените предложения по образцу.

а) Образец: Pojechałem do Warszwy i zwiedziłem Stare Miasto. – Jeżeli pojechałbym do Warszawy, zwiedziłbym Stare Miasto; Gdy­bym pojechał do Warszawy, zwiedziłbym Stare Miasto.

Mój syn namalował obraz, a ja powiesiłam go na ścianie. Zorgani­zowaliśmy prywatkę i bawiliśmy do rana. Wypiłeś kawy i poczułeś się lepiej. Babcia czyta wnukowi książkę na dobranoc i dziecko wcześnie idzie do łóżka. Nie jestem zajęta i mogę przyjść do was jutro wieczorem.

б) Образец: Nie miałam temperatury, więc nie poszłam do lekar­za. – Gdybym miała temperaturę, poszłabym do lekarza. Gdybym miała temperaturę, tobym poszła do lekarża.

Mój przyjaciel nie kupił ani chleba, ani mleka, więc w domu nie było nic do jedzenia. Nigdy nie lubiłem muzyki rockowej, więc nie słuchałem jej. Edzio nie uczył się, więc nie zdał egzaminu. Nie do­stałeś zaproszenia, więc nie poszedłeś na wernisaż. Nie spotkaliśmy Piotra, więc nie zaprosiliśmy go do nas.

11. Глаголы в скобках поставьте в форме 2-го лица единственного числа повелительного наклонения.

1. (Zaprzyjaźnić się) z tą dziewczynką, to twoja rówieśnica. 2. Proszę cię, (naostrzyć) mi nóż. 3. (Powziąć) wreszcie jakąś rozsądną decy­zję i (wziąć się) do roboty. 4. (Przyjąć) na mieszkanie tego młodego człowieka. 5. (Kroić) już ciasto, gościom trzeba coś podać do her­baty. 6. Nie (głodzić się), taka kuracja jest szkodliwa dla zdrowia. 7. Nie (trząść) gałęzią, bo pospadają wszystkie jabłka. 8. (Ubierać) się ciepło i nie (przeziębić się). 9. (Pozdrowić) ode mnie brata.

12. Свое желание человек может выразить различными способами. Вот некоторые из них:

1. Kochany, kup mi parasolkę.

2. Proszę kupić mi parasolkę.

3. Niech pan kupi żonie parasolkę.

4. Może pan kupi parasolkę?

Może kupisz mi parasolkę?

5. Może by pan kupił parasolkę?

Może byś kupił parasolkę?

6. Kupiłby pan to.

Kupiłbyś to.

7. Nie kup tego przypadkiem, bo to obrzydliwie.

В каких ситуациях используется каждое из этих предложений? Как еще можно выразить следующие пожелания?

Weź natychmiast dziecko i idź na spacer.

Zrób to dla niej.

Załatw im tę sprawę.

Nie sądźcie, że wam pomogę.

Wyjmij masło z lodówki.

Nie zgub tylko tego zegarka.

Chodź tu natychmiast.

13*. Измените предложения по образцу, если это возможно.

Образец: Dziecko, które słucha bajki, siedzi bardzo cicho. – Słucha­jące dziecko siedzi bardzo cicho. Słuchające dzieci siedzą bardzo cicho.

1. Kwiat, który pachnie, to bardzo dobry prezent dla kochanej.

2. Aktor, który gra w tym filmie, jest kompletnym antytalentem.

3. Zwierzę, które ucieka, jest bardzo zdenerwowane.

4. Talerz, który lata, nie jest zwykłym talerzem.

5. Wiem, że Antarktyda to kontynent, który tak fascynuje, ale nie chce tam jechać.

6. Nauczyciel, który zorganizował wycieczkę, nie mógł pojechać z nami, i to bardzo dobrze.

7. Student, który uczy się na Uniwersytecie, nie jest zadowolony ze swojego stypendium.

8. Pociąg, który odjeżdża z peronu drugiego, to mój pociąg, na który nie zdążyłem.

9. Pan, który spaceruje po parku, to mój sąsiad.

14. Вместо точек поставьте соответствующее причастие, образо­ванное от подчеркнутого глагола.

1. Zacząłem pisać referat.... referat od miesiąca leży na moim biurku.

2. Uszyłam sobie sukienkę.... sukienka nie nadaje się do niczego.

3. Jurek napisał list do babci.... list zapomniał wysłać.

4. Umyłam okno. Zamknęłam... okno.

5. Opalałem się przez całe lato. Teraz jestem pięknie...

6. Golić się codziennie to bardzo nudno. Dlatego on znowu jest nie...

7. Moja mama bardzo dobrze piecze. Lubię ciasto... przez mamę.

8. On się zamyslił i tak i słuchał mnie...

9. Wiedziałam, że zamknęłam wszystkie drzwi. Kiedy przyszłam do domu, przed... drzwiami siedział pies.

10. Moji koledzy bardzo się zmęczyli na wykładach. Podałam kawę... kolegom.

15. Измените предложения по образцу, если это возможно.

а) Образец: Usłyszałem tę wiadomość, gdy jadłem obiad – Jadąc obiad, usłyszałem tę wiadomość.

1. Kiedy kupujesz chleb, zapytaj najpierw, czy już przywieźli świeży.

2. Pani Irena gotuje obiad i rozmawia z przyjaciółką.

3. Kiedy wchodzisz do pokoju, zamykaj ciszej drzwi.

4. Nie myślałem o teściowej, gdy szukałem prezentów dla rodziny.

5. Kiedy zginiesz mi znowu na cały dzień, to ja z tobą porozma­wiam.

6. Gdy nie będziesz odrabiał lekcje, na pewno oberwiesz dwóje.

7. Kiedy brałam tego kota, nie wiedziałam, że będę miała z nim tyle kłopotów.

б) Образец: Wypiłam kawę i poprosiłam kelnerkę o rachunek – Wy­piwszy kawę, poprosiłam kelnerkę o rachunek.

1. Zrobiłam porządek i zaprosiłam gosći do mojego domu.

2. Moja koleżanka wyszła za mąż za Włocha i wyjechała do Flo­rencji.

3. Marek powziął wreszcie rozsądną decyzję i wziął się do roboty.

4. Upiększyłem trochę swój pokój, nie wygląda już surowo i niep­rzytulnie.

5. Profesor odróżnił wreszcie prawdziwych przyjaciół od fałszywych pochlebców i przeszedł na emereturę.

6. Piotrek upatrzył prezent dla Zosi i spokojnie poszedł po pieniądze.

16*. Образуйте безличные предложения:

а) употребляя причастия страдательного залога.

1. Na tym placu (wybudować) dużą bibliotekę. 2. Siostrze (kupić) nowy płaszcz. 3. Dla nowego mieszkania (zamówić) ładne umeblo­wanie. 4. Na zebraniu (mówić) o sprawach studenckich. 5. Na kogo tak długo (czekać)? 6. Czy (rozpocząć) już budowę tego gmachu? 7. Po kolacji (zacząć) tańczyć. 8. Kiedy tobie o tym (powiedzieć)? 9. We wczorajszej audycji (nadawać) ciekawy artykuł.

б) употребляя возвратные формы невозвратных глаголов.

1. Pocztę (przynosić) codziennie. 2. W pokoju chorego (nie palić). 3. Wyraz burza (pisać) przez rz. 4. W bibliotece (wydawać) książki. 5. Gdzie (stawiać) u was szklanki? 6. Jakie suknie (nosić) w tym sezonie? 7. W metrze (sprzedawać) bilety do teatru. 8. (Wystawiać) w tej galerii nowe obrazy malarzy polskich. 9. Ciepłe ubranie (nosić) w zimie. 10. Miasta (budować) wedlug planu.

17. Образуйте все возможные глаголы от следующих корней. Ис­пользуйте приведенные ниже приставки и суффиксы.

głos-/głasz-, klej-, krwaw-, kwit-, pan-

na-, o-, ob-, od-, po-, pod-, prze-, roz-,s-, w-, wy-, z-

-a(ć), -i(ć), ną(ć), -owa(ć)

Часть III
СИНТАКСИС

Словосочетание

Поиск по сайту: